- Żywienie w szpitalach
- Żywienie w szpitalach #894
Żywienie w szpitalach #894
Instytucja: |
|
Monitoring: |
|
Liczba listów: |
3 |
Liczba spamu: |
0 |
Status pierwszego wniosku: |
Otwarte |
Status ostatniego wniosku: |
Otwarte |
Otrzymano potwierdzenie: |
|
Otrzymano odpowiedź: |
|
Poddany kwarantannie: |
Znormalizowana odpowiedź
Treść
-
Wniosek o informację publiczną przez KatarzynaBatkoToluc
Na podstawie art. 61 ust. 1 i Konstytucji RP i art. 10 ust. 1 ustawy dostępie do informacji publicznej, stowarzyszenie Sieć Obywatelska Watchdog Polska wnosi o udostępnienie następujących informacji publicznych:
1. Czy w szpitalu zatrudniono dietetyka/dietetyków? (chodzi o bezpośrednie zatrudnienie przez szpital, a nie przez firmę cateringową). Jeżeli tak, to wnosimy o udostępnienie zakresu jego/ich obowiązków.
2. Ilu pacjentów przypada na jednego zatrudnionego dietetyka?
3. Czy w szpitalu istnieje możliwość uzyskania indywidualnej porady dietetyka? Jeżeli tak, to w jaki sposób informuje się o tym pacjentów?
4. Jaka jest wysokość całościowej dziennej stawki żywieniowej przypadającej na 1 pacjenta szpitala?
5. Czy szpital korzysta z usług zewnętrznej firmy cateringowej? Jeżeli tak, to czy w podpisanej umowie określono minimalną kwotę/procent przeznaczone na zakup składników użytych do przygotowania posiłków?
6. Czy szpital posiada dokumentację regulującą jakość produktów używanych do przygotowania posiłków – chodzi o wartość odżywczą i kaloryczną posiłków oraz dopuszczalną ilości konserwantów, barwników, dodatków? Jeśli tak, wnosimy o jej udostępnienie.
7. Czy w szpitalu kontroluje się jakość posiłków podawanych pacjentom? Kto (stanowisko) odpowiada za te kontrole i jak często one się odbywają?
8. Czy w szpitalu kontroluje się, czy pacjent spożywa odpowiednią ilość pokarmu? Kto (stanowisko) odpowiada za te kontrole i jak często one się odbywają?
9. Czy w umowie z zewnętrzną firmą cateringową określono wymóg zatrudnienia dietetyka?
10. Czy w szpitalu istnieje procedura zgłaszania skarg dotyczących niewłaściwego żywienia bądź zatrucia? Czy wyznaczono osobę odpowiedzialną za kontakt w sprawie zgłoszenia ww. skarg?
11. Prosimy o podanie liczba skarg dotyczących niewłaściwego żywienia /zatrucia w szpitalu zgłoszonych do szpitala w 2017 i 2018 roku.
12. Czy w 2018 r. lekarze przechodzili jakiekolwiek szkolenie z zakresu zasad prawidłowego żywienia chorych w szpitalu?
13. Prosimy o podanie liczby i rodzajów diet stosowanych przez szpital wraz ze wskazaniem źródeł ich opracowania (wiedza lekarza/wiedza dietetyka/publikacje naukowe/źródła internetowe/wewnętrzne regulacje szpitala).
14. Jeśli szpital nie jest w stanie zapewnić pacjentowi diety wskazanej przez lekarza (np. bezmlecznej czy bezglutenowej), to w jaki sposób zapewnia wówczas posiłki pacjentowi?
15. Czy na życzenie pacjenta szpital zapewnia dietę wegetariańską lub wegańską?
16. Czy szpital zapewnia chorym doustne suplementy pokarmowe wspomagające powrót do zdrowia (np. wspomagające gojenie ran, dostarczające dodatkowe ilości białka)?Wnosimy o udostępnienie wskazanych informacji w formie elektronicznej na adres: {{EMAIL}}
Szymon Osowski i Katarzyna Batko-Tołuć - członkowie zarządu, zgodnie z zasadami reprezentacji
-
Wniosek o informację publiczną - ponaglenie przez AgnieszkaZdanowicz
Szanowni Państwo,
17 października 2019 r. skierowaliśmy do Państwa wniosek o następującej treści:
Na podstawie art. 61 ust. 1 i Konstytucji RP i art. 10 ust. 1 ustawy dostępie do informacji publicznej, stowarzyszenie Sieć Obywatelska Watchdog Polska wnosi o udostępnienie następujących informacji publicznych:
1. Czy w szpitalu zatrudniono dietetyka/dietetyków? (chodzi o bezpośrednie zatrudnienie przez szpital, a nie przez firmę cateringową). Jeżeli tak, to wnosimy o udostępnienie zakresu jego/ich obowiązków.
2. Ilu pacjentów przypada na jednego zatrudnionego dietetyka?
3. Czy w szpitalu istnieje możliwość uzyskania indywidualnej porady dietetyka? Jeżeli tak, to w jaki sposób informuje się o tym pacjentów?
4. Jaka jest wysokość całościowej dziennej stawki żywieniowej przypadającej na 1 pacjenta szpitala?
5. Czy szpital korzysta z usług zewnętrznej firmy cateringowej? Jeżeli tak, to czy w podpisanej umowie określono minimalną kwotę/procent przeznaczone na zakup składników użytych do przygotowania posiłków?
6. Czy szpital posiada dokumentację regulującą jakość produktów używanych do przygotowania posiłków – chodzi o wartość odżywczą i kaloryczną posiłków oraz dopuszczalną ilości konserwantów, barwników, dodatków? Jeśli tak, wnosimy o jej udostępnienie.
7. Czy w szpitalu kontroluje się jakość posiłków podawanych pacjentom? Kto (stanowisko) odpowiada za te kontrole i jak często one się odbywają?
8. Czy w szpitalu kontroluje się, czy pacjent spożywa odpowiednią ilość pokarmu? Kto (stanowisko) odpowiada za te kontrole i jak często one się odbywają?
9. Czy w umowie z zewnętrzną firmą cateringową określono wymóg zatrudnienia dietetyka?
10. Czy w szpitalu istnieje procedura zgłaszania skarg dotyczących niewłaściwego żywienia bądź zatrucia? Czy wyznaczono osobę odpowiedzialną za kontakt w sprawie zgłoszenia ww. skarg?
11. Prosimy o podanie liczba skarg dotyczących niewłaściwego żywienia /zatrucia w szpitalu zgłoszonych do szpitala w 2017 i 2018 roku.
12. Czy w 2018 r. lekarze przechodzili jakiekolwiek szkolenie z zakresu zasad prawidłowego żywienia chorych w szpitalu?
13. Prosimy o podanie liczby i rodzajów diet stosowanych przez szpital wraz ze wskazaniem źródeł ich opracowania (wiedza lekarza/wiedza dietetyka/publikacje naukowe/źródła internetowe/wewnętrzne regulacje szpitala).
14. Jeśli szpital nie jest w stanie zapewnić pacjentowi diety wskazanej przez lekarza (np. bezmlecznej czy bezglutenowej), to w jaki sposób zapewnia wówczas posiłki pacjentowi?
15. Czy na życzenie pacjenta szpital zapewnia dietę wegetariańską lub wegańską?
16. Czy szpital zapewnia chorym doustne suplementy pokarmowe wspomagające powrót do zdrowia (np. wspomagające gojenie ran, dostarczające dodatkowe ilości białka)?Do dnia dzisiejszego nie otrzymaliśmy odpowiedzi, dlatego wzywamy Państwa do niezwłocznego jej udzielenia.
--
Sieć Obywatelska Watchdog Polska
ul. Ursynowska 22/2 | 02-605 Warszawa
tel: 22 844 73 55
www.siecobywatelska.pl
www.watchdogportal.pl
www.funduszesoleckie.pl
www.informacjapubliczna.org
NIP 526282872W nawiązaniu do pisma z dnia 2019-10-17 08:41:20.483048+00:00 z adresu {{ email }}:
> Na podstawie art. 61 ust. 1 i Konstytucji RP i art. 10 ust. 1 ustawy dostępie do
> informacji publicznej, stowarzyszenie Sieć Obywatelska Watchdog Polska wnosi o
> udostępnienie następujących informacji publicznych: 1. Czy w szpitalu
> zatrudniono dietetyka/dietetyków? (chodzi o bezpośrednie zatrudnienie przez
> szpital, a nie przez firmę cateringową). Jeżeli tak, to wnosimy o udostępnienie
> zakresu jego/ich obowiązków. 2. Ilu pacjentów przypada na jednego
> zatrudnionego dietetyka? 3. Czy w szpitalu istnieje możliwość uzyskania
> indywidualnej porady dietetyka? Jeżeli tak, to w jaki sposób informuje się o tym
> pacjentów? 4. Jaka jest wysokość całościowej dziennej stawki żywieniowej
> przypadającej na 1 pacjenta szpitala? 5. Czy szpital korzysta z usług
> zewnętrznej firmy cateringowej? Jeżeli tak, to czy w podpisanej umowie określono
> minimalną kwotę/procent przeznaczone na zakup składników użytych do
> przygotowania posiłków? 6. Czy szpital posiada dokumentację regulującą
> jakość produktów używanych do przygotowania posiłków – chodzi o wartość odżywczą
> i kaloryczną posiłków oraz dopuszczalną ilości konserwantów, barwników,
> dodatków? Jeśli tak, wnosimy o jej udostępnienie. 7. Czy w szpitalu
> kontroluje się jakość posiłków podawanych pacjentom? Kto (stanowisko) odpowiada
> za te kontrole i jak często one się odbywają? 8. Czy w szpitalu kontroluje
> się, czy pacjent spożywa odpowiednią ilość pokarmu? Kto (stanowisko) odpowiada
> za te kontrole i jak często one się odbywają? 9. Czy w umowie z zewnętrzną
> firmą cateringową określono wymóg zatrudnienia dietetyka? 10. Czy w
> szpitalu istnieje procedura zgłaszania skarg dotyczących niewłaściwego żywienia
> bądź zatrucia? Czy wyznaczono osobę odpowiedzialną za kontakt w sprawie
> zgłoszenia ww. skarg? 11. Prosimy o podanie liczba skarg dotyczących
> niewłaściwego żywienia /zatrucia w szpitalu zgłoszonych do szpitala w 2017 i
> 2018 roku. 12. Czy w 2018 r. lekarze przechodzili jakiekolwiek szkolenie z
> zakresu zasad prawidłowego żywienia chorych w szpitalu? 13. Prosimy o
> podanie liczby i rodzajów diet stosowanych przez szpital wraz ze wskazaniem
> źródeł ich opracowania (wiedza lekarza/wiedza dietetyka/publikacje
> naukowe/źródła internetowe/wewnętrzne regulacje szpitala). 14. Jeśli
> szpital nie jest w stanie zapewnić pacjentowi diety wskazanej przez lekarza (np.
> bezmlecznej czy bezglutenowej), to w jaki sposób zapewnia wówczas posiłki
> pacjentowi? 15. Czy na życzenie pacjenta szpital zapewnia dietę
> wegetariańską lub wegańską? 16. Czy szpital zapewnia chorym doustne
> suplementy pokarmowe wspomagające powrót do zdrowia (np. wspomagające gojenie
> ran, dostarczające dodatkowe ilości białka)? Wnosimy o udostępnienie
> wskazanych informacji w formie elektronicznej na adres: {{EMAIL}} Szymon
> Osowski i Katarzyna Batko-Tołuć - członkowie zarządu, zgodnie z zasadami
> reprezentacji -
Wniosek o informację publiczną przez Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej w Łapach
W odpowiedzi na wniosek o udostępnienie informacji publicznych wskazuję jak
niżej:1. Czy w szpitalu zatrudniono dietetyka/dietetyków? (chodzi o bezpośrednie
zatrudnienie przez szpital, a nie przez firmę cateringową). Jeżeli tak, to
wnosimy o udostępnienie zakresu jego/ich obowiązków.Zatrudniono 2 dietetyków
. Opracowywanie diet pacjentom przebywającym na oddziałach
szpitalnych. Sporządzanie jadłospisów dekadowych dla chorych z uwzględnieniem
diet leczniczych. Realizowanie zmian diet w terminie zleconym przez lekarzy
. Sporządzanie codziennych zapotrzebowani w produkty do
przygotowywania potraw. Obliczanie wartości odżywczej posiłków
. Uzgadnianie rodzajów diet z lekarzem kierującym oddziałem lub
pielęgniarką oddziałową. Udział w kontrolach przeprowadzanych w kuchni przez uprawnione
organy państwa wraz ze składaniem wyjaśnień organowi kontrolującemu. Nadzór nad pobieraniem próbek ze wszystkich przygotowywanych
posiłków i raportowanie wszelkich odchyleń od normy bezpośredniemu
przełożonemu. Realizacja wykonania zaleceń pokontrolnych - sanitarnych
. Prowadzenie rejestrów HACCP, instrukcji dobrej praktyki
higienicznej, instrukcji praktyki produkcyjnej oraz sporządzanie i
prowadzenie odpowiedniej dokumentacji. Przygotowywanie dokumentacji przetargowej na dostawy artykułów
żywnościowych po konsultacji z magazynierem oraz koordynatorem kuchni2. Ilu pacjentów przypada na jednego zatrudnionego dietetyka?
Średnio 80 pacjentów na 2 dietetyków.
3. Czy w szpitalu istnieje możliwość uzyskania indywidualnej porady
dietetyka? Jeżeli tak, to w jaki sposób informuje się o tym pacjentów?Pacjenci mają możliwość uzyskania indywidualnej porady dietetyka. Informują
ich o tym lekarze oraz pielęgniarki pracujące na danym oddziale.4. Jaka jest wysokość całościowej dziennej stawki żywieniowej przypadającej
na 1 pacjenta szpitala?16,70 zł.
5. Czy szpital korzysta z usług zewnętrznej firmy cateringowej? Jeżeli tak,
to czy w podpisanej umowie określono minimalną kwotę/procent przeznaczone na
zakup składników użytych do przygotowania posiłków?Nie.
6. Czy szpital posiada dokumentację regulującą jakość produktów używanych do
przygotowania posiłków - chodzi o wartość odżywczą i kaloryczną posiłków
oraz dopuszczalną ilości konserwantów, barwników, dodatków? Jeśli tak,
wnosimy o jej udostępnienie.Tak. W Załączniku
7. Czy w szpitalu kontroluje się jakość posiłków podawanych pacjentom? Kto
(stanowisko) odpowiada za te kontrole i jak często one się odbywają?Tak, codziennie pobierane są próbki żywności, przez osoby zatrudnione na
kuchni oraz monitorowane przez dietetyka. Dietetyk codziennie(oprócz sobót,
niedziel i świąt) monitoruje temperaturę pobranych próbek żywności i wpisuje
do zeszytu kontrolnego.8. Czy w szpitalu kontroluje się, czy pacjent spożywa odpowiednią ilość
pokarmu? Kto (stanowisko) odpowiada za te kontrole i jak często one się
odbywają?Tak. Pracownicy (pielęgniarki) które rozdają posiłki.
9. Czy w umowie z zewnętrzną firmą cateringową określono wymóg zatrudnienia
dietetyka?Nie ma umowy z zewnętrzną firmą cateringową.
10. Czy w szpitalu istnieje procedura zgłaszania skarg dotyczących
niewłaściwego żywienia bądź zatrucia? Czy wyznaczono osobę odpowiedzialną za
kontakt w sprawie zgłoszenia ww. skarg?Tak istnieje taka możliwość poprzez badanie satysfakcji pacjenta w punkcie 5
ankiety "Ocena posiłków podawanych przez szpital" tj. ich smak, wielkość
porcji, różnorodność i temperatura podania.11. Prosimy o podanie liczba skarg dotyczących niewłaściwego żywienia
/zatrucia w szpitalu zgłoszonych do szpitala w 2017 i 2018 roku.Nie
12. Czy w 2018 r. lekarze przechodzili jakiekolwiek szkolenie z zakresu
zasad prawidłowego żywienia chorych w szpitalu?Nie
13. Prosimy o podanie liczby i rodzajów diet stosowanych przez szpital wraz
ze wskazaniem źródeł ich opracowania (wiedza lekarza/wiedza
dietetyka/publikacje naukowe/źródła internetowe/wewnętrzne regulacje
szpitala).W szpitalu jest opracowanych 25 diet, są to diety podstawowe, łatwostrawne
Źródła :
. "Dietetyka Żywienie zdrowego i chorego człowieka" Helena
Ciborowska, Anna Rudnicka. Praktyczny podręcznik dietetyki, Mirosław Jarosz, IŻŻ
14. Jeśli szpital nie jest w stanie zapewnić pacjentowi diety wskazanej
przez lekarza (np. bezmlecznej czy bezglutenowej), to w jaki sposób zapewnia
wówczas posiłki pacjentowi?Każdy jadłospis dekadowy posiada informację o występowaniu alergenów.
Pacjenci np. bezmleczni czy bezglutenowi mają stosowane odpowiednie
zamienniki żywieniowe.15. Czy na życzenie pacjenta szpital zapewnia dietę wegetariańską lub
wegańską?Nie
16. Czy szpital zapewnia chorym doustne suplementy pokarmowe wspomagające
powrót do zdrowia (np. wspomagające gojenie ran, dostarczające dodatkowe
ilości białka)?Nie
Pozdrawiam
Paweł Szynkowski
Kierownik Działu Higieny i Żywienia
Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej w Łapach
ul. Janusza Korczaka 23, 18-100 Łapye-mail: {{ email }} <mailto:{{ email }}>
Telefon: 691 106 108
Administratorem Pani/Pana danych osobowych jest Samodzielny Publiczny Zakład
Opieki Zdrowotnej w Łapach, ul. Janusza Korczaka 23, 18-100 Łapy.
Szczegółowe informacje dotyczące celów przetwarzania danych osobowych,
przysługujących Pani/Pana praw związanych z przetwarzaniem danych osobowych
oraz pozostałe informacje dotyczące przetwarzania danych osobowych może
Pan/Pani uzyskać klikając w poniższy link:http://szpitallapy.pl/dokumenty/
Załączniki
- P-OD_1.1_Procedura_Diety.pdf
Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej w Łapach
P d Strona 1z5
rocedura >
Diety Data | 16.23. 4O/Bv,
P-OD 1.1 obowiązywania NOLZ. AMV
Nr wydania 2
Spis treści
1. Cel procedury
2. Przedmiot procedury
3. Zakres stosowania
4. Sposób postępowania
5. Załączniki
6. Odpowiedzialność i uprawnienia
7. Kontrola przebiegu procedury
8. Terminologia
9. Literatura
10. Rozdzielnik procedury
11. Potwierdzenie zapoznania się z procedurą
Imię i nazwisko Stanowisko Data _„_ Podpis
Opracował Magdalena Pyłkowska Dietetyk M 07.21 k> ; z
Sprawdził Paweł Szynkowski Kierownik Działu » ;
Higieny i Żywienia |/ Lod, boj 2 lh
Zatwierdził Urszula Łapińska Dyrektor AG a.
SPZOZ w Łapach |(G.0Ń. ZO l PUASA=
Pełnomocnik ds. Akredytacji
JD + 6 k
1 OWIAGD|Biowska
=
Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej w Łapach
Strona 2z5
Procedura >
Die Data | 46.09 0A3y
P-OD 1.1 ty obowiązywania | e-02.20U dy.
Nr wydania 2
1. Cel procedury
Celem procedury jest opracowanie diet w celu pogłębienia wiedzy z zakresu dietetyki,
popularyzowania wiedzy: o nowoczesnych zasadach żywienia człowieka zdrowego i chorego,
zaleceń żywieniowych dla pacjentów hospitalizowanych w SP ZOZ w Łapach i wypisanych
do domu.
Dieta ma na celu dostarczenie niezbędnych składników pokarmowych z jednoczesnym
dostosowaniem ich podaży do możliwości trawienia, wchłaniania i metabolizowania przez
zmieniony chorobowo organizm.
Posiłki w diecie powinny być spożywane we właściwych porcjach i z odpowiednią
częstotliwością. Prawidłowa dieta warunkuje utrzymanie należnej masy ciała oraz
prawidłowe funkcjonowanie organizmu. Prawidłowe żywienie człowieka należy do
najważniejszych czynników środowiskowych wpływających na stan zdrowia, samopoczucie i
stan emocjonalny. Zgodnie z zasadami prawidłowego żywienia posiłki powinny być:
- urozmaicone
- niezbyt obfite
- właściwej wartości odżywczej
- przyrządzane przy zachowaniu odpowiednich warunków higienicznych
- podawane regularnie
- atrakcyjne pod względem organoleptycznym
- estetycznie podane
- spożywane w warunkach komfortu psychicznego (spokojnie i bez pośpiechu).
2. Przedmiot procedury
Przedmiotem procedury jest ustalenie rodzaju diet dla potrzeb pacjentów hospitalizowanych
w SP ZOZ w Łapach z uwzględnieniem szczególnych zaleceń do stosowania technik
kulinarnych, produktów dozwolonych i zabronionych oraz zaleceń żywieniowych po wypisie.
3. Zakres stosowania
Postępowanie zawarte w niniejszej procedurze obowiązuje pracowników SP ZOZ Łapach.
Po rozpoznaniu jednostki chorobowej i potrzeb żywieniowych pacjenta Lekarz zleca
odpowiedni rodzaj diety. Informację tą przekazuje Pielęgniarce Oddziałowej, Z-cy
kierownika ZPO a następnie zostaje to zgłoszone Dietetyczce. Po dostarczeniu posiłków
pacjent otrzymuje właściwą dietę. Porcjowanie i wydawanie posiłków obywa się przez
pielęgniarki oddziału/ZPO zgodnie z wcześniej zamówioną dietą, również one udzielają
pacjentowi informacji o sposobie odżywiania.
4. Sposób postępowania
Szpital zapewnia pacjentowi wyżywienie odpowiednie do stanu zdrowia. Zlecone przez
Lekarza diety są wpisywane na zapotrzebowaniu żywieniowym przez Pielęgniarki w
poszczególnych oddziałach, ZPO i zgłaszane Dietetykowi .
Dietetyk zleca przygotowanie posiłków Kuchni Szpitalnej zgodnie z zapotrzebowaniem
żywieniowym podanym z oddziałów szpitalnych, rodzaj diety i ich ilość.
Całodzienne wyżywienie ma być zgodne z zaleceniami Instytutu Żywności i Żywienia oraz
wymogami Sanitarno-Epidemiologicznymi obowiązującymi w Zakładach Opieki
Zdrowotnej.
Dietetyk szpitalny:
Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej w Łapach
z ą Strona >z8
rocedura >
Die. Data | (6.09
P-OD 1.1 ty obowiązywania | 2-27 .. AQQ
Nr wydania 2
- przygotowuje jadłospis dekadowy zgodnie z aktualnymi zaleceniami Instytutu Żywności
i Żywienia, (z uwzględnieniem sezonowości pod względem zasad racjonalnego żywienia);
- dokonuje kontroli organoleptycznej posiłków;
- kontroluje zgodność gramatury potraw z jadłospisem;
- kontroluje temperatury posiłków .
4.1 Rodzaje diet. Załącznik do Procedury P-OD 1.1:
. Załączniki
. załącznik nr ldieta podstawowa (ogólna);
. załącznik nr 2 dieta lekkostrawna;
załącznik nr 3 dieta bogatoresztkowa;
. załącznik nr 4 dieta łatwostrawna z ograniczeniem tłuszczu;
. załącznik nr 5 dieta z ograniczeniem substancji pobudzających wydzielanie soku
żołądkowego;
6. załącznik nr 6 dieta z ograniczeniem łatwo przyswajalnych węglowodanów;
7. załącznik nr 7 dieta niskobiałkowa;
8. załącznik nr 8 dieta wysokobiałkowa;
9. załącznika nr 9 dieta Ścisła (zerowa);
10. załącznik nr 10 dieta płynna;
11. załącznik nr 11 dieta płynna wzmocniona;
12. załącznika nr 12 dieta podstawowa (ogólna) pediatria;
13. załącznik nr 13 dieta łatwo strawna — pediatria;
14. załącznik nr 14 dieta bogatoresztkowa (bogatobłonnikowa) — pediatria;
15. załącznik nr 15 dieta łatwostrawna z ograniczeniem tłuszczu — pediatria;
16. załącznik nr 16 dieta hipoalergiczna — pediatria;
17. załącznik nr 17 dieta bezglutenowa - pediatria;
18. załącznik nr 18 dieta wprowadzająca — pediatria;
19. załącznik nr 19 dieta małego dziecka — pediatria;
20. załącznik nr 20 dieta łatwostrawna bezmleczna — pediatria;
21. załącznik nr 21 pokarm matki — pediatria;
22. załącznik nr 22 mieszanki — pediatria.
23. załącznik nr 23 założenia żywieniowe diet stosowanych w SP ZOZ w Łapach.
"AWD HH lu
6. Odpowiedzialność i uprawnienia
1. Lekarz za zlecenie odpowiedniej diety pacjentowi hospitalizowanemu,
2. Pielęgniarka oddziałowe/ z-ca kierownika ZPO za sporządzenie zapotrzebowania
żywieniowego na podstawie zleconych diet i dostarczenie Dietetykowi.
3. Dietetyk za przygotowanie posiłków przez Kuchnię Szpitalną zgodnie z zapotrzebowaniem
żywieniowym z poszczególnych oddziałów i ZPO.
4. Personel pielęgniarski oddziału/ZPO za prawidłowy rozdział posiłków i podaniem
pacjentowi z uwzględnieniem diety.
Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej w Łapach
Strona 4z5
Procedura ?
Die Data | 46.09..20A3y.
P- OD 1.1 zy wkowdzzynania 2.09.2020
Nr wydania 2
7. Kontrola przebiegu procedury
Nadzór nad prawidłowością i skuteczności funkcjonowania procedury pełni Zastępca
Dyrektora ds. Lecznictwa SP ZOZ w Łapach
8. Terminologia
v Jadłospis dekadowy SP ZOZ w Łapach opracowany jest z wyprzedzeniem dekady
której dotyczy, jadłospis jest kserowany i dostarczany do oddziałów i ZPO.
v Jadłospis zawiera rodzaje stosowanych diet zgodnie z pkt.4.
v Dieta - sposób racjonalnego odżywiania człowieka który poprzez stosowanie
wybranych produktów wpływa na wyniki leczenia.
v Porcja posiłku - Ściśle określona ilość produktów żywnościowych dla jednego pacjent
wchodząca w skład realizowanego jadłospisu.
v Założenia żywieniowe diet — wartość odżywcza jadłospisu na jeden dzień.
9, Literatura
Szczygieł A. Piekarska J. Muszkatowa B. IŻŻ. System Dietetyczny dla Zakładów Służby
Zdrowia
Klimczak Z. „Tabele składu i wartości odżywczych produktów spożywczych. Część I, PZWL
Wa-a wzn.2010 r.
H. Szczygłowa. System Dietetyczny dla Zakładów Służby Zdrowia. Instytut Żywności i
Żywienia PZWL Warszawa wzn.2009 r.
Dietetyka Żywienie zdrowego i chorego człowieka, Helena Ciborowska Anna Rudnicka,
PZWL, 2014
Podstawy żywienia człowieka, Dorota Czerwińska, Edyta Gulińska, WsiP, 2005
Praktyczny podręcznik dietetyki, red. Mirosław Jarosz, IŻŻ, 2010
10. Rozdzielnik procedury
1. Oryginał (wersja papierowa) - Pełnomocnik ds. Jakości.
2. Kopia papierowa — komórki organizacyjne / stanowiska wg. rozdzielnika u pełnomocnika.
Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej w Łapach
P ; Strona 5z5
a >
p- OD LI ZAS sbwwkcynania Ae,0$, Safi.
Nr wydania 2
11. Potwierdzenie zapoznania się z procedurą
Lp. | Imię i nazwisko Stanowisko Data Podpis
Załącznik nr 1 do procedury P-OD 1.1
Dieta podstawowa (ogólna)
Jest to dieta, w której wszystkie rodzaje produktów oraz techniki kulinarne są dozwolone,
pod warunkiem, że są zgodne z zasadami racjonalnego żywienia. Stosowana jest u osób
nie wymagających żywienia dietetycznego.
Jadłospis diety podstawowej jest wyjściem do komponowania jadłospisów diet leczniczych.
Na podstawie:
Dietetyka Żywienie zdrowego i chorego człowieka, Helena Ciborowska Anna Rudnicka, PZWL, 2014
Opracowała: Magdalena Pyłkowska - dietetyk
Załącznik nr 2 do procedury P-OD 1.1
Dieta lekkostrawna
Celem diety jest dostarczenie choremu wszystkich niezbędnych składników pokarmowych
oraz ograniczenie produktów i potraw ciężko strawnych. Dieta ma oszczędzać chory narząd i wpływać
na poprawę stanu zdrowia chorego.
Charakterystyka diety
Dieta lekkostrawna jest modyfikacją żywienia racjonalnego ludzi zdrowych. Ma szerokie
zastosowanie w zakładach leczniczych. Powinna pokryć zapotrzebowanie energetyczne i dostarczyć
takiej samej ilości składników pokarmowych, jak dieta podstawowa.
Różnica między żywieniem osób zdrowych a wymagających diety polega tylko na doborze produktów
łatwo strawnych oraz technik sporządzania posiłków, które czynią potrawę łatwo przyswajalną.
Podstawą tej diety jest ograniczenie, a nawet wyłączenie produktów i potraw tłustych, smażonych,
pieczonych w tradycyjny sposób, długo zalegających w żołądku, wzdymających, ostro
przyprawionych.
W diecie łatwo strawnej należy zmniejszyć podaż błonnika pokarmowego, chociaż pewna ilość tego
składnika jest potrzebna, gdyż wchłania on wodę, rozluźnia masy kałowe i wpływa na ich wydalanie.
Błonnik pokarmowy można zredukować lub uczynić go mniej drażniącym przez: dobór delikatnych
warzyw i dojrzałych owoców, obieranie, gotowanie, przecieranie przez sito i miksowanie produktów,
podawanie przecierów i soków, stosowanie oczyszczonych produktów.
Z pieczywa pełnoziarnistego w diecie tej można planować jedynie chleb pszenny- Graham. Wyjątek
stanowią stany pooperacyjne i zapalne żołądka oraz jelit, w których pieczywo razowe będzie
całkowicie z diety wyeliminowane. Zalecana ilość błonnika pokarmowego w diecie łatwo strawnej
wynosi 25g/dobę. Posiłki należy spożywać 4-5 razy dziennie, regularnie w określonych godzinach
i w niewielkich objętościach. Ostatni posiłek zaleca się 2 godziny przed snem.
Uwagi technologiczne
Ważne jest, aby potrawy były świeżo przyrządzane i możliwie najwyższych gatunków,
nie przechowywane w lodówkach, zmniejsza to możliwość zakażenia bakteryjnego posiłków.
Potrawy sporządza się metodą gotowania w wodzie, na parze, w naczyniach bez wody. Można
również stosować duszenie, obsmażając produkty bez tłuszczu na patelniach do smażenia
beztłuszczowego oraz pieczenie w folii przezroczystej, w pergaminie, w naczyniach ceramicznych,
na ruszcie, również w piekarniku, bądź w opiekaczu elektrycznym. Smażenie i pieczenie na tłuszczu
jest całkowicie wykluczone. Nasiąknięta tłuszczem potrawa jest trudno strawna. Można tylko
„Smażyć” jaja na parze, używając masła lub oleju. Zupy i sosy zagęszcza się zawiesiną z mąki i mleka
lub mąki i śmietanki, zaprawą zacieraną z mąki i tłuszczu, albo potrawy te mogą być podprawiane
żółtkiem. Do zaprawienia zup, sosów i warzyw nie stosuje się zasmażek. Warzywa podaje się z wody.
W diecie łatwo strawnej duże zastosowanie będą miały potrawy dokładnie rozdrobnione, spulchnione
przez dodatek ubitej piany, namoczonej bułki, np. budynie z mięsa, kasz i warzyw, sera twarogowego,
gotowane w „łaźni wodnej”.
Posiłki powinny być smaczne, przyprawione łagodnymi przyprawami dozwolonymi w tej diecie,
atrakcyjnie zestawione, tak aby pobudzały często upośledzone łaknienie — zachęcały do jedzenia.
Aby potrawom nadać jeszcze formę jak najbardziej lekko strawną produkty (potrawy) poddaje się
procesom np. rozdrobnienia , przecierania itp. (zależnie od potrzeb pacjenta).
Grupa Zalecane w umiarkowanych
produktów / Zalecane ka Przeciwwskazane
ilościach
potraw
Napoje mleko do 2% tłuszczu, kawa Słaba kawa naturalna z mlekiem, |alkoholowe, mocne kakao,
zbożowa z mlekiem, herbata [jogurt pełnotłusty, pełne mleko |płynna czekolada, mocna
bawarka, słaba herbata, herbata herbata, mocna kawa,
owocowa, ziołowa, soki wody gazowane, napoje
owocowe, warzywne, napoje typu cola
mleczno-owocowe, mleczno-
warzywne, woda niegazowana,
jogurt niskotłuszczowy,
serwatka, kefir, maślanka
Pieczywo chleb pszenny, bułki, biszkopt, |graham pszenny, pieczywo chleb żytni świeży, chleb
pieczywo cukiernicze cukiernicze drożdżowe, chrupki |razowy, pieczywo chrupkie
pszenne, pieczywo pszenne żytnie, pieczywo z
razowe z dodatkiem słonecznika |otrębami
i soi,
Dodatki do |masło, chudy twaróg, serek margaryna, tłusty twaróg, ser tłuste wędliny, konserwy,
pieczywa homogenizowany, mięso podpuszczkowy z mniejszą salcesony, kiszka,
gotowane, chude wędliny, ilością tłuszczu, parówki cielęce, |pasztetowa, smalec, tłuste
szynka, polędwica z drobiu jaja, ryby wędzone sery dojrzewające, sery
topione, ser typu "Feta",
ser typu "Fromage"
Zupy isosy |rosół jarski, jarzynowa, chudy rosół z cielęciny, zawiesiste na wywarach
gorące ziemniaczana, owocowa, kalafiorowa, z ogórków mięsnych, kostnych,
krupnik, podprawiane zawiesiną |kwaszonych, pieczarkowa, grzybowych, zasmażane,
z mąki i mleka, mleczne sosy _ |zaprawiane mąką i śmietaną, zaprawiane śmietaną,
łagodne: koperkowy, cytrynowy, |zaciągane żółtkiem pikantne, z warzyw
pomidorowy, potrawkowy, kapustnych, strączkowych,
owocowe ze słodką śmietanką mocne rosoły, buliony,
sosy cebulowe, grzybowe
Dodatki do |bułka, grzanki, kasza manna, kluski francuskie, groszek kluski kładzione, grube
zup jęczmienna, ryż, ziemniaki, lane |ptysiowy makarony, łazanki, nasiona
ciasto, makaron nitki, kluski roślin strączkowych, jaja
biszkoptowe gotowane na twardo
Jaja Gotowane na miękko, Gotowane na twardo
w koszulkach (Ścięte na parze i smażone w tradycyjny
w formie jajecznicy, omletów, sposób
jaj sadzonych )
Mięso, drób, |chuda cielęcina, młoda wołowina, dziczyzna, chuda tłuste gatunki,
ryby wołowina, królik, kurczak, wieprzowina, kura, ryby wieprzowina, baranina,
indyk, chude ryby: dorsz, młody |morskie: makrela, śledź, gęsi, kaczki, tłuste ryby,
karp, pstrąg strumieniowy, sola, |sardynka, ryby słodkowodne: węgorz, tłusty karp, łosoś,
morszczuk, karmazyn, sandacz, |leszcz, potrawy duszone bez sum, potrawy smażone z
flądra, lin, okoń, szczupak, obsmażania na tłuszczu, mięsa, drobiu i ryb,
mintaj, potrawy gotowane, pieczone w folii lub pergaminie |marynowane, wędzone
pulpety, budynie, potrawki
Potrawy budynie z kasz, warzyw, zapiekanki z kasz, mięsa, wszystkie potrawy
bezmięsne, |makaronu, mięsa, risotto, leniwe |warzyw, kluski francuskie, smażone na tłuszczu, np.
półmięsne — |pierogi, kluski biszkoptowe makaron z mięsem, kluski placki ziemniaczane, bliny,
ziemniaczane krokiety, kotlety oraz
bigos, fasolka po bretońsku
Tłuszcze dodawane na surowo: olej margaryny miękkie (utwardzane |smalec, słonina, boczek,
sojowy, słonecznikowy przez estyfikację) z łój, margaryny twarde
(z NNKT), olej rzepakowy, wymienionych olejów, śmietana
oliwa z oliwek (z JNKT), masło
Warzywa Młode, soczyste: marchew, Szpinak, rabarbar, kalafior, Warzywa kapustne, cebula,
dynia, kabaczki, pietruszka, brokuły, fasolka szparagowa, czosnek, pory, suche
patisony, seler, pomidory bez groszek zielony, sałata zielona, |nasiona roślin
skórki, potrawy gotowane, bardzo drobno starte surówki, strączkowych, ogórki,
rozdrabniane lub przetarte np. z marchewki, selera brukiew, rzodkiewka,
z „wody” podprawiane rzepa, kalarepa w postaci
zawiesinami, oprószone, surowe surówek grubo startych,
soki sałatek z majonezem i
musztardą warzywa
marynowane, solone
Ziemniaki |Gotowane, pieczone, gotowane Smażone, z tłuszczem,
tłuczone w postaci puree frytki, krążki, placki
ziemniaczane,
Owoce Dojrzałe, soczyste: jagodowe |Wiśnie, śliwki , śliwki suszone, |Gruszki „daktyle,
i winogrona bez pestek (w namoczone, przetarte (przy czereśnie, kawon, owoce
postaci przecierów), cytrusowe , |zaparciach), kiwi, melon marynowane
dzikiej róży, brzoskwinie,
morele, banany, jabłka pieczone,
gotowane
Desery Kisiele, budynie, galaretki Kremy, ciasta z małą ilością Tłuste ciasta, torty, desery
owocowe, mleczne, kompoty, [tłuszczu z używkami, czekolada,
musy bezy, suflety, soki batony, lody, chałwa,
OWOCOWE, przeciery owocowe słodycze zawierające
kakao, orzechy
Przyprawy _ |Kwasek cytrynowy, sok Ocet winny, sól, pieprz ziołowy, |Ostre: ocet, pieprz, bazylia,
z cytryny, cukier, pietruszka, „jarzynka”, Vegeta” papryka chili, curry, musztarda,
zielony koper, majeranek, słodka, estragon, bazylia, ziele angielskie, liść
rzeżucha, melisa tymianek, kminek laurowy, gałka
muszkatołowa, gorczyca
Na podstawie:
Dietetyka Żywienie zdrowego i chorego człowieka, Helena Ciborowska Anna Rudnicka, PZWL, 2014
Podstawy żywienia człowieka, Dorota Czerwińska, Edyta Gulińska, WsiP, 2005
Praktyczny podręcznik dietetyki, red. Mirosław Jarosz, IŻŻ, 2010
Opracowała: Magdalena Pyłkowska - dietetyk
e
Załącznik Nr 3 do procedury P - OD 1.1
Dieta bogatoresztkowa
Charakterystyka diety
Dieta bogatoresztkowa jest modyfikacją diety lekkostrawnej . Modyfikacja jej polega na zwiększeniu
ilości błonnika pokarmowego frakcji rozpuszczalnych i nierozpuszczalnych oraz zwiększonej ilości
płynów.
Błonnik pokarmowy nie ulega strawieniu i wchłanianiu, jest jednak niezbędny w pożywieniu
do utrzymania prawidłowej funkcji przewodu pokarmowego.
Błonnik pokarmowy nierozpuszczalny zwiększa masy kałowe, w niewielkim stopniu wiąże wodę,
przez mechaniczne drażnienie przyspiesza pasaż jelit, opóźnia hydrolizę skrobi i wchłanianie glukozy,
zmniejsza wartość energetyczną diety i daje uczucie sytości. Do wyzwolenia funkcji błonnika
pokarmowego niezbędna jest woda. Zdolność wiązania wody jest różna. Otręby pszenne oraz
gruboziarniste produkty zbożowe jak: kasza gryczana, graham, pieczywo razowe, pieczywo chrupkie,
mają największy wpływ na odruchy defekacyjne.
Zaleca się 2-3 razy dziennie po łyżce otrąb które mogą być podawane z surówkami, jogurtem, pastami
do pieczywa potrawami mielonymi . Przy podaniu ich należy zwiększyć w diecie wapń o około 10% i
płyny do 2 litrów na dobę. Otręby zawierają kwas fitynowy, który upośledza wchłanianie wapnia,
magnezu, żelaza. W diecie wysokoresztkowej ważną rolę odgrywają owoce suszone: śliwki, rodzynki,
figi, a także buraki, które zawierają 5% ligniny i są bardzo skuteczne w zaparciach. W diecie
bogatoresztkowej stosowanej w zaparciach ilość błonnika pokarmowego należy stopniowo zwiększać
do 40-50 g/ dobę. Przy dużej ilości błonnika początkowo mogą wystąpić wzdęcia i lekkie bóle
brzucha. Korzystne działanie na perystaltykę jelit, obok wymienionych wyżej produktów mają: miód,
jogurt, kefir, |-dniowe mleko ukwaszone, kawa prawdziwa, śmietanka, wody gazowane, kompoty z
suszonych śliwek, soki zawierające kwasy organiczne, masło, oliwa z oliwek, oleje, surówki, siemię
Iniane, buliony, rosoły, potrawy ostro przyprawione. Dobry efekt dają napoje i potrawy chłodne .
Zaleca się pół szklanki wody przegotowanej chłodnej z miodem lub namoczone suszone śliwki albo
łyżeczkę masła lub oliwy na czczo. W diecie należy ograniczyć pokarmy obniżające perystaltykę jelit.
Są to: kluski, pieczywo białe, ryż, kasza manna, mąka ziemniaczana, ciastka z kremem, banany.
Wyłączyć się powinno mocną herbatę, suszone czarne jagody, wino czerwone wytrawne, suche
pożywienie oraz pokarmy powodujące wzdęcia: groch, fasolę, bób, warzywa kapustne. Potrawy mogą
być przyrządzane różnymi metodami tak aby były trawione dobrze przez organizm, i nie były
ciężkostrawne dla danego organizmu.
Potrawy przyrządza się metodami: gotowanie w wodzie, na parze, duszenie, pieczenie w folii, w
pergaminie (smażenie w tradycyjny sposób jest zabronione).
gołąb, sandacz, karp
szczupak, dorsz, karp,
lin, flądra, mintaj.
Potrawy gotowane-
pulpety, duszone,
pieczone
wieprzowina średnio
tłusta, ozorki, neki,
serca, mózg, flaki,
kaczki, śledzie,
leszcz, halibut, łosoś,
potrawy smażone z
mięsa, drobiu i ryb
Grupa Zalecane Zalecane w Przeciwwskazane
produktów / umiarkowanych
| potraw ilościach
Napoje mleko chude, jogurt, kawa naturalna, napoje czekoladowe, mocna
kefir, mleko ukwaszone, | mleko pełne, jogurt herbata, alkohol, zbyt
maślanka, kawa tłusty, napar z ziół kwaśne mleko, napar z
zbożowa, soki owocowe, | pobudzające pracę czamych suszonych jagód,
warzywne, napoje przewodu wytrawne wino czerwone
mleczno- owocowe, pokarmowego, słaba
warzywno-mleczne, herbata
herbata owocowa,
ziołowa, wody mineralne
Pieczywo pieczywo z pełnego pieczywo pszenne- pieczywo świeże
ziarna, bułki grahamki, | jasne, chleb żytni,
pieczywo chrupkie, półcukiernicze
pumpernikiel
Dodatki do twaróg, chude wędliny, sery podpuszczkowe, | wędliny bardzo tłuste, tłuste
pieczywa drobiowe, chuda, szynka, | salceson, ryby konserwy mięsne
dżemy marmolady, wędzone tłuste,
miód, serek sojowy, śledzie, konserwy
pasztet, masło, rybne
margaryna miękka, ryby
wędzone chude
Zupy isosy | mleczne, owocowe, ryżowa, z kaszy zupy z warzyw
gorące jarzynowe, krupnik, manny, podprawiane | wzdymających,
zupy czyste na mąką ziemniaczaną strączkowych, kapustnych,
wywarach mięsnych bardzo tłuste, zawiesiste, na
wywarach kostnych
Dodatki do bułki, grzanki, kasze, Soczewica ryż, krokiety z kapustą,
zup ziemniaki, lane ciasto, groch, fasola
kluski biszkoptowe,
makaron, groszek,
ptysiowy
Mięso, drób, | chude gatunki mięs: średnio tłuste gatunki | bardzo tłuste gatunki mięs:
ryby cielęcina, konina, schab, | mięs i mięsa krwiste: | wieprzowina, baranina,
królik, indyk, kurczak, wołowina, mięsa
smażone w dużych ilościach
Potrawy
bezmięsne,
półmięsne
budynie z mięsa i kasz z
warzyw, makaron z
mięsem, z owocami,
leniwe pierogi, pierogi z
mięsem, owocami,
papryka faszerowana,
kluski ziemniaczane,
zapiekanki, naleśniki z
mięsem, leczo, tarta
jarzynowa, lasagne z
mięsem i jarzynami
racuchy, bliny, kluski
kładzione, placki
ziemniaczane
potrawy z fasoli, grochu, z
ryżu, z dodatkiem mąki
ziemniaczanej i warzyw
kapustnych
Tłuszcze
oleje zawierające
wielonienasycone kwasy
tłuszczowe:
słonecznikowy,
sojowy, kukurydziany,
oleje zawierające
jednonienasycone kwasy
tłuszczowe: rzepakowy,
oliwa z oliwek,
margaryny miękkie
tłuszcze zwierzęce:
smalec, słonina,
margaryna twarda,
olej palmowy,
tłuszcze uwodornione
Warzywa
świeże, mrożone, buraki,
papryka, pomidory,
dynia, marchew, seler,
rabarbar, pietruszka,
warzywa w postaci
soków, surówek
kalafior, kiszona
kapusta, warzywa
cebulowe: cebula,
czosnek, pory, fasolka
szparagowa, groszek
zielony, ogórki
kiszone
suche nasiona roślin
strączkowych, pozostałe
warzywa kapustne, ogórki
świeże
Ziemniaki
gotowane, pieczone
smażone w dużej ilości
tłuszczu: frytki, placki
Owoce
świeże, suszone,
konserwowe, orzechy
włoskie, laskowe, owoce
w postaci surówek,
soków, gotowane
gruszki, orzechy,
solone, orzechy
kokosowe,
arachidowe
czereśnie
Desery
kompoty, galaretki
owocowe, mleczne,
musy, kremy, przeciery
owocowe, suflety, sałatki
owocowe, ciasta,
ciasteczka biszkoptowe,
keksy z dodatkiem otrąb
ciasta tłuste z dużą
ilością żółtek,
masłami
kisiele, czekolada, kakao,
ciasta z dodatkiem kakao
Przyprawy kwas mlekowy, kwasek | ostra papryka, pieprz | ocet
cytrynowy, koperek chili, musztarda
zielony, pietruszka,
kminek, majeranek,
gałka muszkatołowa, liść
laurowy, ziele angielskie,
sól do 5g/dobę, pieprz
ziołowy, curry
Na podstawie:
Dietetyka Żywienie zdrowego i chorego człowieka, Helena Ciborowska Anna Rudnicka, PZWL, 2014
Podstawy żywienia człowieka, Dorota Czerwińska, Edyta Gulińska, WsiP, 2005
Praktyczny podręcznik dietetyki, red. Mirosław Jarosz, IŻŻ, 2010
Opracowała: Magdalena Pyłkowska - dietetyk
Załącznik nr 4 do procedury P-OD 1.1
Dieta łatwostrawna z ograniczeniem tłuszczu
Charakterystyka diety
Dieta łatwo strawna z ograniczeniem tłuszczu jest modyfikacją diety łatwo strawnej. Modyfikacja ta
polega na zmniejszeniu podaży produktów będących źródłem tłuszczu zwierzęcego oraz obfitujących
w cholesterol. Zawartość tłuszczu w diecie zarówno pochodzenia roślinnego, jak i zwierzęcego
powinna wynosić od 30 do 50 g/dobę. Jest to tłuszcz znajdujący się w produktach: ( w mięsie,
wędlinach, mleku, jajach) oraz tłuszcz dodawany do pieczywa i potraw. Należy pamiętać że produkty
białkowe dostarczają ponad połowę tłuszczu dziennej racji. W chorobach, w których stosowana jest
omawiana dieta, ograniczenie tłuszczu jest konieczne ze względu na upośledzone jego trawienie
i wchłanianie. Produkty tłuszczowe które będą miały zastosowanie w ilości od 20 do 30 g/dobę, to:
olej słonecznikowy, sojowy, kukurydziany, rzepakowy-bezerukowy, oliwa z oliwek, w ograniczonej
ilości masło, miękkie margaryny pakowane w kubkach. Całkowicie wyklucza się: słoninę, smalec,
boczek, łój. Zmniejszona ilość tłuszczu w diecie ogranicza podaż witamin rozpuszczalnych
w tłuszczach, dlatego należy zwiększyć ilość warzyw bogatych w beta-karoten. Z diety należy
wyłączyć produkty trudno strawne, długo zalegające w żołądku, wzdymające, ostro przyprawione.
Ogranicza się także ilość błonnika- produkty zbożowe gruboziarniste są wykluczone. Dieta powinna
zapewnić organizmowi wszystkie niezbędne składniki pokarmowe, a jej wartość energetyczna ma
zapewnić utrzymanie należnej masy ciała pacjenta. Posiłki podaje się w małych objętościach, o
umiarkowanej temperaturze, ale często-5 razy w ciągu dnia.
Modyfikacja diety
Biorąc pod uwagę zastosowanie omawianej diety w różnych przypadkach chorobowych, zachodzi
konieczność jej modyfikacji i tak:
« w chorobach pęcherzyka żółciowego i dróg żółciowych z diety należy wyłączyć żółtka, które
powodują silne skurcze pęcherzyka żółciowego, nasilając dolegliwości. Przeciwwskazane są produkty
z dużą ilością cholesterolu. Bogate w cholesterol są żółtka, mleko, podroby (wątroba, mózg).
Ogranicza się produkty zawierające duże ilości kwasu szczawiowego: szczaw, szpinak, rabarbar.
* w chorobach wątroby o przebiegu lekkim, z zachowaną prawidłową funkcją, białko podaje się
w granicach normy, tj. 1g /kg masy ciała. W stłuszczeniu wątroby lub po przebytym wirusowym
zapaleniu wątroby białko w diecie można zwiększyć do 1,5 g/kg masy ciała, tj. około 90-100g/dobę.
Przy upośledzonym wydzielaniu żółci obowiązują większe ograniczenia, nawet do 20 g/dobę.
- w przewlekłym zapaleniu trzustki, jeśli występują biegunki, nie należy podawać tłuszczu do
pieczywa i potraw.
* chorzy z wrzodziejącym zapaleniem jelita grubego z reguły nie tolerują mleka (cukru mlecznego) i
serów. Po spożyciu mleka niedobór enzymu laktazy wzmaga fermentację w jelicie grubym,
powodując wzdęcia i przyspieszoną perystaltykę jelit. Mleko należy ograniczyć, względnie
wyeliminować z pożywienia, można je częściowo zastąpić jogurtem, kefirem, które zawierają
znacznie mniej laktozy. Ser twarogowy stosuje się indywidualnie w zależności od tolerancji pacjenta.
Uwagi technologiczne
Technologia wykonania jest taka sama jak w diecie łatwo strawnej: gotowanie w wodzie lub na parze,
można stosować pieczenie w folii oraz duszenie. Smażenie na tłuszczu w zwykły sposób jest
całkowicie zabronione. Z uwagi na ograniczenie tłuszczu (oraz cholesterolu w diecie stosowanej
w chorobach pęcherzyka żółciowego) do potraw, których podstawą stanowią jaja, należy dodać tylko
białko, najlepiej w postaci ubitej piany. Warzywa i owoce podaje się gotowane i rozdrobnione oraz
w postaci soków i przecierów. Zupy sporządza się na wywarach warzywnych. Zupy, sosy, warzywa
podprawia się zawiesiną z mąki i mleka. Dozwolony tłuszcz należy dodać w postaci surowej
do gotowych potraw.
Grupa Zalecane Zalecane w Przeciwwskazane
produktów / umiarkowanych
potraw ilościach
Napoje mleko, kefir, jogurt 0,5- | mleko z zawartością | alkohol, kakao, płynna
1,5% tłuszczu, maślanka | 2% tłuszczu czekolada, kawa
0,5%, serwatka, kawa
zbożowa z dozwolonym
mlekiem, herbata
z mlekiem (bawarka),
słaba herbata, herbata
owocowa, ziołowa, soki
owocowo-warzywne,
napoje mleczno-
owocowe, mleczno-
warzywne, wody
niegazowane
naturalna, mocna herbata,
mleko pełnotłuste, kefir
pełnotłusty, jogurt
pełnotłusty, wody
gazowane, napoje typu
cola
Pieczywo
chleb pszenny jasny-
czerstwy, bułki pszenne,
pieczywo półcukiernicze,
biszkopty na białkach,
sucharki
pieczywo drożdżowe-
cukiernicze
chleb świeży, chleb żytni,
chleb razowy, graham
pszenny, pieczywo
chrupkie, pieczywo
z dodatkiem ziaren
słonecznika, soi, otrąb,
pieczywo cukiernicze
z dodatkiem tłuszczu,
biszkopty na całych
jajach
Dodatki do chudy twaróg _— (jeśli | masło, margaryny | tłuste wędliny, konserwy,
pieczywa pacjent toleruje), chuda | miękkie _ pakowane | salceson, kiszka,
szynka, polędwica, | w kubkach, parówki | pasztetówka, smalec,
polędwica z drobiu, | cielęce, chude | tłuste sery dojrzewające,
mięso gotowane, ścięte | wędliny serek topiony, ser typu
białko jaja, dżemy bez "Fromage', sery typu
pestek, marmolada, miód "Feta", dżemy z
pestkami, jaja gotowane,
jajecznica z całych jaj,
margaryny twarde, masło
w większych ilościach
Zupyisosy | rosół jarski, jarzynowe, | chudy rosół z | tłuste, zawiesiste,
gorące ziemniaczana, _ przetarte | cielęciny na wywarach z mięsa,
owocowe, krupnik, kości, grzybów,
podprawiane zawiesiną zasmażane, zaprawiane
z mąki i mleka, mleczne, śmietaną, pikantne,
łagodne sosy: warzywne, zwarzyw _ kapustnych,
owocowe, zagęszczane strączkowych, ogórków,
wodą z mąki i mleka, esencjonalne rosoły,
mleczne na bazie buliony zaciągane
odtłuszczonego mleka żółtkiem, ostre _ sosy
(musztardowy,
chrzanowy, grecki), sos
śmietanowy
Dodatki do bułki, grzanki, kasza | groszek ptysiowy bez | kluski francuskie, kluski
zup manna, jęczmienna, ryż, | żółtek kładzione, groszek
ziemniaki, lane ciasto ptysiowy na całych
na białkach, makaron jajach, grube makarony,
nitki bezjajeczny, kluski łazanki, nasiona roślin
biszkoptowe na białkach strączkowych, jaja
Mięso, drób, | chuda cielęcina młoda | wołowina, chudy | tłuste gatunki:
ryby wołowina, królik, indyk, | schab, ozorki, serca, | wieprzowina, baranina,
kurczaki, dorsz, pstrąg, | płuca, młody karp, | gęsi, kaczki, dziczyzna,
karmazyn, _ morszczuk, | leszcz, makrela, sola, | flaki, mózg, wątroba,
sandacz, flądra, | mintaj, potrawy | tłuste ryby: węgorz, tłusty
szczupak, okoń, lin, | duszone bez | karp, łosoś, sum, halibut,
potrawy gotowane, | obsmażania sardynka, Śledzie,
pulpety, budynie, | natłuszczu, pieczone | potrawy smażone z
potrawki w folii lub pergaminie | mięsa, drobiu iryb,
marynowane, wędzone
Potrawy budynie z kasz | zapiekanki z | pierogi, knedle, naleśniki
bezmięsne, (jęczmiennej, manny, | drobnych kasz i | z mięsem, wszystkie
półmięsne krakowskiej, mięsa, makaron nitki | potrawy smażone
kukurydzianej), warzyw, | z mięsem na tłuszczu: placki
makaron nitki bez żółtek ziemniaczane, bliny,
i mięsa, risotto, leniwe kotlety, krokiety, bigos,
pierogi na _ białkach, fasolka po bretońsku
kluski biszkoptowe
na białkach
Tłuszcze oleje: słonecznikowy, | smalec, słonina, boczek,
sojowy, rzepakowy- | łój, margaryny twarde,
bezerukowy, oliwa | tłuszcze kuchenne
z oliwek, masło,
margaryny miękkie
Warzywa młode, soczyste: | szpinak, rabarbar, | warzywa kapustne,
marchew, dynia, | buraki, czarna | cebula, czosnek, pory,
kabaczki, pietruszka, | rzodkiew, bardzo | suche nasiona roślin
patisony, selery, | drobno starta surówka | strączkowych, ogórki,
pomidory bez skórki; | z marchwi, selera brukiew, kalarepa,
potrawy gotowane, fasolka szparagowa,
przetarte lub groszek zielony, warzywa
rozdrabniane z „wody”, w _ postaci / surówek,
podprawiane sałatek z majonezem,
zawiesinami, świeże soki warzywa marynowane,
solone
Ziemniaki gotowane, puree | gotowane smażone z tłuszczem:
z odtłuszczonym w mundurkach, frytki, krążki, chipsy
mlekiem pieczone w całości
Owoce dojrzałe, soczyste: | kiwi, melon, wiśnie, | gruszki, daktyle,
jagodowe i winogrona | śliwki czereśnie, figi, kawon,
bez pestek, cytrusowe, owoce marynowane
brzoskwinie, morele,
banany, jabłka pieczone,
gotowane
Desery Kisiele, budynie, | ciasta z małą ilością | tłuste ciasta, torty, desery
galaretki owocowe, | tłuszczu i jaj zużywkami, czekolada,
mleczne na mleku batony, chałwa, słodycze
odtłuszczonym, kompoty zawierające kakao,
przetarte, bezy, suflety, orzechy
soki owocowe
Przyprawy łagodne: kwasek | ocet winny, sól, | ostre. ocet, — pieprz,
cytrynowy, sok z cytryny, | jarzynka, papryka | papryka ostra, chili,
zielona pietruszka, | słodka, estragon, | curry, musztarda, ziele
zielony koperek, | bazylia, tymianek, | angielskie, liść laurowy,
rzeżucha, melisa, | kminek gorczyca, gałka
cynamon, majeranek, muszkatołowa
wanilia
Na podstawie:
Dietetyka Żywienie zdrowego i chorego człowieka, Helena Ciborowska Anna Rudnicka, PZWL, 2014
Podstawy żywienia człowieka, Dorota Czerwińska, Edyta Gulińska, WsiP, 2005
Praktyczny podręcznik dietetyki, red. Mirosław Jarosz, IŻŻ, 2010
Opracowała: Magdalena Pyłkowska - dietetyk
REN RC
OWE
Załącznik nr 5 do procedury P - OD 1.1
Dieta z ograniczeniem substancji pobudzających wydzielanie
soku żołądkowego
Zadaniem diety jest:
* dostarczeni pacjentowi wszystkich niezbędnych składników odżywczych
* ograniczenie produktów i potraw pobudzających wydzielanie kwasu solnego
* neutralizowanie soku żołądkowego
* niedrażnienie chemiczne, mechaniczne, termiczne błony śluzowej żołądka
Charakterystyka diety
Jest to dieta łatwo strawna z ograniczoną ilością produktów i potraw działających pobudzająco na
czynność wydzielniczą żołądka. Zaliczmy do nich: mocne rosoły, buliony, esencjonalne wywary
warzywne, grzybowe, galarety, wody gazowane, kwaśne napoje, nie rozcieńczone soki z owoców i
warzyw, napoje alkoholowe, kawa prawdziwa, mocna herbata, produkty marynowane, wędzone
potrawy pikantne, słone, smażone, pieczone, ostre przyprawy. Białko pełnowartościowe z mleka ,
twarogu, jaj, drobiu, ryb, mięsa, wiąże nadmiar kwasu solnego, niewskazane jest jednak mleko w
większych ilościach niż od 0,5 do 0,7 1./ dobę ( na zlecenie lekarza ).
W diecie należy uwzględnić tłuszcze łatwo strawne, obok masła, śmietanki, ważne są tłuszcze roślinne
obniżające cholesterol .Ograniczeniu podlega błonnik pokarmowy, należy więc z diety wyłączyć
pieczywo razowe, grube kasze oraz surowe warzywa i owoce, które często dają objawy dyspeptyczne:
gniecenie, wzdęcia, w sposób mechaniczny podrażniające błonę śluzową żołądka. Z diety tej wyłącza
się produkty trudno strawne, wzdymające, ostro przyprawione. Aby ograniczyć żucie wzmagające
wydzielanie żołądkowe potrawy powinny mieć konsystencje papkowatą. Posiłki należy spożywać
regularnie o jednakowych porach dniach w niewielkich objętościach, 5 razy dziennie. Ważna jest
temperatura potraw, nie powinny one być zbyt gorące ani zbyt zimne. Należy uwzględniać obserwacje
pacjenta i wyłączyć te pokarmy, które wywołują i nasilają dolegliwości .
Uwagi technologiczne
Potrawy przyrządza się metodą gotowania w wodzie, na parze, w kombiwarach lub duszenia bez
obsmażania na tłuszczu. Tłuszcz dodaje się do gotowych potraw. Zupy i sosy podprawia się zawiesiną
z mąki i śmietanki lub mąki i mleka. Zastosowanie w tej diecie będą miały zupy przecierane.
Warzywa i owoce należy podawać gotowane w postaci rozdrobnionej. Soki owocowowarzywne
powinny być rozcieńczone. Niewskazane są ciasta zarabiane na stolnicy (oprócz makaronu nitki) oraz
potrawy smażone, pieczone w sposób tradycyjny.
Grupa Zalecane Zalecane w Przeciwwskazane
produktów umiarkowanych
/ potraw ilościach
Napoje mleko słodkie, mleko słaba herbata soki płynna czekolada, kakao,
zsiadłe, nie przekwaszone, owocowo-warzywne, mocna herbata, kawa
jogurt, kawa zbożowa z herbata ziołowa, herbata | naturalna, wszystkie napoje
mlekiem, słaba herbata z owocowa alkoholowe, napoje
mlekiem, soki, napoje gazowane, kwaśne
mleczno-owocowe, mleczno- przetwory mleczne,
warzywne, wody maślanka, kumys
niegazowane
Pieczywo | pszenne jasne, czerstwe, pieczywo cukiernicze wszelkie pieczywo świeże,
biszkopty, pieczywo żytnie, razowe, pieczywo
półcukiernicze, drożdżowe chrupkie, pszenne razowe
Dodatki do | masło, twarożek, jaja na margaryna miękka, tłuste wędliny, konserwy,
pieczywa | miękko, jajecznica na parze, | miód, marmolada, chude | salceson, kiszka,
pasta z cielęciny, drobiu wędliny: szynka, pasztetowa,
polędwica, drobiowe, smalec, pikantne sery
parówki cielęce, dojrzewające, jaja na
łagodny ser twardo
podpuszczkowy, pasztet
Zupy i rosół jarski, mleczne, owocowe nie tłuste, zawiesiste na
sosy krupniki rozcieńczone, chudy wywarach: mięsnych,
gorące z dowolnych kasz, owocowe | rosół z cielęciny, na grzybowych, kostnych,
rozcieńczone, ziemniaczana, | esencjonalnych Zasmażane, zaprawiane
warzywne z dozwolonych wywarach jarzynowych | kwaśną śmietaną, pikantne
warzyw, przecierane, z
zaprawiane mąką i masłem, warzyw kapustnych, roślin
zawiesiną z mąki i śmietany, strączkowych, cebulowa,
mąki i mleka zaciągane porowa, rosoły, buliony,
żółtkiem, sosy łagodne: ze Sosy
słodką śmietanką- ostre, pikantne, zasmażane:
koperkowy, potrawkowy, grzybowy, musztardowy,
pomidorowy, pietruszkowy cebulowy chrzanowy
Dodatki do | bułka, grzanki, lane ciasto, ziemniaki w całości, grube kasze, makarony
zup kluski biszkoptowe, kluski groszek ptysiowy zarabiane na stolnicy,
francuskie, makaron nitki,
kasza manna, kasza
jęczmienna, ryż, ziemniaki
puree
kluski kładzione, nasiona
roślin strączkowych, jaja
gotowane na twardo
Mięso,
drób, ryby
chude: cielęcina, królik,
kurczak, indyk, chude ryby:
dorsz, sola, płastuga,
szczupak,
morszczuk, mintaj, sandacz,
pstrąg,lin, okoń, flądra,
potrawy gotowane: pulpety,
budynie, potrawki
wołowina, konina,
ozory, płuca, serca, kura,
ryby: młody karp,
makrela, leszcz,
sardynka potrawy
duszone bez obsmażania
na tłuszczu pieczone z
masy mielonej w folii
lub pergaminie
tłuste gatunki:
wieprzowina, baranina,
gęsi, kaczki, dziczyzna
tłuste ryby: węgorz, łosoś,
sum, tołpyga, nototenia,
halibut, troć, pikling,
szproty, potrawy
marynowane, wędzone,
smażone, pieczone
Potrawy
bezmięsne,
półmięsne
budynie z drobnych kasz,
warzyw i mięsa, makaron
nitki z mięsem, risotto,
leniwe pierogi, kluski
biszkoptowe, kluski
francuskie
zapiekanki z kasz,
warzyw i mięsa, kluski z
ziemniaków i sera
wszystkie potrawy
smażone na tłuszczu, np.:
placki ziemniaczane, bliny,
kotlety, bigos, krokiety,
fasolka po bretońsku
Tłuszcze
dodawane na surowo: masło,
śmietanka, oleje: sojowy,
słonecznikowy,
kukurydziany, rzepakowy,
oliwa z oliwek
margaryny miękkie,
niezbyt kwaśna
śmietana
smalec, słonina, boczek łój,
margaryny twarde, kwaśna
śmietana
Ziemniaki
gotowane, w postaci puree
pieczone, gotowane w
całości
smażone z tłuszczem:
frytki, krążki
Owoce
dojrzałe, soczyste, bez skórki
i pestek, nie kwaśne, w
okresie zaostrzenia choroby
w postaci przecierów
gotowanych; owoce
jagodowe, winogrona,
cytrusowe, banany,
brzoskwinie, morele, jabłka
gotowane, pieczone; w
formie rozcieńczonych
soków
w okresie remisji
choroby przeciery z
surowych owoców
wymienionych w
kolumnie z
dozwolonymi
produktami
Czereśnie, gruszki, agrest,
wiśnie, śliwki, orzechy,
owoce suszone i
marynowane
Desery
kompoty z dozwolonych
owoców, galaretki, kisiele,
mus z pieczonego jabłka,
budynie i kisiele mleczne,
desery mało słodzone
kremy
torty, ciasta z masami z
dużą ilością cukru, desery z
używkami, orzechami,
kakao; czekolada, batony,
chałwa, ciasta z proszkiem
spulchniającym
Przyprawy
bardzo łagodne: cukier,
wanilia, sok z cytryny,
zielona pietruszka, koper,
cynamon
melisa, jarzynka, sól
ocet, pieprz musztarda,
papryka ostra, chrzan,
maggi, kostki bulionowe,
ziele angielskie, liść
laurowy
Na podstawie:
Dietetyka Żywienie zdrowego i chorego człowieka, Helena Ciborowska Anna Rudnicka, PZWL, 2014
Podstawy żywienia człowieka, Dorota Czerwińska, Edyta Gulińska, WsiP, 2005
Praktyczny podręcznik dietetyki, red. Mirosław Jarosz, IŻŹ, 2010
Opracowała: Magdalena Pyłkowska - dietetyk
Załącznik nr 6 do procedury P - OD 1.1
Dieta z ograniczeniem łatwo przyswajalnych węglowodanów
Celem stosowania odpowiedniego żywienia (diety) jest:
* dostarczenie zalecanej ilości energii i wszystkich niezbędnych składników odżywczych
* utrzymanie należnej masy ciała
* wyrównanie cukrzycy
Charakterystyka diety
Dieta polega na ograniczeniu lub wykluczeniu z żywienia glukozy, fruktozy, sacharozy (a zatem
słodyczy) a zwiększeniu podawania węglowodanów złożonych (skrobi i błonnika pokarmowego).
Dietę opracowuje się indywidualnie dla danego pacjenta. Przy planowaniu diety należy brać pod
uwagę płeć, wiek, wzrost, masę ciała rzeczywistą, masę ciała należną, aktywność fizyczną
(wykonywana praca) oraz stan zdrowia i choroby współistniejące.
Uwagi technologiczne:
* nie zaleca się potraw smażonych
* nie należy rozgotowywać produktów zbożowych i jarzyn
* stosować warzywa i owocowe w postaci surowej
* należy ograniczyć sól kuchenną, można stosować przyprawy ziołowe
* zupy i sosy należy sporządzać na wywarach warzywnych, doprawiać zawiesina z chudego kefiru
i jogurtu
« stosować gotowanie w wodzie i na parze, pieczenie w folii lub pergaminie, duszenie.
Smażenie na tłuszczu w zwykły sposób jest zabronione.
Grupa Zalecane Zalecane w Przeciwwskazane
produktów / umiarkowanych ilościach
potraw
Napoje Woda przegotowana, Mleko 2% tłuszczu — Wszystkie słodzone cukrem,
wody mineralne, herbata | rozcieńczone „słaba kawa | kakao naturalne, mocna
bez cukru, kawa zbożowa, | prawdziwa z mlekiem bez | kawa, napój z owoców i
soki z warzyw ubogo cukru, koktajl mleczno- śmietanki, tłuste mleko,
węglowodanowych, owocowy bez cukru, napoje alkoholowe, soki
napoje z warzyw bez napoje z owoców, soki owocowe z cukrem,
cukru, napoje z kwaśnego | owocowe bez cukru, lemoniada, napoje typu cola
mleka i warzyw bez napoje i soki z warzyw
cukru, napoje z serwatki i | rozcieńczone
warzyw bez cukru
Pieczywo Chleb razowy graham, Chleb pszenny, pszenno- | Wypieki z dodatkiem cukru,
chleb pełnoziarnisty, żytni, bułeczki, chleb na miodzie, pieczywo
chrupki pumpernikiel delikatesowe z dodatkiem
karmelu, bułki maślane,
biszkopt z cukrem, babki
drożdżowe, ciasta kruche
Dodatki do | Chude wędliny, Jaja na miękko lub Tłuste wędliny, kiszka,
pieczywa polędwica szynka, jajecznica (2-3 razy w konserwy mięsne,
drobiowe pasty z mięsa i
warzyw, ryby morskie
chude i średniotłuste,
gotowane, wędzone, jaja
faszerowane bez żółtek,
ser twarogowy, chudy
serek homogenizowany
tygodniu) ser twarogowy
półtłusty, sery
podpuszczkowe
niepełnotłuste, masło,
margaryna, pasztet z
drobiu, cielęciny, parówki
cielęce, drobiowe (robione
domowym sposobem —
chude) dżemy
bezcukrowe, śledzie
pasztetowa, salceson, miód,
dżemy, marmolady,
konfitury, jaja-żółtka, tłuste
sery podpuszczkowe, ser
twarogowy tłusty, sery
topione
Zupy isosy | Jarzynowe z warzyw Zupy podprawiane Zupy esencjonalne, np. na
gorące ubogowęglowodanowych, | zawiesinami: jarzynowa, | tłustych wywarach mięsnych,
czyste: pomidorowa, ziemniaczana, owocowa — | zagęszczone zasmażkami, z
czerwony barszcz, bez cukru, chudy rosół dużą ilością śmietany,
koperkowa, kalafiorowa, owocowe z cukrem. Sosy
zupa z maślanką, zawiesiste, tłuste,
serwatką, cytrynowa, esencjonalne, słodkie
barszcz czerwony
zabielany, żurek, krupnik,
rosół jarski, ryżowa,
kapuśniak, podprawiane
jogurtem, kefirem, sosy
na wywarach z warzyw,
np. pietruszkowy,
koperkowy, pomidorowy,
potrawkowy, cytrynowy,
chrzanowy, mleczny
Dodatki do Ryż pełnoziarnisty, Lane ciasto, makaron, ryż | Duże ilości pieczywa,
zup grzanki, kasze, makaron | biały, ziemniaki, fasola makaronów, kasz, grochu,
nitki (ciemny) lane ciasto fasoli, groszek ptysiowy,
na białku kluski francuskie,
biszkoptowe na jajkach
Mięso, drób, | Mięso chude: cielęcina, Mięsa krwiste: wołowina, | Tłuste gatunki: wieprzowina,
ryby młoda wołowina, jagnię, | konina, polędwica baranina, podroby, gęsi,
królik, kurczak, indyk, wieprzowa, kury, potrawy | kaczki tłuste ryby: węgorz,
chude ryby, potrawy duszone tradycyjnie łosoś, lin, potrawy
gotowane, pieczone w nasiąknięte tłuszczem,
folii, pergaminie, duszone smażone, pieczone w
bez tłuszczu tradycyjny sposób
Potrawy Budynie z mięsa i Budynie z kasz, Potrawy z dodatkiem cukru,
bezmięsne, warzyw, z sera, warzywa | makaronów, zapiekanki, | np. knedle, naleśniki, pierogi
półmięsne faszerowane mięsem risotto, pierogi z mięsem | z cukrem, potrawy smażone
Tłuszcze Oleje: rzepakowy Smalec, słonina, boczek, łój,
niskoerukowy, sojowy,
słonecznikowy, oliwa z
oliwek, masło, śmietanka i
margaryny miękkie z ww.
olejów
margaryny twarde
Warzywa
O zawartości
węglowodanów od 0-6%:
rzodkiewka, sałata,
endywia, cykoria, ogórki,
rabarbar, szczypiorek,
szparagi, szpinak, grzyby,
boćwina, brokuły, cebula,
kabaczek, kalafior,
pomidory, szczaw,
papryka, w postaci
gotowanej, „z wody”,
sałatek „surówek z
dodatkiem oleju lub
majonezu na białkach
O zawartości
węglowodanów od 6-10%
i więcej: brukiew, buraki,
brukselka, dynia, fasola,
groszek, jarmuż, kapusta
biała, czerwona, włoska,
marchew, pietruszka
korzeń, pory, rzepa,
włoszczyzna, seler, bób,
chrzan, ziemniaki,
Stare, surówki i warzywa
gotowane z dodatkiem dużej
majonezu, śmietany, żółtek,
cukru
Ziemniaki
gotowane, pieczone
smażone z tłuszczem, frytki,
krążki
Owoce
Grejpfruty , owoce świeże
i mrożone, konserwowe
(niesłodzone)
Od 200 do 300 g
winogrona, banany, śliwki
w zależności od
indywidualnej tolerancji,
owoce suszone, soki
owocowe
Owoce w syropach, kompoty
z cukrem, galaretki ze
śmietaną, daktyle, rodzynki
Desery
Kompoty, kisiele,
galaretki słodzone
słodzikami, leguminy z
serka homogenizowanego,
owoce z serkiem, jabłka
pieczone z pianą, sernik
na zimno ze słodzikami,
Owoce-surówki owocowe,
desery mleczne, wszystkie
desery słodzone
słodzikami, orzechy
Wszystkie desery z cukrem,
miodem, np.: galaretki,
kremy, kompoty, leguminy,
marmolady, wszystkie
produkty z dużą ilością
tłuszczu i cukru: np. ciasta,
torty, pączki, faworki,
chałwa
Przyprawy
Łagodne, jak: kwasek
cytrynowy, koperek
zielony, pietruszka,
czosnek, cebula, jarzynka
Gałka muszkatołowa, liść
laurowy, ziele angielskie,
sól do $ g dziennie,
papryka słodka, pieprz
ziołowy, curry
Bardzo ostre: pieprz, papryka
ostra, musztarda, ocet, chili
Na podstawie:
Dietetyka Żywienie zdrowego i chorego człowieka, Helena Ciborowska Anna Rudnicka, PZWL, 2014
Podstawy żywienia człowieka, Dorota Czerwińska, Edyta Gulińska, WsiP, 2005
Praktyczny podręcznik dietetyki, red. Mirosław Jarosz, IŻZ, 2010
Opracowała: Magdalena Pyłkowska - dietetyk
Załącznik Nr 7 do procedury P - OD 1.1
Dieta niskobiałkowa
Zadaniem diety jest:
zapobieganie nadmiernemu wytwarzaniu toksycznych dla organizmu produktów przemiany
białkowej
* ochrona zmienionych chorobowo narządów-wątroby, nerek * utrzymanie możliwie dobrego stanu
odżywiania pacjenta poprzez dostarczenie potrzebnej ilości energii i składników pokarmowych
Uwagi: O stosowaniu diety niskobiałkowej i zawartości białka decyduje lekarz.
Charakterystyka diety
W diecie stosowanej w niewydolności nerek kalorie niebiałkowe pokrywają produkty
bogatoenergetyczne- węglowodanowe i tłuszczowe, natomiast w niewydolności wątroby głównym
źródłem energii dla organizmu są węglowodany, ponieważ tłuszcze obciążają chorą wątrobę-w
ostrych stanach produkty tłuszczowe należy całkowicie wyłączyć. Charakterystyczną cechą diety jest
zmniejszona ilość białka do granic tolerancji tego składnika przez chorego. Tolerancja na białko
zmienia się w czasie trwania choroby. Należy dobierać białko tak, aby z jednej strony nie uszkadzało
nerek czy wątroby, a z drugiej nie powinno się dopuścić do ujemnego bilansu azotowego i nie
doprowadzić do wyniszczenia organizmu. Zadaniem diety niskobiałkowej jest utrzymanie możliwie
dobrego stanu odżywienia chorego, przez dostarczenie potrzebnej ilości energii, składników
mineralnych i witamin, przy zmniejszonej ilości białka w stosunku do zapotrzebowania człowieka
zdrowego. Stosowanie diety niskobiałkowej pociąga za sobą konieczność stałej kontroli jakości i
ilości spożywanego białka, kontroli elektrolitów głównie takich jak sód, potas, wapń, fosfor oraz
kontroli pobieranych płynów, są to analizy medyczne. Ilość białka musi być ograniczona w stopniu
zależnym od tolerancji tego składnika przez organizm chorego oraz od parametrów morfologicznych.
Ilość białka dla pacjenta ustala lekarz.
Produkty będące w omawianej diecie źródłem białka (mleko, ryby, jaja, mięso, sery) powinny być
spożywane równocześnie z produktami bogatymi w węglowodany, aby organizm mógł wykorzystać
białko do syntezy tkankowej, a nie jako materiał energetyczny. Przy zaawansowanej niewydolności
nerek czy wątroby ograniczenia tego składnika są dużo większe. Tłuszcze w chorobach nerek nie
wymagają ograniczenia, jednak z uwagi na podwyższone stężenia lipidów powinno się uwzględniać
tłuszcze roślinne i pochodzące z ryb morskich. Głównym produktem węglowodanów są produkty
zbożowe. Skrobia-pszenna i ziemniaczana, prawie pozbawione białka, muszą wówczas zastąpić mąkę
pszenną, a specjalnie „bezbiałkowe” pieczywo-pieczywo zwykłe. Bez takiej zamiany same produkty
roślinne (zbożowe, ziemniaki, warzywa, owoce) osiągają limit białkowy lub nawet go przekraczają.
Przy dużych ograniczeniach białka w diecie, mąkę pszenna należy zastąpić skrobią pszenna,
ziemniaczaną, a pieczywo zwykłe pieczywem niskobiałkowym. Węglowodany pokrywają
zapotrzebowanie energetyczne w ponad 60%. Ilość węglowodanów w diecie ulega zwiększeniu w
chorobach wątroby, związanych z niewydolnością tego narządu. W tym przypadku dużemu
ograniczeniu podlegają nie tylko białka ale i tłuszcze, dieta jest więc typowo węglowodanowa.
W wymienionych chorobach wskazana jest kontrola płynów i elektrolitów: fosforu, sodu, potasu,
wapnia, żelaza. Ilość płynów w diecie zależy od dobowej diurezy. Na ogół płyny ogranicza się. Przy
zmniejszonej diurezie dochodzi do zatrzymania elektrolitów w organizmie, dlatego z diety należy
wyłączyć produkty z dodatkiem soli, np: wędliny oraz produkty i potrawy solone, również pieczywo z
dodatkiem soli. W niektórych przypadkach-w wielomoczu może być utrata sodu wraz z moczem,
wówczas zachodzi potrzeba wzbogacenia diety w ten składnik. Istnieją również przypadki, w których
dieta nie może zawierać sodu więcej aniżeli 0,5 g dziennie. W chorobach tych często zachodzi
konieczność ograniczeni potasu do połowy normy.
Diety niskobiałkowe nie zabezpieczają zapotrzebowania na wapń, żelazo i witaminy rozpuszczalne w
wodzie. Na niedobór wapnia ma wpływ także fosfor, znajdujący się w nadmiarze w surowicy krwi,
który jest zatrzymywany przez niewydolne nerki. W niektórych przypadkach stosowania diety
niskobiałkowej np. przy obniżonej filtracji kłębkowej nerek, istnieje konieczność kontroli zawartości
wapnia i fosforu w diecie. W praktycznym działaniu chodzi o utrzymanie w diecie wysokiego
poziomu wapnia i możliwie niskiego poziomu fosforu. Jest to trudne do osiągnięcia przy stosowaniu
samej diety, gdyż produkty bogate w wapń są równocześnie bogate w fosfor, w związku z tym lekarz
może zalecić stosowanie preparatów wapniowych w celu zwiększenia ilości tego składnika lub
preparatów wiążących fosfor-aby redukować w ten sposób absorpcję fosforu. Ponieważ diety
zawierają niewielkie ilości żelaza hemowego - łatwiej przyswajalnego zachodzi konieczność
suplementacji tego pierwiastka. Dieta powinna być wzbogacona w witaminy rozpuszczalne w wodzie
oraz w aktywną formę witaminy D3. Zamiana pieczywa zwykłego na niskobiałkowe, podwójne
gotowanie warzyw zubaża dietę w witaminy. Dieta jest uzależniona od rodzaju schorzenia oraz od
okresu choroby ( dieta pod kontrolą lekarza ).
Uwagi technologiczne
Surowce używane do przyrządzania potraw powinny być świeże i możliwie najwyższych gatunków.
Potrawy przyrządza się metodą gotowania, duszenia i pieczenia bez dodatku tłuszczu. Podprawia się
zawiesiną z mąki i śmietany lub mleka, kefiru i jogurtu. Tłuszcz należy dodać do gotowych potraw.
Wszystkie posiłki przyrządza się bez dodatku soli, a dozwoloną jej ilość podaje się osobno. W celu
polepszenia smaku potraw można je zakwasić, np. sokiem z cytryny, kwaskiem cytrynowym,
kwaśnym mlekiem, kiszonym żurkiem, serwatką, galaretką, kisielem owocowym. Smak potraw
poprawią także przyprawy ziołowe (świeże i suszone): zielona pietruszka, koperek, seler naciowy,
kminek, bazylia, melisa, mięta, estragon, kolendra, tymianek, majeranek, a także słodka papryka,
cynamon, wanilia. Z uwagi na zmniejszenie płynów należy ograniczyć zupy-można je z diety
wyłączyć. Ilość warzyw i owoców zmniejsza się ze względu na zawartość w nich dużej ilości potasu i
wody. Wskazane jest wypłukiwanie potasu z ziemniaków i warzyw poprzez moczenie, odlewanie
wody w trakcie gotowania i niewykorzystywanie wywarów. Powinno się ściśle przestrzegać ilości
białka w diecie. Białko zwierzęce (choć jest ono w niewielkiej ilości) powinno być rozłożone na trzy
główne posiłki.
Grupa Zalecane Zalecane w Przeciwwskazane
produktów umiarkowanych ilościach
/ potraw
Napoje Herbata, woda z cytryną, | kakao, płynna czekolada,
herbata z mlekiem, kawa | napoje alkoholowe, kawa
zbożowa, napoje i soki naturalna
owocowo-warzywne,
koktajle
Pieczywo | Pszenne, Zwykłe pieczywo, solone
; niskobiałkowe,
niskosodowe
Dodatki do | Masło, dżem, Ser twarogowy, mięso Wędliny, konserwy, sery
pieczywa | marmolada, miód gotowane, jaja, pasty dojrzewające, ryby
serowo-warzywne, wędzone, śledzie
serowo-rybne, mięsno- marynowane
jarzynowe
Zupy i Sosy łagodne zaciągane | Krupnik jarzynowe z Na wywarach mięsnych,
sosy żółtkiem, zaprawiane dozwolonych warzyw, kostnych, grzybowych,
gorące masłem, zagęszczane ziemniaczana, zaprawiane | rosoły, buliony, kapuśniak,
skrobią pszenną, skrobią pszenną lub ogórkowa, z nasion
ziemniaczaną: ziemniaczaną, z dodatkiem | strączkowych, zaprawiane
koperkowy, cytrynowy, | świeżego masła lub mąką, kwaśną śmietaną,
potrawkowy zaciągane żółtkiem zasmażkami. Sosy ostre na
wywarach mięsnych,
kostnych, grzybowych,
zasmażane
Dodatki do | Grzanki z pieczywa Kasze, ryż Dodatki z jajami, mięsem,
zup niskobiałkowego, nasiona roślin strączkowych,
ziemniaki, makarony z jaja gotowane na twardo,
mąki niskobiałkowej kluski francuskie, groszek
ptysiowy
Mięso, . Chude gatunki: cielęcina, | Wszystkie w większych
drób, ryby młoda wołowina, królik, ilościach, tłuste gatunki,
indyk. Chude ryby
gotowane: dorsz, pstrąg,
lin, okoń, flądra,
morszczuk, mintaj.
Potrawy gotowane,
duszone, bez tłuszczu,
potrawki, pulpety z
dodatkiem skrobi lub
pieczywa niskobiałkowego
wieprzowina, baranina, gęś,
kaczki. Tłuste ryby: węgorz,
leszcz, łosoś, sum. Potrawy
smażone, pieczone, duszone
w sposób konwencjonalny,
marynowane, wędzone
Potrawy Budynie z mięsa Zapiekanki z kasz, warzyw | Bigos, fasolka po bretońsku,
bezmięsne, | gotowanego, kasz i i mięsa, kluski potrawy smażone na
półmięsne | warzyw, risotto z ziemniaczano-serowe z tłuszczu, bliny, krokiety
warzywami, ryż z mąki niskobiałkowej
jabłkiem
Tłuszcze Masło, olej: Margaryny miękkie z Smalec, słonina, boczek, łój,
słonecznikowy, wymienionych olejów, margaryny twarde, kwaśna
rzepakowy śmietanka śmietana
Warzywa Pomidor bez skórki, Kiszonki, konserwowane z
marchew, dynia, buraki, octem, warzywa z octem,
kabaczek, szparagi, seler, warzywa solone, nasiona
szpinak, sałata zielona, roślin strączkowych, ogórki,
cykoria „rabarbar, fasolka | czosnek, cebula, rzepa,
szparagowa, kalafior, zasmażane, grubo starte
gotowane, rozdrobnione, surówki
w formie puree z masłem,
drobno starte surówki
Ziemniaki | Gotowane w postaci Smażone: frytki, placki,
puree pyzy
Owoce Jagodowe, cytrusowe, Owoce niedojrzałe, suszone,
jabłka, melon, winogrona | gruszki „daktyle, czereśnie,
bez pestek, wiśnie, kiwi, owoce marynowane
śliwki, morele
Desery Kisiele z dozwolonych | Kompoty, budyń mleczny | Tłuste kremy z używkami,
owoców, galaretki, ze skrobią ziemniaczaną desery z
ciastka ze skrobi lub pszenną przeciwwskazanych
pszennej i owoców, z czekoladą, z
ziemniaczanej orzechami, ciasta
Przyprawy | Sok z cytrynu, kwasek | Ocet winny, sól, pieprz Ocet, pieprz, musztarda,
cytrynowy, cukier, ziołowy, papryka słodka, | papryka ostra, chrzan,
pietruszka, zielony
koperek, majeranek,
rzeżucha, kminek,
melisa, wanilia
estragon, bazylia,
tymianek, jarzynka
maggi, kostki bulionowe,
ziele angielskie, liść
laurowy
Na podstawie:
Dietetyka Żywienie zdrowego i chorego człowieka, Helena Ciborowska Anna Rudnicka, PZWL, 2014
Podstawy żywienia człowieka, Dorota Czerwińska, Edyta Gulińska, WsiP, 2005
Praktyczny podręcznik dietetyki, red. Mirosław Jarosz, IŻŻ, 2010
Opracowała: Magdalena Pyłkowska - dietetyk
Załącznik nr 8 do procedury P - OD 1.1
Dieta wysokobiałkowa
Dieta ta ma na celu dostarczenie odpowiedniej ilości białka do budowy i odbudowy tkanek
ustrojowych, ciał odpornościowych, enzymów, hormonów. Aby białko mogło spełnić swoje zadanie,
dieta musi mieć należną wartość energetyczną, w przeciwnym razie białko będzie wykorzystane do
celów energetycznych.
Charakterystyka diety
Omawiana dieta jest modyfikacją diety łatwo strawnej. Modyfikacja ta polega na zwiększeniu ilości
białka. Lekarz ustala o ilości białka podanego w g/kg masy ciała dla pacjenta. Aż 2/3 białka powinno
pochodzić z produktów zwierzęcych, jak: mleko, ser twarogowy, chude mięsa, chude wędliny, jaja.
Produkty te są źródłem białka o wysokiej wartości biologicznej, tzn. Białko to ma w swoim składzie
niezbędne aminokwasy, konieczne do syntezy białek ustrojowych. Przy ustalaniu białka należy brać
pod uwagę: masę ciała pacjenta, aktywność fizyczną i zastosowanie. Przy dostatecznej ilości energii z
reguły pokryte jest zapotrzebowanie na witaminy i sole mineralne. Jeśli zachodzi potrzeba
zwiększenia niektórych składników, np. żelaza, potasu, wskazana jest suplementacja w postaci
preparatów farmakologicznych.
W diecie z bardzo dużą ilością produktów białkowych, zwłaszcza przetworzonych (z mięs, drobiu)
zwiększa się ilość sodu do ponad 2g. W takim przypadku wskazane jest ograniczenie bądź wyłączenie
z diety soli kuchennej, wykluczenie produktów z dodatkiem Na CI (wędlin, konserw, marynat,
pieczywa solonego).
Grupa Zalecane Zalecane w Przeciwwskazane
produktów / umiarkowanych ilościach
potraw
Napoje Mleko, jogurt, kefir, Mocna herbata i kawa, Kakao, czekolada, napoje
maślanka, serwatka, słaba | jogurt i mleko pełnotłuste | alkoholowe, wody mineralne
herbata i kawa, napoje gazowane, coca-cola, pepsi-
owocowe, soki owocowo- cola, lemoniada
warzywne, koktajle
owocowo-mleczne
Pieczywo Chleb pszenny, suchary, Chleb graham, pieczywo | Chleb żytni świeży, razowy,
biszkopt, bułki, pieczywo | cukiernicze, chrupki i pieczywo chrupkie żytnie
półcukiernicze, drożdżowe | pieczywo pszenne,
razowe z dodatkiem
słonecznika i soi
Dodatki do Masło, chudy i półtłusty ser | Miękkie margaryny, Tłuste wędliny, konserwy,
pieczywa twarogowy, pasty serowe z | tłusty twaróg, ser salceson,kiszka, smalec, tłuste
różnymi dodatkami, mięso | podpuszczkowy z sery podpuszczkowe, jaja
gotowane, chude wędliny, | mniejszą ilością tłuszczu, | gotowane na twardo i smażone
szynka, polędwica, całe jaja, gotowane na z tłuszczem
drobiowa, chude ryby, miękko, jajecznica na
ścięte białko jaja, galaretki | parze, jajko sadzone,
mięsne, drobiowe parówki cielęce, ryby
wędzone, kiełbasa
szynkowa
Zupy i sosy Chudy rosół z cielęciny, Rosół, kalafiorowa, z Tłuste, zawiesiste, na mocnych
gorące kurczaka, rosół jarski, ogórków kwaszonych, wywarach: mięsnych, kostnych,
krupnik, jarzynowe, pieczarkowa, zaprawiane | grzybowych, zasmażane,
ziemniaczana, owocowe mąką i śmietaną, pikantne, z warzyw kapustnych,
zaprawiane mąką i zaciągane żółtkiem. strączkowych. Sosy: grzybowe,
mlekiem lub mąką i Sosy: chrzanowy, cebulowe, zasmażane
śmietaną. Sosy łagodne ze | musztardowy, zaciągane
słodką śmietanką żółtkiem
Dodatki do zup | Bułka, grzanki, kasza Kluski francuskie, Grube kasze: pęczak, gryczana,
manna, jęczmienna, groszek ptysiowy grube makarony, kluski
krakowska, ryż, drobne kładzione, jaja gotowane na
makarony, lane ciasto, twardo, nasiona roślin
kluski biszkoptowe strączkowych
Mięso, drób, Chuda cielęcina, królik, Wołowina, dziczyzna, Tłuste gatunki: wieprzowina,
ryby indyk, wątroba, chude chuda wieprzowina, baranina, gęsi, kaczki, tłuste
ryby: dorsz, młody karp, ozorki, płuca, serca, kura, | ryby: węgorz, tłusty karp,
pstrąg, lin, okoń, szczupak, | ryby morskie: makrela, | leszcz, łosoś, sum. Potrawy
flądra, mintaj. Potrawy śledzie, morszczuk, smażone, pieczone w
gotowane: pulpety, sardynka: potrawy tradycyjny sposób
budynie, potrawki duszone bez obsmażania
na oleju, pieczone w folii
lub pergaminie
Potrawy Budynie z kasz, warzyw, | Zapiekanki z kasz, Wszystkie potrawy smażone
bezmięsne, makaronu cienkiego, warzyw i mięsa, kluski | ma tłuszczu np. placki
półmięsne mięsa, risotto, leniwe francuskie, makaron z ziemniaczane, bliny, kotlety,
pierogi, tarta z warzywami, | mięsem, kluski krokiety, bigos, fasolka po
serem, owocami ziemniaczane bretońsku
Tłuszcze Masło, słodka śmietanka Masło roślinne, Smalec, łój, słonina, boczek,
(18%), oleje roślinne: margaryny miękkie margaryny twarde
sojowy, rzepakowy,
słonecznikowy, oliwa z
oliwek
Warzywa Młode, soczyste: marchew, | Szpinak, kalafior, Warzywa kapustne, cebula,
dynia, kabaczki, patisony, | brokuły, groszek zielony, | pory czosnek, suche nasiona
buraki, seler, pietruszka, fasolka, szparagowa, roślin strączkowych, ogórki,
pomidory bez skórki, sałata zielona, rabarbar, | brukiew, rzodkiewka, papryka,
szparagi , warzywa z wody | cykoria, drobno starte warzywa w postaci grubo
z dodatkiem tłuszczu surówki, np. z startych surówek, warzywa
marchewki, selera smażone, marynowane
Ziemniaki Gotowane, pieczone Smażone z tłuszczem, frytki,
krążki
Owoce
Dojrzałe, soczyste,
jagodowe i winogrona bez
pestek, cytrusowe, dzikiej
róży, brzoskwinie, morele,
banany, jabłka, pieczone,
| gotowane
Wiśnie, śliwki, kiwi,
melon
Wszystkie niedojrzałe, gruszki,
czereśnie, daktyle, orzechy,
owoce marynowane
Desery
Kisiele, budynie, galaretki
mleczne, owocowe,
jogurty, z serka
homogenizowanego,
kremy, bezy, musy, suflety,
soki i przeciery owocowe
Ciasta deserowe, lody
Tłuste ciasta, torty, desery z
używkami, czekolada, batony,
chałwa, desery z kakao
Przyprawy
Sok z cytryny, kwasek
cytrynowy, cukier,
pietruszka, zielony
koperek, majeranek
Ocet winny, sól, pieprz
ziołowy, jarzynka,
papryka słodka, estragon,
bazylia, tymianek,
kminek
Ostre :ocet, pieprz, papryka
ostra, chili, curry, ziele
angielskie, liść laurowy,
gorczyca
Na podstawie:
Dietetyka Żywienie zdrowego i chorego człowieka, Helena Ciborowska Anna Rudnicka, PZWL, 2014
Podstawy żywienia człowieka, Dorota Czerwińska, Edyta Gulińska, WsiP, 2005
Praktyczny podręcznik dietetyki, red. Mirosław Jarosz, IŻŻ, 2010
Opracowała: Magdalena Pyłkowska - dietetyk
Załącznik nr 9 do procedury P - OD 1.1
Dieta ścisła (zerowa)
Dieta na zlecenie lekarza uwzględniająca stan chorego.
Dieta nie jest wliczana do kosztów żywienia.
Opracowała: Magdalena Pyłkowska - dietetyk
BAK ATZACRLOWOR KE
Załącznik nr 10 do procedury P -OD 1.1
Dieta płynna
W skład diety wchodzą tylko płyny:
- woda przegotowana,
- woda mineralna niegazowana,
- napar rumianku, mięty,
- herbata bez cukru.
Na zlecenie lekarza herbata może być lekko osłodzona, z cytryną lub sokiem owocowym. Lekarz
może zlecić choremu kleik przecedzony przez gęste sito, ugotowany z kaszy jęczmiennej, ryżu lub
płatków owsianych. Przy braku przeciwwskazań chory może otrzymać chudy rosół.
Na podstawie:
Dietetyka Żywienie zdrowego i chorego człowieka, Helena Ciborowska Anna Rudnicka, PZWL, 2014
Opracowała: Magdalena Pyłkowska - dietetyk
Załącznik nr 11 do procedury P - OD 1.1
Dieta płynna wzmocniona
Wszystkie posiłki w diecie mają konsystencje płynną, pokarmy po ugotowaniu są przecierane
lub miksowane.
Produkty, z których przyrządzamy dietę, powinny być świeże.
* pieczywo należy namoczyć i zmiksować
« kasze podawać w formie kleików
* sery zmiksować z mlekiem lub śmietanką
* jaja zagotować: zmiksować z mlekiem lub zupą
* mięso, ziemniaki, warzywa podawać zmiksowane w zupie
» warzywa i owoce podawać w formie soków, przecierów
* potrawy można wzbogacić mlekiem w proszku lub preparatami przemysłowymi.
Na podstawie:
Dietetyka Żywienie zdrowego i chorego człowieka, Helena Ciborowska Anna Rudnicka, PZWL, 2014
Opracowała: Magdalena Pyłkowska - dietetyk
Załącznik nr 12 do procedury P - OD 1.1
Dieta podstawowa (ogólna) — pediatria
Tak jak w przypadku diety podstawowej (dedykowanej dorosłym pacjentom) jest to dieta, w
której wszystkie rodzaje produktów oraz techniki kulinarne są dozwolone, pod warunkiem, że są
zgodne z zasadami racjonalnego żywienia. Stosowana jest u osób nie wymagających żywienia
dietetycznego.
Jadłospis diety podstawowej jest wyjściem do komponowania jadłospisów diet leczniczych.
Na podstawie:
Dietetyka Żywienie zdrowego i chorego człowieka, Helena Ciborowska Anna Rudnicka, PZWL, 2014
Opracowała: Magdalena Pyłkowska - dietetyk
Załącznik Nr 13 do procedury P - OD 1.1
Dieta łatwo strawna- pediatria
Cel: Dostarczenie wszystkich niezbędnych składników odżywczych przy jednoczesnym
ograniczeniu produktów i potraw ciężkostrawnych.
Wskazania:
e nadmierna pobudliwość jelita grubego,
choroby nowotworowe przewodu pokarmowego,
stany zapalne błony śluzowej wyściełającej przewód pokarmowy,
wyrównane choroby nerek oraz dróg moczowych,
choroby infekcyjne z występującą w przebiegu gorączką,
zapalne choroby płuc oraz opłucnej o ostrym przebiegu,
po zabiegach chirurgicznych (okres rekonwalescencji)
chorzy pozostający długo w łóżku, u których występują zaburzenia ze strony układu
pokarmowego.
Charakterystyka:
Dieta łatwo strawna jest najszerzej stosowaną dietą leczniczą, będącą modyfikacją
podstawowego żywienia zdrowego człowieka. Dietę tę charakteryzuje dobór produktów
spożywczych, które łatwo ulegają trawieniu w przewodzie pokarmowym i tym samym go
nie obciążają. Wyklucza się z niej produkty zawierające stosunkowo duże ilości błonnika,
chrząstek, ścięgien, wzdymające, nasączone tłuszczem. Eliminacji ulegają również ostre
przyprawy.
Błonnik pokarmowy nie może być jednak wyeliminowany całkowicie, gdyż ułatwia
on formowanie i wydalanie mas kałowych. Błonnik powinien pochodzić z młodych i
delikatnych warzyw, dojrzałych owoców oraz drobno- i średnio mielonych produktów
zbożowych.
Posiłki należy podawać 3-5 razy na dobę, małe objętościowo. Ostatni posiłek w ciągu
dnia, zaleca się 2 godziny przed snem.
Uwagi technologiczne:
Dozwolonymi technikami kulinarnymi są przede wszystkim: gotowanie i duszenie
(w wodzie lub na parze), pieczenie w folii lub pergaminie, rozdrabnianie, przecieranie.
W celu zwiększenia strawności potraw stosowane są środki powodujące ich
spulchnienie i zmiękczenie, np.: sporządzając ciasta i budynie dodawana jest ubita piana z
białek, do potraw z mięsa mielonego namoczona bułka.
Wykluczone jest tradycyjne smażenie na tłuszczu oraz stosowanie tłustych produktów
spożywczych, ponieważ tłuszcz hamuje wydzielanie soku żołądkowego, a potrawa
przesiąknięta tłuszczem jest trudniej dostępna dla enzymów trawiennych.
Zupy oraz sosy podprawia się zawiesiną mąki z mlekiem/wodą, poprzez zaciągnięcie
żółtkiem. Nie wolno stosować zasmażek.
Produkty dozwolone oraz niezalecane przy komponowaniu diety łatwo strawnej:
sadzonych )
Grupa (Zalecane (Zalecane w umiarkowanych |Przeciwwskazane
produktów / ilościach
|potraw
Napoje mleko do 2% tłuszczu, kawa|Jogurt pełnotłusty, pełne mleko |mocne kakao, płynna
zbożowa z mlekiem, herbata czekolada, mocna herbata,
bawarka, słaba herbata, herbata wody gazowane, napoje
owocowa, ziołowa, soki typu cola
owocowe, warzywne, napoje
mleczno-owocowe, mleczno-
warzywne, woda niegazowana,
jogurt niskotłuszczowy,
serwatka, kefir, maślanka
Pieczywo chleb pszenny, bułki, biszkopt,jgraham pszenny, pieczywo|chleb żytni świeży, chleb
pieczywo cukiernicze cukiernicze drożdżowe, chrupki|razowy, pieczywo chrupkie
pszenne, pieczywo pszenne|żytnie, pieczywo z otrębami
razowe z dodatkiem
słonecznika i soi,
Dodatki do |masło, chudy twaróg, Serek|margaryna, tłusty twaróg, serjtłuste wędliny, konserwy,
pieczywa homogenizowany, mięso|podpuszczkowy z mniejszą|salcesony, kiszka,
gotowane, chude wędliny, |ilością tłuszczu, parówki|pasztetowa, smalec, tłuste
szynka, polędwica z drobiu cielęce, jaja, ryby wędzone sery dojrzewające, sery
topione, ser typu "Feta", ser|
typu "Fromage"
Zupy isosy |rosół jarski, jarzynowa, |chudy rosół z cielęciny, jzawiesiste na wywarach
gorące ziemniaczana, owocowa, |kalafiorowa, z . ogórków|mięsnych, kosnych,
krupnik, podprawiane zawiesiną|kwaszonych, pieczarkowa, grzybowych, _ zasmażane,
z mąki i mleka, mleczne sosy|zaprawiane mąką i śmietaną, |zaprawiane śmietaną,
łagodne: koperkowy, cytrynowy, |zaciągane żółtkiem pikantne, z warzyw
pomidorowy, potrawkowy, kapustnych, strączkowych,
owocowe ze słodką śmietanką mocne rosoły, buliony, sosy
cebulowe, grzybowe
Dodatki do |bułka, grzanki, kasza manna, |kluski francuskie, groszek|kluski kładzione, grube
zup jęczmienna, ryż, ziemniaki, lane|jptysiowy makarony, łazanki, nasiona
ciasto, makaron nitki, kluski roślin strączkowych, jaja
biszkoptowe gotowane na twardo
Jaja Gotowane na miękko, Gotowane na _ twardo
w koszulkach (ścięte na parze ismażone w tradycyjny
w formie jajecznicy, omletów, jaj sposób
pulpety, budynie, potrawki
[Mięso, drób, |chuda cielęcina, młodajwołowina, dziczyzna, chuda|tłuste gatunki, wieprzowina,
ryby wołowina, królik, / kurczak, |wieprzowina, kura, ryby|baranina, gęsi, kaczki, tłuste
indyk, chude ryby: dorsz, młody|morskie: _ makrela, _ śledź, |ryby, węgorz, tłusty karp,
karp, pstrąg strumieniowy, sola, |sardynka, ryby słodkowodne: łosoś, sum, potrawy
imorszczuk, karmazyn, sandacz, leszcz, potrawy duszone bezlsmażone z mięsa, drobiu
flądra, lin, okoń, szczupak, obsmażania na tłuszczu, |i ryb, marynowane,
mintaj,j potrawy gotowane, pieczone w folii lub pergaminie |wędzone
Potrawy budynie z kasz, warzyw, |zapiekanki z kasz, mięsa, |wszystkie potrawy smażone
bezmięsne, |makaronu, mięsa, risotto, leniwejwarzyw, kluski francuskie,|na tłuszczu, np. placki
półmięsne pierogi, kluski biszkoptowe makaron z mięsem, kluski|ziemniaczane, bliny,
ziemniaczane krokiety, kotlety oraz bigos,
fasolka po bretońsku
Tłuszcze dodawane na surowo: olej|margaryny miękkie|smalec, słonina, boczek, łój,
sojowy, słonecznikowy |(utwardzane przez estryfikację))margaryny twarde
(ZNNKT), olej rzepakowy,|z _ wymienionych olejów,
oliwa z oliwek (z JNKT), masło |śmietana
Warzywa Młode, soczyste: marchew,|Szpinak, rabarbar, kalafior, Warzywa kapustne, cebula,
dynia, kabaczki, pietruszka, |brokuły, fasolka szparagowa, |czosnek, pory, suchej
patisony, seler, pomidory bez|groszek zielony, sałata zielona, nasiona roślin
skórki, potrawy gotowane, |bardzo drobno starte surówki, strączkowych, ogórki,
rozdrabniane lub - przetarte|np. z marchewki, selera brukiew, rzodkiewka, rzepa,
z „wody” podprawiane kalarepa w postaci surówek
zawiesinami, oprószone, surowe grubo startych, sałatek
soki zmajonezem i musztardą
warzywa marynowane,
solone
Ziemniaki Gotowane, pieczone, gotowanej Smażone, z tłuszczem,
tłuczone w postaci puree frytki, krążki, placki
ziemniaczane,
Owoce Dojrzałe, soczyste: jagodowe|Wiśnie, śliwki , śliwki suszone, |Gruszki „daktyle, czereśnie,
iwinogrona bez pestek (w|namoczone, przetarte (przylkawon, owoce marynowane
postaci przecierów), cytrusowe „|zaparciach), kiwi, melon
dzikiej róży, - brzoskwinie,
imorele, banany, jabłka pieczone,
gotowane
Desery Kisiele, budynie, galaretki|Kremy, ciasta z małą ilością|Tłuste ciasta, torty, desery
owocowe, mleczne, kompoty, tłuszczu z używkami, czekolada,
musy bezy, suflety, soki batony, lody, chałwa,
owocowe, przeciery owocowe słodycze zawierające kakao,
orzechy
Przyprawy Kwasek cytrynowy, sok|Ocet winny, sól, pieprz|Ostre: ocet, pieprz, bazylia,
zcytryny, cukier, pietruszka, |ziołowy, „jarzynka”, Vegeta” |chili, curry, musztarda, ziele
zielony koper majeranek, |papryka słodka, estragon, |angielskie, liść laurowy,
rzeżucha, melisa bazylia, tymianek, kminek gałka muszkatołowa,
gorczyca
Na podstawie:
Dietetyka Żywienie zdrowego i chorego człowieka, Helena Ciborowska Anna Rudnicka, PZWL, 2014
Podstawy żywienia człowieka, Dorota Czerwińska, Edyta Gulińska, WsiP, 2005
Praktyczny podręcznik dietetyki, red. Mirosław Jarosz, IŻŻ, 2010
Opracowała: Magdalena Pyłkowska - dietetyk
Załącznik Nr 14 do procedury P - OD 1.1
Dieta bogatoresztkowa (bogatobłonnikowa) - pediatria
Wskazania:
zapobieganie i leczenie dietetyczne zaparcia czynnościowego,
e nadmierna pobudliwość jelita grubego (np. postać zaparciowa zespołu jelita
drażliwego),
e zapobieganie i leczenie nadwagi oraz otyłości, zaburzeń przemiany lipidowej i
węglowodanowej oraz kamicy żółciowej,
e profilaktyka uchyłkowatości i raka jelita grubego.
Cel:
Celem diety bogatoresztkowej jest pobudzenie motoryki jelit oraz regulacja ich
czynności bez udziału środków farmakologicznych.
Charakterystyka:
Dieta bogatoresztkowa jest modyfikacją diety podstawowej polegającej na
zwiększeniu ilości błonnika pokarmowego frakcji nierozpuszczalnych oraz płynów.
Pod pojęciem błonnika pokarmowego rozumie się nieskrobiowe polisacharydy ścian
komórkowych roślin, ligniny, celulozy i hemicelulozy. W diecie bogatoresztkowej istotną rolę
odgrywa błonnik frakcji nierozpuszczalnej czyli ligniny, celulozy i hemicelulozy, których
działanie polega na: drażnieniu mechanicznym przyspieszającym perystaltykę jelit,
zwiększaniu mas kałowych, wiązaniu w niewielkim stopniu wody, opóźnianiu hydrolizy
skrobi i zmniejszaniu wchłaniania glukozy, zmniejszaniu gęstości energetycznej diety,
zwiększaniu uczucia sytości.
Aby błonnik pokarmowy spełniał swoje funkcje, należy dostarczyć odpowiednią ilość
wody — dlatego też płyny w diecie zwiększa się do minimum 2-2,5 litrów dziennie (dla
nastolatków).
Największy wpływ na odruchy defekacyjne mają otręby pszenne oraz gruboziarniste
produkty zbożowe (pieczywo: chrupkie, razowe, graham, kasza jęczmienna, kasza gryczana).
Otręby (w ilości 2-3 łyżek/ dobę) mogą być podawane z pastami do smarowania pieczywa,
jogurtami, surówkami, potrawami mielonymi. Niestety produkt ten zawiera duże ilości kwasu
fitynowego, który upośledza wchłanianie wapnia, żelaza i magnezu. Przez wzgląd na to
niekorzystne działanie, podczas podawania otrąb należy zwiększyć o 10% ilość wapnia
dostarczanego organizmowi wraz z dietą.
Ilość błonnika w diecie bogatoresztkowej powinna być zwiększana stopniowo i
powoli. Zalecane spożycie błonnika pokarmowego u dzieci zdrowych wynosi 0,5g/kg mc/d,
ale nie więcej niż 35g/d. Innym sposobem na oszacowanie ilości błonnika w diecie dzieci po
2. roku życia jest wzór [w g/24h]: wiek (w latach) x 2 + 5g. Podawanie dodatkowych ilości
błonnika- ponad normę zalecaną dla danego wieku- nie jest zasadne w leczeniu zaparcia
czynnościowego u dzieci.
Produktami, których spożycie przynosi korzystne efekty w diecie bogatoresztkowej są
suszone owoce, takie jak: śliwki, rodzynki, figi, morele, ale również buraki, papryka. Ponadto
pobudzająco na perystaltykę jelit działają: miód, jogurt, kefir, ukwaszone 1-dniowe mleko,
śmietanka, kawa naturalna, wody gazowane, kompot z suszonych śliwek, kwaśne soki
owocowe, masło, oliwa z oliwek i inne oleje roślinne, surówki, siemię lniane, buliony, rosoły,
ostre przyprawy.
Dobre rezultaty w walce z zaparciami dają chłodne napoje oraz potrawy. Warto także z
1
rana, na czczo podawać łyżeczkę masła lub oliwy, namoczone suszone śliwki, czy też pół
szklanki przegotowanej chłodnej wody z miodem.
Do produktów zmniejszających perystaltykę jelit (czyli tych, których ilość w diecie
należy ograniczyć) należą: kasza manna, ryż biały, pieczywo białe, mąka ziemniaczana,
kluski, banany, ciastka z kremem. Zapierająco działają czarne jagody, wytrawne czerwone
wino, suche pożywienie, mocna herbata oraz produkty wzdymające (groch, fasola, bób,
warzywa kapustne).
Dodatkowo, przy zastosowaniu diety bogatoresztkowej w _ dyspepsjach
czynnościowych jelit przebiegających z zaparciami, należy ograniczyć w diecie węglowodany
powodujące procesy fermentacyjne. Do produktów nasilających objawy dyspeptyczne należą:
sok jabłkowy (zawiera mnóstwo fruktozy),
mleko słodkie (i występująca w nim laktoza),
galaretki, gumy do żucia bez cukru, dietetyczne dżemy i czekolady, niektóre słodziki
(zawierają one sorbitol),
tłuszcze zwierzęce,
używki: kawa, mocna herbata, ostre przyprawy,
potrawy ciężko strawne- smażone,
posiłki duże objętościowo, podawane rzadko w ciągu dnia.
Uwagi technologiczne:
Potrawy mogą być sporządzane różnymi technikami.
Produkty dozwolone oraz niezalecane przy komponowaniu diety bogatoresztkowej:
Grupa Zalecane Zalecane w Przeciwwskazane
produktów / umiarkowanych
potraw ilościach
Napoje mleko chude, jogurt, kawa naturalna, napoje czekoladowe, mocna
kefir, mleko ukwaszone, | mleko pełne, jogurt herbata, alkohol, zbyt
maślanka, kawa tłusty, napar z ziół kwaśne mleko, napar z
zbożowa, soki owocowe, | pobudzające pracę czarnych suszonych jagód,
warzywne, napoje przewodu wytrawne wino czerwone
mleczno- owocowe, pokarmowego, słaba
warzywno-mleczne, herbata
herbata owocowa,
ziołowa, wody mineralne
Pieczywo pieczywo z pełnego pieczywo pszenne- pieczywo świeże
ziarna, bułki grahamki, jasne, chleb żytni,
pieczywo chrupkie, półcukiernicze
pumpernikiel
Dodatki do twaróg, chude wędliny, sery podpuszczkowe, | wędliny bardzo tłuste, tłuste
pieczywa drobiowe, chuda, salceson, ryby konserwy mięsne
szynka, dżemy wędzone tłuste,
marmolady, miód, serek | śledzie, konserwy
sojowy, pasztet, masło, rybne
margaryna miękka, ryby
wędzone chude
Zupyisosy | mleczne, owocowe, ryżowa, z kaszy zupy z warzyw
gorące jarzynowe, krupnik, manny, podprawiane | wzdymających,
zupy czyste na mąką ziemniaczaną strączkowych, kapustnych,
wywarach mięsnych bardzo tłuste, zawiesiste, na
wywarach kostnych
Dodatki do bułki, grzanki, kasze, Soczewica ryż, krokiety z kapustą,
zup ziemniaki, lane ciasto, groch, fasola
kluski biszkoptowe,
makaron, groszek,
ptysiowy
Mięso, drób, | chude gatunki mięs: średnio tłuste gatunki | bardzo tłuste gatunki mięs:
ryby cielęcina, konina,schab, | mięs i mięsa krwiste: | wieprzowina, baranina,
królik, indyk, kurczak, wołowina, mięsa
gołąb, sandacz, karp wieprzowina średnio | smażone w dużych ilościach
szczupak, dorsz, karp, tłusta, ozorki, neki,
lin, flądra, mintaj. serca, mózg, flaki,
Potrawy gotowane- kaczki, śledzie,
pulpety, duszone, leszcz, halibut, łosoś,
pieczone potrawy smażone z
mięsa, drobiu i ryb
Potrawy budynie z mięsa i kasz z | racuchy, bliny, kluski | potrawy z fasoli, grochu, z
bezmięsne, warzyw, makaron z kładzione, placki ryżu, z dodatkiem mąki
półmięsne mięsem, z owocami, ziemniaczane ziemniaczanej i warzyw
leniwe pierogi, pierogi z kapustnych
mięsem, owocami,
papryka faszerowana,
kluski ziemniaczane,
zapiekanki, naleśniki z
mięsem, leczo, tarta
jarzynowa, lasagne z
mięsem i jarzynami
Tłuszcze oleje zawierające tłuszcze zwierzęce: łój
wielonienasycone kwasy | smalec, słonina,
tłuszczowe: margaryna twarda,
słonecznikowy, olej palmowy,
sojowy, kukurydziany, tłuszcze uwodornione
oleje zawierające
jednonienasycone kwasy
tłuszczowe: rzepakowy,
oliwa z oliwek,
margaryny miękkie
Warzywa świeże, mrożone, buraki, | kalafior,kiszona suche nasiona roślin
papryka, pomidory,
dynia, marchew, seler,
rabarbar, pietruszka,
warzywa w postaci
soków, surówek
kapusta, warzywa
cebulowe:cebula,
czosnek, pory, fasolka
szparagowa, groszek
zielony, ogórki
strączkowych, pozostałe
warzywa kapustne, ogórki
świeże
kiszone
Ziemniaki gotowane,pieczone smażone w dużej ilości
tłuszczu: frytki, placki
Owoce świeże, suszone, gruszki, orzechy, czereśnie
konserwowe, orzechy solone, orzechy
włoskie, laskowe, owoce | kokosowe,
w postaci surówek, arachidowe
soków, gotowane
Desery kompoty, galaretki ciasta tłuste z dużą kisiele, czekolada, kakao,
owocowe, mleczne, ilością żółtek, ciasta z dodatkiem kakao
musy, kremy, przeciery masłami
owocowe, suflety, sałatki
OWOCOWE, ciasta,
ciasteczka biszkoptowe,
keksy z dodatkiem otrąb
Przyprawy kwas mlekowy, kwasek | ostra papryka, pieprz | ocet
cytrynowy, koperek chili, musztarda
zielony, pietruszka,
kminek, majeranek,
gałka muszkatołowa, liść
laurowy, ziele angielskie,
sól do 5g/dobę, pieprz
ziołowy, curry
Na podstawie:
Żywienie i leczenie żywieniowe dzieci i młodzieży, red. Hanna Szajewska, Adrea Horvath, Medycyna
Praktyczna, 2017
Dietetyka Żywienie zdrowego i chorego człowieka, Helena Ciborowska Anna Rudnicka, PZWL, 2014
Podstawy żywienia człowieka, Dorota Czerwińska, Edyta Gulińska, WsiP, 2005
Praktyczny podręcznik dietetyki, red. Mirosław Jarosz, IŻŻ, 2010
Opracowała: Magdalena Pyłkowska - dietetyk
Załącznik nr 15 do procedury P-OD 1.1
Dieta łatwostrawna z ograniczeniem tłuszczu — pediatria
Charakterystyka, uwagi technologiczne oraz dobór produktów taki jak w przypadku
pacjentów dorosłych.
Charakterystyka diety
Dieta łatwo strawna z ograniczeniem tłuszczu jest modyfikacją diety łatwo strawnej.
Modyfikacja ta polega na zmniejszeniu podaży produktów będących źródłem tłuszczu zwierzęcego
oraz obfitujących w cholesterol. Zawartość tłuszczu w diecie zarówno pochodzenia roślinnego, jak i
zwierzęcego powinna wynosić od 30 do 50 g/dobę. Jest to tłuszcz znajdujący się w produktach: ( w
mięsie, wędlinach, mleku, jajach) oraz tłuszcz dodawany do pieczywa i potraw. Należy pamiętać że
produkty białkowe dostarczają ponad połowę tłuszczu dziennej racji. W chorobach, w których
stosowana jest omawiana dieta, ograniczenie tłuszczu jest konieczne ze względu na upośledzone
jego trawienie i wchłanianie. Produkty tłuszczowe które będą miały zastosowanie w ilości od 20 do
30 g/dobę, to: olej słonecznikowy, sojowy, kukurydziany, rzepakowy-bezerukowy, oliwa z oliwek,
w ograniczonej ilości masło, miękkie margaryny pakowane w kubkach. Całkowicie wyklucza się:
słoninę, smalec, boczek, łój. Zmniejszona ilość tłuszczu w diecie ogranicza podaż witamin
rozpuszczalnych w tłuszczach, dlatego należy zwiększyć ilość warzyw bogatych w beta-karoten. Z
diety należy wyłączyć produkty trudno strawne, długo zalegające w żołądku, wzdymające, ostro
przyprawione. Ogranicza się także ilość błonnika- produkty zbożowe gruboziarniste są wykluczone.
Dieta powinna zapewnić organizmowi wszystkie niezbędne składniki pokarmowe, a jej wartość
energetyczna ma zapewnić utrzymanie należnej masy ciała pacjenta. Posiłki podaje się w małych
objętościach, o umiarkowanej temperaturze, ale często-5 razy w ciągu dnia.
Uwagi technologiczne
Technologia wykonania jest taka sama jak w diecie łatwo strawnej: gotowanie w wodzie lub na
parze, można stosować pieczenie w folii oraz duszenie. Smażenie na tłuszczu w zwykły sposób jest
całkowicie zabronione. Z uwagi na ograniczenie tłuszczu (oraz cholesterolu w diecie stosowanej
w chorobach pęcherzyka żółciowego) do potraw, których podstawą stanowią jaja, należy dodać
tylko białko, najlepiej w postaci ubitej piany. Warzywa i owoce podaje się gotowane i rozdrobnione
oraz w postaci soków i przecierów. Zupy sporządza się na wywarach warzywnych. Zupy, sosy,
warzywa podprawia się zawiesiną z mąki i mleka. Dozwolony tłuszcz należy dodać w postaci
surowej do gotowych potraw.
Produkty zalecane i przeciwwskazane w diecie łatwostrawnej z ograniczeniem tłuszczu
Grupa Zalecane Zalecane w Przeciwwskazane
produktów / umiarkowanych
| potraw ilościach
Napoje mleko, kefir, jogurt 0,5- | mleko z zawartością | alkohol, kakao, płynna
1,5% tłuszczu, maślanka | 2% tłuszczu czekolada, kawa
0,5%, serwatka, kawa naturalna, mocna herbata,
zbożowa z dozwolonym mleko pełnotłuste, kefir
mlekiem, herbata pełnotłusty, jogurt
z mlekiem (bawarka), pełnotłusty, wody
słaba herbata, herbata gazowane, napoje typu
owocowa, ziołowa, soki cola
owocowo-warzywne,
napoje mleczno-
OWOCOWE, mleczno-
warzywne, wody
niegazowane
Pieczywo chleb pszenny jasny- | pieczywo drożdżowe- | chleb świeży, chleb żytni,
czerstwy, bułki pszenne, | cukiernicze chleb razowy, graham
pieczywo półcukiernicze, pszenny, pieczywo
biszkopty na białkach, chrupkie, pieczywo
sucharki z dodatkiem ziaren
słonecznika, soi, otrąb,
pieczywo cukiernicze
z dodatkiem tłuszczu,
biszkopty na całych
jajach
Dodatki do chudy twaróg _ (jeśli | masło, margaryny | tłuste wędliny, konserwy,
pieczywa pacjent toleruje), chuda | miękkie _ pakowane | salceson, kiszka,
szynka, polędwica, | w kubkach, parówki | pasztetówka, smalec,
polędwica z drobiu, | cielęce, chude | tłuste sery dojrzewające,
mięso gotowane, ścięte | wędliny serek topiony, ser typu
białko jaja, dżemy bez "Fromage', sery typu
pestek, marmolada, miód "Feta", dżemy z
pestkami, jaja gotowane,
jajecznica zcałych jaj,
margaryny twarde, masło
w większych ilościach
Zupyisosy | rosół jarski, jarzynowe, | chudy rosół z | tłuste, zawiesiste,
gorące ziemniaczana, przetarte | cielęciny na wywarach z mięsa,
Owocowe, krupnik, kości, grzybów,
podprawiane zawiesiną zasmażane, zaprawiane
z mąki i mleka, mleczne, śmietaną, pikantne,
łagodne sosy: warzywne, zwarzyw _ kapustnych,
owocowe, zagęszczane strączkowych, ogórków,
wodą z mąki i mleka, esencjonalne rosoły,
mleczne na bazie buliony zaciągane
odtłuszczonego mleka żółtkiem, ostre sosy
(musztardowy,
chrzanowy, grecki), sos
śmietanowy
Dodatki do bułki, grzanki, kasza | groszek ptysiowy bez | kluski francuskie, kluski
zup manna, jęczmienna, ryż, | żółtek kładzione, groszek
ziemniaki, lane ciasto ptysiowy na całych
na białkach, makaron jajach, grube makarony,
nitki bezjajeczny, kluski łazanki, nasiona roślin
biszkoptowe na białkach strączkowych, jaja
Mięso, drób, | chuda cielęcina młoda | wołowina, chudy | tłuste gatunki:
ryby wołowina, królik, indyk, | schab, ozorki, serca, | wieprzowina, baranina,
kurczaki, dorsz, pstrąg, | płuca, młody karp, | gęsi, kaczki, dziczyzna,
karmazyn, _ morszczuk, | leszcz, makrela, sola, | flaki, mózg, wątroba,
sandacz, flądra, | mintaj, potrawy | tłuste ryby: węgorz, tłusty
szczupak, okoń, lin, | duszone bez | karp, łosoś, sum, halibut,
potrawy gotowane, | obsmażania sardynka, śledzie,
pulpety, budynie, | na tłuszczu, pieczone | potrawy smażone z
potrawki w folii lub pergaminie | mięsa, drobiu iryb,
marynowane, wędzone
Potrawy budynie z kasz | zapiekanki z | pierogi, knedle, naleśniki
bezmięsne, (jęczmiennej, manny, | drobnych ' kasz i | zmięsem, wszystkie
półmięsne krakowskiej, mięsa, makaron nitki | potrawy smażone
kukurydzianej), warzyw, | z mięsem na tłuszczu: placki
makaron nitki bez żółtek ziemniaczane, bliny,
i mięsa, risotto, leniwe kotlety, krokiety, bigos,
pierogi na _białkach, fasolka po bretońsku
kluski biszkoptowe
na białkach
Tłuszcze oleje: słonecznikowy, | smalec, słonina, boczek,
sojowy, rzepakowy- | łój, margaryny twarde,
bezerukowy, oliwa | tłuszcze kuchenne
z oliwek, masło,
margaryny miękkie
Warzywa młode, soczyste: | szpinak, rabarbar, | warzywa kapustne,
marchew, dynia, | buraki, czarna | cebula, czosnek, pory,
kabaczki, pietruszka, | rzodkiew, bardzo | suche nasiona roślin
patisony, selery, | drobno starta surówka | strączkowych, ogórki,
pomidory bez skórki; | z marchwi, selera brukiew, kalarepa,
potrawy gotowane, fasolka szparagowa,
przetarte lub groszek zielony, warzywa
rozdrabniane z „wody”, w _ postaci _ surówek,
podprawiane sałatek z majonezem,
zawiesinami, świeże soki warzywa marynowane,
solone
Ziemniaki gotowane, puree | gotowane smażone z tłuszczem:
z odtłuszczonym w mundurkach, frytki, krążki, chipsy
mlekiem pieczone w całości
Owoce dojrzałe, soczyste: | kiwi, melon, wiśnie, | gruszki, daktyle,
jagodowe i winogrona | śliwki czereśnie, figi, kawon,
bez pestek, cytrusowe, owoce marynowane
brzoskwinie, morele,
banany, jabłka pieczone,
gotowane
Desery Kisiele, budynie, | ciasta z małą ilością | tłuste ciasta, torty, desery
galaretki owocowe, | tłuszczu i jaj zużywkami, czekolada,
mleczne na mleku batony, chałwa, słodycze
odtłuszczonym, kompoty zawierające kakao,
przetarte, bezy, suflety, orzechy
soki owocowe
Przyprawy łagodne: kwasek | ocet _ winny, sól, | ostre: ocet, pieprz,
cytrynowy, sok z cytryny, | jarzynka, papryka | papryka ostra, chili,
zielona pietruszka, | słodka, estragon, | curry, musztarda, ziele
zielony koperek, | bazylia, tymianek, | angielskie, liść laurowy,
rzeżucha, melisa, | kminek gorczyca, gałka
cynamon, majeranek, muszkatołowa
wanilia
Na podstawie:
Żywienie i leczenie żywieniowe dzieci i młodzieży, red. Hanna Szajewska, Adrea Horvath, Medycyna
Praktyczna, 2017
Dietetyka Żywienie zdrowego i chorego człowieka, Helena Ciborowska Anna Rudnicka, PZWL, 2014
Podstawy żywienia człowieka, Dorota Czerwińska, Edyta Gulińska, WsiP, 2005
Praktyczny podręcznik dietetyki, red. Mirosław Jarosz, IŻŻ, 2010
Opracowała: Magdalena Pyłkowska - dietetyk
Załącznik nr 16 do procedury P - OD 1.1
Dieta hipoalergiczna — pediatria
Leczenie dietetyczne opiera się na wyeliminowaniu z jadłospisu produktów będących
dla pacjenta źródłem alergenów (dieta eliminacyjna). Ważne jest zupełne wyłączenie ich z diety,
a nie tylko ograniczenie spożywanych ilości.
Przy komponowaniu posiłków należy starannie dobierać produkty, aby uniknąć alergenów
ukrytych. Pomaga w tym stosowanie żywności w jak najmniejszym stopniu przetworzonej.
Prodi Alergeny, które mogą w nim występować
spożywczy > mogą ystęp
Pieczywo Białka mąki pszennej, sojowej lub kukurydzianej, białka mleka, białka jaj
(używa się czasami do smarowania powierzchni pieczywa), kwas
sorbowy i jego sole (m.in. w paczkowanym, krojonym chlebie żytnim lub
w paczkowanych, częściowo upieczonych kajzerkach przeznaczonych do
dopieczenia w domu)
Szynka Białka soi, białko kukurydzy, kazeina (białko mleka)
Parówki Kazeina (białko mleka), białka soi, białka występujące w preparatach
kukurydzy, glutaminian sodu
Margaryny Lecytyna, pozostałości białek w oleju sojowym lub oleju kukurydzianym
do (u osób szczególnie wrażliwych nawet niewielkie ilości białka znajdujące
smarowania | się w olejach mogą wywoływać uczulenie), alginian
pieczywa propylenowoglikolowy
Czekolada Białka mleka, lecytyna, białka jaj (np. w czekoladach nadziewanych),
białka orzeszków ziemnych
Majonez, Białka jaj, białka mleka, pozostałości białek w oleju sojowym i
Sosy kukurydzianym, alginian propylenowoglikolowy, mączka chleba
majonezowe | świętojańskiego, guma guar, tragakanta, guma arabska, glutaminian sodu
(dressingi)
oraz potrawy
je
zawierające
Lody Białka mleka, białka jaj, białka orzechów, owoce i soki owocowe, białka
soi, lecytyna, pozostałości białka w syropie kukurydzianym, barwniki
azowe, kwas sorbowy i jego sole (w polewach)
Herbatniki Białka mąki pszennej, kukurydzianej lub sojowej, białka jaj, białka
orzechów, lecytyna, barwniki azowe, cynamon, anyż, przeciwutleniacze
dodawane do tłuszczu cukierniczego (p. wykaz alergenów)
Na podstawie:
Praktyczny podręcznik dietetyki, red. Mirosław Jarosz, IŻŻ, 2010
Opracowała: Magdalena Pyłkowska - dietetyk
Wskazania:
e celiakia,
Załącznik nr 17 do procedury P - OD 1.1
Dieta bezglutenowa — pediatria
*_ opryszczkowate zapalenie skóry (choroba Duhringa, dermatitis herpeliformis),
e ataksja glutenozależna,
e alergia na pszenicę,
e niecelikalna nadwrażliwość na gluten.
Charakterystyka:
Dieta z eliminacją produktów zawierających gluten, czyli mieszaniny zapasowych białek
roślinnych (prolamin) zawartych w ziarnach zbóż:
© _gliadyna (pszenica, orkisz),
e hordeina (jęczmień),
e sekalina (żyto),
e awenina* (owies).
*Awenina jest bezpieczna dla większości chorych nietolerujących glutenu, ale z uwagi na
zanieczyszczenie owsa glutenem w czasie produkcji, również to zboże jest eliminowane z diety.
Zgodnie z uniwersalnymi zasadami zdrowego żywienia dzienną rację pokarmową powinno
rozłożyć się na 4-5 posiłków (3 główne- I śniadanie, obiad, kolacja oraz 2 uzupełniające- II śniadanie,
podwieczorek).
Grupa
produktów
Nie zawierają glutenu
Mogą zawierać
gluten
Zawierają gluten
Produkty
zbożowe
Zboża niezawierające
naturalnie glutenu: ryż,
kukurydza gryka, proso,
szarłat i produkty
wytworzone z tych zbóż: —
mąki i kasze: gryczana,
jaglana (z prosa),
kukurydziana, ryżowa;
skrobia kukurydziana,
Płatki śniadaniowe
mogą zawierać słód
jęczmienny
Produkty zbożowe
zawierające pszenicę,
żyto, jęczmień, owies
(bułki, chleb zwykły,
pszenno-żytni,
razowy, pieczywo
chrupkie,
pumpernikiel, maca,
pieczywo
ryżowa, tapioka; —
pieczywo i makarony z
mąki ryżowej,
kukurydzianej, gryczanej,
ziemniaczanej, sojowej; —
płatki i kaszki ryżowe,
kukurydziane; — wafle
ryżowe i kukurydziane; —
chrupki kukurydziane; —
kukurydza prażona; —
produkty oczyszczone z
glutenu w procesie
technologicznym, np.
skrobia pszenna
bezglutenowa, mąka
bezglutenowa i przetwory z
nich: gotowe pieczywo
bezglutenowe lub
makarony bezglutenowe
oznakowane na
opakowaniu
półcukiernicze);
kasze (manna,
kuskus, jęczmienna —
mazurska, perłowa,
pęczak); mąki,
makarony, otręby,
płatki, zarodki, kiełki
ze zbóż
zawierających gluten;
opłatek komunijny
Mleko i
produkty
mleczne
Mleko świeże, w proszku,
skondensowane, śmietana,
kefir, sery białe
Jogurty, napoje
czekoladowe,
niektóre produkty
mleczne o niskiej
zawartości tłuszczu,
skrobi niewiadomego
pochodzenia, sery
żółte (powlekana
powierzchnia sera)
Napoje na bazie lub z
dodatkiem słodu
jęczmiennego
Mięso, ryby i
ich przetwory
Mięso świeże, ryby, owoce
morza, drób
Konserwy mięsne,
kiełbasy, parówki,
hamburgery, pasztety,
wędliny, kaszanki,
salcesony, pulpety,
budynie mięsne, ryby
w puszkach, produkty
z dodatkiem
hydrolizowanego
białka roślinnego
Produkty
panierowane
Tłuszcze
Masło, margaryna, oleje
Dresingi, majonezy
Owoce
Wszystkie owoce świeże,
mrożone, w puszkach, soki
owocowe
Nadzienia owocowe,
owoce suszone mogą
być posypane mąką,
aby się nie sklejały
Warzywa i ich
przetwory
Wszystkie warzywa świeże,
mrożone i konserwowe;
ziemniaki, groch, fasola,
Sosy warzywne,
sałatki z sosami o
nieznanym składzie,
Panierowane
warzywa
soczewica, orzechy; mąka
sojowa, skrobia
warzywa w puszkach,
fasola w puszkach,
ziemniaczana marynaty
Słodycze i Cukier, dżemy, miód, Czekolady, Ciasta i ciastka
desery galaretki, ciasta i ciastka nadziewane cukierki, | przygotowane z
przygotowane z batony, wafle; gotowe | dodatkiem
dozwolonych produktów, budynie (mogą niedozwolonych zbóż
domowe desery ryżowe, zawierać mąkę lub tradycyjnym
kisiele i budynie z mąki pszenną); lody, gumy | proszkiem do
ziemniaczanej; landrynki, do żucia, chipsy pieczenia; słód
ciastka i ciasta gotowe jęczmienny
bezglutenowe
Przyprawy Sól, pieprz, zioła, cynamon, | Ketchup, majonezy, -
goździki, chili, gałka musztardy, mieszanki
muszkatołowa; ocet winny | przyprawowe, sosy w
proszku, gotowe dipy,
Sosy sojowe,
pomidorowe, curry
Zupy Domowe zupy ze świeżych | Kostki bulionowe Zupy zaprawiane
i mrożonych warzyw i z mąką, zupy z
dozwolonych produktów makaronami i
kluskami; większość
zup w proszku i
innych gotowych
Napoje Herbata, kawa naturalna, Kawa zbożowa,
soki, wody mineralne,
kompoty, napary z ziół
kakao owsiane,
napoje ze słodem z
jęczmienia lub innych
zbóż zawierających
gluten; piwo
Na podstawie:
Żywienie i leczenie żywieniowe dzieci i młodzieży, red. Hanna Szajewska, Adrea Horvath, Medycyna
Praktyczna, 2017
Praktyczny podręcznik dietetyki, red. Mirosław Jarosz, IŻŻ, 2010
Opracowała: Magdalena Pyłkowska - dietetyk
Załącznik nr 18 do procedury P - OD 1.1
Dieta wyprowadzająca — pediatria
Zastosowanie: pacjenci z objawami ze strony układu pokarmowego (uporczywe biegunki).
Cel: Niedrażnienie przewodu pokarmowego, niefarmakologiczna pomoc w zahamowaniu biegunki.
Charakterystyka: Dieta wyprowadzająca jest dietą niefizjologiczną, tj. nie dostarcza odpowiedniej
ilości składników pokarmowych. Jest ona przejściową formą żywienia, prowadzącą do zbilansowanej
diety (łatwostrawnej, a nawet ogólnej).
Przykłady posiłków:
Dzień I:
I śniadanie/kolacja:
rosół z ryżem, sucha bułka, herbata bez cukru
obiad:
rosół z ryżem, ziemniaki puree, marchew miksowana, herbata bez cukru
II śniadanie/ podwieczorek:
kisiel bez cukru lub mus z jabłek bez cukru, chrupki
Dzień II:
I śniadanie/ kolacja:
rosół z ryżem, bułka z wędliną drobiową, herbata bez cukru
obiad:
rosół z ryżem lub makaronem lub kaszą manną lub zupa ziemniaczana, ziemniaki,
gałka mięsna, marchewka gotowana, herbata bez cukru
II śniadanie/ podwieczorek:
jabłko pieczone, wafle tortowe
Zwykle w dniu III wprowadzana jest dieta łatwostrawna, dostosowana do wieku i płci pacjenta.
Na podstawie:
Dietetyka Żywienie zdrowego i chorego człowieka, Helena Ciborowska Anna Rudnicka, PZWL, 2014
Opracowała: Magdalena Pyłkowska - dietetyk
Załącznik nr 19 do procedury P - OD 1.1
Dieta małego dziecka — pediatria
Dieta stosowana u niemowląt. W zależności od wieku pacjenta, składa się z 2-3 posiłków, na
które składa się kleik ryżowy z tartym jabłkiem lub marchewką.
Na podstawie:
Dietetyka Żywienie zdrowego i chorego człowieka, Helena Ciborowska Anna Rudnicka, PZWL, 2014
Opracowała: Magdalena Pyłkowska - dietetyk
Załącznik nr 20 do procedury P - OD 1.1
Dieta łatwostrawna bezmleczna — pediatria
Cel: dostarczenie wszystkich niezbędnych składników odżywczych bez podaży produktów nietolerowanych przez
pacjenta.
Wskazania:
e _ Dieta bez białek mleka krowiego:
o próba eliminacji w diagnostyce nadwrażliwości na białka mleka krowiego,
o leczenie nadwrażliwości na białka mleka krowiego,
o eozynofilowe zapalenie przełyku,
o galaktozemia,
e Dieta bezlaktozowa:
o próba eliminacji w diagnostyce nietolerancji laktozy,
o leczenie nietolerancji laktozy (wrodzony niedobór laktazy, pierwotny niedobór laktazy — hipolaktazja
typu późnego, wtórny niedobór laktazy),
zaburzenia wchłaniania monosacharydów,
o galaktozemia.
Charakterystyka diety:
Dieta powinna dostarczać wszystkich niezbędnych składników odżywczych (dieta zbilansowana —
dostosowana do wieku, płci, stanu klinicznego pacjenta), z wyjątkiem produktów i potraw nietolerowanych przez
pacjenta, co wymaga zastosowania alternatywnych zamienników produktów spożywczych.
Produkty zakazane i dozwolone w diecie bez białek mleka krowiego i laktozy
Zakazane! Dozwolone
mleko krowie, owcze, kozie? wszystkie warzywa i owoce,
mleka modyfikowane wszystkie rośliny strączkowe
wszystkie produkty mleczne otrzymywane z ww. mleka, tj. sery | z wyjątkiem soi?
podpuszczkowe (żółte), twarogowe, wiejskie, pleśniowe, maślanka, | wszystkie zboża i bezmleczne
serwatka, jogurty i kefiry, śmietana i śmietanka produkty zbożowe
masło i masło klarowane
kaszki mleczne i błyskawiczne z dodatkiem ww. mleka
mięso wołowe i cielęce
wędliny mięsa wołowego i/lub cielęcego oraz wędliny zawierające
dodatek białek mleka krowiego lub laktozę z mleka
białka (serwatkowe i kazeinowe) i składniki mleka krowiego dodawane
do żywności — diacetyl, kazeina, kwas mlekowy, kazeinian sodu,
kazeinian magnezu, kazeinian wapnia, kazeinian potasu, laktoalbumina,
laktoglobulina, laktoza, laktuloza, monohydrat laktozy, podpuszczka
kazeiny, serwatka
produkty z dodatkiem mleka, tj. czekolady, sosy sałatkowe, desery,
kaszki zbożowe dla niemowląt, ciasta drożdżowe na zaczynie z mlekiem,
zaleca się unikanie soi i zawierających ją produktów?
orzechy, pestki, nasiona, w tym
sezam, siemię lniane, dynia,
słonecznik, migdały, orzechy
włoskie i laskowe,
tłuszcze roślinne (oleje, oliwy,
margaryny?
mięso: drobiowe, jagnięce,
królika, wieprzowe, ryby
substancje intensywnie
słodzące: tagatoza, laktitol
IW tym wszystkie produkty, na etykietach których producent umieścił informację o produkcji
wymienionych poniżej produktów na terenie zakładu i/lub śladowej ich obecności w produkcie
spożywczym
2Duże ryzyko wystąpienia reakcji krzyżowej
3Duże ryzyko nadwrażliwości na białko sojowe
śNiektóre margaryny zawierają dodatek białek mleka, serwatki lub maślanki.
Na podstawie:
Żywienie i leczenie żywieniowe dzieci i młodzieży, red. Hanna Szajewska, Adrea Horvath, Medycyna Praktyczna, 2017
Opracowała: Magdalena Pyłkowska - dietetyk
Załącznik nr 21 do procedury P - OD 1.1
Pokarm matki — pediatria
Stosowany w przypadku pacjentów pediatrycznych karmionych wyłącznie
mlekiem kobiecym.
Dieta nie jest wliczana do kosztów żywienia.
Opracowała: Magdalena Pyłkowska - dietetyk
Załącznik nr 22 do procedury P - OD 1.1
Mieszanki — pediatria
Mieszanki, czyli mleko modyfikowane (początkowe i następne) są stosowane
według zaleceń lekarza.
l. Mieszanki przygotowuje się na bazie koncentratów- preparatów mleko
zastępczych, zgodnie z recepturą podaną na opakowaniu przez producenta.
2. Na otwartych opakowaniach zaznacza się datę otwarcia opakowania.
3. Mieszanki na śniadanie, obiad i kolację sporządza pracownik kuchenki mlecznej.
4. Po zakończeniu pracy pracowników kuchni o godz. 18:00, w razie potrzeby
sporządzenia mieszanki — pielęgniarka z oddziału dziecięcego przygotowuje roztwór
w pomieszczeniu kuchenki mlecznej (zgodnie z instrukcją producenta i zachowaniem
wszystkich wymagań higieniczno-sanitarnych).
Opracowała: Magdalena Pyłkowska - dietetyk
EE
Załącznik nr 23 do procedury P-OD 1.1
Założenia żywieniowe diet
stosowanych w SP ZOZ w Łapach
Diety stosowane w Oddziale Chorób Wewnętrznych i Diabetologii, Oddziale
Chirurgicznym i Zakładzie Pielęgnacyjno-Opiekuńczym:
I.p. Nazwa diety E [kcal] | B[g] | Tłlsj | Wplsl | Bie]
1. | Dieta podstawowa (ogólna) 2300- 80 80 | 325 27-40
2400
2. | Dieta łatwostrawna 2300- 80 75-80 |330-340 25
2400
3. | Dieta bogatoresztkowa 2300- 80-85 | 75-80 |330-350| >40
2400
4. | Dieta łatwostrawna z ograniczeniem 2200 80-85 40 375 =25
tłuszczu
5. | Dieta łatwostrawna z ograniczeniem 2300- 80-85 80 320 25
substancji pobudzających wydzielanie| 2400
soku żołądkowego
6. | Dieta z ograniczeniem 2200 80 62 330 27-40
łatwoprzyswajalnych węglowodanów
7. | Dieta niskobiałkowa 2300- 40 70 375-400 25
2400
8. | Dieta bogatobiałkowa 2400 120 70 320 >30
9. | Dieta zerowa (głodówka) brak brak brak brak brak
zaleceń | zaleceń | zaleceń | zaleceń | zaleceń
10. | Dieta płynna brak brak brak brak brak
zaleceń | zaleceń | zaleceń | zaleceń | zaleceń
11. | Dieta płynna wzmocniona 2300- 80-85 80 320 <25
2400
Diety stosowane w Oddziale Dziecięcym z Izbą Przyjęć:
1.p. | Nazwa diety TE [kcal] | B[g] TŁ[g] | Wp[gl | BŁ[g]
1. | Dieta podstawowa (ogólna) 2400- 40-60 | 60-90 | >130 15-20
2600
2. | Dieta łatwostrawna 2400- 40-60 | 60-90 >130 15
2600
3. | Dieta bogatoresztkowa 2400- 40-60 | 60-90 >130 20
2600
4. | Dieta łatwostrawna z ograniczeniem 2400- 40-60 <65 >130 15
tłuszczu 2600
5. | Dieta hipoalergiczna 2400- 40-60 | 60-90 | >130 15
2600
6. | Dieta bezglutenowa 2400- 40-60 | 60-90 | >130 15
2600
Dieta wyprowadzająca 2000 40-60 |. 60-90 | >130 10
8. | Dieta małego dziecka 1500 15-30 | 30-40 |>90-130| brak
zaleceń
9. | Dieta łatwostrawna bezmleczna 2400- 40-60 | 60-90 >130 15
2600
10. | Pokarm matki brak brak brak brak brak
zaleceń | zaleceń | zaleceń | zaleceń | zaleceń
11. | Mieszanki brak brak brak brak brak
zaleceń | zaleceń | zaleceń | zaleceń | zaleceń
Na podstawie:
Dietetyka Żywienie zdrowego i chorego człowieka, Helena Ciborowska Anna Rudnicka, PZWL, 2014
Normy żywienia dla populacji Polski red. Mirosław Jarosz, Wydawnictwo IŻŻ w Warszawie, 2017
Opracowała: Magdalena Pyłkowska- dietetyk