|Opracował: |Sprawdził: |Zatwierdził do |
|Dietetyk szpitalny |Kierownik Medyczny |stosowania: |
|mgr Monika Michalak |Dr n med. Włodzimierz |Prezes Zarządu |
| |Budzyński |Leszek Mazurek |
|Nazwisko i imię | | |
|Data Podpis |Nazwisko i imię |Nazwisko i imię |
| |Data Podpis |Data Podpis |
Wykaz diet objętych systemem dietetycznym
w Szpitalu Powiatowym w Jarocinie Sp. z o.o.
1. Ogólna ( podstawowa )
2. Łatwostrawna
3. Bezsolna ( niskosolna )
4. Łatwostrawna z ograniczeniem substancji pobudzających wydzielanie soku
żołądkowego- wrzodowa
5. Niskotłuszczowa
6. Niskowęglowodanowa
7. Niskobiałkowa
8. Bogatobiałkowa
9. Ubogoresztkowa
10. Ubogoenergetyczna
11. Papkowata
12. Płynna
13. Płynna wzmocniona
14. Płynna miksowana ( sonda )
15. Kleikowa
16. Bogatoresztkowa
17. Bezmleczna
18. Bezglutenowa
19. Po resekcji odcinków jelit, z wytworzonym sztucznym odbytem lub
ileostomią
20. Modyfikacje diety lekkostrawnej i wysokobiałkowej w chorobach układu
moczowego
1. DIETA OGÓLNA ( PODSTAWOWA )
Dieta ogólna ma zastosowanie w żywieniu chorych przebywających na
leczeniu w szpitalach oraz innych zakładach leczniczych, którzy nie
wymagają leczenia dietetycznego . Żywienie podstawowe powinno
spełniać wszystkie warunki prawidłowego żywienia ludzi zdrowych . W
żywieniu ludzi przebywających na leczeniu w zakładach leczniczych
wartość energetyczna pożywienia przy zbilansowanej wartości odżywczej
wahać się powinna w różnych granicach tj. 2000 – 3000 kcal,
uzależniona przede wszystkim od masy ciała pacjenta, gdyż w tych
przypadkach nie wchodzi w grę wysiłek fizyczny . Wartość
energetyczną diety w zakładach leczniczych przyjęto dla pacjenta o
należnej masie ciała .
✓ Wartość energetyczna i odżywcza diety
Energia 2400 kcal
Białko 85 g
Tłuszcze 70 g
Węglowodany 350 g
Błonnik 8 g
Wapń 1 g
Żelazo 20 mg
Witamina A 4780 j.m.
Witamina B1 1,5 mg
Witamina B2 2,3 mg
Witamina C 70 mg
✓ Wartość energetyczną pokrywa
Białko 15 %
Tłuszcze 30 %
Węglowodany 55 %
W diecie ogólnej zasadniczo dozwolone są wszystkie produkty .
Jednakże ze względu na to, że sam pobyt chorego w szpitalu
zmienia tryb życia pacjenta, wskazane jest ograniczenie produktów
wzdymających i ciężkostrawnych tj. groch, fasola, kapusta. W
żywieniu podstawowym dozwolone są praktycznie wszystkie metody
sporządzania potraw tj. gotowanie, duszenie, smażenie i pieczenie .
Wskazane jest używanie do smażenia olejów zamiast tłuszczu
zwierzęcego . Do smażenia używamy olejów bogatych w niezbędne
nienasycone kwasy tłuszczowe ( olej rzepakowy, oliwa z oliwek)
Pozostałe stosujemy do potraw na surowo .
2. DIETA ŁATWOSTRAWNA
Dieta łatwo strawna wspomaga leczenie określonych schorzeń, znajduje
zastosowanie w schorzeniach układu trawiennego, wskazane jest
podawanie diety w chorobach płuc, w osłabieniu, niewydolności
krążenia, w wyrównanych schorzeniach nerek, z diety powinny
korzystać osoby w wieku starszym . Dieta łatwo strawna jest
prostą modyfikacją żywienia podstawowego i powinna być najszerzej
stosowana dietą w zakładach leczniczych . Dieta ta charakteryzuje
się doborem takich produktów spożywczych, które łatwo ulegają
trawieniu w przewodzie pokarmowym . Nie drażnią one chorych lub
mniej sprawnych narządów przewodu pokarmowego, dostarczają przy tym
niezbędnych składników odżywczych wpływających na szybszy powrót do
zdrowia lub łagodniejszy przebieg choroby . Z pożywienia wyklucza
się głównie produkty zawierające składniki trudno strawne, jak
błonnik, ścięgna, a także produkty działające wzdymająco, jak
kapusta i suche nasiona roślin strączkowych ( groch, fasola ) oraz
pieczywo żytnie razowe i kasze gruboziarniste . W diecie łatwo
strawnej bardzo istotny jest sposób sporządzania potraw . Aby
nadać potrawie formę jak najbardziej łatwo strawną, produkty
poddaje się różnym technikom kulinarnym, np. gotowaniu, dokładnemu
rozdrabnianiu i przecieraniu . W diecie łatwo strawnej mięso i
ryby piecze się w folii lub pergaminie, natomiast tłuszcz łatwo
przyswajalny - masło, masło roślinne, śmietankę -dodaje się do
potrawy po jej sporządzeniu .
✓ Wartość energetyczna i odżywcza codziennej racji pokarmowej
Energia 2400 kcal
Białko ogółem 93 g
Białko zwierzęce 65 g
Tłuszcze 78 g
Węglowodany ogółem 330 g
Błonnik pokarmowy 24 g
Wapń 1 g
Żelazo 18 mg
Witamina A 5000 j.m.
Witamina B1 1,5 mg
Witamina B2 2,1 mg
Witamina C 73 mg
✓ Produkty i potrawy dozwolone w diecie łatwostrawnej
|Nazwa |Dozwolone |Przeciwwskazane |
|produktu | | |
|lub potrawy | | |
| |Pieczywo jasne i czerstwe |Pieczywo razowe żytnie i |
|Produkty |(czasem pieczywo typu |pszenne, każde pieczywo |
|zbożowe |Graham w ograniczonej |świeże, grube kasze: |
| |ilości), sucharki, drobne |pęczak, gryczana, grube |
| |kasze: manna, krakowska, |makarony |
| |jęczmienna łamana dobrze | |
| |oczyszczona, ryż, drobne | |
| |makarony | |
|Mleko i |Mleko słodkie i zsiadłe, |Przetwory mleczne |
|produkty |biały ser, twaróg zwykły, |przekwaszone, sery żółte |
|mleczne |homogenizowany | |
| |Gotowane na miękko, w |Gotowane na twardo i |
|Jaja |koszulkach, ścięte na parze|smażone w zwykły sposób |
| |w formie jajecznicy, jaj | |
| |sadzonych, omletów | |
| |Mięsa chude, wołowina, |Mięsa tłuste: baranina, |
| |cielęcina, kurczaki, chuda |wieprzowina, gęsi, kaczki. |
| |wieprzowina w ograniczonej |Ryby tłuste: węgorz, |
|Mięso, |ilości. |pałasz, halibut. Wędliny |
|wędliny, ryby|Ryby chude: dorsz, leszcz, |tłuste, produkty mięsne i |
| |sola, płastuga, szczupak, |rybne wędzone, mięsa |
| |sandacz. Wędliny chude: |peklowane |
| |szynka, polędwica, chuda | |
| |kiełbasa, szynkowa wieprzowa| |
| |lub wołowa, parówki w | |
| |ograniczonej ilości | |
| |Masło, słodka śmietanka, |Śmietana, smalec, słonina, |
|Tłuszcze |oleje roślinne: sojowy, |boczek, łój wołowy, |
| |słonecznikowy, rzepakowy, |barani, margaryny twarde |
| |oliwa,(masło roślinne, | |
| |margaryny wysokogatunkowe w | |
| |ograniczonej ilości) | |
|Ziemniaki |Gotowane, gotowane tłuczone,|Frytki, ziemniaki smażone, |
| |w postaci puree |placki ziemniaczane, pyzy |
| |Marchew, kalafior, buraki, |Wszystkie odmiany kapusty, |
| |dynia, szpinak, kabaczki, |papryka, szczypior, cebula,|
| |młody zielony groszek, |ogórki, brukiew, |
|Warzywa |młoda fasolka szparagowa, |rzodkiewki, warzywa z |
| |warzywa z wody oprószone |zasmażkami, konserwowane |
| |mąką z dodatkiem świeżego |octem |
| |masła, bez zasmażek. Na | |
| |surowo: sałata zielona, | |
| |cykoria, pomidor bez | |
| |skórki, utarta marchewka z | |
| |jabłkiem | |
| |Owoce dobrze dojrzałe bez |Wszystkie owoce |
|Owoce |skórki i bez pestek – |niedojrzałe, gruszki, |
| |jabłka, truskawki, morele, |śliwki, czereśnie, agrest, |
| |brzoskwinie, pomarańcze, |owoce suszone, orzechy |
| |banany, maliny i porzeczki | |
| |w formie przecieru lub | |
| |soku | |
|Suche | |Wszystkie są zabronione: |
|strączkowe | |groch, fasola, bób, |
| | |soczewica |
| |Cukier, miód, dżemy bez |Chałwa, czekolada, słodycze|
|Cukier i |pestek, przetwory owocowe z|zawierające tłuszcz, kakao,|
|słodycze |dodatkiem cukru: kompoty, |orzechy |
| |galaretki | |
| |Tylko łagodne w |Ostre przyprawy: ocet, |
|Przyprawy |ograniczonych ilościach, |pieprz, musztarda, papryka |
| |sól, cukier, sok z | |
| |cytryny, koper zielony, | |
| |kminek, wanilia, cynamon | |
| |Kleiki, krupniki z kasz |Kapuśniaki , zupa ogórkowa,|
| |dozwolonych, zupy mleczne, |fasolowa, grochówka, zupy |
| |przetarte zupy owocowe, |zaprawiane zasmażkami |
|Zupy |zupy warzywne | |
| |czyste(barszcz, pomidorowa), | |
| |zupy jarzynowe z | |
| |dozwolonych warzyw, zupa | |
| |ziemniaczana,(zupy na | |
| |odtłuszczonych wywarach | |
| |mięsnych lub z kości | |
| |cielęcych lub wołowych), | |
| |zupy zagęszczane zawiesiną | |
| |mąki w wodzie, mleku lub | |
| |słodkiej śmietance bez | |
| |zasmażek, zupy zaciągnięte | |
| |żółtkiem lub z dodatkiem | |
| |świeżego masła | |
| |Gotowane, duszone bez |Smażone, duszone, pieczone |
|Potrawy |obsmażania, pieczone w |w sposób konwencjonalny |
|mięsne i |folii lub pergaminie, | |
|rybne |potrawki, pulpety, budynie | |
| |Kasze gotowane na sypko |Smażone kotlety z kaszy, |
|Potrawy z |lub rozklejone, budynie z |kluski kładzione, |
|mąki i kasz |kasz z dodatkiem mięsa, |francuskie zacierki |
| |warzyw lub owoców, lane | |
| |kluski, leniwe pierogi z | |
| |małym dodatkiem mąki | |
| |O smaku łagodnym zaprawiane|Ostre na zasmażkach, sosy |
| |słodką śmietanką, masłem |na mocnych i tłustych |
| |lub żółtkiem, zagęszczone |wywarach mięsnych lub z |
| |zawiesiną mąki w wodzie, |kości |
|Sosy |mleku, słodkiej śmietance. | |
| |Sos: koperkowy, cytrynowy, | |
| |potrawkowy, sosy owocowe ze| |
| |słodką śmietanką, majonez | |
| |tylko domowy, świeżo | |
| |przygotowany z dozwolonych | |
| |olejów roślinnych z | |
| |dodatkiem soku z cytryny (| |
| |bez musztardy) | |
| |Kompoty, kisiele, musy, |Torty i ciastka z kremem, |
| |galaretki z owoców |pączki, faworki, tłuste |
|Desery |dozwolonych, galaretki, |ciasta jak francuskie, |
| |kisiele, kremy z mleka, |piaskowe, kruche |
| |owoce w galarecie lub | |
| |kremie, biszkopty, czerstwe | |
| |ciasto drożdżowe | |
| |Herbata, kawa ( o ile nie |Mocne kakao, płynna |
|Napoje |ma przeciwwskazań ), mleko, |czekolada, napoje |
| |napoje owocowe, soki |alkoholowe |
| |warzywne | |
3. DIETA BEZSOLNA ( NISKOSOLNA )
Zastosowanie
✓ Przewlekła niewydolność krążenia - 3 g soli kuchennej na
dobę
✓ Nadciśnienie tętnicze - 1- 3g/dobę
✓ Ostre zapalenie kłębków nerkowych - 1-3g/dobę
✓ Zespół nerczycowy - 2g/dobę
✓ Ostra niewydolność nerek - sól wykluczona
✓ Kamica nerkowa - 2g/dobę
Dieta bezsolna jest modyfikacją diety lekkostrawnej . Wymagany
stopień redukcji soli w diecie może być różny, zależnie od
rodzaju schorzenia i od zaawansowania choroby. W celu zmniejszenia
ilości soli w diecie należy przede wszystkim zredukować (wykluczyć)
dodatek soli do potraw, zastąpić produkty z dodaną do nich solą
w czasie przemysłowego procesu technologicznego ( pieczywo, wędliny
) podobnymi produktami przygotowanymi na miejscu, bez dodatku soli
. Można ewentualnie wyeliminować z diety niektóre produkty (
surowce ) , które ze względu na stosunkowo duże ich spożycie
dostarczają znacznych ilości soli . Dotyczy to np. mleka ( 100g
mleka +45mg sodu ), przy spożyciu 500 ml mleka wprowadzamy do
organizmu 225 mg sodu i zastąpienie tych produktów bogatych w sód,
innymi o podobnym składzie . Np. mleko można zastąpić serem
twarogowym : z 500 ml mleka ( 225 mg sodu ) otrzymuje się 75 g
białego sera ( 25 mg sodu ) i zmniejszamy zawartość sodu prawie
dziesięciokrotnie . Zalecane normy energii, składników pokarmowych i
odżywczych w diecie bezsolnej są różne w zależności od jednostki
chorobowej . Potrawy przygotowuje się gotując w wodzie i na
parze, lub też można je dusić, czy piec w folii . Potraw
smażonych i tłustych należy unikać . Przy zaleceniu większego
ograniczenia soli kuchennej potrawy przygotowuje się bez tego
składnika, a dozwoloną jego ilość podaje się osobno .
✓ Produkty i potrawy dozwolone i przeciwwskazane w diecie
bezsolnej ( niskosolnej )
|Nazwa |Dozwolone |Przeciwwskazane |
|produktu | | |
|lub potrawy | | |
|Produkty |Pieczywo, mąka, makarony, |Pieczywo, mąka makarony, |
|zbożowe |kasze bez dodatku soli |kasze solone |
| |kuchennej w każdej postaci| |
|Mleko i |W ramach dozwolonej ilości|Sery dojrzewające, topione,|
|produkty |płynu, w każdej postaci |solone, pikantne |
|mleczne |sery twarogowe, ser biały | |
| |nie solony | |
|Jaja |Jaja całe, białka, żółtka |- |
|Mięso, drób, |Chude gatunki mięsa: |Tłuste gatunki, podroby, |
|wędliny, ryby|cielęcina, wołowina, |ryby tłuste morskie, |
| |konina, drób : kura, |wszystkie gatunki wędlin, |
| |kurczę |konserwy ze względu na |
| |Ryby : chude gatunki |zawartość soli kuchennej, |
| |słodkowodne |saletry i tłuszczu |
|Tłuszcze |Świeże masło, śmietana, |- |
| |śmietanka | |
|Ziemniaki |Gotowane, pieczone |smażone |
|Warzywa |świeże |Kiszonki, warzywa solone |
|Owoce |Świeże wliczając je w |- |
| |dozwoloną ilość płynu | |
|Cukier i |Cukier, miód, przetwory |Słodycze z używkami |
|słodycze |owocowe na cukrze | |
|Przyprawy |Łagodne: pietruszka, seler,|Pieprz, ocet, musztarda, |
| |majeranek, cebula, |sól, ziele angielskie, |
| |szczypiorek, koperek, |liść laurowy, gałka |
| |cynamon, wanilia, kwasek |muszkatołowa |
| |cytrynowy | |
|Używki |Słaba herbata, słabe kakao|Kawa naturalna, alkohol |
|Zupy |W ograniczonych ilościach |Tłuste, zasmażane |
| |ze względu na ilość | |
| |płynu, owocowe, warzywne, | |
| |krupniki, mleczne | |
|Potrawy |Mięsa gotowane, duszone, |Mięso, ryby, drób smażone |
|mięsne i |pieczone w pergaminie, | |
|rybne |potrawki, budynie, pulpety,| |
| |pieczenie, ryby gotowane, | |
| |duszone, drób gotowany, | |
| |pieczony, duszony | |
|Potrawy |Budynie, zapiekanki z |Potrawy smażone |
|półmięsne |mięsa, warzyw, kasz lub | |
| |makaronu, pierogi, risotta | |
|Potrawy z |Ciasta zarabiane w misce, |Potrawy mączne smażone, |
|mąki i kasz |na stolnicy, gotowane, |potrawy z kasz smażone |
| |pieczone, kasze rozklejane,| |
| |na sypko i budynie z | |
| |kasz, zapiekanki z owocami| |
| |lub warzywami | |
|Potrawy z |Warzywa z wody lub |Potrawy smażone |
|warzyw |podprawiane zawiesiną z | |
| |mąki i wody lub mąki i | |
| |śmietany, soki, surówki | |
|Potrawy z jaj|Jaja gotowane na miękko, |Smażone w zwykły sposób |
| |omlety i jajecznica na | |
| |parze, jaja faszerowane | |
|Sosy |Warzywne, owocowe, mleczne |Zasmażane, tłuste, |
| | |pikantne, zawiesiste |
|Desery |Kompoty, galaretki, musy, |Tłuste desery z dodatkiem |
| |kisiele |używek |
4. DIETA WRZODOWA
✓ Zastosowanie i ogólne zasady diety
Dieta w III okresie jest dietą lekkostrawną z ograniczeniem
substancji pobudzających wydzielanie soku żołądkowego . Dietę tę
stosujemy dla chorych na wrzód żołądka i dwunastnicy, a także w
okresie rekonwalescencji .Dieta wrzodowa ma za zadanie przede
wszystkim :
✓ Dostarczyć organizmowi potrzebną ilość składników odżywczych i
tyle energii aby chory mógł utrzymać należną masę ciała,
✓ Rozcieńczać i neutralizować sok żołądkowy lub też zredukować
wydzielanie soku żołądkowego,
✓ Nie drażnić mechanicznie, chemicznie, termicznie błony
śluzowej żołądka.
W zaostrzonych stanach chorobowych stosuje się dietę oszczędzającą
żołądek i dwunastnicę . W I okresie stosuje się dietę z bardzo
dużymi ograniczeniami, dlatego może być stosowana tylko przez kilka
dni .
✓ Produkty i potrawy dozwolone w I okresie
Produkty zbożowe - czerstwa bułka namoczona w mleku lub słabej
herbacie, kasza jęczmienna łamana, płatki owsiane, ryż, kasza manna
- wszystkie w formie kleiku, mąka pszenna jasna, mąka
ziemniaczana - do kisielu, kremu .
Mleko – słodkie mleko gotowane, mleko w proszku do potraw.
Jaja - gotowane na miękko lub w szklance, żółtko do zaprawiania
kleiku .
Masło – świeże masło, słodka śmietanka.
Cukier – jako dodatek do potraw w ograniczonej ilości.
W diecie tej nie przewiduje się mięsa, ryb, serów, ziemniaków,
warzyw i owoców .
W II okresie dietę stopniowo rozszerza się, mimo to jest jeszcze
niepełnowartościowa .
✓ Produkty i potrawy dozwolone w II okresie
Produkty zbożowe – czerstwa bułka lub biszkopty namoczone w mleku
lub herbacie, kasza manna, jęczmienna, płatki owsiane, ryż w
formie kleików .
Mleko i jego przetwory - słodkie mleko gotowane, mleko w proszku
do potraw, świeży ser biały (twarogowy)
Jaja - gotowane na miękko lub w szklance , żółtko do zaprawiania
kleiku lub zupy .
Masło – świeże masło, słodka śmietanka .
Ziemniaki - w niewielkiej ilości - w formie przecieranej .
Warzywa i owoce - w ograniczonej ilości : warzywa świeże nie
wzdymające do zupy lub kleiku : marchew, pietruszka, seler, jabłka
rozgotowane na kisiel lub napój.
Cukier - jako dodatek do potraw w ograniczonej ilości .
Dieta wrzodowa w III okresie jest już dietą rozszerzoną
dostarczającą wszystkich składników pokarmowych potrzebnych
organizmowi .
Ważnymi składnikami pożywienia w diecie jest białko i witaminy
-głównie witamina C oraz składniki mineralne .
Ogólna ilość białka waha się w granicach 1 – 1,5 g/kg należnej
masy ciała .
Białko powinno pochodzić z takich produktów jak : delikatne twarogi,
jaja, mięso, drób, ryby .
Znaczące zastosowanie w diecie wrzodowej mają łatwo strawne
tłuszcze jak : tłuszcz mleka – śmietanka, masło oraz tłuszcze
roślinne ( nieutwardzone ) .
Składnikiem pożywienia , który w tej diecie podlega ograniczeniu
jest błonnik, dlatego istnieją przeciwwskazania co do stosowania
pieczywa razowego, grubych kasz surowych warzyw i owoców . Dieta
ta jest dietą lekko strawną, dlatego też nie zawiera produktów
trudno strawnych i wzdymających . Pomijane są też ostre przyprawy,
alkohol, mocna kawa, mocna herbata, zupy i sosy na mocnych
wywarach mięsnych .
Surowce używane do przyrządzania potraw w diecie wrzodowej muszą
być świeże i najwyższych gatunków . Istotną rolę odgrywa również
temperatura podawanych pokarmów, nie powinny one być zbyt zimne
ani zbyt gorące .W chorobie wrzodowej istotne jest częste
podawanie posiłków a w zmniejszonej objętości .
Technologia kulinarna w diecie wrzodowej jest zbliżona do
technologii stosowanej w diecie lekko strawnej . Najszersze
zastosowanie ma gotowanie na wodzie i parze, następnie duszenie
bez uprzedniego obsmażania . Unika się potraw smażonych, duszonych
i pieczonych w tradycyjny sposób . Duże zastosowanie w diecie
mają potrawy w postaci rozdrobnionej odciążającej pracę żołądka .
Zupy i sosy zagęszcza się zawiesiną z mąki i wody, mąki i mleka
. W celu zaprawienia tych potraw można dodawać świeże masło lub
żółtko jaja .Nie stosuje się żadnych zasmażek . Warzywa
przygotowuje się tylko z wody, oprószone mąką, z dodatkiem
świeżego masła . Na dużą uwagę zasługują stosowane w tej diecie
tzw. budynie z mięsa i ryżu, z ryby, z mięsa, z sera, z
warzyw . Są to potrawy bardzo delikatne dzięki dokładnemu
rozdrobnieniu surowca, ewentualnie spulchnieniu przez dodanie
namoczonej bułki lub kaszy manny i zawsze ubitej piany z białka
.
Wartość odżywcza i energetyczna dziennej racji pokarmowej
Energia 2400 kcal
Białko 95 g
Tłuszcze 77 g
Węglowodany 333 g
Błonnik 7 g
Wapń 1 g
Żelazo 16 mg
Witamina A 5180 j. m.
Witamina B1 1,3 mg
Witamina B2 2,1 mg
Witamina C 65 mg
✓ Produkty i potrawy dozwolone i przeciwwskazane w diecie
wrzodowej (III okres)
|Nazwa |Dozwolone |Przeciwwskazane |
|produktu | | |
|lub potrawy | | |
|Produkty |Pieczywo pszenne jasne, |Pieczywo świeże, żytnie , |
|zbożowe |czerstwe, mąka pszenna |razowe, mąka żytnia i |
| |jasna, kasza manna, ryż, |razowa, gruba kasza: |
| |sago, płatki owsiane, |pęczak, gryczana, grube |
| |kasza jęczmienna łamana, |makarony, . Z potraw - |
| |drobny makaron |kluski kładzione, potrawy |
| | |mączne smażone jak płatki,|
| | |naleśniki |
|Mleko i |Mleko słodkie, mleko |Mleko zsiadłe przekwaszone,|
|produkty |zsiadłe nie przekwaszone, |kefir, jogurt, sery żółte,|
|mleczne |świeży ser twarogowy, ser |sery topione |
| |śmietankowy | |
|Jaja |Gotowane na miękko, jaja |Gotowane na twardo, w |
| |w koszulkach, żółtko do |majonezie, jaja sadzone, |
| |zaprawiania zup, jaja |jajecznica |
| |sadzone lub jajecznica | |
| |przygotowana ,,na parze” | |
|Mięso, |Chude mięsa i chudy drób |Tłuste gatunki mięs i |
|wędliny, ryby|: cielęcina, wołowina, |drobiu : wieprzowina, |
| |króliki, indyk, kurczaki, |baranina, gęsi, kaczki, |
| |chude ryby : kergulena, |dziczyzna, tłuste wyroby |
| |szczupak, sandacz, chuda |wędlinarskie; tłuste ryby :|
| |szynka, polędwica, wędliny |węgorz, makrela, łosoś, |
| |drobiowe, dorsz, leszcz, |śledź, sardynka, ryby |
| |sola, płastuga |wędzone, konserwy mięsne i|
| | |rybne |
|Tłuszcze |Świeże masło; słodka |Kwaśna śmietana, smalec, |
| |śmietanka, olej sojowy, |łój wołowy i barani, |
| |słonecznikowy, rzepakowy, |słonina, boczek, margaryny |
| |oliwa, margaryny miękkie |utwardzane |
| |wysokogatunkowe | |
|Ziemniaki |Gotowane , gotowane |Frytki, ziemniaki smażone, |
| |tłuczone, w postaci puree |placki ziemniaczane, pyzy |
|Warzywa |Gotowane : marchew, buraki, |Wszystkie odmiany kapusty, |
| |szpinak, kabaczek, dynia, |ogórki, rzodkiewki, rzepa, |
| |kalafior, fasolka |papryka, szczaw, cebula z |
| |szparagowa i groszek |potraw z warzyw |
| |zielony w ograniczonych |zaprawianych zasmażkami, |
| |ilościach - jako dodatek |warzywa smażone, grzyby |
| |do zupy lub innych warzyw| |
| |( najlepiej przetarte ), | |
| |warzywa z wody, oprószone | |
| |mąką z dodatkiem świeżego | |
| |masła, bez zasmażek, na | |
| |surowo : zielona sałata, | |
| |pomidory bez skórki | |
|Owoce |Dojrzałe bez skórki i |Wszystkie owoce surowe, |
| |pestek gotowane ew. |owoce suszone: gruszki, |
| |przetarte : jabłka, |agrest, czereśnie, śliwki, |
| |truskawki, morele, |orzechy |
| |rozcieńczone gotowane soki | |
| |z owoców jagodowych | |
| |(maliny, jeżyny, porzeczki | |
| |czarne i czerwone ) lub | |
| |cytrusowe ( pomarańcze, | |
| |cytryny), sok cytrynowy | |
| |może być użyty do | |
| |przygotowania kremu, | |
| |galaretki, niewielką ilość | |
| |surowych truskawek można | |
| |podać za zgodą lekarza | |
|Suche | |Wszystkie są zabronione : |
|strączkowe | |groch, fasola, bób, |
| | |soczewica |
|Cukier i |Cukier, miód, dżem ( bez |Chałwa, czekolada, słodycze|
|słodycze |pestek ) w ograniczonych |zawierające tłuszcz, kakao,|
| |ilościach |orzechy |
|Przyprawy |Tylko bardzo łagodne: sól,|Ostre przyprawy : ocet, |
| |sok z cytryny, cukier, |pieprz, musztarda, papryka,|
| |koper zielony, wanilia |chrzan, magi, kostki |
| | |bulionowe |
|Zupy |Kleiki, krupniki z |Rosoły , zupy na mocnych |
| |dozwolonych kasz, zupy |wywarach z kości i mięsa,|
| |mleczne, przetarte zupy |zupy rybne, zupy z |
| |warzywne z dozwolonych |niedozwolonych warzyw i |
| |warzyw, zupy zaprawiane |owoców, kapuśniak, |
| |mąką z masłem, słodką |cebulowa, grochowa, |
| |śmietanką lub żółtkiem |fasolowa, grzybowa, |
| |jaja, zupy z dodatkiem |śliwkowa, zupy zaprawiane |
| |świeżego masła |zasmażką lub śmietaną |
|Potrawy |Gotowane, duszone bez |Smażone, duszone, pieczone |
|mięsne i |uprzedniego obsmażania, |w sposób tradycyjny |
|rybne |pieczone w folii lub w | |
| |pergaminie, potrawki, | |
| |pulpety, budynie | |
|Desery |Kompoty z dozwolonych |Z przeciwwskazanych owoców,|
| |owoców, kompoty |z czekoladą, z orzechami, |
| |przecierane, galaretki, |desery z dużą ilością |
| |kisiele z owoców, mus z |cukru. |
| |pieczonego jabłka, budynie |Ciasta : kruche, keksy, |
| |i kisiele mleczne - |pączki, torty, makowiec |
| |wszystkie desery mało | |
| |słodzone | |
|Napoje |Słaba herbata, słaba kawa |Kawa naturalna, mocna |
| |zbożowa, mleko, |herbata, napoje gazowane, |
| |rozcieńczone soki owocowe |alkohol |
| |i warzywne | |
5. DIETA NISKOTŁUSZCZOWA
Dieta niskotłuszczowa ma zastosowanie między innymi :
a. Ostrym i przewlekłym zapaleniu wątroby,
b. Ostrym i przewlekłym zapaleniu trzustki,
c. Przewlekłym zapaleniu pęcherzyka i dróg żółciowych,
d. Kamicy żółciowej /pęcherzykowej, przewodowej/
Dieta powinna dostarczać wszystkich składników odżywczych, a jej
wartość energetyczna powinna zapewnić utrzymanie należnej masy ciała
. Ograniczamy jedynie podaż tłuszczu do 45 - 50 g/dobę, jest to
tłuszcz zawarty w takich produktach jak : mleko, wędliny, mięso
oraz tłuszcz dodany do pieczywa i potraw . Tłuszcze stosowane w
diecie to masło i tłuszcze roślinne / olej sojowy lub
słonecznikowy, oliwa, ewentualnie niewielki dodatek masła roślinnego
. z diety wyklucza się całkowicie tłuszcze zwierzęce, tj. smalec,
słonina, boczek, łój, a z roślinnych – margaryny . Dieta nie
powinna zawierać produktów trudno strawnych i wzdymających .
Ilość błonnika w diecie jest ograniczona - wykluczone jest
pieczywo razowe , a warzywa i owoce są podawane prawie wyłącznie
w postaci gotowanej .
✓ Wartość energetyczna i odżywcza całodziennej racji pokarmowej
Energia 2200 kcal
Białko ogółem 97 g
Białko zwierzęce 70 g
Tłuszcze 45 g
Węglowodany ogółem 356 g
Błonnik / pokarmowy/ 23 g
Wapń 0,8 g
Żelazo 16 mg
Witamina A 3638 j.m.
Witamina B1 1,2 mg
Witamina B2 2,1 mg
Witamina C 70 mg
✓ Produkty i potrawy dozwolone i przeciwwskazane w diecie
niskotłuszczowej
|Nazwa |Dozwolone |Przeciwwskazane |
|produktu | | |
|lub potrawy| | |
|Produkty |Pieczywo pszenne jasne, |Pieczywo razowe żytnie i |
|zbożowe |czerstwe, sucharki, drobne|pszenne, każde pieczywo |
| |kasze : manna, krakowska, |świeże, grube kasze: |
| |jęczmienna, drobne i |pęczak, gryczana, grube |
| |dobrze oczyszczone, ryż, |makarony |
| |drobne makarony | |
|Mleko i |Mleko słodkie, mleko |Mleko tłuste : przetwory |
|produkty |zsiadłe normalizowane/ 2% |mleczne przekwaszone, ser |
|mleczne |tłuszczu / w ograniczonej |twarogowy i homogenizowany|
| |ilości, mleko w proszku |- tłuste, sery żółte, |
| |odtłuszczone, ser |sery topione |
| |twarogowy chudy | |
|Jaja |Białko jaja |Żółtko jaja |
|Mięso, |Mięsa chude : wołowina, |Mięsa tłuste : baranina, |
|wędliny, |cielęcina, chudy schab w |wieprzowina, gęsi, kaczki,|
|ryby |ograniczonej ilości, |ryby : węgorz, pałasz, |
| |kurczaki, ryby : dorsz, |halibut, tłuste wędliny, |
| |leszcz, płastuga, sola, |parówki, produkty mięsne |
| |szczupak, sandacz, wędliny|i rybne, wędzone mięsa |
| |: chuda szynka, |peklowane |
| |polędwica, chuda kiełbasa | |
| |szynkowa, wieprzowa lub | |
| |wołowa | |
|Tłuszcze |Masło, oleje roślinne : |Śmietana, śmietanka, |
| |sojowy, słonecznikowy, |smalec, słonina łój |
| |oliwa, masło roślinne |wołowy i barani, boczek, |
| |,,Vita” w bardzo |margaryny, olej rzepakowy |
| |ograniczonej ilości – do | |
| |smarowania form | |
| |budyniowych, folii, | |
| |pergaminu | |
|Ziemniaki |Gotowane, gotowane |Frytki, ziemniaki smażone,|
| |tłuczone, w postaci puree|placki ziemniaczane, pyzy |
|Warzywa |Marchew, buraki, kalafior,|Wszystkie odmiany kapusty,|
| |szpinak, kabaczek, dynia, |papryka , szczypior, |
| |fasolka szparagowa i |cebula, ogórki, brukiew, |
| |groszek zielony w |rzodkiewki, chrzan. |
| |ograniczonych ilościach - |Warzywa z zasmażkami , |
| |jako dodatek do zupy lub|warzywa konserwowane octem|
| |innych warzyw/ najlepiej | |
| |przetarte/, warzywa z | |
| |wody, oprószone mąką z | |
| |dodatkiem świeżego masła, | |
| |bez zasmażek. Na surowo :| |
| |zielona sałata, pomidory | |
| |bez skórki | |
|Owoce |Dobrze dojrzałe : |Wszystkie owoce |
| |truskawki, pomarańcze, ew.|niedojrzałe, gruszki, |
| |sok z pomarańczy, |śliwki, czereśnie, agrest,|
| |winogrona (bez skórki i |owoce suszone, orzechy |
| |bez pestek ), jabłka – | |
| |gotowane lub pieczone ( | |
| |surowe jabłka jeśli chory| |
| |je toleruje ), | |
| |brzoskwinie, morele | |
| |gotowane, owoce jagodowe | |
| |jak : maliny, porzeczki, | |
| |czarne jagody w formie | |
| |przecierów lub soków | |
|Suche | |Wszystkie są zabronione : |
|strączkowe | |groch, fasola, bób, |
| | |soczewica |
|Cukier i |Cukier (dozwolony, ale |Chałwa, czekolada, słodycze|
|słodycze |nie preferowany), miód, |zawierające tłuszcz, |
| |dżem bez pestek, |kakao, orzechy |
| |przetwory owocowe ( z | |
| |dozwolonych owoców) z | |
| |dodatkiem cukru - kompoty,| |
| |galaretki | |
|Przyprawy |Tylko łagodne w |Ostre przyprawy : ocet, |
| |ograniczonych ilościach : |pieprz, musztarda, papryka|
| |sól, sok z cytryny, | |
| |cukier, koper zielony, | |
| |wanilia | |
|Zupy |Kleiki, krupniki z |Kapuśniaki, zupa ogórkowa,|
| |dozwolonych kasz, zupy |fasolowa, grochowa, rosół,|
| |mleczne, przetarte zupy |zupy na wywarach z mięsa|
| |owocowe z dozwolonych |i kości, zupy zaprawiane |
| |owoców, zupy warzywne |zasmażkami |
| |czyste(barszcz, | |
| |pomidorowa), zupy | |
| |jarzynowe z dozwolonych | |
| |warzyw, zupa ziemniaczana,| |
| |zupy zagęszczone zawiesiną| |
| |mąki w wodzie lub mleku | |
| |- bez zasmażek | |
|Potrawy |Gotowane, duszone bez |Smażone, duszone, pieczone|
|mięsne i |uprzedniego obsmażania, |w sposób konwencjonalny |
|rybne |pieczone w folii lub | |
| |pergaminie, potrawki( bez | |
| |śmietany )pulpety, budynie | |
|Potrawy z |Kasze gotowane na sypko |Smażone kotlety z kaszy |
|mąki i |lub rozklejone, budynie z|lub kluski kładzione, |
|kasz |kasz z dodatkiem mięsa, |francuskie, zacierki |
| |warzyw lub owoców, lane | |
| |kluski ( na białku jaja ),| |
| |leniwe pierogi z małym | |
| |dodatkiem mąki | |
|Sosy |O smaku łagodnym |Wszystkie na zasmażkach, |
| |zaprawiane niewielką |sosy na wywarach z kości|
| |ilością masła, zagęszczone|lub mięsa; ostre- |
| |zawiesiną mąki w wodzie |chrzanowy, grecki, |
| |lub mleku - koperkowy, |śmietanowy, majonezowy |
| |cytrynowy, potrawkowy, | |
| |jarzynowy, pomidorowy, | |
| |waniliowy | |
|Desery |Kompoty, kisiele, musy, |Torty i ciastka z |
| |galaretki ( z dozwolonych |kremem, pączki, faworki, |
| |owoców ), galaretki i |tłuste ciasta jak |
| |kisiele z mleka, owoce w|francuskie, kruche; ciasta|
| |galarecie lub z budyniem;|drożdżowe i biszkopty z |
| |biszkopty na białku jaja,|całymi jajami |
| |czerstwe ciasto drożdżowe | |
| |bez jaj z bardzo małym | |
| |dodatkiem masła lub oleju| |
|Napoje |Mleko w ograniczonej |Kawa naturalna, mocna |
| |ilości, kawa zbożowa z |herbata, kakao, płynna |
| |mlekiem, napoje mleczne z|czekolada, wszystkie |
| |odtłuszczonego mleka w |napoje alkoholowe są |
| |proszku, herbata, herbata |zabronione |
| |z cytryną, herbata z | |
| |mlekiem, sok pomidorowy, | |
| |napój z owoców róży | |
W związku z ograniczeniem tłuszczu w diecie i upośledzonym jego
wchłanianiu, dostarczenie i wykorzystanie witamin rozpuszczalnych w
tłuszczach może być niedostateczne . Przy wyborze warzyw należy
zwracać uwagę na konieczność uwzględnienia w jadłospisach warzyw
bogatych w karoten ( prowitamina A ). Wskazane jest podawanie
posiłków małych objętościowo.
W przypadku wrzodziejącego jelita grubego może zaistnieć
konieczność zmodyfikowania diety . U niektórych chorych obserwuje
się bowiem nietolerancję mleka i serów .Przyczyną tego może być
niedobór laktozy w błonie śluzowej jelita cienkiego . Mleko
powoduje wówczas zwiększoną fermentację w jelicie grubym, powstają
wzdęcia i przyspieszony ruch jelit. W przypadku złej tolerancji
mleka i jego przetworów modyfikacja diety polega na ograniczeniu i
wyeliminowaniu tych produktów z pożywienia . Napoje mleczne należy
zstąpić herbatą, naparem z owoców róży, sokami z owoców i warzyw
. We wrzodziejącym zapaleniu jelita grubego jaja nie są
przeciwwskazane, dlatego w całodziennej racji pokarmowej białko jaja
może być zastąpione taką samą ilością jaja całego .Twaróg dodany
do pieczywa można zastąpić jajem gotowanym na miękko, wędliną
chudą - zamiast potraw z sera można podawać potrawy mięsne
gotowane lub półmięsne, z drobiu, z ryb .
W przypadku toksycznego zapalenia wątroby, przy upośledzonym
wydzielaniu żółci, konieczne jest ograniczenie tłuszczu w diecie
nawet do 20 g dziennie . Należy wtedy ograniczyć lub wyeliminować
z diety tłuszcz dodawany do pieczywa, a często także do potraw .
Jeśli występuje otyłość dieta powinna charakteryzować się
zmniejszoną wartością energetyczną kosztem zmniejszenia tłuszczów i
węglowodanów . W diecie ograniczamy podawanie wędlin ( nawet
chudych ), a zastępujemy je serem białym, mięsem gotowanym (chuda
wołowina , kurczaki, króliki, cielęcina, schab- w ograniczonej
ilości ), dżem bez pestek, miód naturalny . Ze względu na to ,
że żółtka jaj mogą powodować silne skurcze pęcherzyka żółciowego
co jest zjawiskiem niekorzystnym przy kamicy żółciowej oraz
przewlekłym zapaleniu pęcherzyka żółciowego i dróg żółciowych, dieta
pozbawiona jest żółtek jaj . W schorzeniach dróg żółciowych,
ogólna ilość tłuszczu jest ograniczona . W niektórych przypadkach
zaleca się podanie na czczo 1-2 łyżek oliwy z sokiem z cytryny .
W chorobach pęcherzyka żółciowego i dróg żółciowych, dieta
powinna być łatwo strawna, ale ilość błonnika nie jest ograniczona
.
W przypadku przewlekłego zapalenia trzustki ilość tłuszczu
ograniczamy ze względu na upośledzenie jego trawienia, jest w tym
schorzeniu ograniczona do 40-50 g na dobę . Jeśli jednak na
skutek zaburzeń w trawieniu tłuszczów pojawi się biegunka wówczas
tłuszcz należy jeszcze bardziej ograniczyć . W takich przypadkach
trzeba w posiłkach ograniczyć lub całkowicie wykluczyć tłuszcz
dodany do pieczywa . W przewlekłym zapaleniu trzustki, do części
potraw jest stosowane odtłuszczone mleko w proszku ( ilość tłuszczu
w szklance mleka zmniejsza się wówczas z 5 g –mleko świeże do 4 g
- mleko odtłuszczone w proszku ) . W schorzeniu tym mogą być
podawane całe jaja, ale w ograniczonej ilości i tylko do potraw
. Ograniczamy podawanie wędlin w zamian podajemy : ser biały
(chudy), mięsa gotowane: chuda wołowina cielęcina, kurczaki,
króliki, nie podajemy przetworów owocowych . ograniczamy również
ilość tłuszczu dodawanego do potraw .
6. DIETA NISKOWĘGLOWODANOWA
Dieta z ograniczeniem łatwo przyswajalnych węglowodanów przede
wszystkim ma zastosowanie w żywieniu chorych na cukrzycę . Sposób
żywienia chorych na cukrzyce musi dostarczać wszystkie składniki
pokarmowe , a więc : węglowodany, białka, witaminy i składniki
mineralne oraz zapewnić utrzymanie należnej masy ciała lub
spowodować w sytuacji nadwagi lub otyłości doprowadzenie do
normalizacji . Zapotrzebowanie energetyczne powinno być określone
indywidualnie uwzględniając wiek, płeć, aktywność fizyczną oraz
wyjściową masę ciała . Dla osób otyłych zapotrzebowanie
energetyczne powinno być zmniejszone o ok. 500 kcal/dobę w stosunku
do zapotrzebowania fizjologicznego . Białka pokrywają od 10-20 %
ogółu energii, zgodnie z zapotrzebowaniem :0,8 – 1,0/kg masy ciała
należnej . ( Przy makroalbuminurii podaż białka powinna być obniżona
do 0,6 – 0,7/kg masy ciała należnej .Stosunek białka zwierzęcego
do roślinnego powinien być zbliżony do pokrycia ok. 30 % białka
zwierzęcego , a 70 % białka roślinnego .
Tłuszcze powinny pokryć nie więcej niż 30 % energii dziennej racji
pokarmowej . Podstawą składu węglowodanowego powinny być węglowodany
złożone, pochodne skrobi, mąki niskiego przemiału, pieczywo
razowe, kasze, ryż, płatki zbożowe, ziemniaki . Spożywanie szybko
przyswajalnych jedno i dwucukrów nie jest zalecane .
Przyrządzanie potraw :
✓ Gotowanie w wodzie
✓ Gotowanie na parze
✓ Pieczenie w pergaminie lub w folii
✓ Używanie naczyń przystosowanych do sporządzania potraw z
ograniczona ilością tłuszczów
✓ Produkty dozwolone i zabronione w diecie niskowęglowodanowej
|Produkty zalecane |Produkty, których |Produkty, które |
|bez większych |spożycie należy |trzeba eliminować |
|ograniczeń |ograniczyć | |
|Pieczywo : chleb |Pieczywo białe, |Słodkie ciast tłuste |
|najlepiej |słodzone ciasto z |np. torty, ciasta |
|pełnoziarnisty, |owocami, drożdżowe |francuskie, ciasta z |
|razowy, mieszany, | |dużą ilością żółtek |
|bez dodatków | |jaj ( sękacz ), |
|słodowych | |słodycze : czekolada, |
| | |czekoladki, cukierki |
|Ryż, makarony z |Ryż łuskany |Wielojajeczne makarony|
|małą ilością jaj, | | |
|kasze | | |
|Mleko odtłuszczone |Mleko kondensowane, |Pełne mleko, |
|0,5 – 1 %, jogurty |słodzone jogurty, lody,|śmietanka, lody, |
|odtłuszczone 0,5 – 1 |sery żółte o |tłuste jogurty, |
|%, chudy twaróg, |zawartości tłuszczu |tłuste żółte sery, |
|kefir |większej niż 30 %, |napoje słodzone z |
| |jaja |dodatkiem pełnego |
| | |mleka i czekolady |
|Różnego rodzaju |Makrela, łosoś, |Tłuste rodzaje mięsa |
|chude mięsa : |pstrąg, śledź |:tłusta wołowina, |
|cielęcina, konina, | |wieprzowina, tłuste |
|dziczyzna, chude | |wędliny, podroby, |
|gatunki wędlin, | |gęsi, kaczki, węgorz.|
|wędliny drobiowe, | |Mięczaki i owoce |
|drób zawsze bez | |morza( duża zawartość |
|skóry, kurczaki, | |cholesterolu ), |
|indyki, ryby chude | |ostrygi, małże, kraby|
|morskie : dorsz, | | |
|mintaj | | |
|Tłuszcze – margaryny |Margaryny twarde |Masło , słonina, |
|zawierające oleje | |smalec, majonez, łój, |
|roślinne, z obniżoną| |sadło |
|ilością tłuszczu i | | |
|cholesterolu, oleje | | |
|roślinne, oliwa, | | |
|sojowy, | | |
|słonecznikowy, | | |
|rzepakowy , bezerukowy| | |
|Ziemniaki | |Frytki, chipsy, |
| | |ziemniaki w tłuszczu |
|Jarzyny, soki |Konserwy jarzynowe, | |
|jarzynowe |owoce awokado, | |
| |oliwki, kukurydza, | |
| |groszek zielony | |
|Wszystkie owoce |Owoce konserwowe |Kandyzowane owoce, |
|świeże, mrożone – | |owoce w cukrze, |
|obowiązują | |suszone, orzechy, |
|ograniczenia zgodnie | |daktyle, dżemy, |
|z indywidualnym | |konfitury, miód |
|przepisem | | |
|dietetycznym | | |
|Napoje : woda |Soki owocowe |Napoje alkoholowe, |
|mineralna, herbata, | |szczególnie |
|kawa, bawarka ( | |zawierające więcej |
|wszystkie niesłodzone| |niż 8 % alkoholu lub|
|), napoje ,,light” | |słodzone |
UWAGA ! produkty zalecane i ograniczane muszą być zawsze stosowane
zgodnie z indywidualnym przepisem dietetycznym
7. DIETA NISKOBIAŁKOWA
Dieta niskobiałkowa znajduje zastosowanie najczęściej w przypadkach
niewydolności nerek, a także wątroby . Dieta powinna utrzymać
możliwie dobry stan odżywiania chorego, przez dostarczenie
potrzebnej ilości energii, składników mineralnych i witamin, przy
zmiennej ilości białka w stosunku do zapotrzebowania człowieka
chorego . Ilość białka w diecie jest ustalana w zależności od
tolerancji tego składnika przez organizm i może być zmieniona w
czasie trwania choroby . Przy dużych ograniczeniach białka, jego
zawartość w diecie powinna być niższa niż 0,5 g białka/kilogram
należnej masy ciała, co stanowi ok. 20 –30 g białka, a przy
mniejszych ograniczeniach podajemy ok. 40 –50 g dziennie.
✓ Wartość energetyczna i odżywcza całodziennej racji pokarmowej
Energia kcal 2300
2100
Białko ogółem g 50
20
Białko zwierzęce g 40 13
Tłuszcze g 77
72
Węglowodany ogółem g 355 345
Błonnik pokarmowy g 12 9
Wapń g 0,6
0,3
Fosfor g 0,8
0,4
Żelazo mg 10
8
Sód g 0,4
0,2
Potas g 2
14
Witamina A j.m. 5156
4283
Witamina B1 mg 0,5
0,3
Witamina B2 mg 1,1
0,5
Witamina C mg 43
38
W przedstawione racji pokarmowej przy 50 g na dobę udział energii
z białka ogółem wynosi 9 % , z tłuszczu 30 % i z węglowodanów 61
%. Białko pełnowartościowe stanowi ok. 80 % ogólnej ilości białka
. W racji pokarmowej gdzie białko stanowi 20 g na dobę udział
energii z białka ogółem wynosi 4 %, z tłuszczu 31 % i z
węglowodanów 65 % . Białko pełnowartościowe stanowi ok. 66 % ogólnej
ilości białka . Potrawy w diecie niskobiałkowej powinny być łatwo
strawne, przygotowywane techniką gotowania, pieczenia w folii lub
pergaminie . Produkty białkowe zastępujemy produktami węglowodanowymi
z małą zawartością białka .
✓ Produkty i potrawy dozwolone i przeciwwskazane w diecie
niskobiałkowej
|Nazwa |Dozwolone |Przeciwwskazane |
|produktu | | |
|lub potrawy| | |
|Produkty |Czerstwe pieczywo specjalne |Zwykłe pieczywo, wszystkie |
|zbożowe |,,bezbiałkowe”, skrobia |kasze i mąki z wyjątkiem |
| |pszenna, skrobia |mąki ziemniaczanej |
| |ziemniaczana, kasze tylko | |
| |jeśli występują w racji | |
| |pokarmowej | |
|Mleko i |Mleko 2 % słodkie i |Produkty mleczne |
|produkty |zsiadłe / mleko w proszku |przekwaszone, sery żółte i |
|mleczne |odtłuszczone / ser biały – |topione |
| |jako zamiennik wg racji | |
| |pokarmowej | |
|Jaja |Gotowane na miękko, w |Gotowane na twardo, smażone|
| |koszulkach ścięte na parze |w zwykły sposób |
| |w formie jajecznicy, jaja | |
| |sadzone na parze, żółtko do| |
| |zaprawiania zup ilość wg | |
| |racji pokarmowej | |
|Tłuszcze |Masło , olej sojowy, |Smalec, słonina, boczek, |
| |słonecznikowy, rzepakowy, |łój, margaryna, śmietana |
| |oliwa, margaryna | |
| |wysokogatunkowa | |
|Ziemniaki |Gotowane, gotowane tłuczone,|Frytki, wszelkiego rodzaju |
| |w postaci puree |ziemniaki smażone, placki |
| | |ziemniaczane, pyzy |
|Warzywa |Warzywa wymienione w |Warzywa nie wymienione w |
| |racjach pokarmowych – |racjach pokarmowych , |
| |gotowane, w formie puree, |potrawy z warzyw zaprawiane|
| |z dodatkiem świeżego masła;|zasmażkami, warzywa |
| |na surowo : zielona sałata,|konserwowe |
| |pomidory bez skórki, | |
| |cykoria, marchewka tarta | |
|Owoce |Owoce wymienione w racjach |Owoce niedojrzałe, owoce |
| |pokarmowych: maliny, |suszone, owoce pestkowe |
| |porzeczki, truskawki, czarne| |
| |jagody | |
|Suche |Żadne |Wszystkie są zabronione; |
|nasiona | |groch, fasola, bób, |
|roślin | |soczewica |
|strączkowych| | |
|Cukier i |Cukier, miód, dżem bez |Chałwa, czekolada, słodycze |
|słodycze |pestek |zawierające tłuszcz, kakao, |
| | |orzechy |
|Przyprawy |Łagodne : cukier, sok z |Ostre przyprawy : ocet, |
| |cytryny, koper zielony, |pieprz, musztarda, papryka, |
| |kminek, majeranek, wanilia, |chrzan, magi i kostki |
| |sól wg zaleceń lekarza |bulionowe |
|Zupy |Przetarte zupy owocowe z |Kapuśniaki, zupa ogórkowa, |
| |dozwolonych owoców ; zupy |fasolowa, grochowa, |
| |jarzynowe z dozwolonych |grzybowa, zupy zaprawiane |
| |warzyw, zupa pomidorowa, |mąką pszenną, śmietaną, |
| |zupy z dodatkiem świeżego |zasmażkami |
| |masła, żółtka jaja, zupy | |
| |zaprawiane skrobią pszenną | |
| |lub ziemniaczaną | |
|Potrawy |Gotowane , duszone bez |Smażone, duszone, pieczone |
|mięsne i |uprzedniego obsmażania, |w sposób konwencjonalny |
|rybne |potrawki, pulpety / z | |
| |dodatkiem skrobi lub | |
| |specjalnego pieczywa | |
| |,,bezbiałkowego” | |
|Potrawy z |Tylko w ramach produktów |Potrawy z mąki ; kasze - |
|mąki i |podanych w racjach |jeśli nie są wymienione w |
|kasz |pokarmowych; kasze : |racji pokarmowej |
| |jęczmienna – perłowa, | |
| |krakowska, ryż- gotowany na | |
| |sypko lub w zupie; ze | |
| |skrobi ciastka słodkie lub | |
| |słone / jeśli nie ma | |
| |ograniczeń soli / | |
|Sosy |Sosy o smaku łagodnym |Sosy ostre , wszystkie na |
| |zaprawiane masłem lub |zasmażkach, z mąką |
| |żółtkiem, zagęszczone | |
| |skrobią pszenną lub | |
| |ziemniaczana, sos koperkowy,| |
| |cytrynowy, potrawkowy | |
|Desery |Kompoty kisiele z |Desery z przeciwwskazanych |
| |dozwolonych owoców, budyń |owoców, z czekoladą, z |
| |mleczny ze skrobią |orzechami, ciasta wszelkiego|
| |ziemniaczaną lub pszenną; |rodzaju |
| |owoce dozwolone, ciastka ze| |
| |skrobi słodkie | |
|Napoje |Herbata, herbata z cytryną |Kakao, płynna czekolada, |
| |lub mlekiem, mleko, napoje |napoje alkoholowe |
| |z dozwolonych owoców, soki | |
| |z dozwolonych warzyw | |
Należy pamiętać, że w niektórych przypadkach diety niskobiałkowej
całkowicie wyklucza się z diety mąkę, ze względu na zawarte w
niej białko roślinne . Do wszystkich potraw, które wymagają
dodatku mąki do zagęszczania / zupy, sosy, kisiele, budynie / należy
stosować skrobię pszenną lub ziemniaczaną .
Zwykłe pieczywo zastępuje się pieczywem specjalnym pozbawionym
białka . W przypadku ograniczenia w diecie potasu, należy składnik
ten wypłukać szczególnie z ziemniaków i warzyw . Zależnie od
stopnia restrykcji, ziemniaki i warzywa gotuje się w wodzie w
całości lub rozdrobnione, a wywary odrzuca . Z warzyw i owoców
można przygotować napoje, ale należy ściśle przestrzegać ilości
płynów dozwolonych na cały dzień .W przypadku upośledzonego
łaknienia, nudności, wymiotów należy zwrócić uwagę na smak
przygotowanych potraw . Produkty stanowiące źródło białka zwierzęcego
powinny wchodzić w skład każdego posiłku podstawowego, a więc
śniadania, obiadu i kolacji .
Im ograniczenie białka w diecie jest większe / od 20-30g /tym
dokładniej należy kontrolować spożycie produktów dostarczających
tego składnika .
8. DIETA BOGATOBIAŁKOWA
Dieta bogatobiałkowa jest to dieta dostarczająca 1, 5-2 g białka
na kilogram należnej masy ciała / dieta ogólna 0,8 –1 g/kg m.c/d/ .
Jako typowe przykłady schorzeń, w których zwiększona ilość białka
w całodziennej racji pokarmowej jest konieczna można wymienić :
✓ Wyrównana marskość wątroby
✓ Przewlekłe zapalenie wątroby o przebiegu lekkim
✓ Nerczyca
✓ Niedobory pokarmowe, wychudzenie
✓ Złamania, rekonwalescencja
✓ Oparzenia w celu regeneracji
✓ Choroby zakaźne / gruźlica /
✓ Choroby nowotworowe
✓ Niedokrwistość niedobarwliwa
✓ Wrzodziejące zapalenie jelita grubego
Zadaniem diety bogato białkowej jest dostarczenie organizmowi
odpowiedniej ilości białka o wysokiej wartości odżywczej, przede
wszystkim dla celów anabolicznych takich jak : budowa i odbudowa
komórek i tkanek ustroju, tworzenie białka ciał odpornościowych,
enzymów, hormonów .
W praktyce dieta ta jest bogata w produkty obfitujące w białko
pochodzenia zwierzęcego, a więc mleko, sery , jaja, mięso i jego
przetwory, ryby .
Techniki sporządzania potraw są różne dla poszczególnych jednostek
chorobowych . Najczęściej jednak stosowanymi technikami kulinarnymi
jest gotowanie w wodzie lub na parze .
Wartość energetyczna i odżywcza całodziennej racji pokarmowej
Energia kcal 2400
Białko ogółem g 120
Białko zwierzęce g 97
Tłuszcze g 73
Węglowodany g 318
Błonnik g 21
Wapń g 1,7
Żelazo mg 18
Sód g 2
Witamina A j.m. 4740
Witamina B1 mg 1,5
Witamina B2 mg 3,5
Witamina C mg 66
✓ Produkty i potrawy dozwolone i przeciwwskazane w diecie
bogatobiałkowej
|Nazwa |Dozwolone |Przeciwwskazane |
|produktu | | |
|lub potrawy| | |
|Produkty |Pieczywo jasne i |Pieczywo razowe żytnie i |
|zbożowe |czerstwe/Graham w |pszenne, pieczywo świeże, |
| |ograniczonej ilości/, |grube kasze: pęczak, |
| |sucharki, drobne kasze: |gryczana, grube makarony |
| |manna, krakowska, | |
| |jęczmienna łamana – dobrze | |
| |oczyszczone, ryż, drobne | |
| |makarony | |
|Mleko i |Mleko słodkie i zsiadłe –|Mleko pełne tłuste, mleko|
|produkty |2 %tłuszcz, mleko w |w proszku pełne, |
|mleczne |proszku odtłuszczone, sery|przetwory mleczne |
| |białe, twaróg |przekwaszone |
| |homogenizowany, żółte, | |
| |topione w ograniczonych | |
| |ilościach | |
|Jaja |Gotowane na miękko, w |Gotowane na twardo i |
| |koszulkach, ścięte na |smażone w zwykły sposób |
| |parze w formie | |
| |jajecznicy, jaj sadzonych,| |
| |omletów | |
|Mięso, |Mięsa chude : wołowina, |Mięsa tłuste : baranina, |
|drób, |wieprzowina w ograniczonej|wieprzowina, gęsi, kaczki,|
|wędliny, |ilości, cielęcina, |tłuste wędliny: parówki, |
|ryby |kurczaki, wędliny chude : |ryby: węgorz, halibut, |
| |szynka, polędwica, |produkty mięsne i rybne |
| |kiełbasa szynkowa, ryby: |wędzone, mięsa peklowane |
| |dorsz, leszcz, płastuga, | |
| |sola, szczupak, pstrąg, | |
| |sandacz | |
|Tłuszcze |Masło roślinne, margaryna |Śmietana, smalec,słonina, |
| |wysokogatunkowa miękka, |boczek, łój wołowy |
| |słodka śmietanka, oleje | |
| |roślinne : sojowy, | |
| |słonecznikowy, oliwa | |
|Ziemniaki |Gotowane, gotowane tłuczone|Frytki, ziemniaki smażone,|
| |, w postaci puree |placki ziemniaczane |
|Warzywa |Marchew, buraki, kalafior,|Kapusta, papryka, cebula, |
| |dynia, szpinak, kabaczki, |szczypior, brukiew, |
| |młody zielony groszek, |rzodkiewki, warzywa z |
| |fasolka szparagowa, |zasmażkami, konserwowane |
| |warzywa z wody, oprószone|octem |
| |mąką z dodatkiem masła - | |
| |bez zasmażek | |
| |Na surowo: zielona | |
| |sałata, cykoria, pomidory | |
| |bez skórki, utarta | |
| |marchew z jabłkiem | |
|Owoce |Owoce dojrzałe, bez skórki|Wszystkie owoce |
| |i pestek, winogrona, |niedojrzałe, gruszki, |
| |arbuzy, morele, |śliwki, czereśnie, agrest, |
| |brzoskwinie, maliny, |owoce suszone, orzechy |
| |porzeczki w formie | |
| |przecieru lub soku, | |
| |jabłka, pomarańcze | |
|Suche | |Wszystkie zabronione |
|strączkowe | | |
|Cukier i |Cukier, miód, dżemy bez |Chałwa, czekolada, |
|słodycze |pestek, przetwory owocowe |słodycze zawierające |
| |z dodatkiem cukru |tłuszcz, orzechy |
| |:kompoty, galaretki | |
|Przyprawy |Tylko łagodne : sól, |Ostre przyprawy : ocet, |
| |cukier, sok z cytryny, |pieprz, musztarda, papryka|
| |koper zielony, kminek, | |
| |wanilia, cynamon | |
|Zupy |Kleiki, krupniki z |Kapuśniaki, ogórkowa, |
| |dozwolonych kasz, zupy |fasolowa, grochówka, zupy |
| |mleczne, przetarte zupy |ze śmietaną lub |
| |owocowe, zupy warzywne |zasmażkami |
| |czyste, jarzynowe z | |
| |dozwolonych warzyw, | |
| |ziemniaczana, zagęszczane | |
| |zawiesina mąki w wodzie, | |
| |mleku lub słodkiej | |
| |śmietance, bez zasmażek; | |
| |zaciągane żółtkiem lub | |
| |dodatkiem świeżego masła | |
|Potrawy |Gotowane, duszone bez |Smażone, pieczone, duszone|
|mięsne i |uprzedniego obsmażenia, |w sposób tradycyjny |
|rybne |pieczone w folii lub | |
| |pergaminie, potrawki, | |
| |pulpety, budynie | |
|Potrawy z |Kasze gotowane na sypko |Kluski kładzione, |
|mąki i |lub rozklejane; budynie z|francuskie |
|kasz |kasz z dodatkiem mięsa, | |
| |warzyw, owoców, lane | |
| |kluski, pierogi leniwe, | |
| |naleśniki | |
|Sosy |O smaku łagodnym, na |Ostre ,na zasmażkach |
| |wywarach z warzyw lub na| |
| |mleku, z dodatkiem masła | |
| |lub żółtka, zagęszczone | |
| |zawiesiną mąki i wody, | |
| |mleka lub słodkiej | |
| |śmietanki, koperkowy, | |
| |cytrynowy, potrawkowy, | |
| |majonez tylko świeży | |
| |przygotowany z dozwolonych| |
| |olejów roślinnych z | |
| |dodatkiem soku z cytryny | |
|Desery |Kompoty, kisiele, musy, |Torty i ciasta z kremem,|
| |galaretki z owoców |pączki, faworki, tłuste |
| |dozwolonych; galaretki, |ciasta jak francuskie, |
| |kisiele, kremy, budynie – |wszystkie ciasta z |
| |z mleka; owoce w |dodatkiem proszku do |
| |galarecie lub kremie, |pieczenia są zabronione |
| |biszkopty, czerstwe ciasto| |
| |drożdżowe | |
|Napoje |Herbata, kawa o ile nie |Kakao, płynna czekolada, |
| |ma przeciwwskazań, mleko,|napoje alkoholowe |
| |napoje owocowe, soki | |
| |warzywne | |
9. DIETA UBOGORESZTKOWA
Zastosowanie i ogólne zasady diety
Dieta ubogoresztkowa znajduje zastosowanie w chorobach przewodu
pokarmowego głównie
✓ W stanach zapalnych jelit
✓ We wrzodziejącym zapaleniu jelita grubego
Dieta ubogoresztkowa ma na celu oszczędzanie jelita poprzez
wyeliminowanie z pożywienia produktów spożywczych bogatych w
błonnik, który działa drażniąco na błonę śluzową jelit .
Z uwagi na występujące w tych jednostkach chorobowych biegunki ,
chory traci duże ilości białka i płynów, dlatego też dieta
powinna być bogatobiałkowa, wysokoenergetyczna i niskotłuszczowa, nie
drażniąca mechanicznie, chemicznie i termicznie . Często chory nie
toleruje mleka, dlatego ograniczamy podaż mleka i przetworów
mlecznych, które powodują fermentację w jelicie i wzdęcia . W
początkowej fazie choroby podajemy słabą herbatę, słabe rosoły
wołowe, sok z czarnych jagód z żelatyną, puree z marchwi,
czerstwą bułkę, sucharki, ryż .
W miarę ustępowania objawów do diety dołączamy delikatne gatunki
mięsa gotowanego, ryb, drobiu, puree z ziemniaków . Owoce i
warzywa podajemy w postaci gotowanej, gdy stolce nabiorą
odpowiedniej konsystencji / nie zawierają krwi i ropy / . W diecie
ubogoresztkowej zastosowanie mają potrawy gotowane w wodzie i parze,
duszone bez tłuszczu, pieczone w pergaminie . Zabronione są
potrawy smażone, duszone i pieczone w sposób tradycyjny . Unikamy
podawania surowych owoców i warzyw, warzyw zwierających duże ilości
błonnika, produktów wzdymających, ostrych przypraw, napojów
alkoholowych, napojów gazowanych .
Wartość odżywcza i energetyczna dziennej racji pokarmowej
Energia 2400 kcal
Białko 99 g
Tłuszcze 45 g
Węglowodany 395 g
Błonnik pokarmowy 20 g
Wapń 1 g
Żelazo 16 mg
Witamina A 3700 j.m.
Witamina B1 1,3 mg
Witamina B2 2,1mg
Witamina C 65 mg
Wartość energetyczna dziennej racji pokarmowej pokrywa
Białko 18 %
Tłuszcze 18 %
Węglowodany 64 %
✓ Produkty i potrawy dozwolone i przeciwwskazane w diecie
ubogoresztkowej
|Nazwa |Dozwolone |Przeciwwskazane |
|produktu | | |
|lub potrawy| | |
|Produkty |Pieczywo pszenne jasne, |Pieczywo razowe, żytnie, |
|zbożowe |czerstwe, sucharki, mąka |świeże, mąka żytnia i |
| |pszenna jasna, kasza |razowa, grube kasze, |
| |manna, ryż, kasza |makarony |
| |jęczmienna łamana, drobny | |
| |makaron | |
|Mleko i |W ograniczonych ilościach |Mleko zsiadłe |
|produkty |mleko słodkie, świeży ser|przekwaszone, ser żółty, |
|mleczne |twarogowy |topiony |
|Jaja |Gotowane na miękko, jaja |Gotowane na twardo, w |
| |w koszulkach, jaja |majonezie, jaja sadzone, |
| |sadzone lub jajecznica |jajecznica |
| |przygotowana na parze | |
|Mięso, |Mięsa chude: wołowina, |Tłuste gatunki mięs i |
|wędliny, |cielęcina, króliki, chudy |drobiu, wieprzowina, |
|ryby |schab, kurczaki, indyk, |baranina, kaczki, gęsi, |
| |chude ryby : płastuga, |dziczyzna, podroby, tłuste|
| |dorsz, leszcz, szczupak, |gatunki wędlin, |
| |sandacz, sola, chude |Tłuste gatunki ryb: |
| |wędliny : polędwica, chuda|węgorz, makrela, łosoś, |
| |szynka, kiełbasa szynkowa,|śledź, sardynka, ryby |
| |chude wędliny drobiowe, |wędzone, konserwy mięsne i|
| |szynka wołowa |rybne |
|Tłuszcze |Świeże masło, słodka |Margaryny utwardzane, |
| |śmietanka, oleje roślinne:|smalec, słonina, boczek, |
| |słonecznikowy, sojowy, |kwaśna śmietana, łój |
| |oliwa, miękkie margaryny |wołowy i barani |
| |wysokogatunkowe | |
|Ziemniaki |Gotowane, w postaci puree|Ziemniaki smażone, frytki,|
| | |placki ziemniaczane, pyzy |
|Warzywa |Gotowane: marchew, buraki,|Wszystkie warzywa w |
| |dynia, szpinak, kabaczek, |postaci surówek, warzywa |
| |kalafior, fasolka |kapustne, ogórki, |
| |szparagowa, groszek |rzodkiewka, rzepa, cebula, |
| |zielony w ograniczonych |papryka, szczaw, chrzan, |
| |ilościach jako dodatek do|warzywa z zasmażkami, |
| |zup lub innych |grzyby, warzywa |
| |warzyw/najlepiej |konserwowe, kiszone |
| |przetarte/, warzywa | |
| |gotowane oprószone mąką z| |
| |dodatkiem masła, bez | |
| |zasmażek. Na surowo w | |
| |ograniczonych ilościach | |
| |sałata zielona, pomidory | |
| |bez | |
|Owoce |Dojrzałe owoce bez skórki|Wszystkie owoce |
| |i pestek gotowane ew. |niedojrzałe, gruszki, |
| |przetarte, jabłka, |śliwki, czereśnie, agrest,|
| |truskawki, morele, banany,|winogrona, orzechy, owoce |
| |brzoskwinie gotowane lub |suszone, owoce jagodowe |
| |pieczone, rozcieńczone |nieprzetarte / porzeczki, |
| |soki owocowe |maliny, czarne jagody, |
| | |jeżyny / |
|Suche | |Wszystkie są zabronione |
|strączkowe | | |
|Cukier i |Cukier, miód, dżemy/ bez |Cukier i miód w |
|słodycze |pestek/ w ograniczonych |większych ilościach, |
| |ilościach |chałwa, czekolada, kakao, |
| | |słodycze |
|Przyprawy |Tylko łagodne: sól, |Ostre przyprawy; pieprz, |
| |cukier, wanilia, sok z |ocet, musztarda, papryka |
| |cytryny, koper zielony |ostra |
|Zupy |Kleiki, krupniki z |Mocne rosoły, zupy na |
| |dozwolonych kasz, warzywne|mocnych wywarach z kości |
| |z dozwolonych jarzyn, |i mięsa, zupy rybne, |
| |owocowe podprawiane mąką, |kapuśniaki, ogórkowa, |
| |zupy zaciągane żółtkiem, |grochowa, fasolowa, zupy |
| |zupy mleczne w |zasmażane, zaprawiane |
| |ograniczonych ilościach |kwaśną śmietaną |
|Potrawy |Gotowane, duszone bez |Smażone, duszone, pieczone|
|mięsne i |uprzedniego obsmażania, |w sposób tradycyjny |
|rybne |pieczone w folii lub | |
| |pergaminie, potrawki, | |
| |pulpety, budynie | |
|Potrawy z |Makaron nitki, drobne |Smażone kotlety jarzynowe,|
|mąki i |kasze rozklejane lub na |naleśniki, kluski |
|kasz |sypko, lane kluski, |kładzione, ciasto |
| |leniwe pierogi, risotta z|pierogowe, gruby makaron |
| |mięsem | |
|Sosy |Łagodne: owocowe, warzywne|Ostre , na zasmażkach, |
| |zagęszczone mąką, |chrzanowy, musztardowy, |
| |koperkowy, potrawkowy, |majonezowy, grecki |
| |jarzynowy, cytrynowy, | |
| |waniliowy | |
|Desery |Kompoty, soki z |Desery z owoców |
| |dozwolonych owoców |przeciwwskazanych, z |
| |przecierane, galaretki i |czekoladą, z orzechami, |
| |kisiele owocowe, musy, |desery z dużą ilością |
| |budynie i kisiele |cukru, torty i ciastka z|
| |mleczno-owocowe, soki |kremem, pączki, faworki, |
| |owocowe, biszkopty, |ciasta z alkoholem |
| |herbatniki, przeciery z | |
| |owoców dozwolonych , mało | |
| |słodzone | |
|Napoje |Herbata, kawa zbożowa z |Kawa naturalna, mleko, |
| |mlekiem, soki owocowe, |napoje alkoholowe, napoje |
| |soki warzywne, w |gazowane, płynna czekolada|
| |ograniczonych ilościach | |
| |kakao na mleku | |
10. DIETA UBOGOENERGETYCZNA
Zastosowanie i ogólne zasady diety:
Dieta ubogoenergetyczna stosowana jest u osób z nadwagą i
otyłością oraz w początkowych okresach rekonwalescencji po
przebytych chorobach, jeżeli chory musi stopniowo dochodzić do
żywienia o pełnej wartości odżywczej , w drugim przypadku należy
stosować dietę ubogoenergetyczną lekkostrawną .
Zadaniem diety ubogoenergetycznej jest zmniejszenie masy ciała u
osoby z nadwagą lub otyłością do tzw. należnej masy ciała .Aby
ten cel uzyskać, należy zmniejszyć zapotrzebowanie energetyczne
poprzez ograniczenie niektórych składników odżywczych w diecie, co w
efekcie daje ujemny bilans energetyczny .
W procesie odchudzania źródłem energii, obok pożywienia jest własna
tkanka tłuszczowa .
Dieta ubogoenergetyczna jest dietą indywidualna, modyfikowana w
zależnosci od stopnia otyłości pacjenta . Ograniczenie pożywienia
musi być tak realizowane, aby ilość składników odżywczych / poza
tłuszczem i węglowodanami / dostarczonych w tej diecie były
możliwie bliskie zapotrzebowania człowieka zdrowego . Dieta powinna
być bogata w białko, składniki mineralne, witaminy i błonnik .
Zmniejszona wartość energetyczną diety uzyskuje się przez
ograniczenie w całodziennym pożywieniu ilości tłuszczu zawartego w
produktach i dodanego do potraw, oraz ograniczenia produktów
bogatych w węglowodany, głównie cukru . Dieta ubogoenergetyczna nie
wymaga ograniczenia płynów i soli kuchennej, jeżeli otyłości nie
towarzyszy nadciśnienie lub obrzęki .
✓ Produkty i potrawy dozwolone i przeciwwskazane w diecie
ubogoenergetycznej
|Nazwa |Dozwolone |Przeciwwskazane |
|produktu | | |
|lub potrawy| | |
|Produkty |Pieczywo razowe pszenne i|Pieczywo jasne świeże , |
|zbożowe |żytnie, czerstwe, |cukiernicze |
| |grahamki, kasze i | |
| |makarony w ograniczonych | |
| |ilościach | |
|Mleko i |Mleko słodkie i zsiadłe |Przetwory mleczne |
|przetwory |odtłuszczone, mleko w |przekwaszone, mleko |
|mleczne |proszku odtłuszczone, ser |tłuste, sery żółte i |
| |twarogowy chudy |topione, ser biały tłusty|
|Jaja |Gotowane na miękko, w |Gotowane na twardo, |
| |koszulkach, sadzone na |smażone w sposób |
| |parze, omlety |tradycyjny |
|Mięso, |Mięso chude : wołowina, |Mięso tłuste: wieprzowina, |
|drób, ryby |cielęcina, baranina, |tłusta baranina, gęsi, |
| |wieprzowina w |kaczki, ryby tłuste : |
| |ograniczonych ilościach, |węgorz, halibut, łosoś, |
| |kurczaki, indyk, królik, |śledź, makrela, konserwy |
| |ryby chude: dorsz, |mięsne i rybne, ryby |
| |leszcz, płastuga, sola, |wędzone |
| |sandacz, mintaj, szczupak | |
|Wędliny |Wędliny chude : szynka, |Wszystkie tłuste gatunki |
| |polędwica, kiełbasa |wędlin |
| |szynkowa, szynka wołowa, | |
| |wędliny drobiowe, parówki | |
| |w ograniczonych ilościach | |
|Tłuszcze |Masło, wysokogatunkowa |Śmietana, smalec, słonina,|
| |margaryna, oliwa, olej |boczek, łój wołowy i |
| |sojowy, słonecznikowy, |barani, margaryna |
| |rzepakowy |utwardzana |
|Ziemniaki |Gotowane, ziemniaki puree |Frytki, wszelkiego rodzaju|
| | |ziemniaki smażone, placki |
| | |ziemniaczane, pyzy, chipsy|
|Warzywa |Wszystkie warzywa w |Groch, fasola, warzywa z |
| |postaci surówek, gotowane |zasmażkami, konserwowane |
| |bez zasmażek |octem |
|Owoce |Wszystkie dozwolone, | |
| |ograniczyć banany, | |
| |gruszki, winogrona | |
|Suche |Wszystkie w ograniczonej | |
|strączkowe |ilości | |
|Cukier i |Cukier w ograniczonej |Chałwa, czekolada, kakao, |
|słodycze |ilości |słodycze |
|Przyprawy |Łagodne : sól, sok z |Ostre: ocet, pieprz, |
| |cytryny, koper zielony, |musztarda, ostra papryka |
| |kminek, majeranek, |mielona, wszystkiego |
| |wanilia, cynamon |rodzaju pikle, majonez, |
| | |keczup |
|Zupy |Zupy niskoenergetyczne |Zupy zasmażane, zaprawiane|
| |czyste: barszcz, |mąką, ograniczyć grochową,|
| |pomidorowa, zupy |fasolową |
| |jarzynowe, owocowa mało | |
| |słodka, zupy mleczne z | |
| |mleka odtłuszczonego | |
|Potrawy |Gotowane, duszone bez |Smażone, pieczone, duszone|
|mięsne i |uprzedniego obsmażenia, |w tradycyjny sposób |
|rybne |pieczone w folii lub | |
| |pergaminie, pulpety, | |
| |potrawki, budynie | |
|Potrawy | |Wszelkiego rodzaju |
|mączne | |pierogi, kluski, |
| | |naleśniki, kotlety |
| | |jarzynowe, placki |
| | |ziemniaczane |
|Desery |Kisiele mleczne i |Tort, ciastka z kremem, |
| |owocowe, mało słodki |pączki, faworki, ciasta |
| |kompot, musy, galaretki |francuskie, kruche ciasta,|
| |owocowe i z owoców, |bardzo słodkie bezy |
| |desery bez cukru | |
|Napoje |Herbata, kawa, kawa |Mocne kakao, płynna |
| |naturalna, mleko |czekolada, napoje |
| |odtłuszczone, napoje |słodzone, napoje |
| |owocowe bez cukru, napoje|alkoholowe |
| |warzywne | |
Wartość energetyczna i odżywcza diety ubogoenergetycznej
Energia 1500 kcal
Białko 83 g
Tłuszcze 41 g
Węglowodany 202 g
Błonnik pokarmowy 24 g
Wapń 0,8 g
Żelazo 17.mg
Sól 1,7 g
Witamina A 3550 j.m.
Witamina B1 1,1 mg
Witamina B2 1,8 mg
Witamina C 74 mg
Wartość energetyczna dziennej racji pokarmowej pokrywa
Białko 22 %
Węglowodany 54 %
Tłuszcze 24 %
11. DIETA PAPKOWATA
Dieta papkowata może być stosowana w różnych schorzeniach jamy
ustnej lub przełyku, oraz u chorych, którzy nie mogą gryźć lub
połykać rozdrobnionego pożywienia, ma ona również zastosowanie w
okresach rekonwalescencji po niektórych zabiegach operacyjnych .
Dieta papkowata wartością energetyczną i zawartością składników
odżywczych nie różni się od diety łatwo strawnej .
✓ Wartość energetyczna i odżywcza codziennej racji pokarmowej
Energia 2400 kcal
Białko ogółem 93 g
Białko zwierzęce 65 g
Tłuszcze 78 g
Węglowodany ogółem 330 g
Błonnik pokarmowy 24 g
Wapń 1 g
Żelazo 18 mg
Witamina A 5000 j.m.
Witamina B1 1,5 mg
Witamina B2 2,1 mg
Witamina C 73 mg
Dieta papkowata stanowi dość prostą modyfikację diety łatwo
strawnej polegającą jedynie na tym , że produkty i potrawy w
diecie podawane są w formie nie wymagającej gryzienia / przemielone,
przetarte.
Potrawy powinny być gotowane, pieczone w folii lub pergaminie w
formie przemielonej . W związku z tym zaleca się podawać :
✓ Pieczywo miękkie, delikatne i pozbawione skórki, w miarę
potrzeby rozdrobnione ew. namoczone w mleku, herbacie; kasze i
kluski drobne, dobrze ugotowane. , makaron drobny dobrze
ugotowany
✓ Jaja na miękko lub jako jajecznica sporządzona na parze;
drób, mięso, ryby tylko mielone lub zmiksowane; wędliny
zmielone i przygotowane w formie pasty
✓ Warzywa i ziemniaki ugotowane do całkowitej miękkości, mogą
być podawane w formie pasty, jako puree, dokładnie posiekane
lub zmielone w maszynce
✓ Warzywa surowe są na ogół wykluczone, wyjątek może stanowić
młoda marchew starta na drobnej tarce, pomidory obrane ze
skórki i drobno posiekane, delikatna sałata zielona drobno
posiekana
✓ Owoce gotowane w formie kompotu; gotowane przetarte jako
przecier, mus, napój, jabłko pieczone;
✓ Owoce surowe np. jabłko starte na tarce, drobne jagody,
maliny, poziomki, truskawki, przeciery lub soki owocowe z
porzeczek, owoców cytrusowych, winogron
✓ Produkty i potrawy dozwolone w diecie papkowatej
|Nazwa |Dozwolone |Przeciwwskazane |
|produktu | | |
|lub potrawy | | |
| |Pieczywo jasne i czerstwe |Pieczywo razowe żytnie i |
|Produkty |(czasem pieczywo typu |pszenne, każde pieczywo |
|zbożowe |Graham w ograniczonej |świeże, grube kasze: |
| |ilości), sucharki, drobne |pęczak, gryczana, grube |
| |kasze: manna, krakowska, |makarony |
| |jęczmienna łamana dobrze | |
| |oczyszczona, ryż, drobne | |
| |makarony | |
|Mleko i |Mleko słodkie i zsiadłe, |Przetwory mleczne |
|produkty |biały ser, twaróg zwykły, |przekwaszone, sery żółte |
|mleczne |homogenizowany | |
| |Gotowane na miękko, w |Gotowane na twardo i |
|Jaja |koszulkach, ścięte na parze|smażone w zwykły sposób |
| |w formie jajecznicy, jaj | |
| |sadzonych, omletów | |
| |Mięsa chude, wołowina, |Mięsa tłuste: baranina, |
| |cielęcina, kurczaki, chuda |wieprzowina, gęsi, kaczki. |
| |wieprzowina w ograniczonej |Ryby tłuste: węgorz, |
|Mięso, |ilości. |pałasz, halibut. Wędliny |
|wędliny, ryby|Ryby chude: dorsz, leszcz, |tłuste, produkty mięsne i |
| |sola, płastuga, szczupak, |rybne wędzone, mięsa |
| |sandacz. Wędliny chude: |peklowane |
| |szynka, polędwica, chuda | |
| |kiełbasa, szynkowa wieprzowa| |
| |lub wołowa, parówki w | |
| |ograniczonej ilości | |
| |Masło, słodka śmietanka, |Śmietana, smalec, słonina, |
|Tłuszcze |oleje roślinne: sojowy, |boczek, łój wołowy, |
| |słonecznikowy, rzepakowy, |barani, margaryny twarde |
| |oliwa,(masło roślinne, | |
| |margaryny wysokogatunkowe w | |
| |ograniczonej ilości) | |
|Ziemniaki |Gotowane, gotowane tłuczone,|Frytki, ziemniaki smażone, |
| |w postaci puree |placki ziemniaczane, pyzy |
| |Marchew, kalafior, buraki, |Wszystkie odmiany kapusty, |
| |dynia, szpinak, kabaczki, |papryka, szczypior, cebula,|
| |młody zielony groszek, |ogórki, brukiew, |
|Warzywa |młoda fasolka szparagowa, |rzodkiewki, warzywa z |
| |warzywa z wody oprószone |zasmażkami, konserwowane |
| |mąką z dodatkiem świeżego |octem |
| |masła, bez zasmażek. Na | |
| |surowo: sałata zielona, | |
| |cykoria, pomidor bez | |
| |skórki, utarta marchewka z | |
| |jabłkiem | |
| |Owoce dobrze dojrzałe bez |Wszystkie owoce |
|Owoce |skórki i bez pestek – |niedojrzałe, gruszki, |
| |jabłka, truskawki, morele, |śliwki, czereśnie, agrest, |
| |brzoskwinie, pomarańcze, |owoce suszone, orzechy |
| |banany, maliny i porzeczki | |
| |w formie przecieru lub | |
| |soku | |
|Suche | |Wszystkie są zabronione: |
|strączkowe | |groch, fasola, bób, |
| | |soczewica |
| |Cukier, miód, dżemy bez |Chałwa, czekolada, słodycze|
|Cukier i |pestek, przetwory owocowe z|zawierające tłuszcz, kakao,|
|słodycze |dodatkiem cukru: kompoty, |orzechy |
| |galaretki | |
| |Tylko łagodne w |Ostre przyprawy: ocet, |
|Przyprawy |ograniczonych ilościach, |pieprz, musztarda, papryka |
| |sól, cukier, sok z | |
| |cytryny, koper zielony, | |
| |kminek, wanilia, cynamon | |
| |Kleiki, krupniki z kasz |Kapuśniaki , zupa ogórkowa,|
| |dozwolonych, zupy mleczne, |fasolowa, grochówka, zupy |
| |przetarte zupy owocowe, |zaprawiane zasmażkami |
|Zupy |zupy warzywne | |
| |czyste(barszcz, pomidorowa), | |
| |zupy jarzynowe z | |
| |dozwolonych warzyw, zupa | |
| |ziemniaczana,(zupy na | |
| |odtłuszczonych wywarach | |
| |mięsnych lub z kości | |
| |cielęcych lub wołowych), | |
| |zupy zagęszczane zawiesiną | |
| |mąki w wodzie, mleku lub | |
| |słodkiej śmietance bez | |
| |zasmażek, zupy zaciągnięte | |
| |żółtkiem lub z dodatkiem | |
| |świeżego masła | |
| |Gotowane, duszone bez |Smażone, duszone, pieczone |
|Potrawy |obsmażania, pieczone w |w sposób konwencjonalny |
|mięsne i |folii lub pergaminie, | |
|rybne |potrawki, pulpety, budynie | |
| |Kasze gotowane na sypko |Smażone kotlety z kaszy, |
|Potrawy z |lub rozklejone, budynie z |kluski kładzione, |
|mąki i kasz |kasz z dodatkiem mięsa, |francuskie zacierki |
| |warzyw lub owoców, lane | |
| |kluski, leniwe pierogi z | |
| |małym dodatkiem mąki | |
| |O smaku łagodnym zaprawiane|Ostre na zasmażkach, sosy |
| |słodką śmietanką, masłem |na mocnych i tłustych |
| |lub żółtkiem, zagęszczone |wywarach mięsnych lub z |
| |zawiesiną mąki w wodzie, |kości |
|Sosy |mleku, słodkiej śmietance. | |
| |Sos: koperkowy, cytrynowy, | |
| |potrawkowy, sosy owocowe ze| |
| |słodką śmietanką, majonez | |
| |tylko domowy, świeżo | |
| |przygotowany z dozwolonych | |
| |olejów roślinnych z | |
| |dodatkiem soku z cytryny (| |
| |bez musztardy) | |
| |Kompoty, kisiele, musy, |Torty i ciastka z kremem, |
| |galaretki z owoców |pączki, faworki, tłuste |
|Desery |dozwolonych, galaretki, |ciasta jak francuskie, |
| |kisiele, kremy z mleka, |piaskowe, kruche |
| |owoce w galarecie lub | |
| |kremie, biszkopty, czerstwe | |
| |ciasto drożdżowe | |
| |Herbata, kawa ( o ile nie |Mocne kakao, płynna |
|Napoje |ma przeciwwskazań ), mleko, |czekolada, napoje |
| |napoje owocowe, soki |alkoholowe |
| |warzywne | |
12. DIETA PŁYNNA
Zastosowanie :
Dietę płynną stosuje się przede wszystkim w przypadkach, w których
chory nie toleruje pożywienia- nudności, wymioty, brak łaknienia,
biegunka, stany pooperacyjne, na specjalne zlecenie.
Zasady diety
Dieta płynna ma za zadanie chronić cały przewód pokarmowy przed
podrażnieniami mechanicznymi, chemicznymi i termicznymi .
Dieta jest łatwo strawna i uboga w błonnik . Pokarmy stałe po
rozdrobnieniu sa odpowiednio rozcieńczone dla nadania posiłkom
konsystencji płynnej . Dieta pozbawiona jest drażniących przypraw,
potrawy mają łagodny smak .
Pieczywo podaje się rozmoczone w mleku, herbacie, kawie zbożowej,
ew. w rosole . Kasza manna może być ugotowana na mleku lub
czystej zupie, inne kasze muszą być rozgotowane i przetarte .Mąka
służy do lekkiego zagęszczania zup, kisieli. Ziemniaki podaje się
ugotowane i przetarte, w formie zupy ziemniaczanej, z wywarem lub
przecierem z ugotowanych warzyw lub z rosołem .
Warzywa gotowane i przetarte podaje się w formie zupy , z
dodatkiem rosołu .
Temperatura posiłków powinna być równa pokojowej lub temperaturze
ciała / 25 – 35 stopni / Jest to dieta niefizjologiczna i nie może
być stosowana przez dłuższy czas . Kontynuacją diety płynnej jest
dieta płynna wzmocniona .
13. DIETA PŁYNNA WZMOCNIONA
Jest to dieta o konsystencji płynnej, dostarczająca w odróżnieniu
od diety płynnej wystarczającej ilości energii i składników
odżywczych , a także wzbogacona o nabiał, jaja, mięso, owoce .
Ser biały i ser twarogowy homogenizowany należy miksować z mlekiem
ew. z dodatkiem słodkiej śmietanki.
Jaja po ugotowaniu na miękko lub w koszulce powinny być zmiksowane
z mlekiem ew. zupą jarzynową lub rosołem . Surowe jajo może być
utarte z cukrem i połączone z rzadkim budyniem przygotowanym z
mleka i mąki . Mięso gotowane, dokładnie zmielone lub zmiksowane
łączy się z rosołem . Jeżeli rosoły są wykluczone mięso dodaje
się do wywarów z warzyw, do przetartej zupy ziemniaczanej,
jarzynowej, krupniku . warzywa surowe dozwolone są tylko w formie
soku lub rozcieńczonego przecieru jak np. z pomidorów . Owoce
najczęściej podaje się jako sok z malin, porzeczek, jabłek, owoców
cytrusowych . Mogą też być podawane owoce surowe, np. jagodowe w
formie przecieru, inne owoce gotowane i przetarte lub jak np. jabłka
upieczone i przetarte- zawsze rozcieńczone do konsystencji płynnej .
Wartość energetyczna i odżywcza całodziennej racji pokarmowej
Energia kcal 2000
Białko ogółem g 90
Białko zwierzęce g 75
Tłuszcze g 63
Węglowodany g 270
Błonnik g 13
Wapń g 2
Żelazo mg 13
Witamina A j m. 3575
Witamina B1 mg 1,1
Witamina B2 mg 3,0
Witamina C mg 87
✓ Produkty i potrawy dozwolone i przeciwwskazane w diecie
płynnej wzmocnionej
|Nazwa |Dozwolone |Przeciwwskazane |
|produktu | | |
|lub potrawy| | |
|Produkty |Pieczywo jasne i czerstwe,|Każde pieczywo świeże, |
|zbożowe |mąka, kasza manna, inne |pieczywo razowe, kasze, |
| |kasze w formie kleików |makarony |
|Mleko i |Mleko słodkie, mleko |Przetwory mleczne |
|produkty |zsiadłe, ser biały, ser |przekwaszone, sery żółte |
|mleczne |twarogowy homogenizowany |i topione |
|Jaja |Gotowane na miękko, w |Gotowane na twardo, |
| |koszulkach |smażone |
|Mięso , |Mięsa chude : wołowina, |Mięsa tłuste : baranina, |
|wędliny, |cielęcina, kurczaki, |wieprzowina, kaczki , gęsi,|
|ryby |indyki, chude wędliny |wędliny tłuste, tłuste |
| |drobiowe, chude ryby : |ryby :węgorz, pałasz, |
| |dorsz, leszcz, sola, |halibut |
| |płastuga, szczupak, | |
| |sandacz | |
|Tłuszcze |Masło, słodka śmietanka, |Śmietana, smalec, słonina,|
| |oleje roślinne: |boczek, margaryny |
| |słonecznikowy, sojowy | |
|Ziemniaki |Gotowane i przetarte |Gotowane całe, smażone |
|Warzywa |Gotowane i przetarte, |Kapusty, papryka, |
| |soki z warzyw surowych, |szczypior, cebula, ogórki,|
| |przecier z pomidorów |warzywa surowe, gotowane |
| | |nieprzetarte |
|Owoce |Soki owocowe, przeciery z|Gruszki, śliwki, |
| |owoców surowych, |czereśnie, agrest, owoce |
| |gotowanych, pieczonych o |suszone |
| |konsystencji płynnej | |
|Warzywa | |Wszystkie zabronione |
|strączkowe | | |
|Cukier i |Cukier, miód, kompoty |Chałwa, czekolada, |
|słodycze |przetarte z cukrem, |słodycze zawierające |
| |płynne kisiele |kakao, orzechy |
|Przyprawy |Tylko łagodne w |Ostre przyprawy : ocet, |
| |ograniczonych ilościach : |pieprz, musztarda, |
| |sól, cukier, sok z |papryka, wszystkiego |
| |cytryny, koper zielony, |rodzaju pikle |
| |wanilia | |
14. DIETA PŁYNNA MIKSOWANA –SONDA
Zastosowanie :
✓ W niektórych schorzeniach jamy ustnej i urazach twarzoczaszki
✓ W stanach po oparzeniach przełyku i żołądka
✓ W nowotworach przełyku i wpustu żołądka
✓ U chorych nieprzytomnych
✓ W innych stanach chorobowych
Pożywienie do podawania przez zgłębnik musi mieć odpowiednią
wartość energetyczną i zawierać składniki odżywcze . Dieta powinna
być dobrze tolerowana przez chorego, aby nie wywoływała wymiotów,
łatwo trawiona, nie powodująca wzdęć, biegunki, zaparcia . Musi
być o odpowiedniej konsystencji, aby łatwo przechodziła przez
zgłębnik . Najczęściej stosowane są trzy rodzaje pożywienia do
stosowania przez zgłębnik :
✓ Podstawą diety jest mleko z niewielkim dodatkiem innych
produktów / jaja, twaróg /
✓ Pożywienie mieszane i poddawane dokładnemu rozdrobnieniu
przez zmiksowanie
✓ Preparaty gotowe, w postaci płynnej albo sproszkowanej i
wówczas preparat miesza się z odpowiednią ilością wody
Zazwyczaj początkowo pożywienie można podawać w różnych porcjach / 80
– 85 ml / co godzinę przez całą dobę, później jeżeli pożywienie
jest dobrze tolerowane, w 6 równych porcjach po 330 - 350 ml, z
czterogodzinnymi przerwami .Jednakże po okresie adaptacji wskazane
jest podawanie 6 posiłków co 2,5 – 3 godziny tak, aby chory miał
przerwę nocną .Proporcja białek, tłuszczów, węglowodanów powinny być
zbliżone do tej , którą się zaleca w żywieniu człowieka zdrowego
. Największe stężenie składników diety jest takie gdy 1 ml
pożywienia dostarcza ok. 1 kcal, przy czym racja pokarmowa ma
objętość 2 litrów, czyli dostarcza ok. 2000 kcal .
Dieta bogatobiałkowa miksowana do żywienia przez sondę
|Produkty |Ilość |Białko |Tłuszcze |Kalorie |
|Mleko |450 |13,9 |9 |216 |
|Kasza, płatki|40 |3,6 |0,5 |141 |
|Jajko |50 |5,7 |5,1 |70 |
|Masło |15 |0,09 |12,3 |112 |
|Cukier |15 |- |- |60 |
23,3
26,9 559
|Ser biały |100 |17,9 |9,2 |168 |
|Mleko |300 |9,3 |6 |144 |
27,2
15,2 312
zupa jarzynowa z mięsem
|Mięso b/k |300 |65,1 |6,3 |350 |
|Ziemniaki |500 |6,5 |0,5 |330 |
|Marchew |250 |1,8 |0,5 |75 |
|Pietruszka |50 |1,3 |0,3 |39 |
|Kasza |60 |5,3 |1,6 |215 |
|Masło rośl. |30 |0,2 |24,8 |245 |
80,2
34,0 1254
|Bobo-frut |170 |- |- | 71 |
|Jogurt |150 |4,6 |3,1 |141 |
|owocowy | | | | |
2 12
|Biszkopty |60 |4 |7 |227 |
|Mleko |300 |9,3 |6 |144 |
371
15. DIETA KLEIKOWA
Zastosowanie :
Dietę diety kleikową stosuje się w ostrych chorobach przewodu
pokarmowego, wątroby, dróg żółciowych i pęcherzyka żółciowego, w
chorobach nerek, chorobach zakaźnych oraz w stanach pooperacyjnych
.
Zasady diety
Klasyczna dieta kleikowa składa się z kleików sporządzonych z kaszy
jęczmiennej, ryżu i płatków owsianych, obok kleików podaje się
gorzką herbatę, sucharki lub suszoną bułkę pszenną . Jest to dieta
niefizjologiczna, typowo węglowodanowa, niskoenergetyczna . Stosuje
się ją krótko 1 - 3 dni . Dłuższe stosowanie może doprowadzić do
niedoborów pokarmowych .
Dietę kleikową można modyfikować przez dodatek cukru, masła, soli
kuchennej, mleka, twarogu, rozgotowanych przetartych owoców, wywaru
z warzyw, płynów garbnikowych, jak napar z suszonych czarnych
jagód, kakao na wodzie . Działanie kleików na przewód pokarmowy
zależy od rodzaju kaszy . Kleik jęczmienny działa obojętnie, a w
niektórych przypadkach lekko wzdymająco . Kleik ryżowy działa
zapierająco, natomiast kleik z płatków owsianych ma działanie
rozwalniające . Niekiedy stosuje się typowy kleik z kaszy manny,
wpływa on obojętnie na czynność ruchową przewodu pokarmowego .
Klasyczna dieta kleikowa zawiera
Kalorie 1000 kcal
Białka 25 g
Tłuszczu 5 g
Węglowodanów 200 g
Wapnia 100mg
Żelaza 6 mg
Witaminy B1 0,2 mg
Witaminy B2 0,1 mg
16. DIETA BOGATORESZTKOWA
Zastosowanie i ogólne zasady diety:
Dieta bogatoresztkowa jest modyfikacją diety podstawowej . Dieta ta
stosowana jest przede wszystkim w zaparciach i ma na celu
uregulowanie czynności wydalniczej kału bez stosowania środków
farmakologicznych , ma na celu dostarczenie w całodziennej racji
pokarmowej większej ilości błonnika i płynów . Dieta
bogatoresztkowa dostarcza powyżej 10g błonnika i waha się 10 - 15
g . Źródłem błonnika w diecie bogatoresztkowej jest przede
wszystkim razowe pieczywo, mało oczyszczone kasze, warzywa, owoce
głównie podawane na surowo, owoce suszone-śliwki . Poleca się
stosowanie co najmniej 1 kg warzyw i owoców dziennie . Ilość
płynów zwiększa się do 2-2,5 litrów na dobę . Może to być
woda, herbata, napoje mleczne, napoje owocowe, a także płyny
zawarte w zupach . W diecie bogatoresztkowej dozwolone są
wszystkie techniki sporządzania potraw .
Wartość energetyczna i odżywcza diety bogatoresztkowej
Energia 2400 kcal
Białko 85 g
Tłuszcze 80 g
Węglowodany 330 g
Błonnik 10-15 g
Wapń 1 g
Żelazo 24 mg
Witamina A 6300 j,m.
Witamina B1 1,5,mg
Witamina B2 2,5 mg
Witamina C 105 mg
✓ Produkty i potrawy dozwolone i przeciwwskazane w diecie
bogatoresztkowej
| | |ZALECANE W | |
|PRODUKTY I |ZALECANE |UMIARKOWANYCH |PRZECIWWSKAZANE |
|POTRAWY | |ILOŚCIACH | |
| |Mleko 2 % |Kawa naturalna, |Mocna herbata, |
| |tłuszczu, jogurt,|mleko pełne,jogurt |alkohol, zbyt |
| |kefir, mleko |tłusty, napary z |kwaśne mleko, |
| |ukwaszone 1 |ziół pobudzające |napoje |
| |dniowe, maślanka,|pracę przewodu |czekoladowe, napar|
| |serwatka, kawa |pokarmowego, słaba |z czarnych |
|NAPOJE |zbożowa, soki |herbata. |suszonych jagód, |
| |owocowe, | |kawa naturalna. |
| |warzywne, napoje | | |
| |owocowo – | | |
| |mleczne, herbata | | |
| |owocowa, ziołowa,| | |
| |wody mineralne, | | |
| |woda przegotowana| | |
| |z miodem. | | |
| |Pieczywo z |Pieczywo pszenne- |Pieczywo świeże. |
| |pełnego ziarna ( |jasne, chleb żytni,| |
| |ciemne), bułki |półcukiernicze. | |
|PIECZYWO |grahamki, | | |
| |pieczywo | | |
| |chrupkie, | | |
| |pumpernikiel. | | |
| |Twaróg, chude |Sery podpuszczkowe,|Wędliny tłuste, |
| |wędliny drobiowe,|salceson, ryby |tłuste konserwy |
| |chuda szynka, |wędzone tłuste, |mięsne. |
|DODATKI DO |dżemy, marmolady,|śledzie, konserwy | |
|PIECZYWA |miód, serek |rybne. | |
| |sojowy, pasztet, | | |
| |masło, margaryna | | |
| |miękka , ryby | | |
| |wędzone chude | | |
| |Mleczne, owocowe,|Z kaszy manny |Zupy z warzyw |
| |jarzynowe, | |wzdymających, |
| |krupnik, zupy | |strączkowych, |
| |czyste na | |kapustnych, bardzo|
|ZUPY I SOSY |wywarach | |tłuste, |
|GORĄCE |mięsnych, | |zawiesiste, na |
| |grzybowych. | |wywarach kostnych,|
| | | |ryżowa, |
| | | |podprawiane maką |
| | | |ziemniaczaną |
|DODATKI DO |Bułki, grzanki, |soczewica |Krokiety z |
|ZUP |kasze, ziemniaki,| |kapustą, groch, |
| |lane ciasto, | |fasola. |
| |kluski | | |
| |biszkoptowe, | | |
| |makaron, groszek | | |
| |ptysiowy | | |
| |Chude gatunki |Średnio tłuste |Bardzo tłuste |
| |mięs: cielęcina, |gatunki mięs i |gatunki mięs: |
| |konina, |mięsa krwiste: |wieprzowina, |
| |schab,królik, |wieprzowina, |baranina, mięsa |
| |indyk, kurczak, |wołowina, |smażone w dużych |
| |gołąb, perliczka.|dziczyzna, wątroba,|ilościach. |
| |Ryby: sandacz, |ozorki, nerki, | |
|MIĘSO, |szczupak, karp, |serca, mózg, flaki,| |
|PODROBY, |lin, fladra, |gęsi, kaczki, | |
|DRÓB, RYBY |dorsz, pstrąg, |Ryby: śledzie, | |
| |morszczuk, |halibut niebieski, | |
| |mintaj, makrela, |łosoś, potrawy | |
| |sola, karmazyn, |smażone z mięsem, | |
| |tuńczyk, |drobiu i ryb. | |
| |sardynka. | | |
| |Potrawy gotowane | | |
| |– pulpety, | | |
| |potrawki duszone,| | |
| |pieczone | | |
| |Budynie z mięsa i|Racuchy, bliny, |Potrawy z fasoli, |
| |kasz, z warzyw, |kluski kładzione, |grochu, z ryżu, z |
| |makaron z mięsem,|placki ziemniaczane|dodatkiem mąki |
| |makaron z | |ziemniaczanej |
| |owocami, leniwe | | i warzyw |
|POTRAWY |pierogi, pierogi | |kapustnych. |
|PÓŁMIĘSNE I |z mięsem, z | | |
|BEZMIĘSNE |owocami, papryka | | |
| |faszerowana, | | |
| |kluski | | |
| |ziemniaczane, | | |
| |zapiekanki, | | |
| |naleśniki z | | |
| |mięsem, leczo, | | |
| |tarta jarzynowa, | | |
| |lasagne z mięsem | | |
| |i jarzynami. | | |
| |Oleje zawierające| |Łój, smalec, |
| |wielonienasycone | |słonina,boczek, |
| |kwasy tłuszczowe:| |margaryny twarde, |
|TŁUSZCZE |słonecznikowy, | |olej palmowy. |
| |sojowy, | | |
| |kukurydziany, | | |
| |krokoszowy . | | |
| |Oleje zawierające| | |
| |jednonienasycone | | |
| |kwasy tłuszczowe:| | |
| |rzepakowy, oliwa | | |
| |z oliwek. Masło, | | |
| |margaryny | | |
| |miękkie. | | |
| |Warzywa świeże, |Kalafior, kiszona |Suche nasiona |
| |mrożone, buraki, |kapusta, warzywa |roślin |
| |papryka, |cebulowe: cebula, |strączkowych, |
| |pomidory, |czosnek, pory. |pozostałe warzywa |
| |marchew, dynia, |Fasolka szparagowa,|kapustne, ogórki |
|WARZYWA |szpinak, sałata, |groszek zielony, |świeże. |
| |pietruszka, |ogórki kiszone | |
| |seler, rabarbar, | | |
| |warzywa w postaci| | |
| |soków, surówek, | | |
| |gotowane. | | |
| |Gotowane, | |Smażone w dużej |
| |pieczone. | |ilości tłuszczu: |
|ZIEMNIAKI | | |frytki, krążki, |
| | | |placki. |
| |Świeże, suszone, |Gruszki, orzechy |Czereśnie. |
| |konserwowane, |solone, orzechy | |
|OWOCE |orzechy włoskie, |kokosowe, orzechy | |
| |laskowe, owoce w |arachidowe | |
| |postaci surówek, | | |
| |soków, gotowane | | |
| |Kompoty, |Ciasta z dużą |Kisiele, |
| |galaretki |ilością żółtek, z |czekolada, kakao, |
| |owocowe, mleczne,|masami. |batony, ciasta z |
| |musy, przeciery | |dodatkiem kakao. |
| |owocowe, suflety,| | |
|DESERY |sałatki owocowe, | | |
| |ciasta z | | |
| |dodatkiem płatków| | |
| |owsianych , | | |
| |ciasteczka | | |
| |biszkoptowe, | | |
| |keksy i z | | |
| |dodatkiem otrąb | | |
| |Kwasek cytrynowy,|Ostra papryka, |Ocet |
| |mlekowy, koperek,|pieprz chili, | |
| |pietruszka |musztarda | |
|PRZYPRAWY |zielona, | | |
| |jarzynka, kminek,| | |
| |majeranek, gałka | | |
| |muszkatołowa, | | |
| |liść laurowy, | | |
| |ziele angielskie,| | |
| |sól do 5 g / | | |
| |dobę, papryka | | |
| |słodka, pieprz | | |
| |ziołowy, curry. | | |
17. DIETA BEZMLECZNA
Dieta bezmleczna znajduje zastosowanie w schorzeniach alergicznych
ze strony przewodu pokarmowego .
W diecie bezmlecznej wyłącza się mleko i przetwory mleczne oraz
potrawy do których używa się mleka i przetworów mlecznych .
✓ Produkty i potrawy dozwolone i przeciwwskazane w diecie
bezmlecznej
|Nazwa |Dozwolone |Przeciwwskazane |
|produktu | | |
|Produkty |Pieczywo bez dodatku |Pieczywo białe, słodkie z|
|zbożowe |mleka, kasze ,makarony |dodatkiem mleka, ciasta |
| | |drożdżowe |
|Mleko i |- |Wszystkie gatunki |
|przetwory | | |
|Jaja |Pod każdą postacią |- |
|Mięso, |Wszystkie gatunki |- |
|wędliny, | | |
|ryby | | |
|Tłuszcze |Masło, czyste masło |Śmietana, margaryny |
| |roślinne |miękkie z dodatkiem mleka|
|Ziemniaki |Pod każdą postacią |Z dodatkiem mleka |
|Warzywa |Pod każdą postacią |- |
|Owoce |Pod każdą postacią |- |
|Cukier i |Cukier, miód, dżem, |Słodycze zawierające mleko|
|słodycze |galaretka, kompot, | |
| |przeciery owocowe | |
|Napoje |Herbata, kawa, soki |Czekolada płynna, mleko, |
| |owocowe, soki warzywne, |kakao na mleku, kawa |
| |woda mineralna |mleczna |
|Zupy |Zupy czyste, krupniki, |Zupy mleczne, zupy |
| |zupy jarzynowe bez |podprawiane mlekiem, |
| |dodatku mleka, śmietany, |śmietaną |
| |zaciągane żółtkiem | |
|Potrawy |Gotowane, duszone, |Potrawy w sosie |
|mięsne i |pieczone, smażone, |podprawiane mlekiem lub |
|rybne |pulpety, klopsy, potrawki |śmietaną |
| |bez dodatku mleka | |
|Potrawy z |Kasze gotowane na sypko, |Naleśniki, kluski lane na|
|mąki i |rozklejane, budynie z |mleku, kasze na mleku, |
|kasz |kasz z dodatkiem mięsa, |pierogi ruskie z serem |
| |warzyw, pierogi z mięsem,| |
| |kapustą | |
18. BEZGLUTENOWA
Ogólne zalecenia w diecie bezglutenowej:
• Podstawową i jedyną zasadą diety bezglutenowej jest wykluczenie z
jadłospisu glutenu - szczególnego rodzaju białka.
• Źródłem glutenu są pszenica, żyto, pszenżyto, orkisz i jęczmień. Może
nim być także owies, ze względu na wysokie ryzyko zanieczyszczenia
jego upraw zbożami glutenowymi.
• Jest przeznaczona głównie dla osób z alergią na gluten lub celiakią.
Należy zaznaczyć, że są to dwa odrębne schorzenia mieszczące się w
pojęciu nietolerancji pokarmowych i nie należy ich ze sobą mylić.
• Celiakia nie należy, tak jak alergia na gluten, do alergii pokarmowych
- to choroba o podłożu autoimmunologicznym. Co prawda w obu
przypadkach podstawową metodą leczenia jest eliminacja glutenu, jednak
po stwierdzeniu celiakii, dieta eliminacyjna musi być przestrzegana do
końca życia, natomiast alergia pokarmowa może z czasem zmniejszyć
swoje nasilenie, a nawet ustąpić całkowicie.
• Dieta bezglutenowa powinna być bogata w witaminy A, D, E, K oraz
witaminy C, B12 i kwas foliowy, składniki mineralne – zwłaszcza wapń i
żelazo, uboga w cukier i słodycze
• Zaleca się spożywanie 4 do 5 posiłków dziennie, regularnie o tych
samych porach
• Nie przejadanie się – ale spożywanie odpowiednich dla siebie ilości
pokarmów
• Spożywanie 5 porcji owoców i warzyw w ciągu dnia.
• W początkowym okresie stosowania i w przypadku zaostrzeń, czyli wtedy
gdy występuje brak łaknienia, bardzo ważna jest estetyka przyrządzania
i podawania posiłków
Dietę bezglutenową zaleca się:
• chorym na celiakię (trwałą nietolerancję glutenu),
• osobom uczulonym na gluten,
• przejściowo u chorych z zespołem złego wchłaniania w okresach
zaostrzenia nietolerancji na laktozę lub białko mleka krowiego,
• we wtórnym zespole złego wchłaniania (towarzyszącym innej chorobie),
Ponadto stwierdzono, że uczulenie na gluten może być związane z
występowaniem następujących chorób:
• reumatologicznym zapaleniem stawów,
• autyzmem,
• wczesną osteoporozą,
• migreną,
• astmą,
• depresjami
✓ Produkty dozwolone i przeciwwskazane w diecie bezglutenowej
|NAZWA |Dozwolone |Dozwolone – choć |Przeciwwskazane |
|PRODUKTU/POT| |często | |
|RAWY | |zanieczyszczone | |
| | |glutenem | |
| |mąka i kasza |przetwory |maka pszenna, |
| |kukurydziana, mąka i|kukurydziane – |mąka żytnia, |
| |płatki ryżowe, ryż, |płatki kukurydziane,|kasza manna, |
|PRODUKTY |kleiki ryżowe, kasza|chrupki |kasza |
|ZBOŻOWE |i mąka jaglana, mąka|kukurydziane, |jęczmienna, |
| |sojowa, kasza | |płatki żytnie, |
| |gryczana i | |owsiane, |
| |krakowska, szarłat | |pszenne, otręby |
| |(amarantus), | |pszenne, gotowe |
| |makarony | |mieszanki muesli|
| |bezglutenowe, ryż, | |wielozbożowego, |
| |komosa ryżowa, | |orkisz, pszenica|
| |sorgo, mączka chleba| |durum, pieczywo |
| |świętojańskiego, | |tradycyjne, |
| |pieczywo oznakowane | |kus-kus, seitan |
| |jako bezglutenowe, | |– wegetariański |
| |tapioka, sago, karob| |substytut mięsa |
| |(drzewo karobowe), | | |
| |maniok, proso, teff,| | |
| |topinambur | | |
| |(słonecznik | | |
| |bulwiasty) | | |
| |mleko świeże i UHT, |napoje mleczne |przetwory |
|MLEKO I |śmietanki (nie |(maślanki, mleka |mleczne z |
|PRODUKTY |zagęszczone |smakowe, kefiry ze |dodatkami |
|MLECZNE |skrobią), kefiry, |skrobią, z dodatkami|zbożowymi np. z |
| |maślanki i jogurty –|E-...), gotowa bita |muesli, ziarnami|
| |bez dodatków, |śmietana, śmietana w|zbóż, |
| |twarogi, sery żółte,|proszku, jogurty |zagęszczane |
| |pleśniowe, ser biały|smakowe, desery |skrobią |
| | |jogurtowe, puddingi | |
| | |mleczne, sery | |
| | |topione | |
| |mięso, ryby, drób, |bardzo często |przetwory |
| |owoce morza, jaja, |wędliny i produkty |mięsne, rybne, |
| |kawior – świeże, bez|mięsne takie jak |drobiowe |
| |dodatków |mięso mielone, mięso|zawierające w |
| |niedozwolonych, w |paczkowane, |swoim składzie |
| |okresach zaostrzeń |wędzonki, konserwy |gluten – warto |
|MIĘSO, |należy wykluczyć |mięsne i rybne, |wiedzieć, że |
|WĘDLINY I |tłuste gatunki |gotowe potrawy |wędliny drobiowe|
|RYBY | |mięsne np. flaki |bardzo często |
| | | |zawierają w |
| | | |sobie gluten; |
| | | |surimi – w |
| | | |Polsce w trakcie|
| | | |produkcji dodaje|
| | | |się mąkę pszenną|
| |oleje roślinne, |margaryny i mixy z |olej z pszenicy |
|TŁUSZCZE |oliwa z oliwek, |dodatkami | |
| |margaryny – bez | | |
| |dodatków | | |
| |wszystkie owoce i |gotowe przetwory |większość |
| |warzywa świeże – |owocowe i warzywne –|gotowych dań |
| |surówki, gotowane, |soki, przeciery, |warzywnych typu |
| |soki, napoje (bez |pasty, owoce suszone|– zupy instant, |
|WARZYWA |dodatku syropu |i kandyzowane |fasolki w |
|i |glukozowo-fruktozowe| |sosach, sosy do |
|OWOCE |go) | |makaronu; w |
| | | |zaostrzeniu |
| | | |choroby lepiej |
| | | |unikać warzyw |
| | | |kapustnych, |
| | | |cebulowych, |
| | | |strączkowych, |
| | | |ogórków, |
| | | |grzybów, wiśni, |
| | | |gruszek, śliwek,|
| | | |czereśni |
| |w ograniczonej |czekolada, cukierki,|słodycze |
| |ilości (duża ilość |lizaki, gumy do |zawierające |
|CUKIER I |węglowodanów |żucia, lody, |gluten, skrobię,|
|SŁODYCZE |prostych niszczy |sorbety, desery typu|syrop |
| |kosmki jelitowe) – |budyń, kisiel |glukozowo-frukto|
| |cukier, miód, | |zowy |
| |słodycze | | |
| |bezglutenowe | | |
| |naturalne, chrzan |buliony i |gotowe mieszanki|
| |tarty, zioła, ocet, |koncentraty |przypraw – w |
|PRZYPRAWY |sól |przypraw, żelatyna, |większości |
| | |koncentraty sosów, |zanieczyszczone |
| | |sosy sojowe, |glutenem, kawa |
| | |ketchup, musztarda |zbożowa, tanie |
| | | |odmiany kawy |
| | | |rozpuszczalnej, |
| | | |niektóre herbaty|
| | | |aromatyzowane |
|NAPOJE |Herbata, kawa |Niektóre tanie kawy |Kawa zbożowa, |
| |naturalna, soki |rozpuszczalne, |kakao owsiane, |
| |owocowe, wody |zwłaszcza |napoje słodzone |
| |mineralne, kompoty, |aromatyzowane, |słodem |
| |napary z ziół, |czekolada do picia |jęczmiennym, |
| |czyste alkohole |na gorąco, napoje |piwo |
| | |owocowo-warzywne, | |
| | |alkohole z dodatkami| |
| | |smakowymi | |
|ZUPY |Zupy domowe z |Zupy w proszku |Zupy zaprawiane |
| |dozwolonych |(instant), niektóre |mąką, zupy z |
| |produktów |kostki bulionowe |makaronem, z |
| | | |lanym ciastem |
19. PO RESEKCJI ODCINKÓW JELIT, Z WYTWORZONYM SZTUCZNYM ODBYTEM LUB
ILEOSTOMIĄ
Celem diety jest:
1. Dostarczenie odpowiedniej ilości składników pokarmowych, witamin i
minerałów potrzebnych do uzupełnienia niedoborów pokarmowych
spowodowanych długotrwałym procesem chorobowym oraz do budowy i odbudowy
komórek i tkanek ustrojowych po przebytym zabiegu.
2. Zminimalizowanie drażniącego działania treści pokarmowej na jelita
bezpośrednio po zabiegu.
3. Normalizacja ilości i konsystencji stolców poprzez odpowiednią
modyfikację sposobu odżywiania.
Dieta uzależniona jest od długości okresu pooperacyjnego.
1. W pierwszym okresie po zabiegu, zapoczątkowanym jeszcze w czasie
pobytu pacjenta w
szpitalu stosuje się dietę płynną bezresztkową a następnie
niskoresztkową.
2. Przy dobrej tolerancji takiego żywienia przechodzi się na dietę o
normalnej konsystencji.
Powinna to być dieta łatwostrawna, wysokoenergetyczna,
wysokobiałkowa, z
ograniczeniem tłuszczu, cukrów rafinowanych, włókien kolagenowych i
błonnika w
postaci surowej.
3. W miarę poprawy stanu zdrowia i normalizacji liczby stolców, stopniowo
zwiększa się
ilość błonnika w diecie.
Ma to na celu wspomaganie motoryki jelit oraz ochronę przed
nadmiernym wzrostem
bakterii w jelicie.
Błonnik do diety wprowadza się stopniowo.
W początkowym okresie po zabiegu szersze zastosowanie ma błonnik
rozpuszczalny w postaci pektyn (występuje on w produktach takich jak:
gotowana marchew, dynia, ziemniaki, surowe jabłko tarte, banany, płatki
owsiane gotowane na wodzie lub z dodatkiem niewielkiej ilości mleka, jeżeli
pacjent toleruje).
Kiedy ilość i konsystencja stolców się unormuje można zwiększyć ilość
błonnika poprzez spożycie większej ilości warzyw i owoców dozwolonych w
diecie. Początkowo powinny to być jednak warzywa gotowane, rozdrobnione,
owoce zaś należy podawać w postaci soków przecierowych, przecierów
owocowych lub gotowane czy pieczone (bez skórki i pestek).
Przy dobrej tolerancji takiego pożywienia można wprowadzić do diety warzywa
surowe takie jak sałata zielona, pomidory, drobno starte surówki z
marchewki, jabłka, selera.
W przypadku występowania zaparć można wprowadzić do diety pieczywo pszenno
– razowe, makarony razowe, kasze, otręby pszenne, suszone owoce (suszone
śliwki, rodzynki, figi).
Dieta powinna być dostosowana do indywidualnych potrzeb pacjenta oraz
indywidualnej tolerancji niektórych potraw.
Zbyt restrykcyjna dieta może być przyczyną pogłębienia niedoborów
pokarmowych, opóźnienia gojenia się ran pooperacyjnych oraz wolniejszego
powrotu pacjenta do zdrowia i aktywności.
ZALECENIA DIETETYCZNE W POCZĄTKOWYM OKRESIE REKONWALESCENCJI
Zaleca się:
1. Regularne spożywanie większej ilości posiłków małych objętościowo (5 – 6
razy dziennie).
2. Unikanie nadwagi, spożywanie pokarmów w ilościach gwarantujących
utrzymanie prawidłowej masy ciała.
3. Wypijanie dostatecznej ilości płynów (ok. 2 litry dziennie) jako
czynnika zapobiegającego utrudnieniu pasażu treści pokarmowej, a w
przypadku występowania biegunek 3 litry lub więcej, aby nie dopuścić do
odwodnienia organizmu.
4. Unikanie potraw powodujących powstawanie nadmiernej ilości gazów
jelitowych: suche nasiona roślin strączkowych, bób, kapusta,
kalafiory, brokuły, cebula, pory, szparagi, gruszki, czereśnie, piwo,
wody gazowane.
5. Unikanie produktów wywołujących nadmierną fermentację w jelitach,
zawierających:
- laktozę (mleko słodkie, mleko skondensowane, mleko w proszku,
zabielacze do kawy,
w mniejszym stopniu produkty fermentowane z mleka, takie jak kefir,
jogurt, twaróg)
- fruktozę (miód, słodkie soki owocowe bogate w fruktozę i
sorbitol: jabłkowy,
gruszkowy, winogronowy).
6. Ograniczenie produktów zawierających cukry rafinowane (cukier, słodycze,
słodkie i tłuste ciasta, wysokosłodzone dżemy, syropy owocowe).
7. Unikanie potraw o działaniu rozwalniającym: kawa w nadmiarze, wody
gazowane, buraki, papryka, suszone śliwki, zbyt ciepłe lub zbyt zimne
napoje, potrawy pikantne.
8. Wyłączenie z diety lub ograniczenie produktów zawierających duże ilości
błonnika nierozpuszczalnego (otręby pszenne, pieczywo razowe, grube
kasze, ciemny ryż, surowe warzywa i owoce ze skórką i pestkami, owoce
suszone, orzechy, migdały).
9. Zwiększenie w diecie produktów zawierających błonnik rozpuszczalny w
postaci pektyn (marchew gotowana, dynia, banany, surowe jabłka
tarte, płatki owsiane).
10. Stosowanie produktów o działaniu zapierającym takich jak: ryż biały,
mąka ziemniaczana, żelatyna, gorzka czekolada, oraz potraw z ich
zastosowaniem np. ryż na sypko do potraw, risotto z mięsa i warzyw, ryż z
jabłkami, kluski śląskie, kopytka, kisiele owocowe, galaretki mięsne,
rybne, galaretki z fermentowanych przetworów mlecznych (jeżeli pacjent
toleruje), galaretka z soku z czarnych jagód.
11. Stosowanie płynów garbnikowych (napar z suszonych czarnych jagód, kakao
gorzkie na wodzie, woda z czerwonym winem wytrawnym, mocna gorzka
herbata) i osłaniających (rumianek, cedzony napar z siemienia
lnianego).
12. Zwiększenie w diecie produktów zawierających pełnowartościowe białko:
chude gatunki mięsa (drób bez skóry, cielęcina, królik, młoda wołowina),
ryby (najwięcej białka zawiera flądra, karp, dorsz,
tuńczyk), jaja, chude wędliny (bez środków konserwujących), łagodne sery
żółte i topione, sery twarogowe (jeżeli pacjent toleruje).
13. Ograniczenie spożycia tłuszczu.
Z diety wyłącza się ciężkostrawne tłuszcze zwierzęce: smalec, słoninę,
boczek.
W ograniczonej ilości można stosować tłuszcze łatwo strawne takie jak:
masło, śmietanka, margaryny miękkie, oliwa z oliwek, oleje roślinne,
oleje rybie.
Te ostatnie są szczególnie wskazane w chorobach jelit, ze względu na
znaczną zawartość kwasów omega – 3 oraz witamin A, D i E mających
działanie antyoksydacyjne. Najbogatsze w te składniki są tłuste ryby
morskie: makrela, łosoś, tuńczyk, śledź, sardynka, szprot.
14. Ograniczenie spożycia włókien kolagenowych (ścięgna, powięzi, błony),
wzmagają one bowiem skurcze jelit.
Włókna kolagenowe występują szczególnie w mięsach przerośniętych
tkanką łączną.
15. Stosowanie odpowiednich technik kulinarnych przy sporządzaniu posiłków:
- gotowanie w wodzie i na parze
- duszenie bez uprzedniego obsmażania na tłuszczu (stosowanie
patelni teflonowych)
- pieczenie w folii, pergaminie lub rękawie foliowym
- sporządzanie zup i sosów na wywarach warzywnych (z warzyw
wskazanych w
diecie) oraz chudych rosołach (z drobiu, cielęciny, chudej
wołowiny)
- zagęszczanie zup i sosów zawiesiną z mąki i wody lub śmietanki
- stosowanie łagodnych przypraw (sól, vegeta, koperek zielony,
natka pietruszki,
majeranek, bazylia, pieprz ziołowy, wanilia, cynamon, sok z
cytryny)
✓ ZALECENIA DIETETYCZNE W PÓŹNIEJSZYM OKRESIE REKONWALESCENCJI
Dieta powinna być zbliżona do prawidłowej diety osób zdrowych z niewielkimi
modyfikacjami.
Powinna być dobrze przyswajalna, nie powodować wzdęć, zawierać ograniczoną
ilość składników resztkowych (z wyjątkiem okresu występowania zaparć).
W przypadku wycieńczenia i osłabienia organizmu należy zwiększyć w diecie
spożycie produktów wysokobiałkowych i wysokoenergetycznych, które podniosą
wartość odżywczą diety bez jednoczesnego znacznego zwiększania jej
objętości, co jest bardzo istotne u chorych cierpiących jednocześnie na
brak apetytu, czy mających wzdęcia i uczucie pełności po posiłkach.
Można to osiągnąć poprzez:
1. Wzbogacenie diety w produkty wysokobiałkowe takie jak:
sery żółte, sery topione, jaja, ryby (szczególnie tłuste gatunki
takie jak: makrela, łosoś,
tuńczyk, śledź, sardynka), mięso oraz (jeżeli pacjent toleruje) serki
homogenizowane, tłuste twarogi.
2. Zastosowanie produktów wysokoenergetycznych takich jak:
masło, masło orzechowe, majonezy (do sałatek, kanapek), miód, desery z
bitą śmietaną (kisiele, galaretki), bezy, koktajle, słodkie sosy
(np. owoce w sosie waniliowym).
3. Stosowanie w diecie warzyw gotowanych, rozdrobnionych, surowych soków
warzywnych
(sok z buraków, sok wielowarzywny, sok pomidorowy).
4. Spożywanie owoców gotowanych, pieczonych lub w postaci przetartych
kompotów, przecierów owocowych lub przecierowych soków bezcukrowych (np.
Bobo – vita, Bobo – frut).
5. W przypadku występowania zaparć stosowanie owoców suszonych bądź
orzeszków jako przekąskę lub dodatek do sałatek.
6. Spożywanie mlecznych napojów fermentowanych typu „ bio ” zawierających
wyselekcjonowane szczepy bakterii fermentacji mlekowej i bifidobakterie.
Są to bakterie niezwykle korzystne dla naszego zdrowia. Hamują one rozwój
w przewodzie pokarmowym bakterii szkodliwych, wzmacniają system
odpornościowy organizmu, zmniejszają ryzyko powstawania nowotworów i
zaburzeń żołądkowo – jelitowych, wpływają regulująco na pracę jelit.
|NAZWA PRODUKTU/POTRAWY |ZALECANE |PRZECIWWSKAZANE |
| |Pieczywo jasne, |Pieczywo razowe żytnie |
| |pieczywo typu Graham w |i pszenne, rogaliki |
| |ograniczonych |francuskie, grube kasze|
|PRODUKTY ZBOŻOWE |ilościach, sucharki, |(pęczak, gryczana), |
| |drobne kasze (, |grube makarony. |
| |jaglana), ryż, drobne | |
| |makarony. | |
| |Mleko zsiadłe, kefir, |Sery żółte i topione, |
|MLEKO I PRODUKTY |jogurt, białe sery |sery pleśniowe, Feta, |
|MLECZNE |chude i półtłuste, |serek typu „Fromage". |
| |serek homogenizowany | |
| |odtłuszczony (jeśli są | |
| |dobrze tolerowane). | |
| |Gotowane na miękko, w |Gotowane na twardo, |
|JAJA |koszulkach, ścięte na |smażone tradycyjnie. |
| |parze w formie | |
| |jajecznicy, jaja | |
| |sadzone, omlety. | |
| |Mięsa chude: wołowina, |Mięsa tłuste: baranina,|
| |cielęcina, kurczak, |wieprzowina, gęś, |
| |indyk (najlepiej mięso |kaczka, ryby tłuste, |
| |z piersi i bez skóry), |jeśli są źle |
| |chuda wieprzowina w |tolerowane, wędliny |
|MIĘSO, WĘDLINY I RYBY |ograniczonych |tłuste, pasztety, |
| |ilościach, ryby chude |wędliny podrobowe, ryby|
| |(dorsz, leszcz, mintaj,|wędzone, mięso |
| |morszczuk, pstrąg, |peklowane, konserwy |
| |płastuga, sola, |mięsne i rybne. |
| |szczupak, sandacz), | |
| |ryby tłuste, jeśli są | |
| |dobrze tolerowane, | |
| |wędliny chude. | |
| |Masło, słodka |Śmietana, smalec, |
|TŁUSZCZE |śmietanka, oleje |słonina, boczek, łój, |
| |roślinne: rzepakowy, |margaryny twarde. |
| |oliwa z oliwek, olej | |
| |lniany. | |
| |Gotowane, gotowane |Frytki, ziemniaki |
|ZIEMNIAKI |tłuczone i puree |smażone, placki |
| | |ziemniaczane, pyzy, |
| | |chipsy. |
| |Marchew, kalafior |Wszystkie warzywa |
| |(jeśli jest |kapustne (czasem |
| |tolerowany), buraki, |dopuszcza się niewielki|
| |dynia, szpinak, |dodatek kapusty |
| |kabaczki, młody zielony|włoskiej), papryka, |
| |groszek, młoda fasolka |szczypiorek, cebula, |
|WARZYWA |szparagowa (jeśli jest |ogórek, rzodkiewka, |
| |tolerowana), warzywa z |kukurydza, warzywa |
| |wody, z dodatkiem |zasmażane, warzywa |
| |świeżego masła, bez |konserwowane octem. |
| |zasmażek, na surowo: | |
| |zielona sałata, | |
| |cykoria, pomidory bez | |
| |skórki, utarta | |
| |marchewka z jabłkiem. | |
| |Owoce dobrze dojrzałe |Wszystkie owoce |
| |bez pestek i skórki: |niedojrzałe, gruszki, |
| |jabłka, truskawki, |śliwki, czereśnie, |
|OWOCE |morele, brzoskwinie, |agrest, owoce suszone, |
| |pomarańcze, banany, |orzechy. |
| |maliny, porzeczki w | |
| |formie przecieru. | |
| |Żadne. |Wszystkie są |
|SUCHE STRĄCZKOWE | |zabronione: groch, |
| | |fasola, bób, soczewica,|
| | |soja. |
| |Cukier, miód, dżemy bez|Chałwa, czekolada, |
| |pestek, przetwory |słodycze zawierające |
|CUKIER I SŁODYCZE |owocowe pasteryzowane, |tłuszcz, kakao, |
| |kompoty, galaretki. |orzechy. |
| |Tylko łagodne: sól, |Ostre przyprawy: ocet, |
| |cukier, sok z cytryny, |pieprz, musztarda, |
|PRZYPRAWY |koper zielony, kminek, |papryka, kostki |
| |tymianek, majeranek, |rosołowe. |
| |bazylia, lubczyk, | |
| |rozmaryn, wanilia, | |
| |goździki, cynamon. | |
| |Kleiki, krupnik z |Kapuśniak, zupa |
| |dowolnej kaszy, |ogórkowa, fasola, |
| |przetarte zupy owocowe,|grochówka, zupy |
| |zupy warzywne czyste |zaprawione zasmażkami, |
| |(barszcz, pomidorowa), |zupy z proszku. |
| |zupa jarzynowa z | |
| |dowolnych warzyw, zupa | |
|ZUPY |ziemniaczana, zupy | |
| |zagęszczane zawiesiną | |
| |mąki w wodzie, mleku | |
| |lub słodkiej śmietance | |
| |- bez zasmażek, zupy | |
| |zaciągnięte żółtkiem | |
| |lub z dodatkiem | |
| |świeżego masła, zupy na| |
| |odtłuszczonych wywarach| |
| |mięsnych o ile nie ma | |
| |przeciwwskazań. | |
| |Gotowane, duszone, bez |Smażone, duszone, |
| |uprzedniego obsmażania,|pieczone w sposób |
|POTRAWY MIĘSNE I RYBNE |pieczone w folii |tradycyjny. |
| |aluminiowej, w rękawie | |
| |foliowym lub w | |
| |pergaminie, potrawki, | |
| |pulpety, budynie. | |
| |Kasze gotowane na sypko|Smażone, kotlety z |
| |lub rozklejone, budynie|kaszy, kluski |
|POTRAWY Z MĄKI I KASZY |z kaszy z dodatkiem |kładzione, francuskie, |
| |mięsa, warzyw lub |zacierki. |
| |owoców, lane kluski, | |
| |leniwe pierogi z małym | |
| |dodatkiem mąki. | |
| |O smaku łagodnym, |Ostre, na zasmażkach, |
| |zaprawiane słodką |sosy na mocnych i |
| |śmietanką, masłem lub |tłustych wywarach |
| |żółtkiem, zagęszczone |mięsnych lub kostnych. |
|SOSY |zawiesiną z mąki w | |
| |wodzie lub słodkiej | |
| |śmietance: koperkowy, | |
| |cytrynowy, potrawkowy; | |
| |sosy owocowe ze słodką | |
| |śmietanką. | |
| |Kompoty, kisiele, musy,|Torty i ciasta z kremem|
| |galaretki - z owoców |lub z bitą śmietaną, |
|DESERY |dozwolonych; galaretki,|pączki, faworki, tłuste|
| |kisiele, owoce w |ciasta, ciasta |
| |galaretce, biszkopty, |francuskie, piaskowe, |
| |czerstwe ciasto |kruche. |
| |drożdżowe. | |
| |Herbata, kawa (o ile |Mocna kawa, płynna |
|NAPOJE |nie ma przeciwwskazań),|czekolada, napoje |
| |mleko, napoje owocowe, |alkoholowe. |
| |soki warzywne, herbatki| |
| |owocowe i ziołowe. | |
20 . MODYFIKACJE DIETY LEKKOSTRAWNEJ I WYSOKOBIAŁKOWEJ
W CHOROBACH UKŁADU MOCZOWEGO
1. Odmiedniczkowe zapalenie nerek
a) okres wyrównany
- dieta lekkostrawna - bogata w owoce, soki owocowe, warzywne,
surówki oraz płyny
b) okres niewyrównany
- dieta uboga w białko i sód, ilość płynów kontrolowana, aby
nie dopuścić do
obrzęków
2. Zapalenie kłębuszków nerkowych
a) stan ostry
- dieta kleikowa poszerzona – małosolna i węglowodanowo
-tłuszczowa, w razie potrzeby dodatkowo z ogranicza się mięso,
podroby, ryby i inne produkty zawierające białko
3. Zespół nerczycowy
- dieta wysokobiałkowa z ograniczeniem cukru i warzyw bogatych w
szczawiany
oraz zwiększeniem ilości sodu i tłuszczów oraz w razie potrzeby
, ilości płynów
4. Kamica moczowa
- dieta mleczno-jarska, / mięso, drób, ryby w ograniczonych
ilościach, najlepiej jako potrawy gotowane /
5. Kamica szczawianowa
- dieta z ograniczeniem cukru i warzyw bogatych w szczawiany
oraz zwiększeniem ilości mięsa, drobiu, jaj, produktów zbożowych
6. Kamica fosforanowa
- dieta wysokobiałkowa - zakwaszająca mocz : mięso, drób, ryby
, kasze i makarony, w razie współistnienia osadów wapnia z
dodatkowym ograniczeniem mleka i jego przetworów.
21. Tabela zmian
|Nr karty zmian |Symbol zmian |Podpis |Data |
| | | | |
| | | | |
| | | | |
| | | | |
| | | | |
22. Rozdzielnik procedury
|Rodzaj dokumentu |Komórka organizacyjna- osoba |
| |otrzymująca dokument |
|Oryginał |Pełnomocnik ds. Akredytacji |
|Wersja papierowa | |
|Kopia papierowa |Komórki działalności leczniczej-wg rozdzielnika |
| |dostępnego u Pełnomocnika |
23. Oświadczenia pracowników
…..........................................................................
.....................................................................
(komórka organizacyjna szpitala - pieczątka)
Oświadczam, że zapoznałam /em się z treścią dokumentu:
…...........................................................................
........................................................................
( nazwa dokumentu)
i zobowiązuję się do jego przestrzegania i stosowania
|L.p|Nazwisko i imię |Stanowisko |Data |Podpis |
|1 | | | | |
|2 | | | | |
|3 | | | | |
|4 | | | | |
|5 | | | | |
|6 | | | | |
|7 | | | | |
|8 | | | | |
|9 | | | | |
|10 | | | | |
|11 | | | | |
|12 | | | | |
|13 | | | | |
|14 | | | | |
|15 | | | | |
|16 | | | | |
|17 | | | | |
|18 | | | | |