Załączniki

image001.png	ZAKOPANE jtal powiatowy im. dr Tytusa Chafubińskiegi
SKMBT_22319102809370.pdf	ZAKOPANE ital powiatowy im. dr Tytusa Chałubińskiego CERTYFIKAT 261622 Zakopane, 22 października 2019 r. DOA 0172-9-1/19 Sieć Obywatelska Watchdog Polska ul. Ursynowska 22/2 02-605 Warszawa W odpowiedzi na wniosek z dnia 15 października 2019 roku w sprawie udostępnienia informacji publicznej na podstawie art. 2 ust.1 i art. 10 ust. I ustawy z dnia 6 września 2001 r. o dostępie do informacji publicznej (Dz. U. z 2019 r. poz. 1429) udzielam odpowiedzi na poniższe pytania: 1. Czy w szpitalu zatrudniono dietetyku/dietetyków? (chodzi o bezpośrednie zatrudnienie przez szpital, a nie przez firmę cateringową). Jeżeli tak, to wnosinty o udostępnienie zakresu jego/ich obowiązków. Odpowiedź: Tak, w Szpitalu zatrudniono dietetyka. Zakres obowiązków w załączeniu do niniejszego pisma. Ilu pacjentów przypada na jednego zatrudnionego dietetyka? Odpowiedź: W Szpitalu jest 1 dietetyk. Edukację żywieniową prowadzą pielęgniarki w oddziałach. Czy w szpitalu istnieje możliwość uzyskania indywidulanej porady dietetyka? Jeżeli tak, to w jaki sposób informuje się o tym pacjentów? Odpowiedź: Jest możliwość uzyskania indywidualnej konsultacji dietetyka. Informacja o tej możliwości jest przekazywana przez personel medyczny podczas wywiadu przy przyjęciu pacjenta (lekarz, pielęgniarka). Szpital Powiatowy im. dr. Tytusa Chałubińskiego w Zakopanem ul. Kamieniec 10, 34-500 Zakopane tel.: (18) 20-15-351; faks: (18) 20-15-351 NIP: 736-14-54-039 REGON: 000311510 e-mail: sekretariat © szpital-zakopane.pl www.szpital-zakopane.pl u Ó. 10. Jl. 12. 13. Jaka jest wysokość całościowej dziennej stawki żywieniowej przypadającej na | pacjenta? Odpowiedź: Dorośli i dzieci starsze— 15,89 zł brutto. Dzieci do 1,5 roku życia 14,00 zł brutto. Czy szpitul korzysta z uslug zewnętrznej firmv cateringowej? Jeżeli tak, to czy w podpisanej umowie określono minimalną kwotę /procent przeznaczone na zakup skladników użytych do przygotowania posiłków? Odpowiedź: Tak, szpital korzysta z usług zewnętrznej firmy cateringowej. W umowie nie określono minimalnej kwoty/procentu przeznaczonego na zakup składników użytych do przygotowania posiłków. Czy szpital posiada dokumentację regulującą jakość produktów używanych do przygotowania posiłków — chodzi o wartość odżywczą i kaloryczną posiłków oraz dopuszczalna ilość konserwantów, barwników, dodatków? Jeśli tak to wnosimy o jej udostępnienie. Odpowiedź: Tak. Dokumentacja w załączeniu do niniejszego pisma. Czy w szpitalu kontroluje się jakość posilków podawanych pacjentom? Kto (stanowisko) odpowiada za kontrole i jak często się one odbywają? Odpowiedź: Kontrolę nad jakością posiłków sprawują pielęgniarki oddziałowe wspólnie z dietetykiem a okresowo kontrole są przeprowadzane przez Zespół ds. Żywienia. Czy w szpitalu kontroluje się, czy pacjent spożywa odpowiednią ilość pokarmu? Kto (stanowisko) odpowiada za te kontrole i jak często one się odbywają? Odpowiedź: Kontrole sprawuje się w uzasadnionych przypadkach przez personel medyczny oddziału. Czy w umowie z zewnętrzną firmą cateringową określono wymóg zatrudnienia dietetyka? Odpowiedź: Tak. Czy w szpitalu istnieje procedura zgłaszania skarg dotyczących niewłaściwego żywienia/zatrucia? Czy wyznaczono osobę odpowiedzialną za kontakt w sprawie zgłoszenia ww. skarg? Odpowiedź: Tak. Bieżące uwagi zgłaszane przez pacjentów kierowane są do dietetyka. Pisemne skargi kierowane są do Dyrekcji Szpitala zgodnie z procedurą. Prosimy o podanie liczby skarg dotyczących niewłaściwego żywienia/zatrucia w szpitalu zgłoszonych do szpitala w 2017 i 2018 r? W 2017 r była jedna skarga na żywienie w Szpitalu z kolei w 2018 r nie było skarg. Czy w 2018 r. lekarze przechodzili jakiekolwiek szkolenie z zakresu zasad prawidłowego żywienia chorych w szpitalu? Odpowiedź: Jeżeli są prowadzone to w ramach szkoleń wewnątrzoddziałowych. Prosimy o podanie liczy i rodzajów diet stosowanych przez szpital wraz ze wskazaniem źródeł ich opracowania (wiedza _ lekarza/wiedza dietetyka/publikacje naukowe/źródla internetowe/ wewnętrzne regulacje szpitala). Odpowiedź: Wytyczne ustalone w oparciu o wiedzę lekarza, dietetyka i publikacji naukowych. Wykaz diet w załączeniu. 14. Jeśli szpital nie jest w stanie zapewnić pacjentowi diety w skazanej przez lekarza (np. bezmlecznej czy bezglutenowej) to w jaki sposób zapewnia wówczas posilki pacjentowi ? Odpowiedź: Szpiral jest w stanie zapewnić pacjentowi odpowiednią dietę. 15. Czy na życzenie pacjenta szpital zapewnia dietę wegetariańską lub wegańską? Odpowiedź: Tak. 16. Czy szpital zapewnia chorym doustne suplementy pokarmowe wspomagające powrót do zdrowia (np. wspomagające gojenie ran, dostarczające dodatkowe ilości bialka)? Odpowiedź: Tak. DYREKTOR Szpitala Po go 1m. dr Tytusz Chałul iśfo W Zakopanem mgr Regia gókańz Otrzymują: 1x Adresat 1x a/a Sporządził: A.Seweryńska Szpital Powiatowy im. dr. Tytusa Chałubińskiego w Zakopanem ul. Kamieniec 10, 34-500 Zakopane tel.: (18) 20-15-351; faks: (18) 20-15-351 NIP: 736-14-54-039 REGON: 000311510 e-mail: sekretariat Q©szpital-zakopane.pl www.szpital-zakopane.pl
SKMBT_22319102809380.pdf	KARTA OPISU STANOWISKA PRACY WRAZ Z ZAKRESEM CZYNNOŚCI Komórka organizacyjna Szpital DYREKTOR ZAKOPANE Zastępca Dyrektora „„ital powiatowy ds. lecznictwa Imię i nazwisko 1. Nazwa stanowiska 2. Podległość służbowa Stanowisko podlega: Zastępca Dyrektora ds. lecznictwa Stanowisku podlegają: 3. Zastępstwa Pełni zastępstwo: Jest zastępowany przez: 4. Cel stanowiska: Wykonywanie świadczeń medycznych 5. Zadania podstawowe -obowiązki: Zakres obowiązków wynikających z art. 100 Kodeksu pracy: $1 Pracownik jest obowiązany wykonywać pracę sumiennie i starannie oraz stosować się do poleceń przełożonych, które dotyczą pracy, jeżeli nie są one sprzeczne z przepisami prawa lub umową o pracę. $2 Pracownik jest obwiązany w szczególności: I) przestrzegać czasu pracy ustalonego w zakładzie pracy, 2) przestrzegać regulaminu pracy i ustalonego w zakładzie pracy porządku, 3) przestrzegać przepisów oraz zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, a także przepisów przeciwpożarowych, 4) dbać o dobro zakładu pracy, chronić jego mienie oraz zachować w tajemnicy informacje, których ujawnienie mogłoby narazić pracodawcę na szkodę, 5) przestrzegać tajemnicy określonej w odrębnych przepisach, 6) przestrzegać w zakładzie pracy zasad współżycia społecznego. Zakres obowiązków wynikających z art. 211 Kodeksu Pracy: Przestrzeganie przepisów i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy jest podstawowym obowiązkiem pracownika. W szczególności pracownik jest obowiązany: 1) znać przepisy i zasady bezpieczeństwa i higieny pracy, brać udział w szkoleniu i instruktażu z tego zakresu oraz poddawać się wymaganym egzaminom sprawdzającym, 2) wykonywać pracę w sposób zgodny z przepisami i zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy oraz stosować się do wydawanych w tym zakresie poleceń i wskazówek przełożonych, 3) dbać o należyty stan maszyn. urządzeń, narzędzi i sprzętu oraz o porządek i ład w miejscu pracy. 4) stosować środki ochrony zbiorowej, a także używać przydzielonych środków ochrony indywidualnej oraz odzieży i obuwia roboczego, zgodnie z ich przeznaczeniem. 5) poddawać się wstępnym, okresowym i kontrolnym oraz innym zaleconym badaniom lekarskim i stosować się do wskazań lekarskich, 6) niezwłocznie zawiadomić przełożonego o zauważonym w zakładzie pracy wypadku albo zagrożeniu życia lub zdrowia ludzkiego oraz ostrzec współpracowników, a także inne osoby znajdujące się w rejonie zagrożenia, o grożącym im niebezpieczeństwie, 7) współdziałać z pracodawcą i przełożonymi w wypełnianiu obowiązków dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy. Zakres obowiązków (czynności) na stanowisku pracy: e Nadzór nad planowaniem jadłospisów dla pacjentów w zależności od stanu zdrowia, zasad dietetycznych i nawyków żywieniowych. * _ Prowadzenie kontroli jakości produktów żywnościowych oraz nadzór nad ich przechowywaniem w Szpitalu i przydatnością do spożycia. e Nadzór nad stanem sanitarno- higienicznym artykułów żywnościowych i posiłków. e Prowadzenie kontroli posiłków pod względem ilościowym i jakościowym. e Nadzór nad sporządzaniem diet specjalnych. © Dbanie o estetykę podawanych posiłków. * - Propagowanie zasad racjonalnego żywienia wśród pacjentów- edukacja pacjentów i ich rodzin. e _ Opracowanie wskazówek dietetycznych dla pacjentów wypisywanych do domu. * _ Organizowanie spotkań edukacyjnych dla pacjentów Szpitala w zakresie racjonalnego żywienia. e _ Szkolenie personelu medycznego w zakresie diet. Dietetyk ma prawo do : © stałego aktualizowania wiedzy zawodowej i udziału w szkoleniach, 6.Szczególne uprawnienia: nie dotyczy 7.Odpowiedzialność: e za powierzone mienie i sprzęt, 8. Kryteria oceny : Ocena punktowa (od 1 do 8 ), Rzetelność, Umiejętność stosowania odpowiednich przepisów/procedur, Planowanie i organizacja pracy, Postawa etyczna, Umiejętność pracy w zespole, Terminowość, Komunikatywność, Dyspozycyjność, PRNUALLUL Wymagania kwalifikacyjne: Niezbędne: Pożądane: Wykształcenie: - Ukończenie szkoły policealnej publicznej lub niepublicznej o uprawnieniach szkoły publicznej i uzyskanie tytułu zawodowego dietetyk lub dyplomu potwierdzającego kwalifikacje zawodowe w zawodzie dietetyk lub ukończenie technikum lub szkoły policealnej uzyskanie tytułu zawodowego technika technologii żywienia w specjalności dietetyka, lub tytuł zawodowy magistra lub licencjata na kierunku dietetyka, lub - rozpoczęcie przed dniem | października 2007r. studiów wyższych w specjalności dietetyka obejmujących co najmniej 1784 godziny kształcenia w zakresie dietetyki i uzyskanie tytułu magistra, lub - rozpoczęcie przed dniem | października 2007r. studiów wyższych na kierunku technologia żywności i żywienia człowieka o specjalności żywienie człowieka i uzyskanie tytułu magistra lub magistra inżyniera na tym kierunku Doświadczenie Cechy osobowe: Odpowiedzialność, Empatia, Sumienność, Umiejętność pracy w zespole, Dokładność, Zatwierdzam: Potwierdzenie o zapoznaniu się z treścią karty: DYREKTOR Imię i nazwisko: podpis Dataipodpis
SKMBT_22319102809390.pdf	Wydanie nr 2 KATALOG DIET z dnia 12.04.2013 Strona 1 z 40 Spis treści l - Dieta podstawowa (normalna, ogólna, pełna) II. _ Dieta łatwostrawna ( lekkostrawna ) III. Dieta łatwostrawna z ograniczeniem sodu (bezsolna) IV. - Dieta łatwostrawna z ograniczeniem tłuszczu (wątrobowa) Vv, Dieta łatwostrawna bogatobiałkowa VI. - Dieta łatwostrawna niskobiałkowa VII. Dieta ubogoenergetyczna (odchudzająca) VIII. Dieta z ograniczeniem łatwo przyswajalnych węglowodanów (cukrzycowa) IX. Dieta łatwostrawna o zmienionej konsystencji: a. płynna i płynna wzmocniona b. papkowata X. Dieta łatwostrawna niskoresztkowa XI. Dieta bogatoresztkowa XII. Dieta w alergii XIII. Dieta głodówkowa (ścisła) XIV. Dieta bezglutenowa W każdym opisie podano: Definicję diety, Wskazania do stosowania, Ogólne zasady diety, sposób przygotowania, stosowane techniki, Wykaz produktów i potraw zalecanych i przeciwwskazanych, Osoby odpowiedzialne za: NAPER I. DIETA PODSTAWOWA ( normalna, ogólna, pełna) 1. Definicja diety: Dieta podstawowa (normalna, ogólna) jest to zwykłe, racjonalne, prawidłowe żywienie ludzi zdrowych, a także chorych przebywających na leczeniu w szpitalu, którzy nie wymagają żywienia dietetycznego. 2. Wskazania do stosowania: pacjenci w szpitalu nie wymagający żywienia dietetycznego. 3. Ogólne zasady diety, sposób przygotowania, stosowane techniki: » Pacjenci powinni odżywiać się zgodnie z zasadami racjonalnego żywienia. » Wżywieniu podstawowym nie ma specjalnych ograniczeń dietetycznych. « Jadłospisy powinny być tak skonstruowane, aby z białka pochodziło 10 — 15% całodziennej energii, z tłuszczów nie więcej niż 30 % energii, w tym z tłuszczów nasyconych nie więcej niż 10% energii. » Dzienna zawartość cholesterolu nie powinna przekraczać 300mg. » Dieta powinna dostarczyć takich ilości składników odżywczych, jakie są zawarte w normach żywienia na poziomie zalecanym i przy niskiej aktywności fizycznej. 4. Produkty niewskazane: Nie zaleca się podawania produktów bardzo tłustych, np. boczku, słoniny, smalcu, tłustych wędlin, tłustego mięsa, produktów wzdymających, np. grochu, fasoli. II. DIETA ŁATWOSTRAWNA (lekkostrawna) Definicja diety: Dieta łatwo strawna, jest prostą modyfikacją żywienia podstawowego polegającą na eliminacji produktów, potraw, technik przygotowania drażniących przewód pokarmowy — ciężko strawnych. Powinna być dietą najczęściej stosowaną w zakładach leczniczych. Żywienie chorych powinno być jak najbardziej zbliżone do żywienia człowieka zdrowego; modyfikacja normalnego żywienia powinna być jak najmniejsza, trwać jak najkrócej i dotyczyć tylko tych chorych, dla których rzeczywiście jest ona niezbędna. Wskazania do stosowania: e stany gorączkowe « okresy rekonwalescencji, « w okresie rekonwalescencji ostrych zapaleń błony śluzowej żołądka, jelit, « wyrównane niedobory składników odżywczych, « choroby wymagające prze dłuższy czas leżenia w łóżku ( np. w związku z chorobami kręgosłupa), kiedy długotrwałe leżenie powoduje zwolnienie perystaltyki jelit, skłonność do wzdęć i zaparć, « czynnościowe choroby przewodu pokarmowego a zwłaszcza choroby żołądka, dwunastnicy i jelit, schorzenia wątroby i dróg żółciowych, szczególnie w kamicy wątrobowej oraz w pierwszym okresie po operacji pęcherzyka żółciowego i dróg żółciowych, w przewlekłym zapaleniu wątroby, marskości wątroby, chorobach żołądka i jelit, jak np. w późniejszych okresach pooperacyjnych żołądka i jelit (resekcja żołądka i jelit ) itp., » choroby układu krążenia, przebiegające z niewydolnością tego układu, « wyrównane choroby nerek i dróg moczowych, e wnietolerancjach pokarmowych, « żywienie małych dzieci, « żywienie ludzi starszych. Ogólne zasady diety: Zadania i skład diety łatwo strawnej « oszczędzać przewód pokarmowy ( lub chory narząd ) i wpływać na poprawę stanu zdrowia, poprzez jak najlepsze trawienie i wchłanianie składników odżywczych, « pokrywać zwiększone zapotrzebowanie na te składniki, które na skutek choroby organizmu utracił, « pomagać w wyzdrowieniu, « być pozbawiona składników, których przemiana w organizmie jest upośledzona, « nie zawierać składników „na które chory jest uczulony « W diecie należy dostarczyć takiej ilości energii i składników odżywczych, jak dla osób zdrowych, o należnej masie ciała, czyli w ilościach pokrywających jego dobowe zapotrzebowanie. Dieta powinna zawierać: » białka 65-90g u dorosłych, natomiast u dzieci w zależności od wieku, co powinno stanowić ok. 12% energii dziennej racji pokarmowej « z tłuszczu powinno pochodzić ok. 30% energii, . węglowodany powinny pokryć resztę zapotrzebowania energetycznego ( ok. 55-60%). « Aby zapewnić w diecie odpowiednie ilości składników odżywczych, należy uwzględnić w żywieniu produkty z wszystkich 12 grup produktów. « Prawidłowo skomponowana dieta powinna dostarczyć takich ilości składników odżywczych, jakie są zawarte w normach żywienia na poziomie zalecanym i przy niskiej aktywności fizycznej. Dobór produktów W diecie wyklucza się: «_ produkty i potrawy powodujące nadmierne wydzielanie soków trawiennych (ciężkostrawne, tłuste, ostre, długo zalegające w żołądku), . zawierające duże ilości włókna pokarmowego ( głownie frakcje nierozpuszczalne błonnika pokarmowego), « produkty zawierające błonnik (warzywa, owoce) powinny być młode, miękkie, raczej gotowane, nie w formie surówek « produkty i potrawy wzdymające, « marynaty i używki, ostre przyprawy, « niewskazane są potrawy wędzone i surowe, cebula i ogórki, warzywa kapustne i strączkowe. Stosowane techniki przygotowania posiłków Stosowane techniki kulinarne (poprawiające strawność składników odżywczych, w tym także rozpulchniające i rozdrabniające): « gotowanie w wodzie i w parze (często połączone z przecieraniem, miksowaniem, rozdrabnianiem), « pieczenie w folii aluminiowej lub w pergaminie ( nie wymaga stosowania tłuszczu, produkt jest miękki, brak chrupiącej skórki ), » spulchnianie potraw przez dodanie do nich ubitych białek jaj lub namoczonej w wodzie lub mleku bułki, tłuszcz do potraw dodaje się po przyrządzeniu, « do zagęszczania potraw stosujemy zawiesinę z mąki i wody lub z mąki i mleka ( nie zasmażki), « Produkty stosowane przy sporządzaniu potraw w diecie łatwo strawnej powinny być bardzo świeże i dobrej jakości. Powinny być dobrze ugotowane, miękkie, smaczne, niezbyt słodkie, mało słone, nie kwaśne i nie ostre. « Posiłki powinny być ciekawie zestawione, o apetycznym wyglądzie, przyprawione dozwolonymi w diecie łagodnymi przyprawami. « Należy dbać o częste spożywanie posiłków w małych objętościach, najlepiej 5 razy dziennie, podawanych regularnie w określonych godzinach, a kolację spożywać nie później niż 2 godziny przed snem. III. DIETA ŁATWO STRAWNA Z OGRANICZENIEM SODU (bezsolna) Definicja diety: Dieta łatwo strawna z ograniczeniem sodu jest odmianą diety łatwo strawnej, w której ogranicza się sód ( w postaci NaCl ) do poziomu poniżej 2g/dobę (u ludzi zdrowych norma ta wynosi 6g NaCl/dobę). Wskazania do stosowania: « niewydolność układu krążenia z obrzękami i dusznością e choroba nadciśnieniowa Ogólne zasady diety: zadanie i skład diety, stosowane techniki W diecie tej stosuje się taki same zasady, jak w diecie łatwo strawnej, tj.: « wyklucza się pokarmy ciężkostrawne, tłuste, długo zalegające w żołądku, ostre, wzdymające, z dużą ilością błonnika, potrawy wędzone, marynaty, ostre przyprawy i używki, » stosuje się takie same techniki kulinarne (gotowanie w wodzie i parze, połączone z przecieraniem, miksowaniem, rozdrabnianiem, pieczenie w folii aluminiowej, rękawie foliowym lub pergaminie) . zagęszczanie potraw zawiesinami z mąki i wody, mąki i mleka a nie zasmażkami, dodawania tłuszczu do gotowej potrawy, . spożywanie posiłków częściej (4-5 razy dziennie), a w mniejszej objętości, ostatni posiłek należy spożyć ok. 3 godz. przed snem. » - W diecie z ograniczeniem sodu ogranicza się ilość soli kuchennej (poniżej 29 na dobę) oraz płyny. « Potrawy należy przyrządzać bez soli, dobierając tak produkty, aby zawierały w swoim składzie jak najmniejszą ilość chlorku sodu. « Pieczywo również należy stosować bez dodatku soli kuchennej. „ Nie podaje się produktów, do których w procesie przetwarzania używa się Soli kuchennej: wędlin, konserw mięsnych i rybnych, marynat, kiszonek, produktów solnych (ryby, tłuszcze itp.), serów fermentowanych, zup w proszku, przypraw z solą i wszelkich dań gotowanych, do których może być dodawana sól. « Zabroniony jest alkohol i przy nadciśnieniu — kawa prawdziwa. Wykaz produktów i potraw dozwolonych i przeciwwskazanych Nazwa produktu lub potrawy Produkty zbożowe Mleko i produkty mleczne Jaja Mięso, wędliny, ryby Dozwolone Pieczywo pszenne, jasne, czerstwe, bez dodatku soli, Mąka pszenna pytlowa, owsiana, kukurydziana, ziemniaczana, Makaron drobny (np. nitki) Kasze drobne oraz kasze z małą ilością błonnika: manna, kukurydziana, krakowska jęczmienna, ryż Mleko słodkie 2% i zsiadłe, jogurt, kefir, sery twarogowe chude lub półtłuste, serek homogenizowany Całe, białka i w ograniczonych ilościach żółtka Gotowane na miękko, w koszulkach, ścięte na parze Mięsa chude: cielęcina, wołowina —z młodych sztuk kurczaki, indyki : (najlepiej mięso z piersi, bez skóry) chuda wieprzowina w ograniczonej ilości, Ryby chude: dorsz, leszcz, mintaj, morszczuk, pstrąg, płastuga, sola, szczupak, sandacz, (ryby tłuste w ograniczonej ilości- jeżeli są dobrze tolerowane) Przeciwwskazane Pieczywo żytnie, razowe, z dodatkiem soli, Mąka razowa, żytnia, Makarony grube, kasze grube nie przecierane oraz gruba kasza gryczana i jaglana Sery żółte i topione, sery pleśniowe Feta, serki typu „Fromage” Tłuste gatunki mięsa, Tłuste gatunki drobiu, Tłuste gatunki ryb — jeśli nie są dobrze tolerowane, Wszystkie gatunki wędlin, Wszystkie konserwy mięsne, rybne i z dodatkiem mięsa lub ryb, Ryby wędzone i marynowane Tłuszcze Ziemniaki Warzywa Owoce Suche strączkowe Cukier i słodycze Przyprawy Zupy Potrawy mięsne i rybne Masło świeże, margaryny miękkie, słodka śmietanka, oleje roślinne: oliwa z oliwek, olej sojowy, słonecznikowy, rzepakowy, kukurydziany Gotowane, gotowane tłuczone w postaci puree Marchew, buraki, dynia, szpinak, selery, pietruszka, kabaczki, młody zielony groszek (najczęściej przetarty w formie zupy lub puree),w ograniczonej ilości: kalafior, brokuł, młoda fasolka szparagowa; warzywa z wody oprószane mąką z dodatkiem świeżego masła lub margaryny, bez zasmażek: Na surowo: zielona sałata, cykoria, pomidory bez skórki, utarta marchewka z jabłkiem Owoce dobrze dojrzałe bez skórki i pestek — jabłka, truskawki, morele, brzoskwinie, pomarańcze, cytryny, banany, maliny i porzeczki (oraz inne owoce jagodowe) w postaci soku lub przecieru Żadne Cukier (dozwolony, ale nie preferowany), miód, dżemy bez pestek, przetwory owocowe pasteryzowane; kompoty, galaretki Tylko łagodne w ograniczonych ilościach: sok z cytryny (ewent. Kwasek cytrynowy),cukier, koper zielony, kminek, tymianek, majeranek, bazylia, lubczyk, rozmaryn, wanilia, goździki, cynamon, Z dozwolonych warzyw i owoców, krupniki, mleczne, zupy podprawiane zawiesiną, sporządzane na wywarach warzywnych Gotowane, duszone bez uprzedniego obsmażania, pieczone w folii aluminiowej, pergaminie lub w rękawie foliowym, Potrawki, pulpety, budynie Śmietana, smalec, słonina, boczek, łój, margaryny twarde, Tłuszcze solone Frytki, wszelkiego rodzaju ziemniaki smażone, placki ziemniaczane, pyzy, chipsy Wszystkie odmiany kapusty (czasem dopuszcza się niewielki dodatek kapusty włoskiej), papryka, szczypior, cebula, ogórki świeże i kiszone, rzodkiewka, kukurydza (również z puszki), warzywa z zasmażkami, warzywa kiszone, konserwowane octem, Wszystkie owoce niedojrzałe, Śliwki, gruszki, czereśnie, owoce suszone, orzechy Wszystkie są zabronione Chałwa, czekolada, słodycze zawierające tłuszcz, kakao, orzechy Sól, pieprz, musztarda, papryka, wszelkiego rodzaju pikle, ocet Zupy na rosołach mięsnych, kostnych, grzybowych; zupy z warzyw strączkowych i kapustnych, zupy na zasmażkach, tłuste, zawiesiste Smażone, duszone i pieczone w sposób tradycyjny Potrawy z mąki i kasz Kasze gotowane na sypko lub Smażone, kotlety z kaszy, kluski kładzione, rozklejone, budynie z kasz z francuskie, ciasto na pierogi, naleśniki, zacierki, dodatkiem mięsa, warzyw lub owoców, risotto, lane kluski, leniwe pierogi z małym dodatkiem mąki; drobny makaron, ciasto drożdżowe, biszkoptowe Sosy O smaku łagodnym, zaprawiane Ostre, na zasmażkach, sosy na mocnych i słodką śmietanką, masłem lub tłustych wywarach kostnych i mięsnych żółtkiem, zagęszczone zawiesiną z mąki i wody, z mąki i mleka lub z mąki i słodkiej śmietanki; Sosy: potrawkowy, koperkowy, cytrynowy, pomidorowy, sosy owocowe ze słodką śmietanką Desery Kompoty, kisiele, musy, galaretki Torty i ciasta z kremem lub z bitą śmietaną, — z owoców dozwolonych; pączki, faworki, tłuste ciasta jak: francuskie, galaretki, kisiele, kremy z mleka, piaskowe, kruche owoce w galaretce lub kremie, biszkopty, czerstwe ciasto drożdżowe Napoje Słaba herbata, słaba kawa ( o ile / Mocna herbata i kawa, mocne kakao, płynna nie ma przeciwwskazań), mleko, _ czekolada, napoje alkoholowe, wody gazowane napoje owocowe, soki warzywne, herbatki owocowe i ziołowe IV. DIETA ŁATWOSTRAWNA Z OGRANICZENIEM TŁUSZCZU (wątrobowa) Definicja diety: Dieta łatwo strawna z ograniczeniem tłuszczu jest odmianą diety łatwo strawnej. Różnica polega na zawartości tłuszczu: w diecie łatwo strawnej podaje się go ok. 70-75g/dobę (tj. 30% zapotrzebowanie kalorycznego), natomiast w diecie łatwo strawnej z ograniczeniem tłuszczu: 40-50g na dobę. W w/w diecie stosuje się poza tym większe obostrzenia dotyczące doboru produktów, technik sporządzania posiłków, zawartości błonnika. Wskazania do stosowania: e ostre i przewlekłe zapalenie wątroby, „ ostre i przewlekłe zapalenie trzustki, « przewlekłe zapalenie pęcherzyka i dróg żółciowych, „ kamica żółciowa (pęcherzykowa i przewodowa), okres zaostrzenia wrzodziejącego zapalenia jelita grubego, niedokwaśność żołądka. Ogólne zasady diety: zadanie i skład diety » - Wdiecie tej tłuszcz jest ograniczony do 40 — 50g na dobę, zarówno pod względem ilościowym, jak i jakościowym. Jest to tłuszcz zawarty w produktach (mleku, mięsie, wędlinach) oraz tłuszcz dodany do pieczywa i potraw. Ograniczenie tłuszczu jest konieczne ze względu na upośledzone jego trawienie i wchłanianie w w/w przypadkach chorobowych. Stosuje się tłuszcze lekko strawne o niskim punkcie topienia jak: masło, margaryny miękkie, oliwa z oliwek, olej słonecznikowy, sojowy. » Z diety należy wykluczyć pokarmy długo zalegające w żołądku oraz ostre przyprawy i używki. « Ogranicza się również ilość błonnika. » Nie podaje się cebuli i czosnku, warzyw wzdymających (wszystkie odmiany kapusty, warzywa strączkowe) i innych ciężko strawnych warzyw i owoców: gruszki, śliwki, czereśnie, orzechy, ogórki, papryka, rzodkiewka itp. » Posiłki należy podawać częściej, w mniejszych objętościach — około 5 razy na dobę. « Potrawy powinny być ciepłe (nie za zimne i nie za gorące). » - Wdiecie stosuje się potrawy gotowane, duszone bez tłuszczu, pieczone w folii aluminiowej, pergaminie lub rękawie foliowym. « W ostrych stanach w w/w przypadkach chorobowych należy podawać potrawy tylko gotowane, jako najlżej strawne. » Zupy i sosy sporządza się na wywarach warzywnych i podprawia zawiesinami z mąki i mleka (zabronione są zasmażki). « Do potraw, w których podstawę stanowią jajka, dodaje się tylko pianę z białka. » Dozwolone warzywa i owoce podaje się w postaci gotowanej i rozdrobnionej ewentualnie w postaci surowych, rozcieńczonych soków. Wykaz produktów i potraw dozwolonych i przeciwwskazanych Nazwa produktu lub potrawy Produkty zbożowe Mleko i produkty mleczne Jaja Mięso, wędliny, ryby Tłuszcz Ziemniaki Warzywa Owoce Dozwolone pieczywo jasne i czerstwe, sucharki, drobne kasze: manna, krakowska, jęczmienna łamana — dobrze oczyszczona, ryż, drobne makarony Mleko słodkie i zsiadłe ( 0 i 0,5%) (jeśli źle tolerowane — w ograniczonej ilości), jogurt 0% tł., biały ser chudy, serek homogenizowany chudy Białko jaja: jeśli są dobrze tolerowane- całe jaja w ograniczonej ilości do potraw Mięsa chude: cielęcina, wołowina, kurczaki, indyki (najlepiej mięso z piersi, bez skóry), chudy schab w bardzo ograniczonej ilości, Ryby chude: dorsz, leszcz, mintaj, morszczuk, pstrąg, płastuga, sola, szczupak, sandacz, Wędliny chude: polędwica, szynka, chuda kiełbasa szynkowa — wieprzowe, wołowe lub drobiowe Masło, margaryny miękkie, oleje roślinne: oliwa z oliwek, olej rzepakowy, sojowy, słonecznikowy, kukurydziany — w bardzo ograniczonej ilości (do smarowania folii lub pergaminu do pieczenia) Gotowane, gotowane tłuczone, w postaci puree Marchew, buraki, dynia, szpinak, seler, pietruszka W ograniczonych ilościach: kalafior, młody zielony groszek i fasolka szparagowa — jako dodatek do zupy lub innych warzyw — najlepiej przetarte, warzywa z wody oprószone mąką z dodatkiem świeżego masła lub margaryny, bez zasmażek, na surowo: zielona, krucha (miękka) sałata, pomidory bez skórki, drobno posiekany koperek Owoce dobrze dojrzałe: jagodowe, cytrusowe, jabłka, winogrona, morele, brzoskwinie (gotowane lub w postaci soków lub przecierów) Przeciwwskazane Pieczywo razowe żytnie i pszenne, każde pieczywo świeże, rogaliki francuskie (croissant), grube kasze: pęczak, gryczana, grube makarony Mleko tłuste, serek biały i serek ' homogenizowany tłuste, sery żółte i topione, sery pleśniowe, Feta, serki typu „„Fromage” Żółtko jaja Mięsa tłuste: baranina, wieprzowina, gęsi, kaczki; ryby tłuste: węgorz, halibut, śledź, karp; wędliny tłuste, pasztety, wędliny podrobowe; ryby wędzone, mięsa peklowane, konserwy mięsne i rybne Śmietana, śmietanka, smalec, słonina, boczek, łój, margaryny twarde frytki, wszelkiego rodzaju ziemniaki smażone, placki ziemniaczane, pyzy, chipsy Wszystkie odmiany kapusty, papryka, szczypior, cebula, por, ogórki świeże, kiszone i konserwowe, rzodkiewki, kukurydza, (również z puszki), awokado, warzywa z zasmażkami, konserwowane octem. wszystkie owoce niedojrzałe: gruszki, Śliwki, czereśnie, agrest, Śliwka suszona, orzechy Suche strączkowe Cukier i słodycze Przyprawy Zupy Potrawy mięsne i rybne Potrawy z mąki i kasz Sosy Desery Napoje Żadne Cukier (dozwolony, ale nie preferowany) miód, dżemy z owoców bezpestkowych, przetwory owocowe (z dozwolonych owoców)pasteryzowane: kompoty, galaretki Tylko łagodne w ograniczonych ilościach: sól, cukier, sok z cytryny (ewent. Kwasek cytrynowy), koperek zielony, kminek, tymianek, majeranek, bazylia, lubczyk, rozmaryn, wanilia, goździki Kleiki, krupniki z dozwolonych kasz, zupy mleczne przetarte zupy owocowe z dozwolonych owoców, zupy warzywne czyste (barszcz, pomidorowa), zupy jarzynowe z dozwolonych warzyw, zupa ziemniaczana, zupy zagęszczone zawiesiną z mąki i wody lub mleku — bez zasmażek Gotowane, duszone bez uprzedniego obsmażania, pieczone w folii aluminiowej lub pergaminie lub w rękawie foliowym Potrawki (bez śmietany), pulpety, budynie Kasze gotowane na sypko lub rozklejone, budynie z kasz z dodatkiem mięsa, warzyw lub owoców, lane kluski (na białkach), leniwe pierogi z małym dodatkiem mąki, makaron „Nitki” O smaku łagodnym zaprawiane niewielką ilością masła lub margaryny miękkiej, zagęszczone zawiesiną z mąki i wody, z mąki i mleka (nie zasmażką) sosy: potrawkowy, koperkowy, jarzynowy, pomidorowy, waniliowy Kompoty, kisiele, musy, sorbety, galaretki — z dozwolonych owoców, galaretki i kisiele z mleka, owoce (dozwolone) w galaretce lub z budyniem; biszkopt (na białku jaj), czerstwe ciasto drożdżowe (bez jaj, z bardzo małym dodatkiem masła, margaryny lub oleju) Mleko (0 lub 0,5%)w ograniczonej ilości, kawa zbożowa z mlekiem, napoje mleczne, słaba herbata, herbata z cytryną lub mlekiem, sok pomidorowy, napój z owoców róży, herbatki owocowe i ziołowe. Zabronione są wszystkie: groch, fasola, bób, soczewica, soja Chałwa, czekolada, słodycze zawierające tłuszcz, kakao, orzechy Ostre przyprawy: ocet, pieprz, musztarda, papryka, wszelkiego rodzaju pikle Zup: fasolowa, grochówka, kapuśniaki, zupa ogórkowa, rosół, zupy na wywarach z mięsa i kości, zupy zaprawiane zasmażkami, zupy w proszku i inne gotowe z torebki Smażone, duszone i pieczone w sposób tradycyjny Ciasta robione na stolnicy, żółtkami, smażone, kluski francuskie, kładzione, zacierki, naleśniki, Kasze grube nie przecierane, zapiekanki, potrawy z kasz smażone Na zasmażkach, sosy na mocnych i tłustych wywarach mięsnych lub kostnych, Ostre: chrzanowy, grecki, śmietanowy, majonezowy Torty i ciasta z kremem lub bitą śmietaną, pączki, faworki, tłuste ciasta jak francuskie, piaskowe, kruche, biszkopty i inne ciasta z całymi jajami Desery z używkami Kawa, mocna herbata, kakao, płynna czekolada, napoje alkoholowe V. DIETA ŁATWO STRAWNA BOGATOBIAŁKOWA Definicja diety Dieta łatwo strawna jest odmianą diety łatwo strawnej, w której zostaje zwiększona ilość białka o wysokiej wartości odżywczej w porównaniu z zapotrzebowaniem człowieka zdrowego. Wskazania do stosowania: « wyniszczenie organizmu, » wsilnych oparzeniach lub zranieniach, « w chorobach gorączkowych (choroby zakaźne, gruźlica, zapalenie płuc, zapalenie oskrzeli itp.), « mukowiscydoza, nerczyca. Ogólne zasady diety: zadanie diety, skład diety, stosowane techniki „ Zadaniem diety bogato białkowej jest dostarczenie organizmowi odpowiedniej ilości białka o wysokiej wartości odżywczej, przede wszystkim dla celów anabolicznych: dla budowy i odbudowy komórek i tkanek ustroju, tworzenia białka ciał odpornościowych, enzymów, hormonów. Ilość białka w diecie powinna być większa niż 1g/1kg wagi ciała należnej, tj. więcej niż ok. 75- 80g/dobę (może to być np. 100-120 lub 130g/dobę). W związku z tym dieta jest bogata w produkty pochodzenia zwierzęcego: mleko, sery, jaja, mięso i jego przetwory, ryby. „ - Dieta bogatobiałkowa musi mieć dostateczną wartość energetyczną; przy niedoborze składników energetycznych białko może zostać wykorzystane jako materiał energetyczny. « Chorzy wymagający diety bogatobiałkowej bardzo często mają zmniejszony apetyt, stąd też posiłki powinny być urozmaicone i smaczne. « Dieta bogatobiałkowa podstawowa i wszystkie jej warianty powinny mieć cechy diety łatwostrawnej. Wykaz produktów i potraw dozwolonych i przeciwwskazanych Nazwa produktu lub potrawy Produkty zbożowe Mleko i produkty mieczne* Jaja Tłuszcz Mięso, wędliny, ryby Ziemniaki Warzywa Dozwolone pieczywo jasne i czerstwe (czasem pieczywo typu Graham w ograniczonej ilości), sucharki, drobne kasze: manna, krakowska, jęczmienna łamana — dobrze oczyszczona, ryż, drobne makarony Mleko słodkie i zsiadłe 2% tł, jogurt, kefir, biały ser (chudy lub półtłusty), serek homogenizowany Gotowane na miękko, w koszulkach, ścięte na parze w formie jajecznicy, jaj sadzonych, omletów Masło, margaryny miękkie, słodka śmietanka; oleje roślinne: rzepakowy, oliwa z oliwek, sojowy, słonecznikowy, kukurydziany Mięsa chude: cielęcina, wołowina, kurczaki, indyki (najlepiej mięso z piersi, bez skóry), chuda wieprzowina w ograniczonej ilości; ryby chude: dorsz, leszcz, mintaj, morszczuk, pstrąg, płastuga, sola, szczupak, sandacz, (ryby tłuste — w ograniczonej ilości, jeśli są dobrze tolerowane) Wędliny chude: szynka, polędwica (wieprzowe i drobiowe), chuda kiełbasa szynkowa wieprzowa lub wołowa Gotowane, gotowane tłuczone, w postaci puree Marchew, kalafior, buraki, dynia, szpinak, kabaczki, młody zielony groszek- najczęściej przetarty w formie zupy lub puree, młoda fasolka szparagowa, warzywa z wody Przeciwwskazane Pieczywo razowe żytnie i pszenne, każde pieczywo świeże, rogaliki francuskie (croissant), grube kasze: pęczak, gryczana, grube makarony Mleko tłuste 3,2% tł, mleko w proszku tłuste, sery żółte i topione, sery pleśniowe, Feta, serki typu „Fromage” Gotowane na twardo i smażone w zwykły sposób Śmietana, smalec, słonina, boczek, łój, margaryny twarde Mięsa tłuste: wieprzowina, wołowina, baranina, gęsi, kaczki; ryby tłuste jeśli źle tolerowane; wędliny tłuste, pasztety, wędliny podrobowe; ryby wędzone, mięsa peklowane, konserwy mięsne i rybne frytki, wszelkiego rodzaju ziemniaki smażone, placki ziemniaczane, pyzy, chipsy Wszystkie odmiany kapusty, (czasem dopuszcza się niewielki dodatek kapusty włoskiej),papryka, szczypior, Owoce Suche strączkowe Cukier i słodycze Przyprawy Zupy Potrawy mięsne i rybne Potrawy z mąki i kasz Sosy Desery oprószone mąką z dodatkiem świeżego masła lub margaryny; bez zasmażek, Na surowo: zielona sałata, cykoria, pomidory bez skórki, utarta marchewka z jabłkiem Owoce dobrze dojrzałe, bez skórki i pestek: jabłka, winogrona, truskawki, arbuzy, morele, brzoskwinie, pomarańcze, banany; maliny i porzeczki w formie przecieru lub soku Żadne Cukier (dozwolony, ale nie preferowany) miód, dżemy bez pestek, przetwory owocowe pasteryzowane: kompoty, galaretki Tylko łagodne w ograniczonych ilościach: sól, cukier, sok z cytryny, koper zielony, kminek, tymianek, majeranek, bazylia, lubczyk, rozmaryn, wanilia, goździki, ew. cynamon, Kleiki, krupniki z dozwolonych kasz, zupy mleczne przetarte zupy owocowe, zupy warzywne czyste (barszcz, pomidorowa), zupy jarzynowe z dozwolonych warzyw, zupa ziemniaczana, (zupy na odtłuszczonych wywarach mięsnych, o ile nie ma przeciwwskazań); zupy zagęszczone zawiesiną z mąki i wody lub z mąki i mleka lub z mąkii słodkiej śmietanki- bez zasmażek; zupy zaciągane żółtkiem lub z dodatkiem świeżego masła lub odtłuszczonego mleka w proszku Gotowane, duszone bez uprzedniego obsmażania, pieczone w folii aluminiowej lub rękawie foliowym lub w pergaminie, potrawki, pulpety, budynie Kasze gotowane na sypko lub rozklejone, budynie z kasz z dodatkiem mięsa, warzyw lub owoców, lane kluski, leniwe pierogi z małym dodatkiem mąki O smaku łagodnym zaprawiane masłem lub żółtkiem, zagęszczone zawiesiną z mąki i wody, z mąki i mleka lub z mąki i słodkiej śmietanki(jeśli w danej diecie jest dozwolona) sosy: koperkowy, potrawkowy, cytrynowy, sosy owocowe, majonez-tylko domowy, świeżo przygotowany z dowolnych olejów, z dodatkiem soku z cytryny (bez musztardy) Kompoty, kisiele, musy, galaretki — z OWOCÓW dozwolonych; galaretki, kisiele, kremy, budynie z mleka; owoce w galaretce lub kremie; biszkopty, czerstwe ciasto drożdżowe cebula, ogórki, rzodkiewka, kukurydza, (również z puszki), wszystkie warzywa z zasmażkami, konserwowane octem wszystkie owoce niedojrzałe: gruszki, Śliwki, czereśnie, agrest, owoce suszone, orzechy Wszystkie są zabronione: groch, fasola, bób, soczewica, soja Chałwa, czekolada, słodycze zawierające tłuszcz, kakao, orzechy Przyprawy ostre: ocet, pieprz, musztarda, papryka, wszelkiego rodzaju pikle Kapuśniaki, zupa ogórkowa, fasolowa, grochowa, zupy ze śmietaną, zaprawiane zasmażkami, zupy w proszku, zupy na wywarach z mięsa — jeśli nie są tolerowane Smażone, duszone i pieczone w tradycyjny sposób Smażone, kotlety z kaszy, kluski kładzione, francuskie, zacierki Ostre, na zasmażkach, sosy na mocnych i tłustych wywarach mięsnych lub kostnych Torty i ciasta z kremem lub z bitą | śmietaną, pączki, faworki, tłuste ciasta jak francuskie, piaskowe, kruche, ciasta z dodatkiem proszku do pieczenia VI. DIETA ŁATWO STRAWNA NISKOBIAŁKOWA Definicja diety: Dieta niskobiałkowa jest odmianą diety łatwo strawnej, w której zmniejsza się ilość białka w stosunku do zapotrzebowania człowieka zdrowego. Wskazania do stosowania: « niewydolność nerek, e niewydolność wątroby, « w innych przypadkach chorobowych — wg zaleceń lekarza. Ogólne zasady diety: zadanie i skład diety, stosowane techniki » Dietą niskobiałkową jest taka dietą, która dostarcza ok. 40g białka, podczas gdy dieta bardzo niskobiałkowa zawiera jedynie 20g białka. « Wktórych przypadkach chorobowych należy stosować dietę niskobiałkową i jaka ma być w niej zawartość białka, decyduje lekarz. Uważa się, że stosuje się ją w niewydolności nerek, a także wątroby » - Zadaniem diety niskobiałkowej jest utrzymanie możliwie dobrego stanu odżywienia chorego, przez dostarczanie potrzebnej ilości energii, składników mineralnych i witamin, przy zmniejszonej ilości białka w stosunku do zapotrzebowania człowieka zdrowego. » - Stosując dietę niskobiałkową należy stale kontrolować ilość i jakość spożywanego białka oraz prowadzić stałą kontrolę elektrolitów, takich jak: sód, potas, wapń, fosfor, oraz kontrolę pobieranych płynów. » - Dieta niskobiałkowa jest ustalana indywidualnie, gdyż ilość białka musi być ograniczana w stopniu zależnym od tolerancji tego składnika przez organizm chorego. Ilość białka w diecie może być zmieniana w czasie trwania choroby. Przy dużych ograniczeniach białka, jego zawartość powinna być niższa aniżeli 0,5g na kg masy należnej ciała. Dieta dostarcza wówczas tylko 20-30g białka. Mniej drastyczne ograniczenia pozwalają na ułożenie diety dostarczającej 40- 50g białka. » Produkty będące źródłem białka (mleko, sery, jaja, mięso, ryby) powinny być spożywane równocześnie z produktami bogatymi w węglowodany, aby organizm mógł wykorzystać białko do syntezy tkankowej, a nie jako materiał energetyczny. » W każdym przypadku stosowania diety niskobiałkowej należy dążyć do tego, żeby ok. 75% ogólnej ilości białka stanowiło białko pełnowartościowe — pochodzenia zwierzęcego. » W dietach bogatoenergetycznych o zawartości tylko 20g białka nie da się osiągnąć tak wysokiego procentu białka zwierzęcego. » Produkty zbożowe stanowią głównie źródło węglowodanów i obok tłuszczów dostarczają najwięcej energii; są także źródłem białka roślinnego. » W dietach o dużym ograniczeniu białka (20-30g), muszą one być pozbawione tego składnika, aby można było w zamian dostarczyć choć niewielkie ilości produktów zwierzęcych zawierających białko pełnowartościowe. . Skrobia- pszenna i ziemniaczana, prawie pozbawiona białka, musi wówczas zastąpić mąkę pszenną, a specjalne ,, bezbiałkowe” pieczywo zwykłe. Bez takiej zmiany same produkty roślinne (zbożowe, ziemniaki, warzywa, owoce) dostarczają takiej ilości białka, która może przekroczyć ustalony dzienny limit białkowy. » W chorobach wymagających zastosowania diety niskobiałkowej zachodzi często potrzeba dokładnej kontroli gospodarki elektrolitowej. W takich przypadkach konieczna jest indywidualizacja diety. » - Wdiecie niskobiałkowej stosowane rodzaje produktów i ich ilość muszą być ściśle zgodne z podanymi w przyjętej dziennej racji pokarmowej. W przeciwnym razie ilość białka może ulec niekorzystnej, a nawet niebezpiecznej dla zdrowia zmianie. Zamienniki warzywne i owocowe: Warzywa bogate w witaminę Ć: 100g pomidorów odpowiada 100g soku pomidorowego lub 60g kalafiora Owoce bogate w witaminę C: 50g malin lub porzeczek lub truskawek lub czarnych jagód świeżych odpowiada 50g w/w owoców mrożonych lub z kompotu lub 100g pomarańczy lub cytryn Warzywa bogate w karoten: 100g marchwi lub dyni odpowiada 100g kabaczka lub 70g cykorii lub 50g szpinaku lub 40g sałaty lub 30g fasolki szparagowej lub 25g koperku lub 20g koncentratu pomidorowego 30% Warzywa inne: 50g buraków odpowiada 50g selera lub 50g pietruszki lub 50g pora lub 50g szparagów Owoce inne: 100g jabłka odpowiada 100g arbuza lub melona lub moreli lub żurawin lub jeżyn lub białych porzeczek lub winogron lub 70g truskawek lub 50g truskawek lub 50g brzoskwiń lub wiśni lub 500g soku z jabłek. W diecie stosuje się techniki sporządzania jak w diecie łatwo strawnej, a więc: . gotowane w wodzie i parze, « duszenie bez uprzedniego obsmażania, . pieczenie w pergaminie lub w folii aluminiowej. Wykaz produktów i potraw dozwolonych i przeciwwskazanych Nazwa Dozwolone - przeciwwskazane produktu lub potrawy Produkty Czerstwe pieczywo Zwykłe pieczywo, zbożowe specjalne wszystkie mąki i „bezbiałkowe” kasze z wyjątkiem (zwykłe pieczywo mąki ziemniaczanej tylko wtedy, jeśli występuje w racji pokarmowej) Mleko i produkty mleczne Jaja Mięso, wędliny, ryby Tłuszcz Ziemniaki Warzywa Skrobia pszenna, skrobia ziemniaczana (mąka ziemniaczana) Kasze-tylko, jeśli występują w racji pokarmowej Mleko słodkie i zsiadłe 2%, jogurt kefir, biały ser, serek homogenizowany- według racji pokarmowej lub zamiennik Gotowane na miękko, w koszulkach, ścięte na parze w formie jajecznicy, jaj sadzonych; żółtko do zaprawienia zup- ilość według racji pokarmowej j Mięsa i wędliny chude, ryby chude, (ryby tłuste- tylko jeśli są dobrze tolerowane) rodzaj i ilość tych produktów — ściśle według dziennej racji pokarmowej Masło, margaryny miękkie, oleje roślinne: rzepakowy, oliwa z oliwek, sojowy, słonecznikowy, kukurydziany Gotowane, gotowane tłuczone, w postaci puree Warzywa wymienione w racji pokarmowej- gotowane, w formie Sery żółte i topione, serki pleśniowe, Feta, serki typu „„Fromage” * Gotowane na twardo i smażone w tradycyjny sposób Mięsa tłuste: baranina, wieprzowina, gęsi, kaczki; ryby tłuste- jeśli źle tolerowane; wędliny tłuste, pasztety, wędliny podrobowe, ryby wędzone, mięsa peklowane, konserwy mięsne i rybne Wszystkie, Mięsa, ryby i wędliny w ilościach większych niż ustalona dzienna racja pokarmowa Śmietana, śmietanka, smalec, słonina, boczek, łój, margaryny twarde frytki, wszelkiego rodzaju ziemniaki smażone, placki ziemniaczane, pyzy, chipsy Warzywa nie wymienione w racjach pokarmowych, Owoce Suche strączkowe Cukier i słodycze Przyprawy Zupy Potrawy mięsne i rybne puree, z dodatkiem świeżego masła; na surowo: zielona sałata, cykoria, pomidory bez skórki, utarta drobno marchewka z jabłkiem Owoce wymienione w racjach pokarmowych Żadne Cukier, miód, dżemy bez pestek, Łagodne: sól, cukier, sok z cytryny, koper zielony, kminek, tymianek, majeranek, bazylia, lubczyk, rozmaryn, wanilia, goździki, ew. cynamon Sól- według zaleceń ekarza Przetarte zupy owocowe z dozwolonych owoców, zupy warzywne czyste (barszcz, pomidorowa), zupy jarzynowe z dozwolonych warzyw, zupy zagęszczone skrobią pszenną lub ziemniaczaną, zupy zaciągane żółtkiem lub z dodatkiem świeżego masła lub margaryny miękkiej Gotowane, duszone bez uprzedniego obsmażania, pieczone w folii aluminiowej lub / rękawie foliowym lub ; w pergaminie, potrawki, pulpety, budynie z dodatkiem skrobi lub specjalnego pieczywa ,, bezbiałkowego” Potrawy z warzyw z zasmażkami oraz konserwowane octem Owoce nie wymienione w racjach pokarmowych, owoce niedojrzałe, owoce suszone, orzechy Wszystkie są zabronione: groch, fasola, bób, soczewica Chałwa, czekolada, słodycze zawierające tłuszcz, kakao, orzechy Ostre przyprawy: sól, pieprz, musztarda, papryka, chrzan wszelkiego rodzaju pikle, maggi, kostki . rosołowe Kapuśniaki, zupa ogórkowa, grzybowa, fasolowa, grochówka, zupy zaprawiane zasmażkami, mąką pszenną, śmietaną, zupy w proszku Smażone, duszone, pieczone w tradycyjny sposób Potrawy z mąki i kasz Sosy Desery Napoje Tylko w ramach produktów podanych w racji pokarmowe; kasze jeśli są wymienione w racjach pokarmowych- gotowane na sypko lub w zupie; Ze skrobi- ciastka słodkie lub słone — (jeśli nie ma ograniczeń soli) O smaku łagodnym zaprawiane masłem, margaryną miękką lub żółtkiem, zagęszczone skrobią pszenną lub ziemniaczaną: koperkowy, cytrynowy, potrawkowy Kompoty, kisiele- z owoców dozwolonych budyń mleczny ze skrobią ziemniaczaną lub pszenną, owoce dozwolone, ciastka słodkie ze skrobią Herbata, herbata z * cytryną, z mlekiem, mleko, napoje z dozwolonych owoców, soki z dozwolonych warzyw, herbatki owocowe i ziołowe Potrawy z mąki; kasze- jeśli nie są wymienione w racji pokarmowej Ostre na zasmażkach, sosy na mocnych i tłustych wywarach mięsnych lub kostnych; z mąką Desery z przeciwwskazanych owoców, z czekoladą, z orzechami, ciasta wszelkiego rodzaju Kakao, płynna czekolada, napoje alkoholowe VII. DIETA UBOGOENERGETYCZNA (odchudzająca) Definicja diety - dieta ubogoenergetyczna jest dietą o zmniejszonej wartości energetycznej w stosunku do zapotrzebowania danego pacjenta, dającą ujemny bilans energetyczny. Wskazania do stosowania: . nadwaga, Otyłość, « po niewielkich modyfikacjach może być również stosowana w początkowym okresie rekonwalescencji po przebytych niektórych chorobach, jeśli chory musi stopniowo dochodzić do żywienia o pełnej wartości energetycznej — o zastosowaniu w takich przypadkach decyduje lekarz. Ogólne zasady diety: zadanie diety, skład diety, stosowane techniki Zadaniem diety ubogoenergetycznej jest zmniejszenie masy ciała u osoby z nadwagą lub otyłej, do tzw. wagi należnej. Cel ten uzyskuje się przez znaczne ograniczenie ogólnej ilości spożywanych pokarmów, co w efekcie daje wartość energetyczną pożywienia niższą od zapotrzebowania i tym samym ujemny bilans energetyczny. Ograniczenie pożywienia w diecie dotyczy tłuszczów i węglowodanów. Białko podajemy w granicach normy lub nieco powyżej (norma wynosi 75-809, w tej diecie podajemy ok. 100g lub nieco więcej). Składniki mineralne i witaminy podajemy w ilościach zbliżonych do zalecanych norm wyżywienia. Dieta ubogoenergetyczna jest dietą indywidualną, inną dla każdego pacjenta, zależną od jego wzrostu, wagi rzeczywistej, wagi należnej, ograniczeniu kalorycznym. Wartość energetyczna diety waha się najczęściej w granicach 1000-1500kcal. Ograniczając kaloryczność diety należy pamiętać o odpowiedniej ilości balastu (błonnik). Pożywienie powinno mieć dostatecznie dużą objętość, aby pacjent nie odczuwał głodu. Stosuje się tylko potrawy gotowane w wodzie i w parze. Zabrania się spożywania potraw smażonych, pieczonych i duszonych w tradycyjny sposób. Nie planuje się zup i sosów. Warzywa podaje się w postaci surówek lub gotowane, tzw. z wody, nie zaprawiane mąką i tłuszczem. Potrawy przyrządza się bez tłuszczu, a dozwoloną jego ilość dodaje się do gotowych potraw. Przyprawy stosuje się w ilościach umiarkowanych, raczej łagodne i działające moczopędnie (seler, pietruszka, koperek, sok z cytryny, kwasek cytrynowy, wanilia, cynamon). Ograniczamy również sól kuchenną i inne przyprawy zawierające sól. Nie należy używać cukru i słodyczy — ewentualnie może użyć niewielką ilość słodziku. Wykaz produktów i potraw dozwolonych i przeciwwskazanych Nazwa produktu lub potrawy Produkty zbożowe Mleko i produkty mleczne Jaja Mięso, wędliny, ryby Tłuszcze Ziemniaki Warzywa Owoce Suche strączkowe Cukier i słodycze Przyprawy Zupy Potrawy mięsne i rybne Dozwolone Pieczywo jasne i razowe, typu „Graham”, chrupkie, kasze dozwolone wszystkie, ale preferowane grube: gryczana, jęczmienna; ryż — preferowany nieoczyszczony, płatki: owsiane, jęczmienne, pszenne, musli bez dodatku cukru, owoców suszonych lub orzechów, makarony Mleko O%tł., jogurt odtłuszczony (naturalny lub słodzony aspartamem), kefir chudy, maślanka, biały ser chudy, serek homogenizowany chudy, serek granulowany „Light” 2-3 razy w tygodniu całe jaja, przygotowane bez dodatku tłuszczu Mięsa chude: wołowina, cielęcina, kurczaki, indyki, bez skóry (najlepiej mięso z piersi), chuda wieprzowina, ryby chude: dorsz, leszcz, mintaj, morszczuk, pstrąg, płastuga, sola, szczupak, sandacz; ryby tłuste do 2 razy w tygodniu, przygotowane bez dodatku tłuszczu, wędliny chude: szynka, polędwica (wieprzowa i drobiowe), chuda kiełbasa szynkowa wieprzowa lub wołowa Margaryny miękkie o obniżonej zawartości tłuszczu, masło: w ograniczonej ilości, oleje roślinne: rzepakowy, oliwa z oliwek, sojowy, słonecznikowy, kukurydziany Gotowane, pieczone bez dodatku tłuszczu, kopytka Wszystkie warzywa Świeże i mrożone: na surowo lub gotowane, bez dodatku zasmażki, majonezu (można go zastąpić jogurtem O%tł.) Świeże i mrożone bez dodatku cukru lub bitej śmietany , winogrona i banany w niewielkiej ilości, konserwowe - niesłodzone Żadne Cukru, miód- w bardzo małej ilości, raczej jako przyprawa, dżem niskosłodzony W ograniczonych ilościach, tylko łagodne i działające moczopędnie (seler, pietruszka, koperek, sok z cytryny, kwasek cytrynowy, wanilia, cynamon) Zupy mleczne (na mleku 0%!ł.), zupy owocowe Z niewielkim dodatkiem cukru lub ze słodzikiem), zupy warzywne czyste (barszcz, pomidorowa), zupy jarzynowe, zupa ziemniaczana, ( zupy na odtłuszczonych wywarach mięsnych), zupy zabielane mlekiem odtłuszczonym — bez zasmażek, bez dodatku masła, bez śmietany Gotowane, duszone bez uprzedniego obsmażania, pieczone w folii aluminiowej lub rękawie foliowym lub w pergaminie, potrawki, pulpety, budynie Przeciwwskazane Rogaliki francuskie (croissant), musli z dodatkiem cukru, owoców suszonych lub orzechów Mleko, jogurt, kefir — tłuste; śmietana, śmietanka, mleko skondensowane, zabielacze do kawy, jogurt owocowy, serek homogenizowany słodzone cukrem- ograniczać, ser biały tłusty, sery żółte i topione, sery pleśniowe, Feta, serki typu „Fromage” Przygotowane z dodatkiem tłuszczu Mięsa tłuste: baranina, wieprzowina, gęsi, kaczki; wędliny tłuste; pasztety, wędliny podrobowe; Śmietana, śmietanka, smalec, słonina, boczek, łój, margaryny twarde, tłuszcz spod pieczeni Frytki, wszelkiego rodzaju ziemniaki smażone, placki ziemniaczane, chipsy Warzywa z zasmażkami, smażone, Z majonezem Owoce konserwowe słodzone, owoce suszone, orzechy, owoce z cukrem lub bitą śmietaną Wszystkie: groch, fasola, bób, soczewic, soja Wszystkie słodycze, kakao, orzechy Sól kuchenna i przyprawy zawierające sól Zupy zaprawiane zasmażkami, zagęszczane mąką, ze śmietaną, zupy tłuste, rosoły, zupy w proszku Smażone, duszone i pieczone w tradycyjny sposób Potrawy z mąki i kasz Sosy Desery Napoje Kasze gotowane na sypko, kasze z dodatkiem mięsa, Warzyw lub owoców , leniwe pierogi z białego chudego sera, naleśniki smażone bez dodatku tłuszczu Sosy sałatkowe niskotłuszczowe np., na bazie mleka lub jogurtu 0% tł. Kompoty, kisiele, musy, galaretki — z niewielkim dodatkiem cukru (lub najlepiej ze słodzikiem) galaretki, budyń z mleka chudego- ze słodzikiem; sałatki owocowe bez dodatku cukru Herbata, kawa, mleko chude, kawa zbożowa na chudym mleku, soki owocowe typu „, Light” lub słodzone słodzikiem- w umiarkowanej ilości, soki warzywne, napoje bezkaloryczne, herbatki owocowe i ziołowe, woda mineralna Smażone: kotlety z kaszy, kluski francuskie, racuchy, naleśniki smażone na tłuszczu Na zasmażkach, sosy na tłustych wywarach mięsnych lub z kostnych na śmietanie, tłustym mleku, sosy i kremy sałatkowe, sosy do mięs i ryb zawierające tłuszcz, majonez Wszystkie słodycze jak najbardziej ograniczyć Tłuste mleko, płynna czekolada, soki i inne napoje słodzone cukrem, napoje alkoholowe, kawa ze śmietanką VIII. DIETA Z OGRANICZENIEM ŁATWO PRZYSWAJALNYCH WĘGLOWODANÓW (cukrzycowa) Definicja diety: Dieta z ograniczeniem łatwo przyswajalnych węglowodanów jest odmianą diety łatwo strawnej, w której modyfikacja polega na znacznym ograniczeniu, a nawet wykluczeniu węglowodanów łatwo przyswajalnych. Wskazania do stosowania: e Cukrzyca, » Również w innych przypadkach chorobowych — wg wskazań lekarza. Ogólne zasady diety: zadanie diety, skład diety, stosowane techniki: Zadaniem tej diety jest: « uzyskanie jak najbardziej prawidłowego poziomu glukozy we krwi przy możliwie najmniejszych wahaniach w ciągu doby, . zapobieganie powstawania śpiączki i kwasicy, . zapewnienie pożądanego stanu zdrowia, dobrego samopoczucia i normalnej aktywności. . Dieta z ograniczeniem łatwo przyswajalnych węglowodanów powinna być jak najbardziej zbliżona do prawidłowego żywienia zdrowego człowieka. »„ _ Dieta ta powinna wykazywać cechy diety łatwo strawnej. . Zasadnicza modyfikacja polega na ograniczeniu łatwo przyswajalnych węglowodanów, a więc cukrów w związku z tym także słodyczy i przetworów zawierających znaczny dodatek cukru. « Ogranicza się również tłuszcze, szczególnie zwierzęce i cholesterol ( ze względu na profilaktykę powikłań naczyniowych ). « Należy również unikać tłustych mięs, wędlin, serów, mleka i jego przetworów zawierających tłuszcz. » - Białko chorzy mogą spożywać na poziomie zalecanym człowiekowi zdrowemu, tj. 0,89/kg wagi ciała (należnej, nie rzeczywistej) co stanowi 10-15% (wyjątkowo 20%) zapotrzebowania energetycznego. Ilość białka w diecie zwiększa się u kobiet w ciąży, karmiących oraz u dzieci i młodzieży. Białko pochodzenia zwierzęcego powinno stanowić u osób dorosłych 30-50% białka ogółem. » U chorych z cukrzycą typu 2 leczonych doustnymi lekami możliwe jest zazwyczaj zastosowanie diety według wzorca przyjętego w szpitalu. Biorąc pod uwagę, że pacjenci z tym typem diety są zazwyczaj otyli, potrzebne są warianty diety o zróżnicowanej wartości energetycznej. « Odchudzanie pacjenta z cukrzycą typu 2 jest jednym z podstawowych warunków skutecznej terapii. U chorych leczonych insuliną często zachodzi potrzeba indywidualizacji diety. . Bardzo ważna jest kontrola ilości i jakości spożywanych posiłków i potraw, oraz ich rozłożenie w czasie na posiłki w ciągu całego dnia. Uwaga ta dotyczy szczególnie produktów, które są źródłem węglowodanów. « Chorzy na cukrzycę nie powinni jednorazowo spożywać zbyt dużych porcji pożywienia, ani nie przebywać zbyt długo na czczo. Każdego dnia spożycie powinno być wyrównane, czyli zgodne z całodzienną racją pokarmową. Ilość posiłków w ciągu dnia powinna być jednakowa, a także powinny one być spożywane o stałych porach. Zalecane jest spożywanie 5 — 6posiłków w czasie doby. Przygotowując potrawy należy: « stosować gotowanie w wodzie i parze, pieczenie w pergaminie, duszenie bez uprzedniego obsmażania, » nie rozgotowywać produktów zbożowych i jarzyn ,, na miękko” — potrawy bardziej rozgotowane powodują szybszy wzrost cukru we krwi, « przy podprawianiu potraw używać chudego mleka, kefiru, jogurtu zamiast śmietany i zasmażek, « unikać potraw smażonych, » ograniczyć spożycie soli kuchennej, « unikać słodkich napojów, „ U wielu osób spożycie mleka na śniadanie jest powodem podwyższenia wartości cukru we krwi po śniadaniu — lepiej jest wówczas pić mleko np. wieczorem. . Węglowodany powinny pokrywać 55 - 60% ogólnego zapotrzebowania energetycznego. « Należy unikać spożywania węglowodanów prostych: cukru, miodu, dżemu, słodyczy, które powodują wzrost poziomu cukru we krwi. « Źródłem węglowodanów powinny być produkty zbożowe, warzywa, owoce. „ Ilość węglowodanów w diecie nie może być mniejsza niż 150g, ani większa niż 250g tylko przy ciężkiej pracy można przekroczyć normę dzienną 300g. Ogólne zasady diety — posługiwanie się systemem wymienników węglowodanowych podczas obliczania węglowodanów w diecie. Najprostszym sposobem obliczania węglowodanów w diecie jest system wymienników węglowodanowych - WW 1 wymiennik węglowodanowy ( WW ) jest to porcja produktu ( w gramach która zwiera 10g węglowodanów przyswajalnych. « Ilość wymienników węglowodanowych (WW) i plan ich rozkładu na poszczególne posiłki „dopasowany” do sposobu leczenia insuliną zostaje ustalony z lekarzem przy uwzględnieniu rozkładu dnia pacjenta, nawyków żywieniowych, trybu życia itp. Przykład: Jeżeli ustalona ilość wymienników węglowodanowych wynosi np. 20WW (tj. 200g węglowodanów), to ich rozkład na poszczególne posiłki może być następujący: I śniadanie 4 WW II śniadanie 2 WW Obiad 5 WW Podwieczorek 2 WW Posiłek przed snem 2 WW « W ramach ustalonej liczby WW można spożywać zamiennie różne produkty, korzystając z tabeli WW. « Można zamieniać produkty między sobą można w ramach jednej grupy, np. owoce na owoce, jarzyny na jarzyny lub produkty zbożowe na inne zbożowe, Kolacja 5 WW natomiast produkty mleczne na inne produkty mleczne. „ Ustalona ilość WW na dany posiłek może ulegać zmianom zależnie od wysiłku fizycznego, dawek insuliny czy aktualnych wyników cukru we krwi ( zasady zmian należy uzgodnić z lekarzem ). Tabela wymienników węglowodanowych: Grupa produktów Pieczywo Nazwa produktu Bułka Bułka gatyska Chleb pszenny - Chleb Graham Chleb pszenno-żytni Chleb żytni jasny Chleb żytni razowy Chleb pumpernikiel Chleb chrupki | herbatniki Krakersy + paluszki Chleb tostowy | 25 25 | 25 30 25 25 30 25 15 15 15 15 Ilość g | równoważna 1WW 20 Miara w przybliżeniu 1/4 bułki o wadze 50g Kromka o wymiarach 9x7x1,5cm Kromka o wymiarach 11x6,5x1cm Kromka o wymiarach 7x7x1,3cm . Kromka o wymiarach 11x6,5x0,7cm ' Kromka o wymiarach 11x6,5x0,7cm Kromka o wymiarach 7x7x1cm 1 KROPKA | 1,5 kromki o miast 2eóe 2 szt. np. „Petit Beurre” 3sztuki 10 sztuk o dług. 12 cm 1 kromka o wymiarach 8x9x1cm Kcal SĄ 57 SZ 60 51 49 59 60 56 66 „a 58 43 Produkty zbożowe Owoce Kasze (suche)- jęczmienna, gryczana, ryż, manna Ryż, kasza gryczana (po ugotowaniu) Płatki kukurydziane Płatki owsiane Mąka Makaron suchy Makaron gotowany Agrest Banan ze skórką Brzoskwinie Czarne jagody Czereśnie Grejpfrut ze skórką Gruszki Jabłka Kiwi Maliny Mandarynki ze skórką Morele Pomarańcze ze skórką Porzeczki * Poziomki Śliwki Śliwki suszone Truskawki Wiśnie 15 50 15 20 15 15 40 — 50 140 70 100 100 100 | 240 100 100 120 150 170 80 140 100 | 150 | 80 15 | 150 100 1 płaska łyżka stołowa 3 łyżki stołowe=1/3 szklanki 4 płaskie łyżki stołowe 2 płaskie łyżki stołowe 1,5 płaskiej łyżki stołowej 2 płaskie łyżki stołowe 2 łyżki stołowe z czubkiem=1/3 szklanki (muszelek) 1,5 szklanki 1,5 średniego / 1 średnia 2/3 szklanki Ok. 20 sztuk 1 średni 1 mała 1 średnie 2 średnie 1 szklanka 3, sztuki 2 sztuki 1 sztuka średnia 2/3 szklanki 1 szklanka 6 sztuk małych 4 sztuki 16 sztuk 25sztuk 53 53 58 78 25 54 54 84 48 52 „61 50 67 47 50 56 95 58 42 52 68 | 62 53 47 54 55 Sok pomarańczowy 110 Ok. * szklanki 48 (dopuszczalne spożycie w posiłku mieszanym) Produkty Mleko 250 1 szklanka = 250ml 118 mleczne Kefir 250 iszklanka = 250 ml 110 Jogurt 170 2/3 szklanki 102 Maślanka 250 1 szklanka 98 Mleko w proszku 22 3 łyżeczki 91 (półtłuste instant) Jarzyny Groszek zielony 150 1 niepełna szklanka 113 konserwowy Kukurydza 100 *: kolby 55 Kukurydza ziarna 40 _3/łyżki 58 Ziemniaki 65 1 mały obrany 57 Fasola sucha biała 20 8 sztuk 70 duża 1 łyżka z czubkiem i 70 Groch suchy 20 Wykaz produktów dozwolonych i przeciwwskazanych Nazwa produktu lub potrawy Produkty zbożowe Mleko i produkty mleczne Jaja Mięso, wędliny, ryby , Dozwolone Pieczywo najlepiej razowe typu Graham, chrupkie, kasze dozwolone wszystkie, ale preferowane grube: gryczana, jęczmienna; ryż — preferowany nieoczyszczony; płatki: owsiane, jęczmienne, pszenne; musli bez dodatku cukru, owoców suszonych lub orzechów, makarony bez żółtek, jaj Chude mleko, jogurt naturalny, (owocowy jogurt słodzony aspartamem), kefir 0% lub 0,5%, biały ser chudy, serek homogenizowany chudy, ser żółty półtłusty; / Białko, całe jaja 2-3 szt. Na tydzień Mięsa chude: wołowina, cielęcina, kurczaki, indyki — bez skóry (najlepiej mięso z piersi), chuda wieprzowina, ryby wszystkie — preferowane tłuste ryby morskie; wędliny chude: szynka, polędwica Przeciwwskazane Pieczywo pszenne, bułki słodkie, rogaliki francuskie, musli z dodatkiem cukru Mleko, jogurt, kefir — tłuste; śmietana, śmietanka, mleko skondensowane, zabielacze do kawy, jogurt owocowy, serek homogenizowany — słodzone cukrem, ser biały, tłuste sery żółte, półtłuste i topione, Feta, serki typu „Fromage” Częściej niż 2-3 w tygodniu Mięsa tłuste: baranina, wieprzowina, gęsi, kaczki; wędliny tłuste; kiełbasa ' cienka, metka, salami, serdelki, pasztety, wędliny podrobowe; wątroba (wieprzowa i drobiowe), chuda kiełbasa szynkowa — ograniczona do 2 razy w miesiącu; wieprzowa lub wołowa podroby: mózg, nerki Tłuszcze Margaryny miękkie, oleje roślinne: rzepakowy, oliwa Śmietana, śmietanka, smalec, słonina, z oliwek, sojowy, słonecznikowy, kukurydziany, boczek, łój, margaryny twarde, tłuszcz majonez o obniżonej zawartości tłuszczu spod pieczeni, majonez tradycyjny Ziemniaki Gotowane, pieczone Frytki, ziemniaki smażone na innym tłuszczu niż rzepakowy lub oliwkowy, chipsy Warzywa Wszystkie warzywa świeże i mrożone: na surowo Warzywa z zasmażkami, smażone, lub gotowane, bez dodatku zasmażki, majonezu duszone na innym tłuszczu niż (można go zastąpić jogurtem 0%) rzepakowy lub oliwkowy Owoce Świeże i mrożone (bez dodatku cukru lub bitej Owoce konserwowe słodzone, owoce śmietany) — w kontrolowanej ilości, winogrona i suszone, kandyzowane, owoce z banany w niewielkiej ilości, owoce konserwowe — cukrem lub bitą śmietaną niesłodzone Cukier i Zamiast cukru słodzik (tylko przy objawach Wszystkie słodycze, kakao słodycze niedocukrzenia można spożyć np. słodki sok) Przyprawy Wszystkie przyprawy, sól — w ograniczonej ilości Przyprawy zawierające sól Zupy Zupy mleczne (na mleku 0% lub 0,5% tłuszczu) Zupy zaprawiane zasmażkami, ze zupy jarzynowe, zupy warzywne czyste (barszcz, śmietaną, zupy tłuste, rosoły, zupy w pomidorowa, zupa ziemniaczana), zupy na proszku, zupy owocowe słodzone odtłuszczonych wywarach mięsnych, zabielane cukrem mlekiem odtłuszczonym — bez zasmażek, zupy owocowe- bez cukru Potrawy Gotowane, duszone bez uprzedniego obsmażania, Smażone, duszone i pieczone w mięsne i rybne pieczone w folii aluminiowej lub rękawie foliowym tradycyjny sposób lub w pergaminie, potrawki, pulpety, budynie Potrawy z mąki ; Kasze gotowane na sypko, kasze z dodatkiem | Potrawy z dodatkiem cukru lub i kasz mięsa, warzyw lub owoców (bez dodatku cukru), smażone na innym tłuszczu niż leniwe pierogi z chudego białego sera, naleśniki zalecany smażone bez dodatku tłuszczu j Sosy Sosy sałatkowe niskotłuszczowe np., na bazie mleka Na zasmażkach, sosy na tłustych lub jogurtu 0% wywarach mięsnych lub z kości, na śmietanie, tłustym mleku, sosy i kremy sałatkowe, sosy do mięs i ryb zawierające tłuszcz, słone sosy gotowe (z torebki lub z kostki) majonez, sosy słodkie Desery Kompoty, kisiele, musy, galaretki — ze słodzikiem, Wszystkie słodycze jak najbardziej budyń z mleka chudego — ze słodzikiem; ograniczyć, orzechy i wiórki kokosowe, orzechy solone Sałatki owocowe bez dodatku cukru; orzechy, migdały (nie solone)- w umiarkowanej ilości Napoje Herbata czarna i zielona, kawa parzona w ekspresie _ Mleko tłuste, płynna czekolada, soki i lub instant, kawa ziarnista pozbawiona składników inne napoje słodzone cukrem, napoje podnoszących poziom cholesterolu, mleko chude, alkoholowe, kawa ze śmietanką, kawa kawa zbożowa na chudym mleku, soki owocowe parzona w szklance słodzone słodzikiem — w umiarkowanej ilości, soki warzywne, napoje bezkaloryczne, herbatki owocowe i ziołowe, woda mineralna Suche Żadne Wszystkie: groch, fasola, bób, strączkowe soczewic, soja IX. DIETA ŁATWO STRAWNA O ZMIENIONEJ KONSYSTENCJI A. PŁYNNA I PŁYNNA WZMOCNIONA Definicja diety: a. dieta płynna — jest to podawanie choremu płynów objętych lub innych napojów: woda przegotowana, napar rumianku, gorzka herbata itp., b. dieta płynna wzmocniona — jest odmianą diety łatwo strawnej polegającą na nadaniu pokarmom konsystencji płynnej, c. dieta płynna do żywienia przez zgłębnik lub przetokę — jest to dieta płynna wzmocniona, o takiej konsystencji, aby łatwo przechodziło przez zagłębnik. Wskazania do stosowania: a. Zastosowanie diety płynnej: « kiedy chory nie toleruje pożywienia (nudności, wymioty, biegunka), « także w innych przypadkach wg wskazań lekarza. b. Zastosowanie diety płynnej wzmocnionej: « kiedy chory nie może przyjmować stałego pożywienia, « zgodnie ze wskazaniami lekarza. c. Zastosowanie diety płynnej do żywienia przez zagłębnik lub przetokę: « w niektórych schorzeniach jamy ustnej i urazach twarzoczaszki, « w stanach po oparzeniach przełyku i żołądka, « w nowotworach przełyku i wpustu żołądka, « u chorych nieprzytomnych, » w innych stanach chorobowych (według oceny lekarza). Ogólne zasady diety: skład diety, dobór produktów, stosowane techniki a. Głównym zadaniem diety płynnej jest złagodzenie pragnienia i dostarczenie niezbędnej ilości płynów, nie bierze się natomiast pod uwagę wartości energetycznej i odżywczej diety. Skład diety płynnej: płyny obojętne: woda przegotowana, napar rumianku lub innych ziół (wg wskazań lekarza), słaba herbata bez cukru, niegazowana woda mineralna (wg wskazań lekarza) — ponadto; gorzka lub lekko osłodzona herbata, herbata z cytryną, kawa (jeżeli nie ma przeciwwskazań), odtłuszczony rosół (wg wskazań lekarza), bardzo rozcieńczony kleik (przecedzony, nie przecierany), klarowny sok owocowy. Ilość porcji płynu początkowo powinna być niewielka (30-60ml) i podawana częściej, np. co godzinę, później ilość płynu jest zwiększana, podaje się je też ok. 5-6x dziennie. Po 1-2 dniach, w miarę poprawy stanu zdrowia chorego (na zlecenie lekarza) można dietę rozszerzyć, przechodząc na dietę płynną wzmocnioną. b. Dieta płynna wzmocniona w odróżnieniu od diety płynnej dostarcza wystarczających ilości energii i składników odżywczych. Dieta płynna wzmocniona ma chronić jamę ustną i cały przewód pokarmowy przed podrażnieniem mechanicznym, chemicznym i termicznym. Dieta ma być łatwo strawna, uboga w błonnik (produkty zawierające błonnik są zmiękczone przez gotowanie i rozdrobnione przez zmiksowanie lub przecieranie). Pokarmy stałe są po rozdrobnieniu odpowiednio rozcieńczone dla nadania posiłkom konsystencji płynnej. Potrawy mają smak łagodny, nie należy dodawać drażniących przypraw. Temperatura podawanych pokarmów powinna być albo równa pokojowej (20-259C), albo zbliżona do temperatury ciała (ok. 3790). c. Dieta płynna do żywienia przez zgłębnik lub przetokę Dieta do żywienia przez zagłębnik lub przetokę musi być: » łatwo strawna, nie powodująca wzdęć, biegunek, zaparć, dobrze tolerowana, nie wywołująca wymiotów, « mieć konsystencję płynną, łatwo przechodzącą przez zagłębnik. » najczęściej stosuje się trzy rodzaje pożywienia do podawania przez zagłębnik lub przetokę: mleko z dodatkiem takich produktów jak kasze, czerstwa bułka, sucharki, biszkopty (są to kleiki przetarte, zmiksowane lub sucharki, bułka, biszkopty rozmoczone w mleku, lub zmiksowane) » pożywienie mieszane; tj. pożywienie na bazie mleka oraz zupy lub buliony z dodatkiem kasz, warzyw, ziemniaków, mięsa (bardzo dokładnie zmiksowane), » gotowane preparaty przemysłowe — albo w postaci płynnej albo w postaci sproszkowanej (preparat miesza się z odpowiednią ilością mleka lub wody). » Porcje białek, tłuszczów i węglowodanów w takiej diecie powinny być zbliżone do tych, które zaleca się w żywieniu człowieka zdrowego. „ Stężenie składników odżywczych w diecie - 1ml pożywienia dostarcza 1 kcal. . Całodobowa racja pokarmowa powinna wynosić ok. 21 i dostarczać ok. 200 kcal. Niższe stężenia będą powodowały głodzenie pacjenta (przy tej samej objętości), lub zwiększenia objętości dla dostarczenia takiej samej ilości energii i składników odżywczych. Większe stężenia natomiast powodować będą biegunkę lub uniemożliwiać podawanie przez zagłębnik. « Początkowo pożywienie podaje się w małych porcjach (80-85 ml) co godzinę, później po ok. 330-350 ml 6X dziennie, z przerwą nocną. Sposób dawkowania zależy od stanu zdrowia pacjenta i od tolerancji podawanego pożywienia- zawsze ustala lekarz. « Przed podaniem pożywienie podgrzać do temp. 30-379C. Wykaz produktów i potraw zalecanych i przeciwwskazanych Nazwa produktu lub potrawy Produkty zbożowe Mleko i produkty mleczne Jaja Mięso, wędliny, ryby Dozwolone Pieczywo jasne i czerstwe, kasza manna -inne kasze w formie kleików Mleko słodkie i zsiadłe, jogurt, kefir, biały ser, serek homogenizowany Gotowane na miękko, w koszulkach Mięsa chude: wołowina, cielęcina, kurczaki, indyki (najlepiej mięso z piersi, bez skóry), chuda wieprzowina w ograniczonej ilości; ryby chude: dorsz, leszcz, mintaj, morszczuk, pstrąg, płastuga, sola, szczupak, sandacz, ryby tłuste W ograniczonej ilości, jeśli są dobrze tolerowane; wędliny chude: szynka, polędwica (wieprzowe i drobiowe), chuda kiełbasa szynkowa lub wołowa. Przeciwwskazane Pieczywo razowe żytnie i pszenne, każde pieczywo świeże, rogaliki francuskie, kasz, makarony Sery żółte i topione, sery pleśniowe, Feta, serki typu „Fromage” Gotowane na twardo i smażone Mięsa tłuste: baranina, wieprzowina, gęsi, kaczki; ryby tłuste jeśli są źle , tolerowane; wędliny tłuste; pasztety, wędliny podrobowe; Ryby wędzone - mięsa peklowane; konserwy mięsne i rybne Tłuszcz Ziemniaki Warzywa Owoce Suche strączkowe Cukier i słodycze Przyprawy Masło, margaryny miękkie, słodka śmietanka; oleje roślinne: rzepakowy, oliwa z oliwek, sojowy, słonecznikowy, kukurydziany Gotowane i przetarte Gotowane i przetarte, soki z warzyw surowych, przecier z dobrze dojrzałych, surowych pomidorów Soki owocowe, przeciery z owoców surowych, gotowanych, pieczonych (jabłka) — o konsystencji płynnej Żadne Cukier, miód, kompoty przetarte z cukrem, płynne kisiele z cukrem Tylko łagodne w ograniczonych ilościach: sól, cukier, sok z cytryny, koperek zielony, wanilia, ew. cynamon, kwasek cytrynowy *Wszystkim produktom dozwolonym należy nadać konsystencję płynną Śmietana, smalec, słonina, boczek, łój, margaryny twarde Ziemniaki gotowane całe, frytki, wszelkiego rodzaju ziemniaki smażone, placki ziemniaczane, pyzy, chipsy Wszystkie odmiany kapusty, papryka, szczypior, cebula, por, ogórki, rzodkiewka, kukurydza, (również z puszki), wszystkie warzywa surowe oraz gotowane nie przetarte Gruszki, Śliwki, czereśnie, agrest, inne owoce surowe, całe owoce suszone, orzechy Wszystkie są zabronione: groch, fasola, bób, soczewica, soja Chałwa, czekolada, słodycze zawierające tłuszcz, kakao, orzechy Przyprawy ostre: sól, pieprz, musztarda, papryka, wszelkiego rodzaju pikle itp. B. DIETA ŁATWO STRAWNA O ZMIENIONEJ KONSYSTENCJI — PAPKOWATA Definicja diety: Dieta papkowata jest modyfikacją diety łatwo strawnej, polegająca na tym , że produkty i potrawy podawane są w takiej formie, że nie wymagają gryzienia i żucia (są rozgotowane, mielone, przetarte lub miksowane). Wskazania do stosowania: « schorzenia jamy ustnej i przełyku, « w tych chorobach, co dieta łatwo strawna, kiedy chory nie może gryźć lub połykać nie rozdrobnionego pożywienia, « okresy rekonwalescencji po niektórych zabiegach chirurgicznych. Ogólne zasady diety: zadanie, skład diety, stosowane techniki . Dieta papkowata nie różni się od diety łatwo strawnej wartością energetyczną i zawartością składników odżywczych; powinna wykazywać cechy prawidłowego żywienia ludzi zdrowych. « Pokarmy nie mogą podrażniać chorego przełyku ani mechanicznie, ani chemicznie, ani termicznie. « Potrawy powinny być dobrze rozgotowane, zmielone, przetarte lub nawet zmiksowane; mieć smak łagodny, dieta powinna być pozbawiona ostrych, drażniących przypraw. . Temperatura potraw nie powinna być zbyt wysoka. « Techniki sporządzania posiłków stosuje się w zależności od stanu chorego: od gotowania w cięższych przypadkach — do stosowania technik takich jak w diecie łatwo strawnej: duszenia bez uprzedniego podsmażania, pieczenia w pergaminie lub folii aluminiowej lub w rękawie foliowym. Wykaz produktów i potraw dozwolonych i przeciwwskazanych Nazwa potrawy / produktu Produkty zbożowe Mleko i produkty mleczne Jaja Mięso, wędliny, ryby Tłuszcz Dozwolone pieczywo jasne i czerstwe (czasem pieczywo Graham w ograniczonej ilości), sucharki, drobne kasze: manna, krakowska, jęczmienna łamana — dobrze oczyszczona, ryż, drobne makarony Mleko słodkie(2%) i zsiadłe, jogurt, kefir, biały ser (chudy lub półtłusty), serek homogenizowany Gotowane na miękko, w koszulkach, ścięte na parze w formie jajecznicy, jaj sadzonych, omletów Mięsa chude: cielęcina, młoda wołowina kurczaki, indyki (najlepiej mięso z piersi, bez skóry), chuda wieprzowina w ograniczonej ilości; ryby chude: dorsz, leszcz, mintaj, morszczuk, pstrąg, płastuga, sola, szczupak, sandacz; Ryby tłuste w ograniczonej ilości, jeśli są dobrze tolerowane; wędliny chude: szynka, polędwica (wieprzowe i drobiowe), chuda kiełbasa szynkowa j wieprzowa lub wołowa. i Masło, margaryny miękkie, słodka śmietanka; oleje roślinne: oliwa z oliwek, rzepakowy, sojowy, słonecznikowy, kukurydziany Przeciwwskazane Pieczywo razowe żytnie i pszenne, każde pieczywo świeże, rogaliki francuskie (croissant), grube kasze: pęczak, gryczana, grube makarony Sery żółte i topione, sery pleśniowe, Feta, serki typu „Fromage” Gotowane na twardo i smażone w zwykły sposób Mięsa tłuste: baranina, wieprzowina, gęsi, kaczki; ryby tłuste jeśli są źle tolerowane; wędliny tłuste, pasztety, wędliny podrobowe; Ryby wędzone mięsa peklowane; konserwy mięsne i rybne Śmietana, smalec, słonina, boczek, łój, margaryny twarde Ziemniaki Warzywa Owoce Suche strączkowe Cukier i słodycze Przyprawy Zupy Potrawy mięsne i rybne Potrawy z mąki i kasz Sosy Desery Gotowane, gotowane tłuczone, w postaci puree Marchew, buraki, dynia, szpinak, seler, pietruszka, niewielka ilość kalafiora, młodego zielonego groszku młodej fasolki szparagowej- najczęściej przetarte, w formie zupy lub puree; warzywa- z wody (przetarte) oprószone mąką z dodatkiem świeżego masła lub margaryny, bez zasmażek, Na surowo: (przetarte)- zielona sałata, cykoria, pomidory bez skórki, utarta marchewka z jabłkiem Owoce dobrze dojrzałe, bez skórki i pestek: jabłka, truskawki, morele, brzoskwinie, pomarańcze, banany; owoce jagodowe w postaci przecieru lub soku Żadne Cukier (dozwolony, ale nie preferowany) miód, dżemy bez pestek, przetwory owocowe pasteryzowane: kompoty, galaretki Tylko łagodne w ograniczonych ilościach: sól, cukier, sok z cytryny, koperek zielony, kminek, tymianek, majeranek, bazylia, lubczyk, rozmaryn, wanilia, goździki, ew. cynamon, Kleiki, krupniki z dozwolonych kasz, zupy mleczne przetarte zupy owocowe, zupy warzywne czyste (barszcz, pomidorowa), zupy jarzynowe z dozwolonych warzyw, zupa ziemniaczana, (zupy na odtłuszczonych wywarach mięsnych, o ile nie ma przeciwwskazań); zupy zagęszczone zawiesiną mąki w wodzie, mleku lub słodkiej śmietance- bez zasmażek; zupy zaciągane żółtkiem lub z dodatkiem świeżego masła Gotowane, duszone bez uprzedniego obsmażania, pieczone w folii aluminiowej lub rękawie foliowym lub w pergaminie, potrawki, pulpety, budynie Kasze gotowane na sypko lub rozklejone, budynie z kasz z dodatkiem mięsa, warzyw lub owoców, lane kluski, leniwe pierogi z małym dodatkiem mąki O smaku łagodnym zaprawiane słodką śmietanką, masłem lub żółtkiem, zagęszczone zawiesiną z mąki i wody lub z mąki i mleka lub z mąki i słodkiej śmietanki: koperkowy, potrawkowy, cytrynowy, sosy owocowe ze słodką śmietanką; Sos majonezowy- tylko domowy, świeżo przygotowany z dodatkiem soku z cytryny (bez musztardy) Kompoty, kisiele, musy, galaretki — z owoców dozwolonych; galaretki, kisiele, kremy z mleka; owoce frytki, wszelkiego rodzaju ziemniaki smażone, placki ziemniaczane, pyzy, chipsy Wszystkie odmiany kapusty, papryka, szczypior, cebula, por, ogórki, rzodkiewka, kukurydza, (również z puszki), wszystkie warzywa z zasmażkami, konserwowane octem Gruszki, śliwki, czereśnie, agrest, owoce suszone, orzechy, wszystkie owoce niedojrzałe Wszystkie są zabronione: groch, fasola, bób, soczewica, soja Chałwa, czekolada, słodycze zawierające tłuszcz, kakao, orzechy Przyprawy ostre: ocet, pieprz, musztarda, papryka, wszelkiego rodzaju pikle itp. j Kapuśniaki, zupa ogórkowa, fasolowa, grochówka, zupy zaprawiane zasmażkami, zupy w proszku Smażone, duszone i pieczone w tradycyjny sposób Smażone, kotlety z kaszy, kluski kładzione, francuskie, zacierki Ostre, na zasmażkach, sosy na mocnych i tłustych wywarach mięsnych lub kostnych Torty i ciasta z kremem lub z bitą śmietaną, pączki, faworki, tłuste ciasta jak francuskie, piaskowe, kruche Napoje w galaretce lub kremie; biszkopty, czerstwe ciasto drożdżowe Herbata, kawa (o ile nie ma przeciwwskazań), mleko, napoje owocowe, soki warzywne, herbatki owocowe i ziołowe. *Wszystkim produktom dozwolonym należy nadać konsystencję płynną. X. DIETA ŁATWO STRAWNA NISKORESZTKOWA Definicja diety: Mocne kakao, płynna czekolada, napoje alkoholowe Dieta niskoresztkowa jest odmianą diety łatwostrawnej, oszczędzająca chore jelita. Różnica polega na wykluczeniu pokarmów, które wzmagają perystaltykę jelit, przede wszystkim zawierających błonnik. Wskazania do stosowania: wrzodziejące zapalenia jelita grubego, biegunki, « stany pooperacyjne na jelicie cienkim i grubym, « stany zapalne jelit, « choroby zakaźne przebiegające z biegunką, « przewlekły, niedokwaśny nieżyt żołądka. Ogólne zasady diety: zadanie i skład diety, stosowane techniki » Dieta niskoresztkowa nie powinna zawierać pokarmów, które wzmagają perystaltykę jelit (przede wszystkim zawierających błonnik: warzywa, owoce, pieczywo razowe, grube kasze). « Ilość błonnika w diecie powinna wynosić poniżej 10g/na dobę, natomiast norma dla zdrowego, dorosłego człowieka to 30-40g/dobę. « Pożywienie nie powinno podrażniać śluzówki jelit mechanicznie, chemicznie ani technicznie. « Dieta powinna być bogata w białko, zwłaszcza pochodzenia zwierzęcego, składniki mineralne i witaminy. « Ilość tłuszczów, zwłaszcza o wysokim punkcie topnienia, ogranicza się, ponieważ chorzy źle je znoszą. Należy również ograniczyć mleko, nawet czasem znacznie. « Ograniczamy też cukier i potrawy z jego dodatkiem, a podczas biegunek wykluczamy; nie podaje się wówczas także chłodnych napojów. « Potrawy podajemy tylko gotowane, w wodzie i parze; rozdrobnione (przecierane, mielone). . Zabrania się podawania potraw smażonych i pieczonych w zwykły sposób oraz zasmażanych i pikantnych. Wykaz produktów i potraw dozwolonych i przeciwwskazanych Nazwa produktu lub potrawy Produkty zbożowe Mleko i produkty mleczne Jaja Mięso, wędliny, ryby Tłuszcz Ziemniaki Warzywa Suche strączkowe Cukier i słodycze Dozwolone pieczywo jasne, pszenne i czerstwe mąka pytlowa, pszenna, ziemniaczana, owsiana, kukurydziana; kasze drobne oraz grube przecierane: manna, jęczmienna, ryż, krakowska, płatki owsiane makarony drobne: nitki W ograniczonych ilościach mleko świeże pełne lub z proszku- do potraw Sery twarogowe chude lub półtłuste niekwaśne Całe żółtka, białka, gotowane na miękko, w koszulkach, ścięte na parze w formie jajecznicy, jaj sadzonych, omletów chude: cielęcina, wołowina, kurczaki, indyki (najlepiej mięso z piersi, bez skóry), chuda wieprzowina w ograniczonej ilości, ryby chude: dorsz, leszcz, mintaj, morszczuk, pstrąg, płastuga, sola, szczupak, sandacz; ryby tłuste- w ograniczonej ilości, jeśli dobrze tolerowane, Wędliny chude; szynka, polędwica (wieprzowe i drobiowe) chuda kiełbasa szynkowa wieprzowa lub wołowa Masło, margaryny miękkie, słodka śmietanka, oleje roślinne: rzepakowy, oliwa z oliwek, sojowy, słonecznikowy, kukurydziany Gotowane, gotowane tłuczone, puree W ograniczonych ilościach młode, nie zdrewniałe: marchew, buraki, seler, pietruszka, dynia, szpinak, koperek, pomidor, owoce w ograniczonych ilościach dobrze dojrzałe, bez skórki i pestek- jabłka, owoce jagodowe, cytrusowe, (najlepiej w formie przetartych kompotów, soków, kisieli owocowych, musów, przecierów z owoców pieczonych i gotowanych), banany Żadne Cukier w ograniczonych ilościach Przeciwwskazane Pieczywo razowe, świeże, żytnie Mąka razowa, żytnia w większych ilościach Kasza jaglana i wszystkie grube, nieprzecierane kasze, grube makarony Mleko w większych ilościach oraz zbyt kwaśne przetwory mleczne Sery twarogowe kwaśne, sery żółte i topione, sery pleśniowe, Feta, serki typu „. Fromage” Gotowane na twardo i smażone w zwykły sposób Mięsa tłuste: baranina, wieprzowina, gęsi, kaczki, | ryby tłuste -jeśli źle tolerowane, wędliny tłuste; pasztety, wędliny podrobowe, ryby wędzone, mięsa peklowane, konserwy mięsne i rybne Śmietana, smalec, słonina, boczek, łój, margaryny twarde frytki, wszelkiego rodzaju ziemniaki smażone, placki ziemniaczane, pyzy, chipsy Wszystkie odmiany kapusty, papryka, . szczypior, cebula, por, ogórki, rzodkiewka, kukurydza, (również z puszki), wszystkie warzywa z zasmażkami, konserwowane octem Wszystkie są zabronione Wszystkie słodycze i przetwory owocowe Przyprawy Zupy Sosy Potrawy mięsne i rybne Potrawy z drobiu Potrawy z ryb Potrawy mączne i z kasz Desery Napoje Tylko łagodne w ograniczonych ilościach: sól, sok z cytryny, koper zielony, wanilia, cynamon, majeranek, tymianek Kleiki, krupniki z dozwolonych kasz, zupa ziemniaczana, zupy jarzynowe z dozwolonych warzyw (przetarte), zupy zaciągane zawiesinami- bez zasmażek Sosy: łagodny, podprawiane zawiesinami Mięsa gotowane, budynie, potrawki, pulpety, mięso duszone bez uprzedniego obsmażania, pieczeń w pergaminie lub w rękawie foliowym Drób gotowany Ryby z wody, pulpety rybne Makaron nitki, lane ciasto, cisto biszkoptowe, leniwe pierogi Kasze drobne na sypko, grube rozklejone, przecierane Kompoty przecierane, kisiele owocowe, galaretki, musy, biszkopty, herbatniki, ciasto drożdżowe czerstwe (wszystkie desery mało słodzone Słaba herbata, herbata z cytryną, słaba kawa zbożowa z mlekiem, słabe kakao na mleku, soki owocowe( z dozwolonych owoców) Herbatki ziołowe (rumianek, mięta) Napoje mało słodzone XI. DIETA BOGATORESZTKOWA Definicja diety: Ostre: pieprz, papryka, ocet, musztarda, liść bobkowy, ziele angielskie, wszelkiego rodzaju pikle Zupy z nasion roślin strączkowych, kapustne, cebulowa, ogórkowa, grzybowa, mocne rosoły, zupy na wywarach mięsnych i kostnych, zupy zaprawiane zasmażkami lub kwaśną śmietaną, zupy w proszku. Sosy pikantne, tłuste, zawiesiste, zasmażane Smażone, duszone i pieczone w sposób tradycyjny Potrawy smażone, pieczone i duszone w tradycyjny sposób Smażone, marynowane, konserwy Grube makarony, ciasto pierogowe, kluski francuskie, kładzione, potrawy mączne smażone, Kotlety z kasz, zapiekanki, kasze grube nie przec. Torty, tłuste kremy, także z bitą śmietaną, - desery z dodatkiem alkoholu, kawy prawdziwej, orzechów, czekolady, tłuste ciasta jak francuskie, piaskowe, kruche, keksy, makowiec Kawa prawdziwa, mleko, napoje alkoholowe Dieta bogatoresztkowa, to dieta zawierająca zwiększoną ilość nie trawionych w przewodzie pokarmowym człowieka polisacharydów roślinnych (błonnika, hemicelulozy, ligniny, pektyn, gum). Dieta bogatoresztkowa charakteryzuje się zwiększoną ilością tych substancji (50-70 gramów dziennie), przy ok. 30-40g w diecie człowieka zdrowego. Wskazania do stosowania diety: Dieta bogatoresztkowa zalecana jest jako: « lecznicza, będąca podstawowym sposobem terapii lub wspomagającym farmakoterapię. Stosuje się ją przede wszystkim w zaparciach, a także nadmiernej pobudliwości jelita grubego; lekarz może zlecić ją także w innych schorzeniach (niektóre zaburzenia przemiany materii, choroby układu dokrewnego, układu nerwowego oraz choroby psychiczne), « profilaktycznie dieta bogatoresztkowa może być stosowana w zapobieganiu zespołu jelita drażliwego, powstawania uchyłków jelita grubego i raka jelita grubego, zapobieganiu rozwojowi miażdżycy, kamicy żółciowej, cukrzycy i otyłości powodowanej przez przejadanie się pokarmami wysokokalorycznymi, pozbawionymi składników resztkowych. Jedną z głównych przyczyn rozwoju metabolicznych chorób cywilizacyjnych jest żywienie się pokarmami wysoko oczyszczonymi. Natomiast polisacharydy roślinne (występujące w warzywach i owocach), dostarczane z pokarmem, stanowiąc masę wypełniającą w przewodzie pokarmowym, zwiększają ilość wody w treści jelitowej, wchłaniają kancerogeny powstające w jelicie grubym z rozkładu kwasów żółciowych i przyspieszają ich wydalanie. Błonnik zmniejsza stężenie cholesterolu, trójglicerydów i glukozy. Ogólne zasady diety: dobór produktów, sposób przygotowania, stosowane techniki « W diecie bogatoresztkowej nie ma specjalnych ograniczeń dietetycznych; pacjenci powinni odżywiać się zgodnie z zasadami racjonalnego żywienia. « Modyfikacja żywienia podstawowego w diecie bogatoresztkowej polega na zwiększeniu z całodziennym pożywieniu ilości błonnika i płynów (błonnik z 30g do ok. 50-60g na dobę; płyn należy zwiększyć do 2,5l/dobę). Ilość błonnika w diecie można zwiększyć zastępując pieczywo jasne pieczywem ciemnym, włączając do diety kasze gruboziarniste (gryczaną, jęczmienną, ryż brązowy, płatki owsiane), spożywając duże ilości warzyw i owoców ( w sumie około 1kg dziennie). Duża część warzyw i owoców powinna być spożywana na surowo. Poleca się owoce suszone, zwłaszcza śliwki suszone, zjadane po namoczeniu w wodzie przegotowanej. Produktem skutecznym w walce z zaparciami są otręby. Są one bogatym źródłem błonnika nierozpuszczalnego, który wiąże duże ilości wody, zwiększające masę stolca a ponadto stymuluje motorykę jelita. Otręby mogą być spożywane jako dodatek do panierki. Przyjmując otręby, należy pić dużo płynów; nieprzestrzeganie tego zalecenia może pogłębić zaparcia. Zwraca się również uwagę na konieczność ostrożnego i stopniowego zwiększania ilości warzyw i owoce w ograniczonych ilościach. Początkowo warzywa i owoce powinny być podawane w umiarkowanych ilościach (najlepiej gotowane, rozdrobnione). Po okresie adaptacji, spożycie tych produktów powinno być stopniowo zwiększane, aż do ilości odpowiadającej diecie bogatoresztkowej; stopniowo należy też wprowadzać do jadłospisów owoce i warzywa surowe, nie przecierane, ze skórką. Poleca się spożywanie zsiadłego mleka, kefirów, jogurtów, śmietanki, musów owocowych, kompotu z suszonych śliwek, soków owocowych i warzywnych, naparów z ziół oraz napoje gazowane- wody mineralne. W diecie należy ograniczyć produkty zawierające garbniki: mocna herbata, kakao, kawa ziarnista, czekolada oraz czarne jagody, borówki i gruszki. Niewskazane są również kisiele, budynie, galaretki, drobnoziarniste kasze, delikatne produkty mączne, produkty wzdymające (np. świeże pieczywo, kapusty, groch). Posiłki należy podawać częściej, ale w mniejszych ilościach(5x dziennie), o stałej porze. W każdym posiłku powinny znaleźć się warzywa lub owoce. « Potrawy mogą być przyrządzane różnymi metodami (gotowanie, pieczenie, duszenie, smażenie). Wykaz produktów i potraw dozwolonych i przeciwwskazanych: Nazwa produktu lub potrawy Pieczywo Mąka Kasze Makarony Mięso, jaja, ryby, wędliny Mleko i przetwory mleczne Tłuszcze Owoce Warzywa Cukier, miód, słodycze, desery Przyprawy Napoje Dozwolone Czerstwe, razowe, żytnie, pełnoziarniste, graham Pieczywo chrupkie, z dodatkiem otrąb Mąka z niskiego przemiału- żytnia, razowa Kasze gruboziarniste (gryczana, jaglana, jęczmienna: pęczak i łamana, ryż brązowy, otręby, płatki kukurydziane, jęczmienne, owsiane), makarony z mąki razowej W ilościach zalecanych do wieku Mleko, koktajle mleczne, jogurty, kefiry (w większych ilościach), sery twarogowe, śmietanka W ilościach zalecanych do wieku Wszystkie gatunki, szczególnie zawierające drobne pestki ( agrest, winogrona, poziomki, truskawki), Owoce suszone, przeciery, musy owocowe, niskosłodzone dżemy Wszystkie warzywa, szczególnie o dużej zawartości błonnika Cukier, cukierki owocowe, miód w ograniczonych ilościach Zielenina, cynamon, sól, pestki słonecznika, dyni Kompoty, soki, nektary owocowe, napary owocowe w zwiększonych ilościach Przeciwwskazane Świeże, jasne, pszenne, Pieczywo cukiernicze, rogale Mąka biała, WRSUKIEGA przemiału Kasza manna, jęczmienna- perłowa, ryż biały, płatki i kleiki ryżowe, makaron z białej mąki Jagody czarne Warzywa wzdymające: groch, fasola, bób, kapusty, kalafiory, świeże ogórki Kisiele, kremy, czekolada, słodycze z dodatkiem kakao i czekolady; torty, chałwa Kawa prawdziwa, kakao, mocna herbata XII. DIETA W ALERGII Dieta w alergii jest dietą indywidualną, dla każdego pacjenta inną. Najczęstszym alergenem mogą być: « mleko i jego przetwory — dieta bezmleczna « także inne produkty, do których jest dodawane mleko (lub masło, śmietana, sery, mleko w proszku itp.), « pszenica i wszystkie produkty pochodzące z pszenicy, a także produkty, do których jest dodawana mąka pszenna, « jaja i produkty, do których są dodawane jaja, « orzechy, cytrusy, mięso wieprzowe, mięso wołowe, ryby, produkty sojowe (także olej sojowy), niektóre owoce, produkty wieloskładnikowe, wysoko przetworzone (soki, przyprawy, dania gotowane, konserwy itp.) W diecie dla alergika wyklucza się produkty, na które chory jest uczulony. XIII. DIETA ŚCISŁA (GŁODÓWKA) Stosowana jest w ostrych stanach zapalnych wątroby, trzustki i kłębków nerkowych, u leczonych chirurgicznie oraz w krwotokach z przewodu pokarmowego. Dietę stosuje się przez 1-2 dni w zależności od jednostki chorobowej. U pacjentów chirurgicznych do 4 dni. Następnie stopniowo wprowadza się płyny obojętne, następnie dietę kleikową. XIV. DIETA BEZGLUTENOWA Definicja diety: Dieta bezglutenowa jest dietą , w której wyklucza się gluten, będący mieszaniną białek roślinnych: gluteniny i gliadyny, występującą w ziarnach zbóż: pszenicy, żyta, jęczmienia i owsa. Wskazania do stosowania: - celiakia (choroba trzewna) — leczenie i profilaktyka. Ogólne zasady diety: zadanie i skład diety bezglutenowej, stosowane techniki: Dieta bezglutenowa polega na całkowitej eliminacji z pożywienia produktów zawierających gluten czyli na wykluczeniu pokarmów z dodatkiem naturalnych bądź przetworzonych zbóż: pszenicy, żyta, jęczmienia, owsa. Obecnie dowiedzione jest, że owies nie jest przeciwwskazany w żywieniu chorych z udziałem owsa muszą być także wyeliminowane z diety. Dieta bezglutenowa powinna być poza tym bogata w białko, uboga w tłuszcze, z niską zawartością wielocukrów. Techniki przygotowania posiłków - stosowane jak w diecie łatwo strawnej: « gotowanie w wodzie i parze, « duszenie bez tłuszczu, « pieczenie w pergaminie lub w folii aluminiowej. W leczeniu celiakii zaleca się nieprzerwane stosowanie diety bezglutenowej do końca życia. Zapobieganie chorobie trzewnej polega natomiast na wyeliminowaniu glutenu z diety w wieku niemowlęcym. Należy pamiętać, że wiele gotowych produktów spożywczych dostępnych w sprzedaży może zawierać gluten tylko jako jeden ze składników obecnych w produkcie ( np. zagęszczacze na bazie skrobi pszennej w jogurtach lub bulionach). Wolne od glutenu są produkty oznakowane „, Przekreślonym kłosem” lub napisem „, Produkt bezglutenowy”. Produkty z natury bezglutenowe mogą być oznakowane napisem „, Z natury wolne od glutenu”. Gdy nie ma takich napisów, należy zachować ostrożność i dokładnie czytać etykiety, gdyż gluten może być dodawany do niektórych produktów, jako substancja dodatkowa lub wchodzić w skład dodatków do żywności, będących mieszaninami. Jeżeli nie ma pewności, że dany produkt nie zawiera glutenu, bezpieczniej jest z niego zrezygnować. Ostrożność należy zachować w podawaniu konserw, koncentratów, półproduktów, potraw wieloskładnikowych gotowych do spożycia. Wykaz produktów i potraw dozwolonych i przeciwwskazanych: | Nazwa Dozwolone Przeciwwskazane produktu lub potrawy Produkty Zboża i produkty ze zbóż naturalnie nie Wszystkie produkty zawierające zbożowe zawierających glutenu, czyli z ryżu, kukurydzy, pszenicę, żyto, jęczmień, owies- gryki, prosa i szarłatu (amarantus), pieczywo i pieczywo: bułki, chleb zwykły, produkty mączne oraz makarony przygotowane razowy, pieczywo chrupkie, z mąki ryżowej, kukurydzianej, ziemniaczanej pumpernikiel, maca, płatki owsiane, lub sojowe: ryż biały i brązowy, płatki ryżowe, ryż preparowany, kaszki ryżowe błyskawiczne, pszenne, jęczmienne, musli, kasze: otręby ryżowe, kasza kukurydziana, płatki i manna, jęczmienna, kuskus, pęczak, chrupki kukurydziane, kukurydza prażona ( mąki, makarony, otręby, kiełki, popcorn): tapioka, sago, kasza gryczana, kaszki / zarodki- z niedozwolonych zbóż gryczane błyskawiczne, płatki gryczane, kasza jaglana, skrobia pszenna, produkty oznaczone symbolem ,, Przekreślony kłos” lub napisem „Produkt bezglutenowy”, specjalne gotowe pieczywo bezglutenowe, makaron i bezglutenowy | Mleko i Mleko świeże, w proszku, skondensowane, Niektóre koncentraty napojów produkty jogurt, *maślanka, kefir czekoladowych * (sprawdzić składniki) mleczne i Sery Sery żółte, sery białe, inne sery* Sery żółte, jogurty i inne produkty mleczne zawierające dodatek mąki** Jaja Jaja w sosach do których dodaje się produkty zawierające gluten, np. Gotowane, smażone oraz w potrawach mąkę Mięso, Wszystkie gatunki świeżego mięsa, ryb, drobiu; _ Produkty mięsne i wędliny mogące ryby, drób ryby w puszkach w oleju i w sosie własnym, zawierać dodatek produktów szynka, polędwica, niektóre inne wędliny* zawierających pszenicę, żyto, owies, (przed podaniem sprawdzić na obecność mąki : jęczmień, np. parówki, frankfuterki, pszennej lub czytać etykiety) mielonka, kaszanka, pasztety, Tłuszcze Ziemniaki Warzywa Owoce Cukier Przyprawy Zupy Tłuszcz Przegryzki Masło, margaryna, oleje, masło orzechowe, niektóre dresingi do sałatek *, niektóre majonezy* (*= po sprawdzeniu składników) W każdej postaci, mąka ziemniaczana Wszystkie warzywa świeże, mrożone i konserwowe, suchy groch, fasola, soczewica, orzechy , Wszystkie owoce świeże, suszone, mrożone i w puszkach, wszystkie soki owocowe Cukier, miód, dżem Sól, pieprz, zioła, goździki, cynamon, chili, gałka muszkatołowa, koncentrat pomidorowy, oliwki, pikle, ocet winny, drożdże Domowe zupy i buliony przygotowane z warzyw świeżych i mrożonych i z dozwolonych produktów Masło, margaryny miękkie, oleje roślinne: oliwa z oliwek, olej rzepakowy, sojowy, słonecznikowy, kukurydziany — w bardzo ograniczonej ilości (do smarowania folii lub pergaminu do pieczenia) Wafle ryżowe, chrupki kukurydziane, popcorn *sprawdzić składniki, dokładnie czytać etykiety pasztetowa, salceson, wędliny rozdrobnione, metka, potrawy mięsne i rybne z dodatkiem bułki: pulpety, klopsiki, krokiety, budynie mięsne, pieczeń rzymska, rolada z ryby, ryby w puszkach (poza rybami w oleju i w sosie własnym), produkty z dodatkiem hydrolizowanego białka roślinneg Niektóre gotowe dresingi do sałatek i niektóre majonezy* Warzywa w puszce w sosach,* warzywa z sosami o nieznanym składzie Niektóre gotowe dania z owocami* Niektóre rodzaje curry*, mieszanek przyprawowych* sosów w proszku* gotowych dipów*, sosów sojowych*, sosów pomidorowych*, keczupów* Większość zup z puszek, z proszku i innych gotowych, kostki bulionowe Śmietana, śmietanka, smalec, słonina, boczek, łój, margaryny twarde Wszystkie zawierające pszenicę, żyto, jęczmień, owies
SKMBT_22319102809410.pdf	Skład jadłospisu / Śniadanie 110g Chleb żytni razowy 15g _ Masło ekstra 80g Serek typu "Fromage", naturalny 80g Sałatka wiosenna 200g Kawa, napar bez cukru 50g Mleko UHT, 1,5% tłuszczu, z witaminami 10g Cukier Drugie śniadanie Obiad 450g Zupa grochowa z ziemniakami 150g Jogurt naturalny, 2% tłuszczu 200g Makaron razowy 150g Mus truskawkowy 250g Kompot wieloowocowy Podwieczorek Kolacja 110g Chleb żytni razowy 15g _ Masło ekstra 100g Kiełbasa gotowana 50g Pomidor 250g Herbata, napar bez cukru 10g Cukier Dojadanie Wartość kaloryczna: 2 872,40 kcal = 12 018,41 kJ W tym: Procent energii z tłuszczu: 31,15% Procent energii z węglowodanów: 54,04% Procent energii z białka: 14,81 % Procent energii z sacharozy: 8,98% Witaminy: A Bl 1,86 mg Ekiwalent retinolu 854,30 ug B2 1,81 mg Retinol 632,50 ug B6 1,88 mg B-karoten 1 331,40 ug Biotyna 0,00 mg D 2,19ug Niacyna 16,32 mg C 110,48 mg Składniki mineralne: Sód 2 703,50 mg Żelazo 16,75 mg Wapń 819,60 mg Mangan 10,04 mg Potas 3 333,10 mg Cynk 15,98 mg Fosfor 1 648,00 mg Miedź 1,78 mg Magnez 419,10 mg Skład jadłospisu /7 Śniadanie 110g Chleb żytni razowy I5g - Masło ekstra 40g Ser. Gouda tłusty 40g Indyk w galarecie 50g Pomidor 200g Kawa, napar bez cukru 50g Mleko UHT. 1,5% tłuszczu 10g Cukier Drugie śniadanie Obiad 450g Krem brokułowy 120g Jaja gotowane 100g Sos koperkowy 200g Ziemniaki 150g Surówka z marchwi i ananasa 250g Kompot wieloowocowy Podwieczorek Kolacja 110g Chleb żytni razowy 15g - Masło ekstra 40g Pasztet pieczony 40g Szynka wiejska 300g Cukinia 250g Herbata, napar bez cukru 10g Cukier Dojadanie Wartość kaloryczna: 2 113,80 kcal W tym: Procent energii z tłuszczu: Procent energii z węglowodanów: Procent energii z białka: Procent energii z sacharozy: Witaminy: A Ekiwalent retinolu 1 252,70 ug Retinol 1 495,70 Lg B-karoten 22 526,20 ug D 3,43 ug C 281,85 mg Składniki mineralne: Sód 2 622,30 mg 33,52 % 50,07 % 16,41 % 16,40 % Bl B2 B6 Biotyna Niacyna Żelazo 1,73 mg 2,35 mg 3,14 mg 0,00 mg 20,22 mg 18,12 mg Wapń 857,50 mg Mangan 10,35 mg Potas 5 517,40 mg Cynk 16,23 mg Fosfor 1 733.70 mg Miedź 1,86 mg Magnez 477,50 mg DIETA PODSTAWOWA Śniadanie 110g Chleb żytni razowy 15g Masło ekstra 30g Wędlina 50g Ser żółty 50g Pomidor 5g Cebula 250g Kawa z mlekiem 10g Cukier Drugie śniadanie Obiad 450g Krupnik 120g Sztuka mięsa 50g Sos chrzanowy 200g Kasza jęczmienna 150g Sałatka z selera z rodzynkami 250g Kompot wieloowocowy Podwieczorek Kolacja 110g Chleb żytni razowy 15g Masło ekstra 80g Sos tatarski 60g Jajko I szt. 30g Wędlina 250g Herbata, napar bez cukru 10g Cukier Dojadanie Wartość kaloryczna: 2 188,75 kcal W tym: Procent energii z tłuszczu: Procent energii z węglowodanów: Procent energii z białka: Procent energii z sacharozy: Tłuszcz ogółem: 66,08 g Cholesterol ogółem: 218,70 mg Kwasy tłuszczowe nasycone: Kwasy tłuszczowe jednonienasycone: Kwasy tłuszczowe wielonienasycone: Białko ogółem: 84,66 g 28,47 % 55,31 % 16,21% 14,49 % 23,73 g 25,80 g 12,15g - 35,92 % - 39,04 % - 18,39% W tym zwierzęce: roślinne: Witaminy: A Ekiwalentretinolu Retinol B-karoten D C Składnikimineralne: Sód Wapń Potas Fosfor Magnez 51,31g 33,35 g 1 300,40 ug 268,10 ug 6 178,50 ug 1,49 ug 249,74 mg 2 337,45 mg 931,30 mg 4 043,45 mg 1 249,80 mg 416,90 mg Żelazo Mangan Cynk Miedź BI B2 Bó Biotyna Niacyna 2,56 mg 1,75 mg 3,33 mg 0,00 mg 22,08 mg 15,13 mg 10,43 mg 14,42 mg 1,78 mg DIETA PODSTAWOWA II Sniadanie Il0g Chleb żytni razowy 15g Masło ekstra 80g Pasztet pieczony 50g Pomidor 250g Kawa z mlekiem 10g Cukier Drugie śniadanie Obiad 450g Krem z białych warzyw 120g Pieczeń rzymska z jajkiem 200g Ziemniaki 150g Bukiet warzyw 250g Kompot wieloowocowy Podwieczorek Kolacja 110g Chleb żytni razowy 15g Masło ekstra 50g _ Ser topiony 30g Szynka kanapkowa 50g Paryka 250g Herbata, napar bez cukru 10g Cukier Dojadanie Wartość kaloryczna: 2 263,28 kcal W tym: Procent energii z tłuszczu: 31,19% Procent energii z węglowodanów: 54,07 % Procent energii z białka: 14,75% Procent energii z sacharozy: 6,04 % Tłuszcz ogółem: 71,50 g Cholesterol ogółem: 440,81 mg Kwasy tłuszczowe nasycone: 30,77 g - 43,04 % Kwasy tłuszczowe jednonienasycone: 22,96 g - 32,11% Kwasy tłuszczowe wielonienasycone: 11,85 g - 16,57 % Białko ogółem: 76,06 g W tym zwierzęce: 40,92g roślinne: 35,14g Witaminy: A Ekiwalentretinolu Retinol B-karoten D Cc Składnikimineralne: Sód Wapń Potas Fosfor Magnez 1 862,28 ug 607,27 ug 7 508,95 ug 3,24 ug 138,84 mg 2 346,13 mg 936,57 mg 3 148,15 mg 1 261,14 mg 406,42 mg Żelazo Mangan Cynk Miedź BI B2 B6 Biotyna Niacyna 1,39 mg 2,40 mg 1,85 mg 0,00 mg 12,71 mg 14,95 mg 10,52 mg 14,59 mg 1,54 mg DIETA PODSTAWOWA LII Śniadanie 110g Chleb żytni razowy 15g _ Masło ekstra 80g Ser biały z rzodkiewką 50g Pomidor 10g Cukier 250g Kawa z mlekiem Drugie śniadanie Obiad 450g Rosół z makaronem 150g Mięso z piersi kurczaka, w panierce 200g Ziemniaki 150g Mix sałat z oliwą 250g Kompot wieloowocowy Podwieczorek Kolacja 105g Chleb żytni razowy 15g _ Masło ekstra 80g Wędlina 100g Sałatka jarzynowa z majonezem 250g Herbata, napar bez cukru 10g Cukier Dojadanie Wartość kaloryczna: 2 371,55 kcal W tym: Procent energii z tłuszczu: Procent energii z węglowodanów: Procent energii z białka: Procent energii z sacharozy: Tłuszcz ogółem: 67,61 g Cholesterol ogółem: 407,00 mg Kwasy tłuszczowe nasycone: Kwasy tłuszczowe jednonienasycone: Kwasy tłuszczowe wielonienasycone: Białko ogółem: 87,29 g W tym zwierzęce: 57,64 g roślinne: 29,66 g Witaminy: 29,38 % 53,77 % 16,86 % 13,56% 27,98 g 24,60 g 10,25 g - 41,39% - 36,38 % - 15,17% Bl 1,17 mg Ekiwalentretinolu Retinol B-karoten D Cc Składnikimineralne: Sód Wapń Potas Fosfor Magnez 3 707,50 ug 470,70 ug 19 418,60 ug 1,41 ug 133,70 mg 1 809,95 mg 960,65 mg 3 277,05 mg 1 244,00 mg 353,90 mg Żelazo Mangan Cynk Miedź B2 B6 Biotyna Niacyna 1,71 mg 2,53 mg 0,00 mg 26,88 mg 12,33 mg 9,63 mg 12,80 mg 1,41 mg