Sygn. akt: II K 971/16 (PR 1 Ds.75.2016)
POSTANOWIENIE
Dnia 26 stycznia 2017 roku
Sąd Rejonowy w Pile — Wydział II Karny w składzie:
Przewodniczący: SSR Maciej Płóciennik
Protokolant: st. sekr. sąd. Patrycja Kosińska
przy udziale Prokuratora: Radosława Gorczyńskiego
po rozpoznaniu w sprawie przeciwko: S$. U., M. R.iT.P.
z urzędu
postanawia:
LF
na podstawie art. 17 8 1 pkt 2 k.p.k. umorzyć postępowanie karne przeciwko M. R. i T. P. o przestępstwa z art. 231 $ 1
k.k. oraz przeciwko S. U. o przestępstwo z art. 231 $ 1 k.k. i art. 271 $ 1 k.k. wzw.zart. 118 2k.k.,
2.
na podstawie art. 632 pkt 2 k.p.k. kosztami procesu obciążyć Skarb Państwa
UZASADNIENIE
W przedmiotowej sprawie wpłynął akt oskarżenia przeciwko trzem funkcjonariuszom publicznym — wykładowcom
Szkoły Policjj w P.. S. U. zarzucono, że jako funkcjonariusz publiczny - członek komisji egzaminacyjnej
przeprowadzającej zaliczenie komisyjne "Kształtowanie sprawności fizycznej" JM 10 JS 01 w Szkole Policji w P.,
nie dopełnił swoich obowiązków, działając tym na szkodę interesu publicznego, w ten sposób, że brał udział w
przeprowadzonym egzaminie, na skutek czego przeprowadzono egzamin komisyjny w niepełnym składzie komisji,
a następnie poświadczył nieprawdę w dokumencie wystawionym przez funkcjonariusza publicznego - protokole
zaliczenia komisyjnego oraz karcie oceny z zaliczenia komisyjnego podpisując się jako osoba biorąca udział w
przeprowadzanym egzaminie, tj. przestępstwo z art. 231 $ 1 k.k. i art. 271 $ 1 k.k. w zw. zart. 11 8 2 k.k.. Z kolei
M. R.iT.P. zarzucono, że jako funkcjonariusze publiczni - członkowie komisji egzaminacyjnej przeprowadzającej
zaliczenie komisyjne "Kształtowanie sprawności fizycznej" JM 10 JS 01 w Szkole Policji w P., nie dopełnili swoich
obowiązków, działając tym na szkodę interesu publicznego, w ten sposób, że przeprowadzili egzamin komisyjny w
niepełnym składzie komisji, tj. o przestępstwo z art. 231 8 1 k.k.
Sąd zważył co następuje:
Zgodnie z treścią art. 17 $ 1 pkt 2 k.p.k. nie wszczyna się postępowania, a wszczęte umarza, m.in. gdy czyn nie
zawiera znamion czynu zabronionego. Znamieniem czynu zabronionego są cechy (elementy treściowe wskazane w
opisie czynu) abstrakcyjnego obrazu czynu zabronionego, czyli "cechy, które zostały opisane w ustawie, których
całokształt charakteryzuje przestępstwo, a które muszą zostać udowodnione w postępowaniu karnym, aby mogło
nastąpić prawidłowe skazanie za przestępstwo” (vide Świecki D. (red), Augustyniak B., Eichstaedt K.Z., Kurowski M.,
Kodeks postępowania karnego. Komentarz. Tom I., WK 2015, wyd. II).
Za przestępstwo z art. 231 $ 1 k.k. (tzw. przestępstwo urzędnicze) odpowiada funkcjonariusz publiczny, który,
przekraczając swoje uprawnienia lub nie dopełniając obowiązków, działa na szkodę interesu publicznego lub
prywatnego. Przedmiotem ochrony wskazanego przepisu jest jakiekolwiek dobro prawne, należące czy to do sfery
publicznej, czy to prywatnej. Niezależnie od tego, bezpośrednimi dobrami chronionym są prawidłowe funkcjonowanie
instytucji publicznych i ich autorytet (vide wyrok SN z dnia 27 października 2014 r., WA 23/14, LEX nr 1554340,
A. Barczak-Oplustil (w:) Kodeks karny. Część szczególna. Komentarz, t. 2, red. A. Zoll, 2013, s. 1204). Niewątpliwie
przestępstwo z art. 231 $ 1 k.k. musi być zawinione umyślnie, co oznacza, że sprawca musi obejmować swoim
zamiarem (bezpośrednim lub ewentualnym) zarówno przekroczenie (lub niedopełnienie) obowiązków służbowych,
jak i działanie na szkodę interesu publicznego lub prywatnego. Do przypisania czynu z art. 231 $ 1 k.k. konieczne
jest ustalenie konkretnego interesu publicznego lub prywatnego, który został narażony na niebezpieczeństwo, oraz
związku przyczynowego pomiędzy przekroczeniem uprawnień lub niedopełnieniem obowiązków a narażeniem na
niebezpieczeństwo tego interesu. Niedopełnieniem obowiązków będzie niedokonanie czynności, która należy do
kompetencji danej osoby i której dokonanie w danej sytuacji było obligatoryjne. Działanie na szkodę oznacza zaś, że
zachowanie sprawcy stwarza stan zagrożenia dla dobra prawnego ze sfery publicznej lub prywatnej.
Z kolei przestępstwa, o którym mowa w art. 271 $ 1 k.k. dopuszcza się funkcjonariusz publiczny lub inna osoba
uprawniona do wystawienia dokumentu, która poświadcza w nim nieprawdę co do okoliczności mającej znaczenie
prawne. Ochronie przewidzianej w przytoczonym przepisie podlega prawdziwość treści dokumentów, czyli jej
zgodność z rzeczywistym stanem rzeczy, a w konsekwencji znaczenie dowodowe dokumentu oraz pewność obrotu
oparta na publicznym zaufaniu do dokumentów i domniemaniu prawdziwości pism mających taki charakter (por.
wyrok Sądu Najwyższego z dnia 21 października 2010 roku w sprawie III KK 309/10, OSNWSK 2010, Nr 1, poz. 2031).
Analiza materiału dowodowego pozwoliła na ustalenie, iż rozkazem nr 62/16 z dnia 15 marca 2016 r. Komendant
Szkoły Policji w P. włączył post. A. K. do stanu słuchaczy szkolenia zawodowego podstawowego (...)/16 Szkoły Policji w
P. (k. 6-8). W dniu 08 czerwca 2016 r. post. A. K. zwrócił się do Komendanta Szkoły Policji w P. z prośbą o dopuszczenie
do zaliczenia komisyjnego z jednostki modułowej JM 10 JS 01 „Kształtowanie sprawności fizycznej” (k. 32). W dniu
15 czerwca 2016 r. w Szkole Policji w P. przeprowadzono zaliczenie komisyjne. W skład komisji egzaminacyjnej
powołano trzech funkcjonariuszy Policji: mł.insp. S. U. (przewodniczący), podinsp. M. R. i mł.asp. T. P., zaś do
zaliczenia przystąpili: post. S. B., post. M. K. i post. A. K. (k. 32v). Przed rozpoczęciem zaliczenia przewodniczący
komisji - funkcjonariusz S. U. wykonał ciążące na nim obowiązki wynikające z $ 6 decyzji nr (...) Komendanta Szkoły
Policji w P. z dnia 8 stycznia 2015 r. (k. 25-31), m.in. spotkał się z pozostałymi członkami komisji, przeanalizował
z nimi zakres zaliczenia, dostarczył dokumentację związaną z zaliczeniem (protokół) i przydzielił zadania członkom
komisji egzaminacyjnej (wyjaśnienia oskarżonych k. 88-90, 93, 96v-97). Przy przeprowadzeniu części praktycznej
egzaminu obecne były tylko dwie osoby ze składu komisji egzaminacyjnej, tj. podinsp. M. R. i mł.asp. T. P. (zeznania
A. K. k. 61, zeznania S. B. k. 70, zeznania M. K. k. 73v). W tym czasie funkcjonariusz S. U. nadzorował bowiem
jeszcze inne szkolenia. Po skończonym egzaminie praktycznym funkcjonariusze M. R. iT. P. zdali przewodniczącemu
relację z przeprowadzonego egzaminu, omówiono wyniki uzyskane przez egzaminowanych, wyliczono średnią ocen
dla post. S. B., sporządzono dokumentację egzaminacyjną — protokół zaliczenia komisyjnego oraz karty ocen z
zaliczenia komisyjnego, gdzie funkcjonariusze podpisali się jako osoby biorące udział w przeprowadzanym egzaminie
i poinformowano uczestników o uzyskanych przez nich ocenach. Post. A. K. i post. M. K. nie zaliczyli egzaminu
komisyjnego (k. 4-5, 34-35, 36, 37, 38, 39). W związku z powyższym - rozkazem Komendanta Szkoły Policji w P. nr
135/16 z dnia 16 czerwca 2016 r. - post. A. K. został usunięty ze szkolenia i wyłączony ze stanu słuchaczy szkolenia
zawodowego podstawowego (...)/16 (k. 33), a w konsekwencji został zwolniony ze służby w Policji (k. 62-63).
Wskazać należy, iż samo przekroczenie uprawnień lub niedopełnienie obowiązków przez funkcjonariusza nie wypełnia
jeszcze znamion przestępstwa, choć może być podstawą odpowiedzialności służbowej lub dyscyplinarnej (por. wyr.
SN z 25 XI 1974r., II KR 177/74, OSPiKA 1976, nr 6-9, poz. 122), zaś kryterium rozgraniczającym odpowiedzialność
karną od dyscyplinarnej stanowi stopień społecznego niebezpieczeństwa czynu, na który składa się zarówno strona
podmiotowa jak i przedmiotowa (por. wyr. SN SN z 17.2.1971 r., IV KR 213/70, OSPiKA 1971, Nr 12, poz. 242). Do
znamion tych należy działanie na szkodę interesu publicznego lub prywatnego. Nadto przyjmuje się, że do dokonania
tego przestępstwa niezbędne jest stwierdzenie, że zachowanie funkcjonariusza (działanie lub zaniechanie) stworzyło
realne niebezpieczeństwo powstania szkody, a nie tylko zagrożenie potencjalne lub ogólne.
W niniejszej sprawie zgromadzony materiał dowodowy nie pozwolił na przyjęcie, aby zachowanie oskarżonych
wyczerpało znamiona czynu zabronionego stypizowanego w art. 231 $ 1 k.k. Wskazać należy, iż oskarżony S.
U. wypełnił większość zadań ciążących na przewodniczącym komisji egzaminacyjnej, a określonych w decyzji nr
(..) Komendanta Szkoły Policji w P. z dnia 8 stycznia 2015 r. Pomimo, że przebieg egzaminu praktycznego
odbył się bez jego obecności, to on faktycznie podjął decyzję o jego przeprowadzeniu, dokonał wstępnej kontroli
stanu pomieszczeń, a następnie przydzielił zadania pozostałym członkom komisji. Podkreślić przy tym należy, iż
zarówno polecenie służbowe, jak też akty prawne dotyczące przeprowadzania egzaminów adeptów Policji oraz
policjantów określone w pragmatykach służbowych, a mających znaczenie dla niniejszej sprawy, nie określają składu
(liczebności) komisji egzaminacyjnej, która przeprowadza zaliczenie komisyjne. Przede wszystkim nie wskazano w
nich, by w czasie nieobecności przewodniczącego podczas części praktycznej egzaminu zachodziła konieczność jego
przerwania. Niewątpliwie po przeprowadzeniu części praktycznej egzaminu oskarżony U. nadzorował wypełnienie
stosownej dokumentacji (protokół) i wydanie dokumentów egzaminowanym słuchaczom. Należy podkreślić, że
to przewodniczący komisji wydał pozostałym oskarżonym polecenie rozpoczęcia i kontynuowania egzaminu
praktycznego. Jak wynika z wyjaśnień S. U., wydając pozostałym członkom komisji polecenie rozpoczęcia części
wstępnej egzaminu kierował się tym, że analiza przez komisję wyników uzyskanych przez egzaminowane osoby nie
zawiera składnika ocennego, a zatem jego uczestnictwo w tej części egzaminu nie miałoby znaczenia dla jego wyniku
(oceny końcowej słuchaczy). W świetle powyższych rozważań nie sposób zatem uznać, by zachowanie oskarżonych
R. iP., którzy działali w warunkach organizacyjnego podporządkowania, miało charakter umyślny. W ocenie Sądu
oskarżeni ci nie mieli bowiem jakiegokolwiek powodu, by odmówić wykonania polecenia swojego przełożonego.
Analiza zgromadzonego materiału dowodowego nie pozwoliła na stwierdzenie, by którykolwiek z oskarżonych
swoim zachowaniem naraził na szkodę jakikolwiek interes publiczny. Zachowanie oskarżonych polegało bowiem
na ewentualnym naruszeniu wymogów proceduralnych, a nie interesu (publicznego lub prywatnego) opartego
na prawie materialnym. W ocenie Sądu przeprowadzenie egzaminu w niepełnym składzie nie miało wpływu
na przebieg i materialny wynik egzaminu komisyjnego słuchaczy, który następnie został wpisany do protokołu
zaliczenia komisyjnego oraz karty ocen. Należało zatem uznać, iż w przedmiotowej sprawie nie doszło do realnego
niebezpieczeństwa powstania szkody.
W rozpatrywanej sprawie Sąd nie dopatrzył się także w zachowaniu oskarżonego S. U. znamion czynu opisanego w art.
271 $ 1 k.k. Jak wcześniej wskazano oskarżony ten brał udział w drugiej fazie przeprowadzanego egzaminie, podczas
której omówiono wyniki uzyskane przez egzaminowanych, wyliczono średnią ocen, sporządzono dokumentację
egzaminacyjną i poinformowano uczestników o uzyskanych przez nich ocenach. Przy tym należy podkreślić, że
jego nieobecność w części praktycznej egzaminu nie miała jakiegokolwiek wpływu na wyniki uzyskane przez
egzaminowanych. W ocenie Sądu oskarżony mógł zatem podpisać się we wskazanej w akcie oskarżenia dokumentacji
- protokole zaliczenia komisyjnego oraz karcie oceny z zaliczenia komisyjnego, jako osoba biorąca udział w
przeprowadzanym egzaminie. Niewątpliwie jego podpis na wskazanych dokumentach stwierdzał stan faktyczny
zgodny z prawdą.
Mając na uwadze powyższe Sąd postanowił jak w pkt 1 orzeczenia.
Zgodnie zaś z art. 632 pkt 2 k.p.k. w razie umorzenia postępowania koszty procesu w sprawach z oskarżenia
publicznego ponosi Skarb Państwa, o czym Sąd postanowił w pkt 2 niniejszego orzeczenia.
SSR Maciej Płóciennik
