- Żywienie w szpitalach
- Żywienie w szpitalach #2
Żywienie w szpitalach #2
Instytucja: |
"SZPITAL POWIATOWY W JAROCINIE" SPÓŁKA Z OGRANICZONĄ ODPOWIEDZIALNOŚCIĄ |
Monitoring: |
|
Liczba listów: |
2 |
Liczba spamu: |
0 |
Status pierwszego wniosku: |
Dostarczony |
Status ostatniego wniosku: |
|
Otrzymano potwierdzenie: |
|
Otrzymano odpowiedź: |
|
Poddany kwarantannie: |
Znormalizowana odpowiedź
Treść
-
Wniosek o informację publiczną przez KatarzynaBatkoToluc
Na podstawie art. 61 ust. 1 i Konstytucji RP i art. 10 ust. 1 ustawy dostępie do informacji publicznej, stowarzyszenie Sieć Obywatelska Watchdog Polska wnosi o udostępnienie następujących informacji publicznych:
1. Czy w szpitalu zatrudniono dietetyka/dietetyków? (chodzi o bezpośrednie zatrudnienie przez szpital, a nie przez firmę cateringową). Jeżeli tak, to wnosimy o udostępnienie zakresu jego/ich obowiązków.
2. Ilu pacjentów przypada na jednego zatrudnionego dietetyka?
3. Czy w szpitalu istnieje możliwość uzyskania indywidualnej porady dietetyka? Jeżeli tak, to w jaki sposób informuje się o tym pacjentów?
4. Jaka jest wysokość całościowej dziennej stawki żywieniowej przypadającej na 1 pacjenta szpitala?
5. Czy szpital korzysta z usług zewnętrznej firmy cateringowej? Jeżeli tak, to czy w podpisanej umowie określono minimalną kwotę/procent przeznaczone na zakup składników użytych do przygotowania posiłków?
6. Czy szpital posiada dokumentację regulującą jakość produktów używanych do przygotowania posiłków – chodzi o wartość odżywczą i kaloryczną posiłków oraz dopuszczalną ilości konserwantów, barwników, dodatków? Jeśli tak, wnosimy o jej udostępnienie.
7. Czy w szpitalu kontroluje się jakość posiłków podawanych pacjentom? Kto (stanowisko) odpowiada za te kontrole i jak często one się odbywają?
8. Czy w szpitalu kontroluje się, czy pacjent spożywa odpowiednią ilość pokarmu? Kto (stanowisko) odpowiada za te kontrole i jak często one się odbywają?
9. Czy w umowie z zewnętrzną firmą cateringową określono wymóg zatrudnienia dietetyka?
10. Czy w szpitalu istnieje procedura zgłaszania skarg dotyczących niewłaściwego żywienia bądź zatrucia? Czy wyznaczono osobę odpowiedzialną za kontakt w sprawie zgłoszenia ww. skarg?
11. Prosimy o podanie liczba skarg dotyczących niewłaściwego żywienia /zatrucia w szpitalu zgłoszonych do szpitala w 2017 i 2018 roku.
12. Czy w 2018 r. lekarze przechodzili jakiekolwiek szkolenie z zakresu zasad prawidłowego żywienia chorych w szpitalu?
13. Prosimy o podanie liczby i rodzajów diet stosowanych przez szpital wraz ze wskazaniem źródeł ich opracowania (wiedza lekarza/wiedza dietetyka/publikacje naukowe/źródła internetowe/wewnętrzne regulacje szpitala).
14. Jeśli szpital nie jest w stanie zapewnić pacjentowi diety wskazanej przez lekarza (np. bezmlecznej czy bezglutenowej), to w jaki sposób zapewnia wówczas posiłki pacjentowi?
15. Czy na życzenie pacjenta szpital zapewnia dietę wegetariańską lub wegańską?
16. Czy szpital zapewnia chorym doustne suplementy pokarmowe wspomagające powrót do zdrowia (np. wspomagające gojenie ran, dostarczające dodatkowe ilości białka)?Wnosimy o udostępnienie wskazanych informacji w formie elektronicznej na adres: {{EMAIL}}
Szymon Osowski i Katarzyna Batko-Tołuć - członkowie zarządu, zgodnie z zasadami reprezentacji
-
Re: Wniosek o informację publiczną przez "SZPITAL POWIATOWY W JAROCINIE" SPÓŁKA Z OGRANICZONĄ ODPOWIEDZIALNOŚCIĄ
Dzień dobry,
w załączeniu przesyłam odpowiedzi na Państwa wniosek o udostępnienie
informacji publicznych.Z poważaniem
Monika Grygiel
sekretariatW dniu 2019-10-15 o 22:15, {{ email }} pisze:
--
Szpital Powiatowy w Jarocinie Sp. z o.o.
ul. Szpitalna 1, 63-200 Jarocin
Tel.: (062) 33 22 350
Fax: (062) 33 22 359
{{ email }}
www.szpitaljarocin.pl
NIP: 6172189328
REGON: 301415604
Sšd Rejonowy Poznań - Nowe Miasto i Wilda w Poznaniu
IX Wydział Gospodarczy Krajowego Rejestru Sšdowego
Numer KRS 0000354792
Kapitał zakładowy 42.152.000,00 PLN
Uwaga: Treć niniejszej wiadomoci może być poufna i objęta zakazem jej ujawniania. Jeli czytelnik niniejszej wiadomoci nie jest jej zamierzonym adresatem, pracownikiem lub porednikiem upoważnionym do jej przekazania adresatowi, niniejszym informujemy, że wszelkie rozprowadzanie, dystrybucja lub powielanie niniejszej wiadomoci jest zabronione. Jeżeli otrzymałe tę wiadomoć omyłkowo, proszę bezzwłocznie zawiadomić nadawcę wysyłajšc odpowied na niniejszš wiadomoć i usunšć jš z poczty.
Dziękujemy Szpital Powiatowy w Jarocinie Sp. z o.o.Dzień dobry,
w załączeniu przesyłam odpowiedzi na Państwa wniosek o udostępnienie
informacji publicznych.Z poważaniem
Monika Grygiel
sekretariatW dniu 2019-10-15 o 22:15, {{ email }} pisze:
>
> Na podstawie art. 61 ust. 1 i Konstytucji RP i art. 10 ust. 1 ustawy
> dostępie do informacji publicznej, stowarzyszenie Sieć Obywatelska
> Watchdog Polska wnosi o udostępnienie następujących informacji
> publicznych:
>
> 1. Czy w szpitalu zatrudniono dietetyka/dietetyków? (chodzi o
> bezpośrednie zatrudnienie przez szpital, a nie przez firmę
> cateringową). Jeżeli tak, to wnosimy o udostępnienie zakresu jego/ich
> obowiązków.
> 2. Ilu pacjentów przypada na jednego zatrudnionego dietetyka?
> 3. Czy w szpitalu istnieje możliwość uzyskania indywidualnej porady
> dietetyka? Jeżeli tak, to w jaki sposób informuje się o tym pacjentów?
> 4. Jaka jest wysokość całościowej dziennej stawki żywieniowej
> przypadającej na 1 pacjenta szpitala?
> 5. Czy szpital korzysta z usług zewnętrznej firmy cateringowej? Jeżeli
> tak, to czy w podpisanej umowie określono minimalną kwotę/procent
> przeznaczone na zakup składników użytych do przygotowania posiłków?
> 6. Czy szpital posiada dokumentację regulującą jakość produktów
> używanych do przygotowania posiłków – chodzi o wartość odżywczą i
> kaloryczną posiłków oraz dopuszczalną ilości konserwantów, barwników,
> dodatków? Jeśli tak, wnosimy o jej udostępnienie.
> 7. Czy w szpitalu kontroluje się jakość posiłków podawanych pacjentom?
> Kto (stanowisko) odpowiada za te kontrole i jak często one się odbywają?
> 8. Czy w szpitalu kontroluje się, czy pacjent spożywa odpowiednią
> ilość pokarmu? Kto (stanowisko) odpowiada za te kontrole i jak często
> one się odbywają?
> 9. Czy w umowie z zewnętrzną firmą cateringową określono wymóg
> zatrudnienia dietetyka?
> 10. Czy w szpitalu istnieje procedura zgłaszania skarg dotyczących
> niewłaściwego żywienia bądź zatrucia? Czy wyznaczono osobę
> odpowiedzialną za kontakt w sprawie zgłoszenia ww. skarg?
> 11. Prosimy o podanie liczba skarg dotyczących niewłaściwego żywienia
> /zatrucia w szpitalu zgłoszonych do szpitala w 2017 i 2018 roku.
> 12. Czy w 2018 r. lekarze przechodzili jakiekolwiek szkolenie z
> zakresu zasad prawidłowego żywienia chorych w szpitalu?
> 13. Prosimy o podanie liczby i rodzajów diet stosowanych przez szpital
> wraz ze wskazaniem źródeł ich opracowania (wiedza lekarza/wiedza
> dietetyka/publikacje naukowe/źródła internetowe/wewnętrzne regulacje
> szpitala).
> 14. Jeśli szpital nie jest w stanie zapewnić pacjentowi diety
> wskazanej przez lekarza (np. bezmlecznej czy bezglutenowej), to w jaki
> sposób zapewnia wówczas posiłki pacjentowi?
> 15. Czy na życzenie pacjenta szpital zapewnia dietę wegetariańską lub
> wegańską?
> 16. Czy szpital zapewnia chorym doustne suplementy pokarmowe
> wspomagające powrót do zdrowia (np. wspomagające gojenie ran,
> dostarczające dodatkowe ilości białka)?
>
> Wnosimy o udostępnienie wskazanych informacji w formie elektronicznej
> na adres: {{ email }}
>
> Szymon Osowski i Katarzyna Batko-Tołuć - członkowie zarządu, zgodnie z
> zasadami reprezentacji
>
> --
>
> Sieć Obywatelska Watchdog Polska
> ul. Ursynowska 22/2 | 02-605 Warszawa
> tel: 22 844 73 55
> www.siecobywatelska.pl
> www.watchdogportal.pl
> www.funduszesoleckie.pl
> www.informacjapubliczna.org
> NIP 526282872
>
--
Szpital Powiatowy w Jarocinie Sp. z o.o.
ul. Szpitalna 1, 63-200 Jarocin
Tel.: (062) 33 22 350
Fax: (062) 33 22 359
{{ email }}
www.szpitaljarocin.pl
NIP: 6172189328
REGON: 301415604
Sšd Rejonowy Poznań - Nowe Miasto i Wilda w Poznaniu
IX Wydział Gospodarczy Krajowego Rejestru Sšdowego
Numer KRS 0000354792
Kapitał zakładowy 42.152.000,00 PLN
Uwaga: Treć niniejszej wiadomoci może być poufna i objęta zakazem jej ujawniania. Jeli czytelnik niniejszej wiadomoci nie jest jej zamierzonym adresatem, pracownikiem lub porednikiem upoważnionym do jej przekazania adresatowi, niniejszym informujemy, że wszelkie rozprowadzanie, dystrybucja lub powielanie niniejszej wiadomoci jest zabronione. Jeżeli otrzymałe tę wiadomoć omyłkowo, proszę bezzwłocznie zawiadomić nadawcę wysyłajšc odpowied na niniejszš wiadomoć i usunšć jš z poczty.
Dziękujemy Szpital Powiatowy w Jarocinie Sp. z o.o.Załączniki
- ODPOWIEDŹ.pdf
- załącznik_1.docx
- załącznik_2.doc
- załącznik_3.pdf
- załącznik_4.pdf
- załącznik_5.pdf
- załącznik_6.doc
WÓZ
i
> e
$
MAŁ
SZPITAL POWIATOWY
W JAROCINIE
Jarocin, dn. 23.10.2019 r.
SZP/P/215/2019
Szymon Osowski,
Katarzyna Batko-Tałuć
Sieć Obywatelska Watchdog Polska
ul. Ursynowska 22/2
02-605 Warszawa
W związku z otrzymanym drogą mailową w dniu 15.10.2019 r. wnioskiem o udostępnienie
informacji publicznej Zarząd Szpitala Powiatowego w Jarocinie Sp. z 0.0. przekazuje wnioskowane
informacje:
Ad. 1 W Szpitalu Powiatowym w Jarocinie jest zatrudniony dietetyk (zakres obowiązków dietetyka
załącznik 1).
Ad. 2 Na jednego zatrudnionego dietetyka przypada średnio 70 pacjentów.
Ad. 3 W Szpitalu istnieje możliwość uzyskania indywidualnej porady dietetyka. Zasady postępowania
określa Procedura systemu zarządzania jakością QP-5/OD-01. Otrzymywanie informacji na temat
żywienia w okresie poszpitalnym dla pacjentów. Szpitala w Jarocinie - załącznik 2.
Ad. 4 Całościowa dzienna stawka żywieniowa przypadającą na 1 pacjenta wynosi 18,00 zł brutto.
Ad. 5 Szpital korzysta z usług zewnętrznej firmy cateringowej. W umowie nie określono minimalnej
kwoty przeznaczonej na zakup składników użytych do przygotowywania posiłków.
Ad. 6 Szpital posiada dokumentację regulującą jakość produktów używanych do przygotowywania
posiłków w postaci listy alergenów występujących w żywności ( lista alergenów załącznik 3.)
Racje pokarmowe ich wartość kaloryczną i zawartość składników odżywczych określają załączniki do
Zarządzenia Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 24.06.1974r. w sprawie ustalenia racji
pokarmowych w całodziennym wyżywienia określonych grup ludności (Dz. Urz. MZiOS z 1974
nr 16 poz. 69) oraz wykaz norm dziennych racji dla zakładów służby zdrowia opracowanych przez
Instytut Żywności i Żywienia w Warszawie ( nowelizacja w 2012r.).
Zewnętrzna firma cateringowa zobowiązana jest do przechowywania przez 72h próbek wszystkich
potraw wchodzących w skład posiłku bezpośrednio przed ich wydaniem do transportu.
Próby pokarmowe powinny odpowiadać warunkom zawartym w Rozporządzeniu Ministra Zdrowia
z dnia 17 kwietnia 2007r. w sprawie pobierania i przechowywania próbek żywności przez zakłady
żywienia zbiorowego typu zamkniętego (Dz. U. z 2007 r. Nr 80, poz. 545 z późn. zm.)
Z MEERZARZZA RYDZE COZOOU OOOO ODAORA WOODA NANO UOR OZZR OOO CU ZZWOROKAD ORO OOCZOAOOOOECCO AREA OOO EOÓROD ORO ORZEOSZO OOOO OZPIOWZOLEPOPRKS,
„Szpital Powiatowy w Jarocinie” Sp. z 0.0. NIP: 6172189328
( E R | ul. Szpitalna 1, 63-200 Jarocin REGON: 301415604
Pe tel.: +48 62 33 22 350 Sąd Rejonowy Poznań - Nowe Miasto i Wilda w Poznaniu
4 fax: +48 62 33 22 359 IX Wydział Gospodarczy Krajowego Rejestru Sądowego
KRS: 0000354792
sekretariatQszpitaljarocin.pl
www.szpitaljarocin.pl Kapitał zakładowy: 42.152.000 PLN
SZPTTAL POWIATOWY
W JAROCINIE
oraz w Ustawie o bezpieczeństwie żywności i żywienia oraz niektórych innych ustaw, z dnia 8.01.2010r.
(Dz. U. 2010r. Nr21 poz. 105 z późn. zm.), art. 72 ust. 1-4. — załącznik 4.
Wymagane jest stosowanie Ustawy o bezpieczeństwie żywności i żywienia, z dnia 8.01.2010r. (Dz. U.
2010r. Nr 21 poz. 105 z późn. zm.) — załącznik 5
Ad. 7 W Szpitalu dietetyk codziennie kontroluje jakość podawanych posiłków.
Ad. 8 W Szpitalu dietetyk/pielęgniarka kontroluje, czy pacjent spożywa odpowiednią ilość pokarmu.
Ad. 9 W umowie z zewnętrzną firmą cateringową określono wymóg zatrudnienia dietetyka.
Ad. 10 W Szpitalu nie istnieje procedura zgłaszania skarg dotyczących niewłaściwego żywienia/zatrucia.
Wyznaczono osobę, do której trafiają skargi dotyczące funkcjonowania Szpitala. Natomiast skargi
dotyczące żywienia kierowane są bezpośrednio do dietetyka.
Ad. 11 W latach 2017 i 2018 wpłynęło łącznie 15 skarg dotyczących niewłaściwego żywienia
w Szpitalu. Protokoły wadliwej usługi dotyczyły trzech różnych- zewnętrznych firm cateringowych.
Ad. 12 W 2018 roku lekarze przechodzili szkolenie dotyczące przygotowywania mieszanin
żywieniowych do pozajelitowego leczenia żywieniowego.
Ad. 13 Rodzaje diet stosowanych w Szpitalu w Jarocinie:
Ogólna ( podstawowa )
Łatwostrawna
Bezsolna ( niskosolna )
Łatwostrawna z ograniczeniem substancji pobudzających wydzielanie soku żołądkowego-
wrzodowa
Niskotłuszczowa
Niskowęglowodanowa
Niskobiałkowa
Bogatobiałkowa
9. Ubogoresztkowa
10. Ubogoenergetyczna
11. Papkowata
12. Płynna
13. Płynna wzmocniona
14. Płynna miksowana ( sonda )
15. Kleikowa
16. Bogatoresztkowa
17. Bezmieczna
18. Bezglutenowa
19. Po resekcji odcinków jelit, z wytworzonym sztucznym odbytem lub ileostomią
KORRROWOWAŚEMOSOA DWA OOW CORE OROWÓWÓAA
BOND HH
PION
PA AWAWWEARAESO RAA RRAORRZEZU OSOWO ROOMS OAZOWE ODDA ZODYWUEOEEEOOWOOEWASZONOOO WE AREA OCE OROOOCOCNENE
= „Szpital Powiatowy w Jarocinie” Sp. z 0.0. NIP: 6172189328
4 E R | uł. Szpitalna 1, 63-200 Jarocin REGON: 301415604
+ tel: +48 62 33 22 350 Sąd Rejonowy Poznań - Nowe Miasto i Wilda w Poznaniu
fax: +48 62 33 22 359 IX Wydział Gospodarczy Krajowego Rejestru Sądowego
KRS: 0000354792
sekretariat Q©szpitaljarocin.pl
www.szpitaljarocin.pl Kapitał zakładowy: 42.152.000 PLN
5
a
BEPITAL POWIATOWY
W JAROCINIE
20. Modyfikacje diety lekkostrawnej i wysokobiałkowej w chorobach układu moczowego
*szczegółowy opis poszczególnych diet określa Procedura systemu zarządzania jakością QP-VOD-1.1.
Przygotowanie, podawanie i wskazanie lecznicze poszczególnych diet w Szpitalu Powiatowym
w Jarocinie -załącznik 6.
1 przez Szpital
Ad. 14 Zewnętrzna firma cateringowa jest w stanie zapewnić każdy rodzaj diet zleconych przez Sz pital.
Ad. 15 Na życzenie pacjenta Szpital zapewnia dietę wegetariańską lub wegańską.
Ad. 16 Szpital zapewnia doustne suplementy pokarmowe wspomagające powrót pacjenta do zdrowia up.
preparat odżywczy Nutridrink.
PARA OOROOROWOAOWEW
( E RT ul. Szpitalna 1, 63-200 Jarocin
+. tel. +48 62 33 22 350
fax: +48 62 33 22 359
sekretariat ©szpitaljarocin.pl
www.szpitaljarocin.pl
WARSZ ACCOTREOO ORAWA AOL ZZA WENREOWEEAAWOORE ROZ ZOO AOC
„Szpital Powiatowy w Jarocinie” Sp. z 0.0.
Z poważaniem
Prezes ŻZgrządu
Fienryk Szyniczak
EO SCOOOWECE
NIP: 6172189328
REGON: 301415604
Sąd Rejonowy Poznań - Nowe Miasto i Wilda. w Poznaniu
IX Wydział Gospodarczy Krajowego Rejestru Sądowego
KRS: 0000354792
Kapitał zakładowy: 42.152.000 PLNZakres obowiązków dietetyka
w Szpitalu Powiatowym w Jarocinie Sp. z o.o.
Koordynowanie współpracy między Szpitalem (odpowiedzialność za wyżywienie pacjentów), a firmą świadczącą usługę żywieniową oraz nadzorowanie realizacji warunków umowy, a w szczególności:
Prowadzenie rejestru niezgodności zawierającego wszystkie zgłoszone z oddziałów niezgodności wraz z podjętym działaniem korygującym, niezgodność musi być zgłoszona firmie, która jest zobowiązana do jej usunięcia,
Prowadzenie rejestru kontroli, który będzie zawierał bieżący zapis wszystkich czynności kontrolnych wykonywanych przez Przyjmującego zamówienie bez względu na to, czy w ich wyniku ujawniono niezgodność, czy też nie; jeśli w wyniku czynności kontrolnych ujawniono niezgodność, należy wypełnić kartę niezgodności i postępować jak w pkt 1.,
Weryfikacja jadłospisu dekadowego przed realizacją, dokonywanie oceny jakościowej jadłospisów oraz ocena zgodności z opisem zamówienia zgodnie
z przyjętymi normami żywieniowymi i zaleceniami dla posiłków leczniczych ,
Ocena organoleptyczna próbek posiłków- dotyczy diety podstawowej i powinna obejmować smak, zapach, konsystencję, zgodność z przedstawionym jadłospisem, wykorzystanie produktów,
Ocena stanu dostawy, która powinna obejmować stan sanitarny samochodu do transportu żywności i dopuszczenie przez stację sanitarno- epidemiologiczną, stan sanitarny termoportów i naczyń do przewozu posiłków, stan czystości kierowcy
(odzież robocza),
Rozliczanie ilościowo- wartościowe zamówienia- codziennie prowadzenie opisu stanów pacjentów i liczby posiłków wraz z rozpisaniem na poszczególne jadłospisy i oddziały oraz przyjmowanie zgłoszeń korygujących stan pacjentów ze wszystkich oddziałów ( przyjęcia, wypisy, zmiany diet ). Na tej podstawie sporządzanie sprawozdania miesięcznego,
Weryfikacja merytorycznej zgodności faktury wystawionej przez Wykonawcę usługi żywieniowej z faktyczną realizacją liczby posiłków,
Kontrola temperatury potraw odbywająca się u Zamawiającego,
Przeprowadzanie ankiety satysfakcji pacjenta dotyczącej jakości żywienia,
Prowadzenie dokumentacji niezbędnej do prawidłowego funkcjonowania żywienia.
Sporządzanie zamówienia na pożywienie dla chorych z danego oddziału zgodnie ze stanem chorych i czuwania nad zmianami w jadłospisie zgodnie z zaleceniami w celu dostarczenia choremu wszystkich składników odżywczych oraz należnej ilości energii.
Identyfikacja pacjentów niedożywionych lub zagrożonych niedożywieniem oraz pacjentów otyłych lub zagrożonych otyłością.
Planowanie diet specjalnych dla pacjentów.
Opracowanie diet leczniczych dla pacjentów Szpitala.
Nadzór nad stanem higieniczno –sanitarnym kuchni oddziałowych oraz naczyń do transportu potraw.
Współpraca z innymi członkami zespołu terapeutycznego udzielającymi świadczeń zdrowotnych na rzecz pacjentów.
Edukacja pacjentów, a mianowicie przekonywanie ich do nowo zalecanego modelu żywienia oraz do przedstawiania możliwości jego realizacji, jak również poradnictwo żywieniowe i dietetyczne dla pacjentów.
Przeprowadzanie indywidualnych lub zbiorowych konsultacji dietetycznych z pacjentami przebywającymi na oddziale lub z pacjentami wychodzącymi do domu
(przeprowadzanie wywiadu żywieniowego, przekazanie w formie ustnej oraz pisemnej zaleceń żywieniowych w danej jednostce chorobowej).
Uczestnictwo w pracach zespołów powołanych na potrzeby Szpitala jak również czynne uczestnictwo w szkoleniach wewnętrznych Szpitala, zarówno jako szkolący, jak i szkolony
|Opracował: |Sprawdził: |Zatwierdził do |
|Dietetyk szpitalny |Kierownik Medyczny |stosowania: |
|mgr Monika Michalak |Dr n med. Włodzimierz |Prezes Zarządu |
| |Budzyński |Leszek Mazurek |
|Nazwisko i imię | | |
|Data Podpis |Nazwisko i imię |Nazwisko i imię |
| |Data Podpis |Data Podpis |
Spis treści
1. Cel procedury
2. Zakres obowiązywania
3. Zasady postępowania
4. Załączniki
1. Cel procedury:
- uświadomienie pacjenta o zasadach leczenia żywieniowego w okresie
poszpitalnym
2. Zakres obowiązywania:
- dietetyk
- lekarz prowadzący
- pielęgniarka oddziałowa
3. Zasady postępowania:
a) Lekarz prowadzący jest zobowiązany do zamieszczenia na karcie
informacyjnej,
w zaleceniach lekarskich, ogólnej informacji dotyczącej rodzaju
zalecanej diety dla
pacjenta
b) Dietetyk odpowiada za przeprowadzanie konsultacji żywieniowych z
pacjentami
na oddziałach szpitalnych:
• Postępowanie:
- zebranie informacji od Pielęgniarki Oddziałowej na temat pacjentów, z
którymi istnieje
możliwość przeprowadzenia konsultacji dietetycznej
- wywiad żywieniowy z pacjentem [ załącznik 1.]
- przekazanie ustne oraz pisemne zaleceń żywieniowych w danym schorzeniu
- zebranie podpisu pacjenta na wywiadzie żywieniowym oraz karcie
konsultacji
dietetycznej w celu potwierdzenia konsultacji [ załącznik 2.]
- przekazanie karty konsultacji dietetycznej Pielęgniarce Oddziałowej
- zamieszczenie informacji o przebytej konsultacji w systemie
elektronicznym
[ załącznik 3.]
c) W razie nieobecności dietetyka / niemożliwości przeprowadzenia
konsultacji z pacjentami:
- Pielęgniarka Oddziałowa przekazuje pacjentowi wydrukowaną z systemu
komputera
dietę odpowiednią dla danego schorzenia
- O przekazanej pacjentowi diecie informuje dietetyka, po czym
informacja zostaje
odnotowana przez dietetyka w systemie elektronicznym [załącznik
4.]
- Diety szpitalne w systemie komputera, na oddziałach szpitalnych
zostały
udostępnione Pielęgniarkom Oddziałowym przez dietetyka
*Procedura- Przygotowanie, podawanie i wskazanie lecznicze
poszczególnych diet
w Szpitalu Powiatowym w Jarocinie.
4. Załączniki:
[załącznik 1.] Wywiad żywieniowy podczas konsultacji
dietetycznej
Imię i nazwisko pacjenta-
Oddział-
Rozpoznanie kliniczne-
Rodzaj zalecanej diety-
1. Data wypełniania formularza -
2. Płeć
A. kobieta
B. mężczyzna
3. Wiek -
4. Wzrost -
Aktualna masa ciała -
BMI-
5. Czy Pan(i) obecnie cierpi na którekolwiek z wymienionych poniżej
schorzeń (schorzenie stwierdzone klinicznie w gabinecie lekarskim):
A. Cukrzyca lub wysoki cukier we krwi
B. Miażdżyca lub wysoki poziom cholesterolu we krwi
C. Nadciśnienie lub zbyt niskie ciśnienie
D. Choroby serca
E. Choroby nerek
F. Choroby przewodu pokarmowego ( wątroby, trzustki)
G. Nowotwory
H. Alergie ( w tym pokarmowe – jeśli tak to na jakie produkty i/lub
substancje)
H. Inne
6. Jak długo Pan(i) cierpi na wyżej wymienione schorzenie/a?
A.
B. nie dotyczy
7. Czy Pan(i) cierpi na zaparcia/ biegunki ?Jeśli tak to jak długo?
8. Czy spożywa Pan(i) alkohol? Jak często?
A. tak
B. nie
9. Czy obecnie pali Pan(i) regularnie papierosy ?
A. tak
B. nie
10. Proszę podać liczbę posiłków, jaką jada Pan(i) najczęściej w ciągu
dnia:
A. 1
B. 2
C. 3
D. 4
E. 5
F. 6 i więcej
Czy jada Pan(i) zazwyczaj:
11. I śniadania?
A. tak
B. nie
C. bardzo różnie
12. II śniadania?
A. tak
B. nie
C. bardzo różnie
13. obiady?
A. tak
B. nie
C. bardzo różnie
14. podwieczorki?
A. tak
B. nie
C. bardzo różnie
15. kolacje?
A. tak
B. nie
C. bardzo różnie
16. posiłki pokolacyjne?
A. tak
B. nie
C. bardzo różnie
17. Jak długie są przerwy miedzy zwykle jadanymi posiłkami?
A. mniej niż 2 godziny
B. od 2 do 3 godzin
C. od 3 do 4 godzin
D. od 4 do 5 godzin
E. 5 godzin i więcej
18. Jakie napoje Pan(i) pije?
A. woda
B. soki i nektary
C. napoje gazowane typu cola
D. kawa
E. herbata
F. inne
19. Czy jada Pan(i) produkty typu Fast-food?
A. codziennie
B. często
C. od czasu do czasu
D. nigdy
20. Ile godzin przed snem je Pan(i) zazwyczaj ostatni posiłek w ciągu dnia?
A. 2 godziny i więcej
B. od 1 do 2 godzin
C. mniej niż jedna godzina
D. nie umiem określić - bardzo różnie
21. Czy je Pan(i) owoce i warzywa?
A. tak
B. nie
22. Czy je Pan(i) słodycze?
A. tak
B. nie
23. Czy uważa Pan(i) swoje obecne żywnie za zdrowe?
A. tak
B. nie
24. Jak ocenia Pan(i) poziom swojej aktywności fizycznej:
A. mała
B. średnia
C. duża
Ocena żywienia w Szpitalu Powiatowym w Jarocinie
25. Jak ocenia Pan(i) jakość posiłków:
A. zadowalająca
B. bardzo dobra
C. dobra
D. zła
E. inne uwagi
26. Wg Pana(i) ilość posiłków jest:
A. wystarczająca
B. niewystarczająca
27.Wg Pana(i) sposób podania posiłków jest:
A. estetyczny
B. nieestetyczny
Inne uwagi pacjenta:
Podpis pacjenta:
Podpis dietetyka:
.....................................
.............................................
[załącznik 2.] Karta konsultacji dietetycznej
KONSULTACJA DIETETYCZNA
W dniu .............................. z
pacjentem....................................( Imię i nazwisko pacjenta )
na oddziale ................................ została przeprowadzona
indywidualna konsultacja dietetyczna.
Podczas konsultacji przeprowadzono wywiad żywieniowy z pacjentem
oraz przekazano w formie ustnej i pisemnej zalecenia żywieniowe dotyczące
danego schorzenia.
Podpis pacjenta: Podpis
przeprowadzającego konsultacje:
.............................
...................................................................
[załącznik 3.]
KONSULTACJE DIETETYCZNE W ROKU ...............
|Lp.|Imię i |Rodzaj |Rodzaj zalecanej |Oddział |Data |
| |nazwisko |schorzenia/ |diety | |konsultac|
| |pacjenta |schorzeń | | |ji |
|1. | | | | | |
|2. | | | | | |
|3. | | | | | |
|4. | | | | | |
|5. | | | | | |
|6. | | | | | |
|7. | | | | | |
[załącznik 4.]
KARTA DIETETYCZNA- WYKAZ DIET WYDANYCH PACJENTOM
W LECZENIU POSZPITALNYM W ROKU ............
|Imię i |Rodzaj |Rodzaj |Oddział |Data |
|nazwisko |schorzenia/ |zalecanej | | |
|pacjenta |schorzeń |diety | | |
| | | | | |
| | | | | |
| | | | | |
| | | | | |
5. Tabela zmian
|Nr karty zmian |Symbol zmian |Podpis |Data |
| | | | |
| | | | |
| | | | |
| | | | |
| | | | |
6. Rozdzielnik procedury
|Rodzaj dokumentu |Komórka organizacyjna- osoba |
| |otrzymująca dokument |
|Oryginał |Pełnomocnik ds. Akredytacji |
|Wersja papierowa | |
|Kopia papierowa |Komórki działalności leczniczej-wg rozdzielnika |
| |dostępnego u Pełnomocnika |
7. Oświadczenia pracowników
…..........................................................................
.....................................................................
(komórka organizacyjna szpitala - pieczątka)
Oświadczam, że zapoznałam /em się z treścią dokumentu:
…...........................................................................
........................................................................
( nazwa dokumentu)
i zobowiązuję się do jego przestrzegania i stosowania
|L.p|Nazwisko i imię |Stanowisko |Data |Podpis |
|1 | | | | |
|2 | | | | |
|3 | | | | |
|4 | | | | |
|5 | | | | |
|6 | | | | |
|7 | | | | |
|8 | | | | |
|9 | | | | |
|10 | | | | |
|11 | | | | |
|12 | | | | |
|13 | | | | |
|14 | | | | |
|15 | | | | |
|16 | | | | |
|17 | | | | |
|18 | | | | |22.11.2011
ut
11.
12.
JR
14.
0)
PL | Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej L 304/43
ZAŁĄCZNIK II
SUBSTANCJE LUB PRODUKTY POWODUJĄCE ALERGIE LUB REAKCJE NIETOLERANCJI
. Zboża zawierające gluten, tj. pszenica, żyto, jęczmień. owies, orkisz, kamut lub ich odmiany hybrydowe, a także
produkty pochodne, z wyjątkiem:
a) syropów glukozowych na bazie pszenicy zawierających dekstrozę ('):
b) maltodekstryn na bazie pszenicy (*);
c) syropów głukozowych na bazie jęczmienia;
d) zbóż wykorzystywanych do produkcji destylatów alkoholowych, w tym alkoholu etylowego pochodzenia roini-
czego:
. Skorupiaki i produkty pochodne:
. Jaja i produkty pochodne:
. Ryby i produkty pochodne, z wyjątkiem:
a) żelatyny rybnej stosowanej jako nośnik preparatów zawierających witaminy lub karotenoidy:
b) żelatyny rybnej lub karuku stosowanych jako środki klarujące do piwa i wina:
. Orzeszki ziemne (arachidowe) i produkty pochodne;
. Soja i produkty pochodne, z wyjątkiem:
a) całkowicie rafinowanego oleju i tłuszczu sojowego (7);
b) mieszaniny naturalnych tokoferoli (E306), naturalnego D-alfa-tokoferolu, naturalnego octanu D-alfa-tokoferolu,
naturalnego bursztynianu D-alfa-tokoferolu pochodzenia sojowego;
c) fitosteroli i estrów fitosteroli otrzymanych z olejów roślinnych pochodzenia sojowego;
d) estru stanolu roślinnego produkowanego ze steroli olejów roślinnych pochodzenia sojowego:
„ Mleko i produkty pochodne (łącznie z laktozę), z wyjątkiem:
a) serwatki wykorzystywanej do produkcji destyłatów alkoholowych, w tym alkoholu etylowego pochodzenia rolni-
czego,
b) laktitolu:
. Orzechy, tj. migdały (Amygdalus communis L.), orzechy laskowe (Corylus avellana), orzechy włoskie (Juglans regia),
orzechy nerkowca (Anacardium oceidentale), orzeszki pekan (Carya illinoinensis (Wangenh.) K. Koch). orzechy brazylij-
skie (Bertholletia excelsa), pistacjejorzechy pistacjowe (Pistacia vera), orzechy makadamia lub orzechy Queensland
(Macadamia temifolia), a także produkty pochodne z wyjątkiem orzechów wykorzystywanych do produkcji destylatów
alkoholowych, w tym alkoholu etylowego pochodzenia rolniczego;
. Seler i produkty pochodne;
. Gorczyca i produkty pochodne;
Nasiona sezamu i produkty pochodne;
Dwutlenek siarki i siarczyny w stężeniach powyżej 10 mg/kg lub 10 mgjlitr w przeliczeniu na całkowitą zawartość
SO; dla produktów w postaci gotowej bezpośrednio do spożycia lub w postaci przygotowanej do spożycia zgodnie
z instrukcjami wytwórców;
Łubin i produkty pochodne;
Mięczaki i produkty pochodne.
Oraz produkty pochodne, o ile obróbka. jakiej je poddano, najprawdopodobniej nie wpływa na zwiększenie alergenności, ocenionej
przez właściwy organ w odniesieniu do produktu. z którego powstały.Na podstawie art. 72 ust. 5 ustawy z dnia 25 sierp-
nia 2006 r. o bezpieczeƒstwie ˝ywnoÊci i ˝ywienia
(Dz. U. Nr 171, poz. 1225) zarzàdza si´, co nast´puje:
§ 1. Rozporzàdzenie okreÊla sposób, miejsce, czas
oraz warunki pobierania i przechowywania próbek
˝ywnoÊci przez zak∏ady ˝ywienia zbiorowego typu
zamkni´tego, zwane dalej „zak∏adami”.
§ 2. Kierujàcy zak∏adem lub osoba przez niego upo-
wa˝niona wyznacza osob´ odpowiedzialnà w zak∏adzie
za pobieranie i przechowywanie próbek wszystkich po-
traw wchodzàcych w sk∏ad ka˝dego posi∏ku.
§ 3. Próbki ka˝dej sk∏adowej cz´Êci potrawy z par-
tii ˝ywnoÊci pobierane sà pod koniec okresu porcjo-
wania w iloÊciach niezb´dnych do przeprowadzenia
badaƒ laboratoryjnych, przy czym nie mniej ni˝
150 g w przypadku zup, mi´sa, potraw mi´snych i ryb-
nych, w´dlin i wyrobów w´dliniarskich (w jednym ka-
wa∏ku), warzyw gotowanych, sosów, potraw màcz-
nych oraz mlecznych, leguminy, wyrobów garma˝e-
ryjnych, sa∏atek oraz lodów.
§ 4. 1. Próbk´ pobiera si´ czystymi, uprzednio wypa-
rzonymi lub wygotowanymi przyrzàdami metalowymi
i przechowuje w opakowaniach jednorazowych prze-
znaczonych do tego celu lub w innych czystych, wypa-
rzonych lub wygotowanych naczyniach szklanych, por-
celanowych lub emaliowanych, albo w innych pojemni-
kach jednorazowych, szczelnie zakr´canych, zamyka-
nych lub przykrywanych, odpowiadajàcych wymaga-
niom materia∏ów i wyrobów przeznaczonych do kontak-
tu z ˝ywnoÊcià okreÊlonym w ustawie z dnia 25 sierpnia
2006 r. o bezpieczeƒstwie ˝ywnoÊci i ˝ywienia oraz
w przepisach odr´bnych Unii Europejskiej2).
2. Na opakowaniu, naczyniu lub pojemniku prze-
znaczonym do przechowywania próbki umieszcza si´
w sposób trwa∏y napis okreÊlajàcy zawartoÊç, dat´
i godzin´ przygotowania potrawy oraz imi´, nazwi-
sko i stanowisko s∏u˝bowe osoby, która pobra∏a
próbk´.
3. Je˝eli do przygotowania potrawy u˝yty zosta∏
Êrodek spo˝ywczy z konserwy, napis na naczyniu mu-
si zawieraç ponadto dat´ i godzin´ otwarcia konserwy
oraz dane umieszczone na jej opakowaniu dotyczàce
producenta, daty produkcji lub terminu przydatnoÊci
do spo˝ycia.
4. Na opakowaniu, naczyniu lub pojemniku z prób-
kà potrawy lub wyrobu garma˝eryjnego, o których
mowa w § 3 oraz w art. 72 ust. 2 ustawy z dnia
25 sierpnia 2006 r. o bezpieczeƒstwie ˝ywnoÊci i ˝y-
wienia, umieszcza si´ dat´ i godzin´ pobrania próbki
lub dostarczenia danego wyrobu garma˝eryjnego do
zak∏adu.
§ 5. 1. Zak∏ad przechowuje próbki, przez co naj-
mniej 3 dni, liczàc od chwili, kiedy ca∏a partia zosta∏a
spo˝yta lub przyj´ta do zak∏adu, w miejscu wydzielo-
nym wy∏àcznie do tego celu oraz w warunkach zapew-
niajàcych utrzymanie temperatury +4°C lub ni˝szej,
w zale˝noÊci od przechowywanego produktu.
2. Miejsce przechowywania próbek musi byç tak
zabezpieczone, aby dost´p do niego posiada∏ tylko
kierujàcy zak∏adem lub osoba przez niego upowa˝nio-
na.
§ 6. Traci moc rozporzàdzenie Ministra Zdrowia
z dnia 16 kwietnia 2004 r. w sprawie pobierania i prze-
chowywania próbek ˝ywnoÊci przez zak∏ady ˝ywienia
zbiorowego typu zamkni´tego (Dz. U. Nr 84, poz. 795).
§ 7. Rozporzàdzenie wchodzi w ˝ycie po up∏ywie
14 dni od dnia og∏oszenia.
Minister Zdrowia: Z. Religa
Dziennik Ustaw Nr 80
— 4959 —
Poz. 545
545
ROZPORZÑDZENIE MINISTRA ZDROWIA1)
z dnia 17 kwietnia 2007 r.
w sprawie pobierania i przechowywania próbek ˝ywnoÊci przez zak∏ady ˝ywienia zbiorowego
typu zamkni´tego
———————
1) Minister Zdrowia kieruje dzia∏em administracji rzàdowej
— zdrowie, na podstawie § 1 ust. 2 rozporzàdzenia Preze-
sa Rady Ministrów z dnia 18 lipca 2006 r. w sprawie szcze-
gó∏owego zakresu dzia∏ania Ministra Zdrowia (Dz. U.
Nr 131, poz. 924).
2) Wymagania dla materia∏ów i wyrobów przeznaczonych
do kontaktu z ˝ywnoÊcià okreÊlajà przepisy rozporzàdze-
nia (WE) nr 1935/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady
z dnia 27 paêdziernika 2004 r. w sprawie materia∏ów i wy-
robów przeznaczonych do kontaktu z ˝ywnoÊcià oraz
uchylajàcego dyrektywy 80/590/EWG i
89/109/EWG
(Dz. Urz. UE L 338 z 13.11.2004, str. 4).©Kancelaria Sejmu
s. 1/1
2010-03-03
USTAWA
z dnia 8 stycznia 2010 r.
o zmianie ustawy o bezpieczeństwie żywności i żywienia
oraz niektórych innych ustaw1)
Art. 1.
W ustawie z dnia 25 sierpnia 2006 r. o bezpieczeństwie żywności i żywienia (Dz. U.
Nr 171, poz. 1225, z późn. zm.2)) wprowadza się następujące zmiany:
1) odnośnik nr 2 do tytułu ustawy otrzymuje brzmienie:
„2) Ustawa wykonuje w zakresie swojej regulacji następujące rozporządzenia
Wspólnoty Europejskiej:
1) rozporządzenie Rady (EURATOM) nr 3954/87 z dnia 22 grudnia 1987 r.
ustanawiające maksymalne dozwolone poziomy skażenia radioaktywnego
środków spożywczych oraz pasz po wypadku jądrowym lub w każdym in-
nym przypadku pogotowia radiologicznego (Dz. Urz. WE L 371 z
30.12.1987, str. 11, z późn. zm.; Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjalne,
rozdz. 15, t. 1, str. 333);
2) rozporządzenie Komisji (EURATOM) nr 944/89 z dnia 12 kwietnia 1989 r.
ustanawiające maksymalne dozwolone poziomy skażenia radioaktywnego w
środkach spożywczych o mniejszym znaczeniu w następstwie wypadku ją-
drowego lub w każdym innym przypadku pogotowia radiologicznego (Dz.
Urz. WE L 101 z 13.04.1989, str. 17; Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjal-
ne, rozdz. 15, t. 1, str. 347);
3) rozporządzenie Rady (EWG) nr 315/93 z dnia 8 lutego 1993 r. ustanawiają-
ce procedury Wspólnoty w odniesieniu do substancji skażających w żywno-
ści (Dz. Urz. WE L 37 z 13.02.1993, str. 1, z późn. zm.; Dz. Urz. UE Pol-
skie wydanie specjalne, rozdz. 15, t. 2, str. 204);
4) rozporządzenie (WE) nr 2232/96 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia
28 października 1996 r. ustanawiające wspólnotową procedurę dla substan-
cji aromatycznych używanych lub przeznaczonych do użycia w lub na środ-
kach spożywczych (Dz. Urz. WE L 299 z 23.11.1996, str. 1, z późn. zm.;
Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 13, t. 18, str. 42);
5) rozporządzenie (WE) nr 258/97 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 27
stycznia 1997 r. dotyczące nowej żywności i nowych składników żywności
(Dz. Urz. WE L 43 z 14.02.1997, str. 1, z późn. zm.; Dz. Urz. UE Polskie
wydanie specjalne, rozdz. 13, t. 18, str. 244);
1) Niniejszą ustawą zmienia się: ustawę z dnia 20 maja 1971 r. – Kodeks wykroczeń oraz ustawę z
dnia 14 marca 1985 r. o Państwowej Inspekcji Sanitarnej.
2) Zmiany wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2008 r. Nr 214, poz. 1346, Nr 223, poz.
1463 i Nr 234, poz. 1570 oraz z 2009 r. Nr 98, poz. 817.
Opracowano na pod-
stawie Dz. U. z 2010
r. Nr 21, poz. 105
©Kancelaria Sejmu
s. 2/2
2010-03-03
6) rozporządzenie Komisji (WE) nr 1565/2000 z dnia 18 lipca 2000 r. ustana-
wiające środki konieczne do przyjęcia programu oceny w zastosowaniu roz-
porządzenia (WE) nr 2232/96 Parlamentu Europejskiego i Rady (Dz. Urz.
WE L 180 z 19.07.2000, str. 8; Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjalne,
rozdz. 13, t. 25, str. 415);
7) rozporządzenie (WE) nr 178/2002 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia
28 stycznia 2002 r. ustanawiające ogólne zasady i wymagania prawa żyw-
nościowego, powołujące Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności
oraz ustanawiające procedury w zakresie bezpieczeństwa żywności (Dz.
Urz. WE L 31 z 01.02.2002, str. 1, z późn. zm.; Dz. Urz. UE Polskie wyda-
nie specjalne, rozdz. 15, t. 6, str. 463);
8) rozporządzenie (WE) nr 1829/2003 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia
22 września 2003 r. w sprawie genetycznie zmodyfikowanej żywności i pa-
szy (Dz. Urz. UE L 268 z 18.10.2003, str. 1, z późn. zm.; Dz. Urz. UE Pol-
skie wydanie specjalne, rozdz. 13, t. 32, str. 432);
9) rozporządzenie (WE) nr 1830/2003 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia
22 września 2003 r. dotyczące możliwości śledzenia i etykietowania organi-
zmów zmodyfikowanych genetycznie oraz możliwości śledzenia żywności i
produktów paszowych wyprodukowanych z organizmów zmodyfikowanych
genetycznie i zmieniające dyrektywę 2001/18/WE (Dz. Urz. UE L 268 z
18.10.2003, str. 24, z późn. zm.; Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjalne,
rozdz. 13, t. 32, str. 455);
10) rozporządzenie (WE) nr 1946/2003 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia
15 lipca 2003 r. w sprawie transgranicznego przemieszczania organizmów
genetycznie zmodyfikowanych (Dz. Urz. UE L 287 z 05.11.2003, str. 1; Dz.
Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 15, t. 7, str. 650);
11) rozporządzenie (WE) nr 2065/2003 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia
10 listopada 2003 r. w sprawie środków aromatyzujących dymu wędzarni-
czego używanych lub przeznaczonych do użycia w środkach spożywczych
lub na ich powierzchni (Dz. Urz. UE L 309 z 26.11.2003, str. 1; Dz. Urz.
UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 13, t. 32, str. 661);
12) rozporządzenie Komisji (WE) nr 608/2004 z dnia 31 marca 2004 r. dotyczą-
ce etykietowania żywności oraz składników żywności z dodatkiem
fitosteroli, estrów fitosteroli i/lub estrów fitostanoli (Dz. Urz. UE L 97 z
01.04.2004, str. 44);
13) rozporządzenie (WE) nr 852/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia
29 kwietnia 2004 r. w sprawie higieny środków spożywczych (Dz. Urz. UE
L 139 z 30.04.2004, str. 1, z późn. zm.; Dz. Urz. UE Polskie wydanie spe-
cjalne, rozdz. 13, t. 34, str. 319);
14) rozporządzenie (WE) nr 882/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia
29 kwietnia 2004 r. w sprawie kontroli urzędowych przeprowadzanych w
celu sprawdzenia zgodności z prawem paszowym i żywnościowym oraz re-
gułami dotyczącymi zdrowia zwierząt i dobrostanu zwierząt (Dz. Urz. UE L
165 z 30.04.2004, str. 1, z późn. zm.; Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjal-
ne, rozdz. 3, t. 45, str. 200);
15) rozporządzenie (WE) nr 1935/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia
27 października 2004 r. w sprawie materiałów i wyrobów przeznaczonych
©Kancelaria Sejmu
s. 3/3
2010-03-03
do kontaktu z żywnością oraz uchylające dyrektywy 80/590/EWG i
89/109/EWG (Dz. Urz. UE L 338 z 13.11.2004, str. 4);
16) rozporządzenie (WE) nr 396/2005 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia
23 lutego 2005 r. w sprawie najwyższych dopuszczalnych poziomów pozo-
stałości pestycydów w żywności i paszy pochodzenia roślinnego i zwierzę-
cego oraz na ich powierzchni, zmieniające dyrektywę Rady 91/414/EWG
(Dz. Urz. UE L 70 z 16.03.2005, str. 1, z późn. zm.);
17) rozporządzenie Komisji (WE) nr 1895/2005 z dnia 18 listopada 2005 r. w
sprawie ograniczenia wykorzystania niektórych pochodnych epoksydowych
w materiałach i wyrobach przeznaczonych do kontaktu z żywnością (Dz.
Urz. UE L 302 z 19.11.2005, str. 28);
18) rozporządzenie Komisji (WE) nr 2073/2005 z dnia 15 listopada 2005 r. w
sprawie kryteriów mikrobiologicznych dotyczących środków spożywczych
(Dz. Urz. UE L 338 z 22.12.2005, str. 1, z późn. zm.);
19) rozporządzenie Komisji (WE) nr 2074/2005 z dnia 5 grudnia 2005 r. usta-
nawiające środki wykonawcze w odniesieniu do niektórych produktów ob-
jętych rozporządzeniem (WE) nr 853/2004 i do organizacji urzędowych
kontroli na mocy rozporządzeń (WE) nr 854/2004 oraz (WE) nr 882/2004,
ustanawiające odstępstwa od rozporządzenia (WE) nr 852/2004 i zmieniają-
ce rozporządzenia (WE) nr 853/2004 oraz (WE) nr 854/2004 (Dz. Urz. UE
L 338 z 22.12.2005, str. 27);
20) rozporządzenie Komisji (WE) nr 401/2006 z dnia 23 lutego 2006 r. ustana-
wiające metody pobierania próbek i analizy do celów urzędowej kontroli
poziomów mikotoksyn w środkach spożywczych (Dz. Urz. UE L 70 z
09.03.2006, str. 12);
21) rozporządzenie Rady (WE) nr 509/2006 z dnia 20 marca 2006 r. w sprawie
produktów rolnych i środków spożywczych będących gwarantowanymi
tradycyjnymi specjalnościami (Dz. Urz. UE L 93 z 31.03.2006, str. 1);
22) rozporządzenie Rady (WE) nr 510/2006 z dnia 20 marca 2006 r. w sprawie
ochrony oznaczeń geograficznych i nazw pochodzenia produktów rolnych i
środków spożywczych (Dz. Urz. UE L 93 z 31.03.2006, str. 12, z późn.
zm.);
23) rozporządzenie Komisji (WE) nr 627/2006 z dnia 21 kwietnia 2006 r. w
sprawie wykonania rozporządzenia (WE) nr 2065/2003 Parlamentu Euro-
pejskiego i Rady w odniesieniu do kryteriów jakościowych dla uznanych
metod analitycznych w zakresie pobierania próbek, identyfikacji i charakte-
rystyki początkowych produktów wędzarniczych (Dz. Urz. UE L 109 z
22.04.2006, str. 3);
24) rozporządzenie Komisji (WE) nr 1881/2006 z dnia 19 grudnia 2006 r. usta-
lające najwyższe dopuszczalne poziomy niektórych zanieczyszczeń w środ-
kach spożywczych (Dz. Urz. UE L 364 z 20.12.2006, str. 5, z późn. zm.);
25) rozporządzenie Komisji (WE) nr 1882/2006 z dnia 19 grudnia 2006 r. usta-
nawiające metody pobierania próbek i analizy do celów urzędowej kontroli
poziomu azotanów w niektórych środkach spożywczych (Dz. Urz. UE L
364 z 20.12.2006, str. 25);
26) rozporządzenie Komisji (WE) nr 1883/2006 z dnia 19 grudnia 2006 r. usta-
nawiające metody pobierania próbek i metody analizy do celów urzędowej
©Kancelaria Sejmu
s. 4/4
2010-03-03
kontroli dioksyn i dioksynopodobnych polichlorowanych bifenyli (PCB) w
środkach spożywczych (Dz. Urz. UE L 364 z 20.12.2006, str. 32);
27) rozporządzenie (WE) nr 1924/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia
20 grudnia 2006 r. w sprawie oświadczeń żywieniowych i zdrowotnych do-
tyczących żywności (Dz. Urz. UE L 404 z 30.12.2006, str. 9, z późn. zm.);
28) rozporządzenie (WE) nr 1925/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia
20 grudnia 2006 r. w sprawie dodawania do żywności witamin i składników
mineralnych oraz niektórych innych substancji (Dz. Urz. UE L 404 z
30.12.2006, str. 26, z późn. zm.);
29) rozporządzenie Komisji (WE) nr 1981/2006 z dnia 22 grudnia 2006 r. usta-
lające szczegółowe zasady wykonania przepisów art. 32 rozporządzenia
(WE) nr 1829/2003 Parlamentu Europejskiego i Rady w odniesieniu do
wspólnotowego laboratorium referencyjnego dla organizmów zmodyfiko-
wanych genetycznie (Dz. Urz. UE L 368 z 23.12.2006, str. 99);
30) rozporządzenie Komisji (WE) nr 2023/2006 z dnia 22 grudnia 2006 r. w
sprawie dobrej praktyki produkcyjnej w odniesieniu do materiałów i wyro-
bów przeznaczonych do kontaktu z żywnością (Dz. Urz. UE L 384 z
29.12.2006, str. 75, z późn. zm.);
31) rozporządzenie Komisji (WE) nr 333/2007 z dnia 28 marca 2007 r. ustana-
wiające metody pobierania próbek i metody analiz do celów urzędowej kon-
troli poziomów ołowiu, kadmu, rtęci, cyny nieorganicznej, 3– MCPD i ben-
zo[a]pirenu w środkach spożywczych (Dz. Urz. UE L 88 z 29.03.2007, str.
29);
32) rozporządzenie Rady (WE) nr 834/2007 z dnia 28 czerwca 2007 r. w spra-
wie produkcji ekologicznej i znakowania produktów ekologicznych i uchy-
lające rozporządzenie (EWG) nr 2092/91 (Dz. Urz. UE L 189 z 20.07.2007,
str. 1, z późn. zm.);
33) rozporządzenie Komisji (WE) nr 884/2007 z dnia 26 lipca 2007 r. w sprawie
środków nadzwyczajnych zawieszających stosowanie E 128 czerwień 2G
jako barwnika żywności (Dz. Urz. UE L 195 z 27.07.2007, str. 8);
34) rozporządzenie Komisji (WE) nr 282/2008 z dnia 27 marca 2008 r. w spra-
wie materiałów i wyrobów z tworzyw sztucznych pochodzących z recyklin-
gu przeznaczonych do kontaktu z żywnością oraz zmieniające rozporządze-
nie (WE) nr 2023/2006 (Dz. Urz. UE L 86 z 28.03.2008, str. 9);
35) rozporządzenie Komisji (WE) nr 353/2008 z dnia 18 kwietnia 2008 r. usta-
nawiające przepisy wykonawcze w odniesieniu do wniosków o wydanie ze-
zwolenia na stosowanie oświadczeń zdrowotnych zgodnie z art. 15 rozpo-
rządzenia (WE) nr 1924/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady (Dz. Urz.
UE L 109 z 19.04.2008, str. 11);
36) rozporządzenie Rady (WE) nr 733/2008 z dnia 15 lipca 2008 r. w sprawie
warunków regulujących przywóz produktów rolnych pochodzących z kra-
jów trzecich w następstwie wypadku w elektrowni jądrowej w Czarnobylu
(Dz. Urz. UE L 201 z 30.06.2008, str. 1);
37) rozporządzenie Komisji (WE) nr 889/2008 z dnia 5 września 2008 r. usta-
nawiające szczegółowe zasady wdrażania rozporządzenia Rady (WE) nr
834/2007 w sprawie produkcji ekologicznej i znakowania produktów ekolo-
©Kancelaria Sejmu
s. 5/5
2010-03-03
gicznych w odniesieniu do produkcji ekologicznej, znakowania i kontroli
(Dz. Urz. UE L 250 z 18.09.2008, str. 1);
38) rozporządzenie Komisji (WE) nr 1235/2008 z dnia 8 grudnia 2008 r. usta-
nawiające szczegółowe zasady wykonania rozporządzenia Rady (WE) nr
834/2007 w odniesieniu do ustaleń dotyczących przywozu produktów eko-
logicznych z krajów trzecich (Dz. Urz. UE L 334 z 12.12.2008, str. 25);
39) rozporządzenie Komisji (WE) nr 1243/2008 z dnia 12 grudnia 2008 r. zmie-
niające załączniki III i VI do dyrektywy 2006/141/WE w odniesieniu do
wymogów dotyczących składu niektórych preparatów do początkowego
żywienia niemowląt (Dz. Urz. UE L 335 z 13.12.2008, str. 25);
40) rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1331/2008 z dnia
16 grudnia 2008 r. ustanawiające jednolitą procedurę wydawania zezwoleń
na stosowanie dodatków do żywności, enzymów spożywczych i środków
aromatyzujących (Dz. Urz. UE L 354 z 31.12.2008, str. 1);
41) rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1332/2008 z dnia
16 grudnia 2008 r. w sprawie enzymów spożywczych, zmieniające dyrek-
tywę Rady 83/417/EWG, rozporządzenie Rady (WE) nr 1493/1999, dyrek-
tywę 2000/13/WE, dyrektywę Rady 2001/112/WE oraz rozporządzenie
(WE) nr 258/97 (Dz. Urz. UE L 354 z 31.12.2008, str. 7);
42) rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1333/2008 z dnia
16 grudnia 2008 r. w sprawie dodatków do żywności (Dz. Urz. UE L 354 z
31.12.2008, str. 16);
43) rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1334/2008 z dnia
16 grudnia 2008 r. w sprawie środków aromatyzujących i niektórych skład-
ników żywności o właściwościach aromatyzujących do użycia w oraz na
środkach spożywczych oraz zmieniające rozporządzenie Rady (EWG) nr
1601/91, rozporządzenia (WE) nr 2232/96 oraz (WE) nr 110/2008 oraz dy-
rektywę 2000/13/WE (Dz. Urz. UE L 354 z 31.12.2008, str. 34);
44) rozporządzenie Komisji (WE) nr 41/2009 z dnia 20 stycznia 2009 r. doty-
czące składu i etykietowania środków spożywczych odpowiednich dla osób
nietolerujących glutenu (Dz. Urz. UE L 16 z 21.01.2009, str. 3);
45) rozporządzenie Komisji (WE) nr 124/2009 z dnia 10 lutego 2009 r. ustalają-
ce maksymalne zawartości w żywności kokcydiostatyków i histomonostaty-
ków pochodzących z nieuniknionego zanieczyszczenia krzyżowego tymi
substancjami pasz, dla których nie są one przeznaczone (Dz. Urz. UE L 40 z
11.02.2009, str. 7);
46) rozporządzenie Komisji (WE) nr 450/2009 z dnia 29 maja 2009 r. w sprawie
aktywnych i inteligentnych materiałów i wyrobów przeznaczonych do kon-
taktu z żywnością (Dz. Urz. UE L 135 z 30.05.2009, str. 3);
47) rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 470/2009 z dnia
6 maja 2009 r. ustanawiające wspólnotowe procedury określania maksy-
malnych limitów pozostałości substancji farmakologicznie czynnych w
środkach spożywczych pochodzenia zwierzęcego oraz uchylające rozporzą-
dzenie Rady (EWG) nr 2377/90 oraz zmieniające dyrektywę 2001/82/WE
Parlamentu Europejskiego i Rady i rozporządzenie (WE) nr 726/2004 Par-
lamentu Europejskiego i Rady (Dz. Urz. UE L 152 z 16.06.2009, str. 11);
©Kancelaria Sejmu
s. 6/6
2010-03-03
48) rozporządzenie Komisji (WE) nr 669/2009 z dnia 24 lipca 2009 r. w sprawie
wykonania rozporządzenia (WE) nr 882/2004 Parlamentu Europejskiego i
Rady w sprawie zwiększonego poziomu kontroli urzędowych przywozu
niektórych rodzajów pasz i żywności niepochodzących od zwierząt i zmie-
niające decyzję 2006/504/WE (Dz. Urz. UE L 194 z 25.07.2009, str. 11);
49) rozporządzenie Komisji (WE) nr 901/2009 z dnia 28 września 2009 r. doty-
czące wieloletniego skoordynowanego wspólnotowego programu kontroli
na lata 2010, 2011 i 2012, mającego na celu zapewnienie zgodności z naj-
wyższymi dopuszczalnymi poziomami pozostałości pestycydów w żywno-
ści pochodzenia roślinnego i zwierzęcego oraz na jej powierzchni, oraz oce-
nę narażenia na nie konsumenta (Dz. Urz. UE L 256 z 29.9.2009, str. 14);
50) rozporządzenie Komisji (WE) nr 953/2009 z dnia 13 października 2009 r.
w sprawie substancji, które mogą być dodawane w szczególnych celach od-
żywczych do środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywienio-
wego (Dz. Urz. UE L 269 z 14.10.2009, str. 9);
51) rozporządzenie Komisji (WE) nr 975/2009 z dnia 19 października 2009 r.
zmieniające dyrektywę 2002/72/WE w sprawie materiałów i wyrobów z
tworzyw sztucznych przeznaczonych do kontaktu ze środkami spożywczy-
mi (Dz. Urz. UE L 274 z 20.10.2009, str. 3);
52) rozporządzenie Komisji (WE) nr 983/2009 z dnia 21 października 2009 r.
w sprawie udzielania i odmowy udzielenia zezwoleń na oświadczenia zdro-
wotne dotyczące żywności i odnoszące się do zmniejszenia ryzyka choroby
oraz do rozwoju i zdrowia dzieci (Dz. Urz. UE L 277 z 22.10.2009, str. 3);
53) rozporządzenie Komisji (WE) nr 984/2009 z dnia 21 października 2009 r. w
sprawie odmowy udzielenia zezwoleń na niektóre oświadczenia zdrowotne
dotyczące żywności inne niż dotyczące zmniejszenia ryzyka choroby oraz
rozwoju i zdrowia dzieci (Dz. Urz. UE L 277 z 22.10.2009, str. 13).
Niniejsza ustawa dokonuje w zakresie swojej regulacji transpozycji następujących
dyrektyw Wspólnot Europejskich:
1) dyrektywy Rady 78/142/EWG z dnia 30 stycznia 1978 r. w sprawie zbliże-
nia ustawodawstw Państw Członkowskich odnoszących się do materiałów i
wyrobów zawierających monomer chlorku winylu przeznaczonych do kon-
taktu ze środkami spożywczymi (Dz. Urz. WE L 44 z 15.02.1978, str. 15;
Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 13, t. 5, str. 6);
2) dyrektywy Komisji 80/766/EWG z dnia 8 lipca 1980 r. ustanawiającej
wspólnotową metodę analizy do celów urzędowej kontroli poziomu mono-
meru chlorku winylu w materiałach i wyrobach, które przeznaczone są do
kontaktu ze środkami spożywczymi (Dz. Urz. WE L 213 z 16.08.1980, str.
42; Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 13, t. 6, str. 45);
3) dyrektywy Komisji 81/432/EWG z dnia 29 kwietnia 1981 r. ustanawiającej
wspólnotową metodę analizy do celów urzędowej kontroli chlorku winylu
uwalnianego z materiałów i wyrobów do środków spożywczych (Dz. Urz.
WE L 167 z 24.06.1981, str. 6; Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjalne,
rozdz. 13, t. 6, str. 154);
4) pierwszej dyrektywy Komisji 81/712/EWG z dnia 28 lipca 1981 r. ustana-
wiającej wspólnotowe metody analiz w celu kontroli spełniania kryteriów
czystości przez niektóre dodatki stosowane w środkach spożywczych (Dz.
©Kancelaria Sejmu
s. 7/7
2010-03-03
Urz. WE L 257 z 10.09.1981, str. 1; Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjalne,
rozdz. 13, t. 6, str. 176);
5) dyrektywy Rady 82/711/EWG z dnia 18 października 1982 r. ustanawiającej
podstawowe zasady, niezbędne w badaniach migracji składników materia-
łów i wyrobów z tworzyw sztucznych przeznaczonych do kontaktu ze środ-
kami spożywczymi (Dz. Urz. WE L 297 z 23.10.1982, str. 26, z późn. zm.;
Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 13, t. 6, str. 358);
6) dyrektywy Rady 84/500/EWG z dnia 15 października 1984 r. w sprawie
zbliżenia ustawodawstw Państw Członkowskich dotyczących wyrobów ce-
ramicznych przeznaczonych do kontaktu ze środkami spożywczymi (Dz.
Urz. WE L 277 z 20.10.1984, str. 12, z późn. zm.; Dz. Urz. UE Polskie wy-
danie specjalne, rozdz. 13, t. 7, str. 196);
7) dyrektywy Rady 85/572/EWG z dnia 19 grudnia 1985 r. ustanawiającej wy-
kaz płynów modelowych do zastosowania w badaniach migracji składników
materiałów i wyrobów z tworzyw sztucznych przeznaczonych do kontaktu
ze środkami spożywczymi (Dz. Urz. WE L 372 z 31.12.1985, str. 14; Dz.
Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 13, t. 8, str. 75);
8) dyrektywy Komisji 87/250/EWG z dnia 15 kwietnia 1987 r. w sprawie
oznaczania zawartości alkoholu na etykietach napojów alkoholowych prze-
znaczonych do sprzedaży konsumentowi końcowemu (Dz. Urz. WE L 113 z
30.04.1987, str. 57; Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 13, t. 8,
str. 275);
9) dyrektywy Rady 88/388/EWG z dnia 22 czerwca 1988 r. w sprawie zbliże-
nia ustawodawstw Państw Członkowskich odnoszących się do środków
aromatyzujących przeznaczonych do użytku w środkach spożywczych i ma-
teriałów źródłowych służących do ich produkcji (Dz. Urz. WE L 184 z
15.07.1988, str. 61, z późn. zm.; Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjalne,
rozdz. 13, t. 9, str. 233);
10) dyrektywy Rady 89/107/EWG z dnia 21 grudnia 1988 r. w sprawie zbliżenia
ustawodawstw Państw Członkowskich dotyczących dodatków do środków
spożywczych dopuszczonych do użycia w środkach spożywczych przezna-
czonych do spożycia przez ludzi (Dz. Urz. WE L 40 z 11.02.1989, str. 27, z
późn. zm.; Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 13, t. 9, str. 311);
11) dyrektywy Rady 89/108/EWG z dnia 21 grudnia 1988 r. w sprawie zbliżenia
ustawodawstw Państw Członkowskich odnoszących się do głęboko mrożo-
nych środków spożywczych przeznaczonych do spożycia przez ludzi (Dz.
Urz. WE L 40 z 11.02.1989, str. 34; Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjalne,
rozdz. 13, t. 9, str. 318);
12) dyrektywy Rady 89/369/EWG z dnia 14 czerwca 1989 r. w sprawie wska-
zówek lub oznakowań identyfikacyjnych partii towaru, do której należy da-
ny środek spożywczy (Dz. Urz. WE L 186 z 30.06.1989, str. 21, z późn.
zm.; Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 13, t. 10, str. 3);
13) dyrektywy Rady 90/496/EWG z dnia 24 września 1990 r. w sprawie ozna-
czania wartości odżywczej środków spożywczych (Dz. Urz. WE L 276 z
06.10.1990, str. 40, z późn. zm.; Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjalne,
rozdz. 13, t. 10, str. 191);
©Kancelaria Sejmu
s. 8/8
2010-03-03
14) dyrektywy Komisji 92/2/EWG z dnia 13 stycznia 1992 r. ustanawiającej
procedurę pobierania próbek oraz wspólnotową metodę analizy do celów
urzędowej kontroli temperatur głęboko mrożonych środków spożywczych
przeznaczonych do spożycia przez ludzi (Dz. Urz. WE L 34 z 11.02.1992,
str. 30; Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 13, t. 11, str. 75);
15) dyrektywy Rady 92/52/EWG z dnia 18 czerwca 1992 r. w sprawie prepara-
tów dla niemowląt i receptur przeznaczonych na wywóz do państw trzecich
(Dz. Urz. WE L 179 z 01.07.1992, str. 129; Dz. Urz. UE Polskie wydanie
specjalne, rozdz. 13, t. 11, str. 198);
16) dyrektywy Rady 93/5/EWG z dnia 25 lutego 1993 r. w sprawie pomocy
Komisji i współpracy Państw Członkowskich w naukowym badaniu zagad-
nień dotyczących żywności (Dz. Urz. WE L 52 z 04.03.1993, str. 18; Dz.
Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 15, t. 2, str. 208);
17) dyrektywy Komisji 93/11/EWG z dnia 15 marca 1993 r. dotyczącej uwal-
niania N– nitrozoamin i substancji zdolnych do tworzenia N– nitrozoamin
ze smoczków do karmienia niemowląt i smoczków do uspokajania wykona-
nych z kauczuku naturalnego lub elastomerów syntetycznych (Dz. Urz. WE
L 93 z 17.04.1993, str. 37; Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz.
13, t. 12, str. 35);
18) dyrektywy 94/35/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 30 czerwca
1994 r. w sprawie substancji słodzących używanych w środkach spożyw-
czych (Dz. Urz. WE L 237 z 10.09.1994, str. 3, z późn. zm.; Dz. Urz. UE
Polskie wydanie specjalne, rozdz. 13, t. 13, str. 288);
19) dyrektywy 94/36/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 30 czerwca
1994 r. w sprawie barwników używanych w środkach spożywczych (Dz.
Urz. WE L 237 z 10.09.1994, str. 13; Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjal-
ne, rozdz. 13, t. 13, str. 298);
20) dyrektywy Komisji 94/54/WE z dnia 18 listopada 1994 r. dotyczącej obo-
wiązkowego umieszczania na etykietach niektórych środków spożywczych
danych szczegółowych innych niż wymienione w dyrektywie Rady
79/112/EWG (Dz. Urz. WE L 300 z 23.11.1994, str. 14, z późn. zm.; Dz.
Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 15, t. 2, str. 404);
21) dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 95/2/WE z dnia 20 lutego 1995
r. w sprawie dodatków do żywności innych niż barwniki i substancje sło-
dzące (Dz. Urz. WE L 61 z 18.03.1995, str. 1, z późn. zm.; Dz. Urz. UE
Polskie wydanie specjalne, rozdz. 13, t. 15, str. 50);
22) dyrektywy Komisji 96/3/WE z dnia 26 stycznia 1996 r. przyznającej odstęp-
stwo od niektórych przepisów dyrektywy Rady 93/43/EWG w sprawie hi-
gieny środków spożywczych w odniesieniu do transportu morskiego płyn-
nych olejów i tłuszczów luzem (Dz. Urz. WE L 21 z 27.01.1996, str. 42; Dz.
Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 13, t. 15, str. 432);
23) dyrektywy Komisji 96/8/WE z dnia 26 lutego 1996 r. w sprawie żywności
przeznaczonej do użycia w dietach o obniżonej energetyczności (Dz. Urz.
WE L 55 z 06.03.1996, str. 22; Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjalne,
rozdz. 13, t. 15, str. 454);
24) dyrektywy Komisji 98/28/WE z dnia 29 kwietnia 1998 r. przyznającej od-
stępstwo od niektórych przepisów dyrektywy 93/43/EWG w sprawie higie-
©Kancelaria Sejmu
s. 9/9
2010-03-03
ny środków spożywczych w odniesieniu do transportu morskiego cukru nie-
rafinowanego luzem (Dz. Urz. WE L 140 z 12.05.1998, str. 10; Dz. Urz. UE
Polskie wydanie specjalne, rozdz. 13, t. 20, str. 281);
25) dyrektywy 1999/2/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 22 lutego
1999 r. w sprawie zbliżenia ustawodawstw Państw Członkowskich dotyczą-
cych środków spożywczych oraz składników środków spożywczych podda-
nych działaniu promieniowania jonizującego (Dz. Urz. WE L 66 z
13.03.1999, str. 16; Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 13, t. 23,
str. 236);
26) dyrektywy 1999/3/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 22 lutego
1999 r. w sprawie ustanowienia wspólnotowego wykazu środków spożyw-
czych oraz składników środków spożywczych poddanych działaniu promie-
niowania jonizującego (Dz. Urz. WE L 66 z 13.03.1999, str. 24; Dz. Urz.
UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 13, t. 23, str. 244);
27) dyrektywy Komisji 1999/21/WE z dnia 25 marca 1999 r. w sprawie diete-
tycznych środków spożywczych specjalnego przeznaczenia medycznego
(Dz. Urz. WE L 91 z 07.04.1999, str. 29; Dz. Urz. UE Polskie wydanie spe-
cjalne, rozdz. 13, t. 23, str. 273);
28) dyrektywy 2000/13/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 20 marca
2000 r. w sprawie zbliżenia ustawodawstw Państw Członkowskich w zakre-
sie etykietowania, prezentacji i reklamy środków spożywczych (Dz. Urz.
WE L 109 z 06.05.2000, str. 29, z późn. zm.; Dz. Urz. UE Polskie wydanie
specjalne, rozdz. 15, t. 5, str. 75);
29) dyrektywy Komisji 2001/15/WE z dnia 15 lutego 2001 r. w sprawie substan-
cji, które mogą być dodawane w szczególnych celach odżywczych do żyw-
ności specjalnego przeznaczenia żywieniowego (Dz. Urz. WE L 52 z
22.02.2001, str. 19, z późn. zm.; Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjalne,
rozdz. 13, t. 26, str. 188);
30) dyrektywy 2002/46/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 10 czerwca
2002 r. w sprawie zbliżenia ustawodawstw Państw Członkowskich odno-
szących się do suplementów żywnościowych (Dz. Urz. WE L 183 z
12.07.2002, str. 51, z późn. zm.; Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjalne,
rozdz. 13, t. 29, str. 490);
31) dyrektywy Komisji 2002/63/WE z dnia 11 lipca 2002 r. ustanawiającej
wspólnotowe metody pobierania próbek do celów urzędowej kontroli pozo-
stałości pestycydów w produktach pochodzenia roślinnego i zwierzęcego
oraz na ich powierzchni oraz uchylającej dyrektywę 79/700/EWG (Dz. Urz.
WE L 187 z 16.07.2002, str. 30; Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjalne,
rozdz. 3, t. 36, str. 228);
32) dyrektywy Komisji 2002/67/WE z dnia 18 lipca 2002 r. w sprawie etykieto-
wania środków spożywczych zawierających chininę oraz środków spożyw-
czych zawierających kofeinę (Dz. Urz. WE L 191 z 19.07.2002, str. 20; Dz.
Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 15, t. 7, str. 116);
33) dyrektywy Komisji 2002/72/WE z dnia 6 sierpnia 2002 r. w sprawie mate-
riałów i wyrobów z tworzyw sztucznych przeznaczonych do kontaktu ze
środkami spożywczymi (Dz. Urz. WE L 220 z 15.08.2002, str. 18, z późn.
zm.; Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 13, t. 29, str. 535);
©Kancelaria Sejmu
s. 10/10
2010-03-03
34) dyrektywy Komisji 2003/40/WE z dnia 16 maja 2003 r. ustanawiającej wy-
kaz, stężenia graniczne i wymogi w zakresie etykietowania dla składników
naturalnych wód mineralnych oraz warunki zastosowania powietrza wzbo-
gaconego w ozon do oczyszczania naturalnych wód mineralnych i wód źró-
dlanych (Dz. Urz. UE L 126 z 22.05.2003, str. 34; Dz. Urz. UE Polskie wy-
danie specjalne, rozdz. 13, t. 31, str. 193);
35) dyrektywy Komisji 2006/125/WE z dnia 5 grudnia 2006 r. w sprawie prze-
tworzonej żywności na bazie zbóż oraz żywności dla niemowląt i małych
dzieci (Dz. Urz. UE L 339 z 06.12.2006, str. 16);
36) dyrektywy Komisji 2006/141/WE z dnia 22 grudnia 2006 r. w sprawie pre-
paratów do początkowego żywienia niemowląt i preparatów do dalszego
żywienia niemowląt oraz zmieniającej dyrektywę 1999/21/WE (Dz. Urz.
UE L 401 z 30.12.2006, str. 1);
37) dyrektywy Komisji 2007/42/WE z dnia 29 czerwca 2007 r. w sprawie mate-
riałów i wyrobów wykonanych z folii z regenerowanej celulozy przezna-
czonych do kontaktu ze środkami spożywczymi (Dz. Urz. UE L 172 z
30.06.2007, str. 71);
38) dyrektywy Komisji 2008/60/WE z dnia 17 czerwca 2008 r. ustanawiającej
szczególne kryteria czystości dotyczące substancji słodzących stosowanych
w środkach spożywczych (Dz. Urz. UE L 158 z 18.06.2008, str. 17);
39) dyrektywy Komisji 2008/84/WE z dnia 27 sierpnia 2008 r. ustanawiającej
szczególne kryteria czystości dla dodatków do środków spożywczych in-
nych niż barwniki i substancje słodzące (Dz. Urz. UE L 253 z 20.09.2008,
str. 1, z późn. zm.);
40) dyrektywy Komisji 2008/128/WE z dnia 22 grudnia 2008 r. ustanawiającej
szczególne kryteria czystości dotyczące barwników stosowanych w środ-
kach spożywczych (Dz. Urz. UE L 6 z 10.01.2009, str. 20);
41) dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/32/WE z dnia 23 kwiet-
nia 2009 r. w sprawie zbliżenia przepisów ustawowych państw członkow-
skich dotyczących rozpuszczalników do ekstrakcji stosowanych w produk-
cji środków spożywczych i składników żywności (Dz. Urz. UE L 141 z
06.06.2009, str. 3);
42) dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/39/WE z dnia 6 maja
2009 r. w sprawie środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywie-
niowego (Dz. Urz. UE L 124 z 20.05.2009, str. 21);
43) dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/54/WE z dnia 18 czerwca
2009 r. w sprawie wydobywania i wprowadzania do obrotu naturalnych wód
mineralnych (Dz. Urz. UE L 164 z 26.06.2009, str. 45).”;
2) w art. 1 w ust. 2 pkt 1 otrzymuje brzmienie:
„1) wymagania zdrowotne żywności – w zakresie nieuregulowanym w
rozporządzeniach Unii Europejskiej;”;
3) w art. 3 w ust. 3:
a) pkt 2 otrzymuje brzmienie:
„2) aromat (środek aromatyzujący) – środek aromatyzujący w rozumieniu
art. 3 ust. 2 lit. a rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady
(WE) nr 1334/2008 z dnia 16 grudnia 2008 r. w sprawie środków aro-
©Kancelaria Sejmu
s. 11/11
2010-03-03
matyzujących i niektórych składników żywności o właściwościach a-
romatyzujących do użycia w oraz na środkach spożywczych oraz
zmieniającego rozporządzenie Rady (EWG) nr 1601/91, rozporządzenia
(WE) nr 2232/96 oraz (WE) nr 110/2008 oraz dyrektywę 2000/13/WE
(Dz. Urz. UE L 354 z 31.12.2008, str. 34), zwanego dalej „rozporzą-
dzeniem nr 1334/2008”;”,
b) uchyla się pkt 3 i 4,
c) pkt 9 otrzymuje brzmienie:
„9) dobra praktyka produkcyjna (Good Manufacturing Practice - GMP) –
w odniesieniu do produkcji żywności: działania, które muszą być pod-
jęte, i warunki, które muszą być spełniane, aby produkcja żywności od-
bywała się w sposób zapewniający bezpieczeństwo żywności, zgodnie z
jej przeznaczeniem, a w odniesieniu do produkcji materiałów i wyro-
bów przeznaczonych do kontaktu z żywnością – dobra praktyka pro-
dukcyjna w rozumieniu art. 3 lit. a rozporządzenia (WE) nr 2023/2006 z
dnia 22 grudnia 2006 r. w sprawie dobrej praktyki produkcyjnej w od-
niesieniu do materiałów i wyrobów przeznaczonych do kontaktu z
żywnością (Dz. Urz. UE L 384 z 29.12.2006, str. 75), zwanego dalej
„rozporządzeniem nr 2023/2006”;”,
d) po pkt 10 dodaje się pkt 10a w brzmieniu:
„10a) enzym spożywczy – enzym spożywczy w rozumieniu art. 3 ust. 2 lit.
a rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1332/2008
z dnia 16 grudnia 2008 r. w sprawie enzymów spożywczych, zmienia-
jącego dyrektywę Rady 83/417/EWG, rozporządzenie Rady (WE) nr
1493/1999, dyrektywę 2000/13/WE, dyrektywę Rady 2001/112/WE o-
raz rozporządzenie (WE) nr 258/97 (Dz. Urz. UE L 354 z 31.12.2008,
str. 7), zwanego dalej „rozporządzeniem nr 1332/2008”;”,
e) pkt 15 otrzymuje brzmienie:
„15) naturalna woda mineralna – wodę podziemną wydobywaną jednym
lub kilkoma otworami naturalnymi lub wierconymi, różniącą się od
wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi pierwotną czystością pod
względem chemicznym i mikrobiologicznym oraz charakterystycznym
stabilnym składem mineralnym, a w określonych przypadkach także
właściwościami mającymi znaczenie fizjologiczne, powodującymi ko-
rzystne oddziaływanie na zdrowie ludzi;”,
f) uchyla się pkt 16,
g) pkt 20 otrzymuje brzmienie:
„20) otwór – miejsce czerpania (wydobywania) naturalnej wody mineralnej
lub wody źródlanej z naturalnego źródła lub z odwiertu;”,
h) po pkt 20 dodaje się pkt 20a w brzmieniu:
„20a) oświadczenie zdrowotne – oświadczenie zdrowotne w rozumieniu
art. 2 ust. 2 pkt 5 rozporządzenia (WE) nr 1924/2006 Parlamentu Euro-
pejskiego i Rady z dnia 20 grudnia 2006 r. w sprawie oświadczeń ży-
wieniowych i zdrowotnych dotyczących żywności (Dz. Urz. UE L 12 z
18.01.2007, str. 3), zwanego dalej „rozporządzeniem nr 1924/2006”;”,
i) pkt 21 otrzymuje brzmienie:
©Kancelaria Sejmu
s. 12/12
2010-03-03
„21) oświadczenie żywieniowe – oświadczenie żywieniowe w rozumieniu
art. 2 ust. 2 pkt 4 rozporządzenia nr 1924/2006;”,
j) po pkt 21 dodaje się pkt 21a w brzmieniu:
„21a) podmiot działający na rynku materiałów i wyrobów przeznaczonych
do kontaktu z żywnością – podmiot działający na rynku w rozumieniu
art. 2 ust. 2 lit. d rozporządzenia nr 1935/2004;”,
k) po pkt 22 dodaje się pkt 22a w brzmieniu:
„22a) podmiot zajmujący się recyklingiem – podmiot zajmujący się recy-
klingiem materiałów i wyrobów z tworzyw sztucznych w rozumieniu
art. 2 ust. 2 lit. f rozporządzenia Komisji (WE) nr 282/2008 z dnia 27
marca 2008 r. w sprawie materiałów i wyrobów z tworzyw sztucznych
pochodzących z recyklingu przeznaczonych do kontaktu z żywnością
oraz zmieniającego rozporządzenie (WE) nr 2023/2006 (Dz. Urz. UE L
86 z 28.03.2008, str. 9), zwanego dalej „rozporządzeniem nr
282/2008”;”,
l) uchyla się pkt 25,
m) pkt 26 i 27 otrzymują brzmienie:
„26) preparat do dalszego żywienia niemowląt – środek spożywczy spe-
cjalnego przeznaczenia żywieniowego stanowiący podstawowy płynny
składnik stopniowo różnicującej się diety, stosowany w żywieniu nie-
mowląt od momentu wprowadzenia odpowiedniego żywienia uzupeł-
niającego;
27) preparat do początkowego żywienia niemowląt – środek spożywczy
specjalnego przeznaczenia żywieniowego stosowany w żywieniu nie-
mowląt przez pierwsze miesiące życia, pokrywający całkowite zapo-
trzebowanie żywieniowe do czasu wprowadzenia odpowiedniego ży-
wienia uzupełniającego;”,
n) po pkt 29 dodaje się pkt 29a w brzmieniu:
„29a) przetwórca – przetwórcę w rozumieniu art. 2 ust. 2 lit. e rozporzą-
dzenia nr 282/2008;”,
o) pkt 33 i 34 otrzymują brzmienie:
„33) składnik odżywczy – składnik odżywczy w rozumieniu art. 2 ust. 2
pkt 2 rozporządzenia nr 1924/2006;
34) składnik żywności – każdą substancję występującą w żywności, w tym
substancje dodatkowe i enzymy, użytą przy wytwarzaniu lub przygo-
towywaniu środków spożywczych, obecną w gotowym produkcie, na-
wet jeżeli jest ona w zmienionej formie;”,
p) po pkt 34 dodaje się pkt 34a w brzmieniu:
„34a) składnik żywności o właściwościach aromatyzujących – składnik
żywności o właściwościach aromatyzujących w rozumieniu art. 3 ust. 2
lit. i rozporządzenia nr 1334/2008;”,
r) uchyla się pkt 35,
s) pkt 36 i 37 otrzymują brzmienie:
©Kancelaria Sejmu
s. 13/13
2010-03-03
„36) substancja dodatkowa – dodatek do żywności w rozumieniu art. 3 ust.
2 lit. a rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr
1333/2008 z dnia 16 grudnia 2008 r. w sprawie dodatków do żywności
(Dz. Urz. UE L 354 z 31.12.2008, str. 16), zwanego dalej „rozporzą-
dzeniem nr 1333/2008”;
37) substancja pomagająca w przetwarzaniu – substancję pomocniczą
w przetwórstwie w rozumieniu art. 3 ust. 2 lit. b rozporządzenia nr
1333/2008;”,
t) w pkt 44 w lit. b:
– odnośniki nr 3–5 otrzymują brzmienie:
„3) Rozporządzenie Komisji (WE) nr 2073/2005 z dnia 15 listopada
2005 r. w sprawie kryteriów mikrobiologicznych dotyczących
środków spożywczych (Dz. Urz. UE L 338 z 22.12.2005, str. 1, z
późn. zm.); rozporządzenie Komisji (WE) nr 1881/2006 z dnia 19
grudnia 2006 r. ustalające najwyższe dopuszczalne poziomy nie-
których zanieczyszczeń w środkach spożywczych (Dz. Urz. UE L
364 z 20.12.2006, str. 5, z późn. zm.).
4) Rozporządzenie Rady (EURATOM) nr 3954/87 z dnia 22 grudnia
1987 r. ustanawiające maksymalne dozwolone poziomy skażenia
radioaktywnego środków spożywczych oraz pasz po wypadku ją-
drowym lub w każdym innym przypadku pogotowia radiologicz-
nego (Dz. Urz. WE L 371 z 30.12.1987, str. 11, z późn. zm.; Dz.
Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 15, t. 1, str. 333); roz-
porządzenie Komisji (EURATOM) nr 944/89 z dnia 12 kwietnia
1989 r. ustanawiające maksymalne dozwolone poziomy skażenia
radioaktywnego w środkach spożywczych o mniejszym znaczeniu
w następstwie wypadku jądrowego lub w każdym innym przy-
padku pogotowia radiologicznego (Dz. Urz. WE L 101
z 13.04.1989, str. 17; Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjalne,
rozdz. 15, t. 1, str. 347); rozporządzenie Rady (WE) nr 733/2008
z dnia 15 lipca 2008 r. w sprawie warunków regulujących przy-
wóz produktów rolnych pochodzących z krajów trzecich w na-
stępstwie wypadku w elektrowni jądrowej w Czarnobylu (Dz.
Urz. UE L 201 z 30.06.2008, str. 1).
5) Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr
470/2009 z dnia 6 maja 2009 r. ustanawiające wspólnotowe pro-
cedury określania maksymalnych limitów pozostałości substancji
farmakologicznie czynnych w środkach spożywczych pochodze-
nia zwierzęcego oraz uchylające rozporządzenie Rady (EWG) nr
2377/90 oraz zmieniające dyrektywę 2001/82/WE Parlamentu
Europejskiego i Rady i rozporządzenie (WE) nr 726/2004 Parla-
mentu Europejskiego i Rady (Dz. Urz. UE L 152 z 16.06.2009,
str. 11).”,
– w tiret czwartym na końcu dodaje się odnośnik nr 6 w brzmieniu:
„6) Rozporządzenie Komisji (WE) nr 124/2009 z dnia 10 lutego
2009 r. ustalające maksymalne zawartości w żywności kokcydio-
statyków i histomonostatyków pochodzących z nieuniknionego
zanieczyszczenia krzyżowego tymi substancjami pasz, dla któ-
©Kancelaria Sejmu
s. 14/14
2010-03-03
rych nie są one przeznaczone (Dz. Urz. UE L 40 z 11.02.2009,
str. 7).”,
u) pkt 51 otrzymuje brzmienie:
„51) woda stołowa – wodę powstałą przez dodanie:
a) naturalnej wody mineralnej lub soli mineralnych zawierających
co najmniej jeden składnik mający znaczenie fizjologiczne, taki
jak: sód, magnez, wapń, chlorki, siarczany, wodorowęglany lub
węglany do wody źródlanej albo
b) wody źródlanej lub soli mineralnych, o których mowa w lit. a, do
naturalnej wody mineralnej;”,
v) po pkt 51 dodaje się pkt 51a w brzmieniu:
„51a) woda źródlana – wodę podziemną wydobywaną jednym lub kilkoma
otworami naturalnymi lub wierconymi, pierwotnie czystą pod wzglę-
dem chemicznym i mikrobiologicznym, nieróżniącą się właściwościami
i składem mineralnym od wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi
określonej w przepisach ustawy z dnia 7 czerwca 2001 r. o zbiorowym
zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków (Dz. U. z
2006 r. Nr 123, poz. 858, z 2007 r. Nr 147, poz. 1033 oraz z 2009 r. Nr
18, poz. 97);”,
w) uchyla się pkt 53,
x) po pkt 54 dodaje się pkt 54a w brzmieniu:
„54a) zakład działający na rynku materiałów i wyrobów przeznaczonych
do kontaktu z żywnością – przedsiębiorstwo w rozumieniu art. 2 ust. 2
lit. c rozporządzenia nr 1935/2004;”;
4) po art. 3 dodaje się art. 3a w brzmieniu:
„Art. 3a. 1. Ilekroć w ustawie jest mowa o państwie członkowskim Unii Euro-
pejskiej, należy przez to rozumieć również państwo członkowskie
Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) – stronę
umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym.
2. Ilekroć w ustawie jest mowa o państwie trzecim, należy przez to
rozumieć państwo inne niż wymienione w ust. 1.”;
5) uchyla się art. 5;
6) art. 6 otrzymuje brzmienie:
„Art. 6. 1. Środki spożywcze niespełniające wymagań określonych w przepi-
sach niniejszego działu wdrażających dyrektywy Unii Europej-
skiej i wymagań rozporządzeń Unii Europejskiej dotyczących
bezpieczeństwa żywności nie mogą być wprowadzane do obrotu
na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.
2. Środki spożywcze niespełniające wymagań określonych w przepi-
sach niniejszego działu niewdrażających dyrektyw Unii Europej-
skiej nie mogą być wprowadzane do obrotu na terytorium Rze-
czypospolitej Polskiej.
©Kancelaria Sejmu
s. 15/15
2010-03-03
3. Dopuszcza się do obrotu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej
środki spożywcze niespełniające wymagań, o których mowa w
ust. 2, jeżeli zostały:
1) wyprodukowane lub wprowadzone do obrotu w innym pań-
stwie członkowskim Unii Europejskiej, zgodnie z prawem
tego państwa, lub
2) wyprodukowane w państwie członkowskim Europejskiego
Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA), będącym stroną
umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym, albo wy-
produkowane lub wprowadzone do obrotu w Republice Tur-
cji, zgodnie z prawem tych państw, w zakresie, w jakim ko-
rzystają ze swobody przepływu towarów na podstawie umów
zawartych ze Wspólnotą Europejską
– pod warunkiem, że nie stanowią zagrożenia dla zdrowia lub ży-
cia człowieka.
4. W przypadku uzasadnionego podejrzenia, że środek spożywczy,
o którym mowa w ust. 3, może zagrażać zdrowiu lub życiu czło-
wieka, właściwy organ urzędowej kontroli żywności żąda przed-
stawienia przez podmiot działający na rynku spożywczym w wy-
znaczonym terminie informacji potwierdzających spełnianie rów-
noważnych wymagań zdrowotnych, w tym dokumentów wyda-
nych przez właściwe władze państwa pochodzenia.”;
7) po art. 6 dodaje się art. 6a w brzmieniu:
„Art. 6a. 1. Środki spożywcze niespełniające wymagań zdrowotnych określo-
nych w przepisach niniejszego działu i w przepisach Unii Euro-
pejskiej dotyczących bezpieczeństwa żywności nie mogą być sto-
sowane do produkcji innych środków spożywczych.
2. Środki spożywcze zawierające zanieczyszczenia lub inne sub-
stancje w ilościach szkodliwych dla zdrowia mogą być wykorzy-
stane do produkcji środków spożywczych oraz wprowadzane do
obrotu po obniżeniu tych zanieczyszczeń lub substancji do do-
puszczalnych poziomów lub po ich usunięciu, pod warunkiem że:
1) uzyskanie dopuszczalnych poziomów nie będzie wynikiem
mieszania tych środków spożywczych ze środkami spożyw-
czymi spełniającymi wymagania zdrowotne oraz
2) właściwy organ urzędowej kontroli żywności stwierdzi, w
drodze decyzji, ich przydatność do spożycia lub do produkcji
innych środków spożywczych.”;
8) tytuł rozdziału 2 otrzymuje brzmienie:
„Substancje dodatkowe i enzymy spożywcze”;
9) art. 9 otrzymuje brzmienie:
„Art. 9. Wymagania dotyczące substancji dodatkowych do żywności określa
rozporządzenie nr 1333/2008.”;
10) art. 10 otrzymuje brzmienie:
©Kancelaria Sejmu
s. 16/16
2010-03-03
„Art. 10. Minister właściwy do spraw zdrowia określi, w drodze rozporzą-
dzenia:
1) wykaz substancji dodatkowych (dozwolonych substancji do-
datkowych), które mogą być wprowadzane do obrotu
i stosowane w żywności, w tym w aromatach, zgodnie z ich
funkcjami technologicznymi, oraz szczegółowe warunki ich
stosowania, w tym rodzaj środków spożywczych, w których
mogą być stosowane, oraz ich dopuszczalne maksymalne po-
ziomy,
2) specyfikacje i kryteria czystości substancji dodatkowych
– mając na względzie potrzebę zapewnienia bezpieczeństwa żyw-
ności oraz wymagania w tym zakresie obowiązujące w Unii Eu-
ropejskiej.”;
11) po art. 10 dodaje się art. 10a w brzmieniu:
„Art. 10a. Wymagania dotyczące enzymów spożywczych określa rozporzą-
dzenie nr 1332/2008.”;
12) uchyla się art. 11;
13) art. 13 otrzymuje brzmienie:
„Art. 13. Wymagania dotyczące aromatów i składników żywności o właści-
wościach
aromatyzujących
określa
rozporządzenie
nr
1334/2008.”;
14) w art. 15 ust. 1 otrzymuje brzmienie:
„1. Wymagania dotyczące najwyższych dopuszczalnych poziomów pozostałości
pestycydów, które mogą znajdować się w środkach spożywczych lub na ich
powierzchni, określa rozporządzenie nr 396/2005.”;
15) art. 16 i 17 otrzymują brzmienie:
„Art. 16. Środki spożywcze produkowane i wprowadzane do obrotu muszą
spełniać wymagania:
1) mikrobiologiczne określone w rozporządzeniu Komisji (WE)
nr 2073/2005 z dnia 15 listopada 2005 r. w sprawie kryteriów
mikrobiologicznych dotyczących środków spożywczych (Dz.
Urz. UE L 338 z 22.12.2005, str. 1, z późn. zm.);
2) w zakresie najwyższych dopuszczalnych poziomów substan-
cji zanieczyszczających określonych w rozporządzeniu Ko-
misji (WE) nr 1881/2006 z dnia 19 grudnia 2006 r. ustalają-
cym najwyższe dopuszczalne poziomy niektórych zanie-
czyszczeń w środkach spożywczych (Dz. Urz. UE L 364 z
20.12.2006, str. 5, z późn. zm.), zwanym dalej „rozporządze-
niem nr 1881/2006”.
Art. 17. 1. Minister właściwy do spraw zdrowia w porozumieniu z ministrem
właściwym do spraw rolnictwa może określić, w drodze rozpo-
rządzenia, maksymalne poziomy substancji zanieczyszczających
innych niż określone w rozporządzeniu nr 1881/2006, które mogą
się znajdować w środkach spożywczych lub na ich powierzchni,
przeznaczonych do obrotu lub do produkcji innych środków spo-
©Kancelaria Sejmu
s. 17/17
2010-03-03
żywczych, mając na względzie potwierdzone dane naukowe, po-
trzebę zapewnienia bezpieczeństwa żywności oraz ochronę zdro-
wia publicznego.
2. Minister właściwy do spraw zdrowia może wydać rozporządze-
nie, o którym mowa w ust. 1, z zachowaniem trybu i po spełnie-
niu warunków określonych w art. 5 ust. 3 rozporządzenia nr
315/93.
3. Minister właściwy do spraw zdrowia w porozumieniu z ministrem
właściwym do spraw rolnictwa może określić, w drodze rozpo-
rządzenia, na potrzeby urzędowej kontroli żywności i monitorin-
gu, w celu oznaczania poziomów zawartości substancji zanie-
czyszczających innych niż określone w rozporządzeniach Unii
Europejskiej3):
1) metody pobierania i przygotowywania próbek określonych
środków spożywczych,
2) kryteria dla metod analitycznych stosowanych do oznaczania
tych poziomów
– mając na względzie potrzebę zapewnienia bezpieczeństwa żyw-
ności.”;
16) w art. 24 w ust. 2 wprowadzenie do wyliczenia otrzymuje brzmienie:
„Środki spożywcze specjalnego przeznaczenia żywieniowego, ze względu
na swoje przeznaczenie, obejmują w szczególności następujące grupy:”;
17) w art. 26 w ust. 1 pkt 3 otrzymuje brzmienie:
„3) wykaz substancji chemicznych należących do kategorii substancji dodawa-
nych w szczególnych celach żywieniowych do środków spożywczych spe-
cjalnego przeznaczenia żywieniowego określonych w art. 24 ust. 2 pkt 1 i 2,
które mogą być wykorzystane w produkcji tych środków spożywczych oraz
warunki ich stosowania,”;
18) art. 28 i 29 otrzymują brzmienie:
„Art. 28. 1. Do środków spożywczych mogą być dodawane witaminy, skład-
niki mineralne lub inne substancje wykazujące efekt odżywczy
lub inny fizjologiczny, z uwzględnieniem wymagań określonych
w rozporządzeniu (WE) nr 1925/2006 Parlamentu Europejskiego
i Rady z dnia 20 grudnia 2006 r. w sprawie dodawania do żywno-
ści witamin i składników mineralnych oraz niektórych innych
3) Rozporządzenie Komisji (WE) nr 401/2006 z dnia 23 lutego 2006 r. ustanawiające metody
pobierania próbek i analizy do celów urzędowej kontroli poziomów mikotoksyn w środkach
spożywczych (Dz. Urz. UE L 70 z 23.02.2006, str. 12); rozporządzenie Komisji (WE) nr
1882/2006 z dnia 19 grudnia 2006 r. ustanawiające metody pobierania próbek do celów urzędowej
kontroli poziomów azotanów w niektórych środkach spożywczych (Dz. Urz. UE L 364 z
20.12.2006, str. 25), rozporządzenie Komisji (WE) nr 1883/2006 z dnia 19 grudnia 2006 r.
ustanawiające metody pobierania próbek i metody analizy do celów urzędowej kontroli dioksyn i
dioksynopodobnych polichlorowanych bifenyli (PCB) w środkach spożywczych (Dz. Urz. UE L
364 z 20.12.2006, str. 32), rozporządzenie Komisji (WE) nr 333/2007 z dnia 28 marca 2007 r.
ustanawiające metody pobierania próbek i metody analiz do celów urzędowej kontroli poziomów
ołowiu, kadmu, rtęci, cyny nieorganicznej, 3-MCPD i benzo[a]pirenu w środkach spożywczych
(Dz. Urz. UE L 88 z 29.03.2007, str. 29).
©Kancelaria Sejmu
s. 18/18
2010-03-03
substancji (Dz. Urz. UE L 404 z 30.12.2006, str. 26, z późn. zm.),
zwanym dalej „rozporządzeniem nr 1925/2006”.
2. Minister właściwy do spraw zdrowia określi, w drodze rozporzą-
dzenia:
1) środki spożywcze, do których są obligatoryjnie dodawane wi-
taminy i składniki mineralne,
2) poziomy lub maksymalne poziomy witamin i składników mi-
neralnych
– mając na względzie potwierdzone dane naukowe, w tym doty-
czące zmiennego zapotrzebowania różnych grup konsumentów,
wymagania określone w art. 12 rozporządzenia nr 1925/2006 oraz
potrzebę zapewnienia bezpieczeństwa żywności.
3. Minister właściwy do spraw zdrowia może określić w rozporzą-
dzeniu, o którym mowa w ust. 2, zakazy lub ograniczenia w sto-
sowaniu niektórych substancji innych niż witaminy i składniki
mineralne w produkcji określonych środków spożywczych.
Art. 29. 1. W celu monitorowania produktów wprowadzanych do obrotu na te-
rytorium Rzeczypospolitej Polskiej, podmiot działający na rynku
spożywczym, który wprowadza lub ma zamiar wprowadzić po raz
pierwszy do obrotu:
1) preparaty do początkowego żywienia niemowląt oraz środki
spożywcze specjalnego przeznaczenia żywieniowego, które
nie należą do grup określonych w art. 24 ust. 2 pkt 1-3 ,
2) suplementy diety,
3) środki spożywcze, do których dodawane są witaminy, skład-
niki mineralne lub substancje, o których mowa w załączniku
III część B i C do rozporządzenia nr 1925/2006
– jest obowiązany powiadomić o tym Głównego Inspektora Sani-
tarnego.
2. W powiadomieniu, o którym mowa w ust. 1, podmiot działający
na rynku spożywczym podaje następujące dane:
1) nazwę produktu oraz jego producenta;
2) postać produktu, w jakiej jest on wprowadzany do obrotu;
3) wzór oznakowania w języku polskim;
4) kwalifikację/rodzaj środka spożywczego przyjętą przez pod-
miot działający na rynku spożywczym;
5) skład jakościowy obejmujący dane dotyczące składników
zawartych w produkcie, w tym substancji czynnych;
6) skład ilościowy składników;
7) imię i nazwisko albo nazwę, i adres podmiotu powiadamiają-
cego o pierwszym wprowadzeniu do obrotu oraz numer NIP,
jeżeli taki numer podmiot powiadamiający posiada.
©Kancelaria Sejmu
s. 19/19
2010-03-03
3. Jeżeli środek spożywczy, o którym mowa w ust. 1, znajduje się w
obrocie w innym państwie członkowskim Unii Europejskiej, w
powiadomieniu należy ponadto wskazać właściwy organ tego
państwa, który został powiadomiony o wprowadzeniu środka
spożywczego do obrotu lub zezwolił na wprowadzenie środka
spożywczego do obrotu w tym państwie, załączając równocześnie
kopię uprzedniego powiadomienia lub zezwolenia.
4. Powiadomienia, o którym mowa w ust. 1, dokonuje się w formie
dokumentu elektronicznego powstałego przez wprowadzenie da-
nych do elektronicznego formularza powiadomienia, którego
wzór określają przepisy wydane na podstawie art. 31 ust. 6 pkt 1.
5. Jeżeli dokument elektroniczny, o którym mowa w ust. 4, nie zo-
stał opatrzony bezpiecznym podpisem elektronicznym weryfiko-
wanym przy pomocy ważnego kwalifikowanego certyfikatu po-
wiadomienia, o którym mowa w ust. 1, należy dokonać również w
formie pisemnej na formularzu według wzoru, o którym mowa w
ust. 4.
6. Za dzień złożenia powiadomienia, o którym mowa w ust. 1, uzna-
je się dzień otrzymania przez Głównego Inspektora Sanitarnego
powiadomienia opatrzonego bezpiecznym podpisem elektronicz-
nym weryfikowanym przy pomocy ważnego kwalifikowanego
certyfikatu lub własnoręcznym podpisem.”;
19) w art. 30:
a) ust. 1 i 2 otrzymują brzmienie:
„1. Po otrzymaniu powiadomienia, o którym mowa w art. 29 ust. 1, Głów-
ny Inspektor Sanitarny może przeprowadzić postępowanie mające na
celu wyjaśnienie, czy produkt objęty powiadomieniem, ze względu na
jego skład, właściwości poszczególnych składników oraz przeznacze-
nie:
1) jest środkiem spożywczym zgodnie z zaproponowaną przez pod-
miot działający na rynku spożywczym kwalifikacją oraz czy speł-
nia wymagania dla danego rodzaju środka spożywczego, w
szczególności, czy jako:
a) środek spożywczy specjalnego przeznaczenia żywieniowego
wyraźnie różni się od żywności przeznaczonej do powszech-
nego spożycia oraz czy odpowiada szczególnym potrzebom
żywieniowym, zgodnie z jego przeznaczeniem, o którym
mowa w art. 3 ust. 3 pkt 43, i spełnia wymagania określone w
przepisach wydanych na podstawie art. 26 ust. 1 i 2,
b) suplement diety lub środek spożywczy, do którego dodano
witaminy, składniki mineralne lub inne substancje wykazują-
ce
efekt odżywczy lub inny fizjologiczny spełnia warunki okre-
ślone w przepisach wydanych – odpowiednio – na podstawie
art. 27 ust. 6 i 7 oraz w rozporządzeniu 1925/2006;
2) nie spełnia wymagań innego rodzaju produktu przeznaczonego do
używania przez ludzi, w szczególności produktu leczniczego w
©Kancelaria Sejmu
s. 20/20
2010-03-03
rozumieniu przepisów prawa farmaceutycznego, kosmetyku w
rozumieniu przepisów o kosmetykach lub wyrobu medycznego w
rozumieniu przepisów o wyrobach medycznych.
2. Główny Inspektor Sanitarny powiadamia niezwłocznie podmiot, o któ-
rym mowa w art. 29 ust. 1, o rozpoczęciu postępowania, o którym mo-
wa w ust. 1.”,
b) ust. 4 i 5 otrzymują brzmienie:
„4. Podmiot, o którym mowa w art. 29 ust. 1, jest powiadamiany pisemnie
o wynikach przeprowadzonego postępowania, z zastrzeżeniem art. 31.
5. Główny Inspektor Sanitarny prowadzi rejestr produktów objętych po-
wiadomieniem o pierwszym wprowadzeniu do obrotu na terytorium
Rzeczypospolitej Polskiej, o których mowa w art. 29 ust. 1. Rejestr
produktów prowadzony jest w formie elektronicznej i zawiera dane o-
kreślone na podstawie art. 31 ust. 6 pkt 2 wprowadzone do rejestru w
sposób, o którym mowa w art. 29 ust. 4.”,
c) dodaje się ust. 6 w brzmieniu:
„6. Dane z rejestru, o którym mowa w ust. 5, są publikowane na stronie in-
ternetowej Głównego Inspektoratu Sanitarnego, z wyłączeniem danych
stanowiących tajemnicę przedsiębiorcy.”;
20) art. 31 otrzymuje brzmienie:
„Art. 31. 1. W przypadku przeprowadzania postępowania, o którym mowa w
art. 30 ust. 1, Główny Inspektor Sanitarny może:
1) zażądać opinii Zespołu do Spraw Suplementów Diety działa-
jącego w ramach Rady Sanitarno-Epidemiologicznej, o której
mowa w art. 9 ustawy z dnia 14 marca 1985 r. o Państwowej
Inspekcji Sanitarnej (Dz. U. z 2006 r. Nr 122, poz. 851, z
późn. zm.4));
2) zobowiązać podmiot, o którym mowa w art. 29 ust. 1, do u-
dokumentowania, że środek spożywczy spełnia wymagania,
o których mowa w art. 30 ust. 1, w szczególności do przedło-
żenia opinii jednostki naukowej.
2. W przypadku przeprowadzania postępowania, o którym mowa w
art. 30 ust. 1 pkt 2, mającego na celu wyjaśnienie, że środek spo-
żywczy objęty powiadomieniem nie spełnia wymagań produktu
leczniczego określonego przepisami prawa farmaceutycznego al-
bo wyrobu medycznego w rozumieniu przepisów o wyrobach
medycznych, Główny Inspektor Sanitarny zobowiązuje podmiot,
o którym mowa w art. 29 ust. 1, do przedłożenia opinii Urzędu
Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i
Produktów Biobójczych.
4) Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2006 r. Nr 143, poz.
1032, Nr 170, poz. 1217, Nr 171, poz. 1225 i Nr 220, poz. 1600, z 2007 r. Nr 176, poz. 1238, z
2008 r. Nr 227, poz. 1505 i Nr 234, poz. 1570 oraz z 2009 r. Nr 18, poz. 97, Nr 20 poz. 106, Nr 92,
poz. 753 i Nr 157, poz. 1241.
©Kancelaria Sejmu
s. 21/21
2010-03-03
3. Opinia Urzędu Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów
Medycznych i Produktów Biobójczych jest dla Głównego Inspek-
tora Sanitarnego wiążąca w prowadzonym postępowaniu.
4. Podmiot obowiązany do przedłożenia opinii jednostki naukowej
może dostarczyć opinię właściwej krajowej jednostki naukowej
wymienionej w wykazie, o którym mowa w ust. 6 pkt 3, lub wła-
ściwej jednostki naukowej innego państwa członkowskiego Unii
Europejskiej.
5. Koszty wydania opinii, o których mowa w ust. 1 pkt 2 i ust. 2,
ponosi podmiot, o którym mowa w art. 29 ust. 1.
6. Minister właściwy do spraw zdrowia określi, w drodze rozporzą-
dzenia:
1) wzór formularza powiadomienia, o którym mowa w art. 29
ust. 4,
2) dane zawarte w rejestrze produktów objętych powiadomie-
niem umożliwiające ich identyfikację oraz wzór rejestru,
3) wykaz krajowych jednostek naukowych właściwych do wy-
dawania opinii, o której mowa w ust. 1 pkt 2,
4) metody obliczania kosztów ponoszonych przez krajową jed-
nostkę naukową w związku z wydaniem opinii, w tym w
szczególności rodzaje kosztów i średni wymiar czasu pracy
niezbędnego do przygotowania opinii,
5) wysokość opłaty pobieranej przy wydawaniu opinii przez
Urząd
Rejestracji
Produktów
Leczniczych,
Wyrobów
Medycznych i Produktów Biobójczych
- mając na względzie zapewnienie sprawnego przebiegu postę-
powań, o których mowa w art. 30, kompetencje jednostek zgodnie
z zakresem zadań określonych statutami oraz kwalifikacje perso-
nelu i kalkulację kosztów za przygotowywanie opinii.”;
21) w art. 32 ust. 1 i 2 otrzymują brzmienie:
„ 1. W przypadku podejrzenia, że środek spożywczy, o którym mowa w art. 29
ust. 1, niespełniający wymagań określonych dla tego środka, znajduje się w
obrocie, właściwy państwowy powiatowy lub graniczny inspektor sanitarny
podejmuje decyzję o czasowym wstrzymaniu wprowadzania tego środka
spożywczego do obrotu lub wycofaniu z obrotu do czasu zakończenia po-
stępowania, o którym mowa w art. 30 ust. 1.
2. Decyzja, o której mowa w ust. 1, jest podejmowana również w przypadku
stwierdzenia, że produkt objęty powiadomieniem spełnia wymagania pro-
duktu leczniczego albo wyrobu medycznego.”;
22) tytuł rozdziału 9 otrzymuje brzmienie:
„Naturalne wody mineralne, wody źródlane i wody stołowe”;
23) w art. 35 w ust. 2 uchyla się pkt 4;
24) art. 37–39 otrzymują brzmienie:
©Kancelaria Sejmu
s. 22/22
2010-03-03
„Art. 37. 1. Do wód źródlanych i wód stołowych stosuje się przepisy art. 33
ust. 1– 3.
2. Wody źródlane i wody stołowe podlegają ocenie i kwalifikacji
rodzajowej.
Art. 38. 1. Oceny i kwalifikacje rodzajowe naturalnych wód mineralnych, wód
źródlanych i wód stołowych mogą być przeprowadzane przez
jednostkę naukową lub inny podmiot, upoważnione, w drodze de-
cyzji, przez Głównego Inspektora Sanitarnego albo przez jed-
nostki naukowe lub inne podmioty innych państw członkowskich
Unii Europejskiej właściwe do przeprowadzania ocen i kwalifika-
cji rodzajowych naturalnych wód mineralnych w tych państwach.
2. Jednostka naukowa lub inny podmiot, o których mowa w ust. 1,
działające na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, mogą ubiegać
się o uzyskanie upoważnienia Głównego Inspektora Sanitarnego,
jeżeli:
1) są właściwe w zakresie spraw związanych z przeprowadza-
niem ocen i kwalifikacji rodzajowych naturalnych wód mine-
ralnych, wód źródlanych i wód stołowych;
2) zatrudniają osoby posiadające odpowiednie kwalifikacje dla
przeprowadzania ocen i kwalifikacji rodzajowych wód;
3) posiadają co najmniej trzyletnie doświadczenie w zakresie
zagadnień objętych przeprowadzaniem ocen i kwalifikacji
rodzajowych naturalnych wód mineralnych, wód źródlanych
i wód stołowych.
3. Główny Inspektor Sanitarny może cofnąć, w drodze decyzji,
upoważnienie, jeżeli jednostka naukowa lub inny podmiot, o któ-
rych mowa w ust. 1, nie będą spełniać kryteriów, o których mowa
w ust. 2 pkt 1 i 2.
Art. 39. Minister właściwy do spraw zdrowia określi, w drodze rozporządze-
nia:
1) szczegółowe wymagania, jakie powinny spełniać naturalne
wody mineralne, wody źródlane i wody stołowe, w tym wy-
magania mikrobiologiczne, maksymalne dopuszczalne po-
ziomy naturalnych składników mineralnych tych wód, wa-
runki poddawania tych wód procesom usuwania składników
lub nasycania dwutlenkiem węgla,
2) wzorcowy zakres badań, sposób przeprowadzania oceny i
kwalifikacji rodzajowej wód, o których mowa w pkt 1,
3) szczególne wymagania dotyczące oznakowania, prezentacji i
reklamy wód, o których mowa w pkt 1,
4) szczegółowe wymagania higieniczne dotyczące wydobywa-
nia, transportu i rozlewu wód, o których mowa w pkt 1
– mając na względzie potrzebę zapewnienia bezpieczeństwa żyw-
ności, przestrzeganie warunków określonych w art. 33 oraz jed-
nolite wymagania w tym zakresie obowiązujące w Unii Europej-
skiej.”;
©Kancelaria Sejmu
s. 23/23
2010-03-03
25) w art. 42 uchyla się ust. 2;
26) art. 44 otrzymuje brzmienie:
„Art. 44. Minister właściwy do spraw zdrowia w porozumieniu z ministrem
właściwym do spraw środowiska określi, w drodze rozporządze-
nia:
1) wykaz grzybów dopuszczonych do obrotu lub produkcji prze-
tworów grzybowych oraz środków spożywczych zawierają-
cych grzyby,
2) szczegółowe wymagania dotyczące oznakowania grzybów
oraz przetworów grzybowych,
3) wykaz i rodzaje przetworów grzybowych dopuszczonych do
obrotu oraz wymagania, jakie muszą spełniać te przetwory,
4) warunki skupu, przechowywania i sprzedaży grzybów oraz
wymagania technologiczne i warunki przetwarzania grzy-
bów,
5) wzory atestów na grzyby świeże i grzyby suszone,
6) warunki i tryb uzyskiwania uprawnień klasyfikatora grzybów
i grzyboznawcy, w tym ramowe programy kursów specjali-
stycznych,
7) państwowego wojewódzkiego inspektora sanitarnego wła-
ściwego do nadawania i pozbawiania uprawnień, o których
mowa w pkt 6,
8) wzory świadectw klasyfikatora grzybów i grzyboznawcy
– mając na względzie potrzebę zapewnienia bezpieczeństwa żyw-
ności oraz racjonalne gospodarowanie zasobami grzybów rosną-
cych w warunkach naturalnych, w tym ograniczenia wynikające z
przepisów o ochronie przyrody.”;
27) w art. 45 ust. 4 otrzymuje brzmienie:
„4. Środki spożywcze niebędące preparatami do początkowego żywienia nie-
mowląt nie mogą być oznakowane, prezentowane, reklamowane, promowa-
ne i wprowadzane do obrotu jako środki spożywcze wystarczające do za-
spokajania potrzeb żywieniowych prawidłowo rozwijających się niemowląt
w ciągu pierwszych miesięcy życia, do momentu wprowadzenia odpowied-
niego żywienia uzupełniającego.”;
28) w art. 46 w ust. 1 pkt 2 otrzymuje brzmienie:
„2) przypisywać środkowi spożywczemu właściwości zapobiegania choro-
bom lub ich leczenia albo odwoływać się do takich właściwości, z za-
strzeżeniem art. 24 ust. 4 i art. 33 ust. 4, oraz zawierać oświadczeń ży-
wieniowych lub zdrowotnych niezgodnych z przepisami rozporządze-
nia nr 1924/2006.”;
29) w art. 49 dodaje się ust. 3 w brzmieniu:
„3. Poza przypadkami określonymi w ust. 2 znakowanie środków spożywczych
wartością odżywczą jest dobrowolne.”;
30) w art. 50:
©Kancelaria Sejmu
s. 24/24
2010-03-03
a) uchyla się ust. 2,
b) ust. 4 otrzymuje brzmienie:
„4. Żywność ekologiczną, określoną przepisami rozporządzenia Rady
(WE) nr 834/2007 z dnia 28 czerwca 2007 r. w sprawie produkcji eko-
logicznej i znakowania produktów ekologicznych i uchylającego rozpo-
rządzenie (EWG) nr 2092/91 (Dz. Urz. UE L 189 z 20.07.2007, str. 1, z
późn. zm.), rozporządzenia Komisji (WE) nr 889/2008 z dnia
5 września 2008 r. ustanawiającego szczegółowe zasady wdrażania
rozporządzenia Rady (WE) nr 834/2007 w sprawie produkcji ekolo-
gicznej i znakowania produktów ekologicznych w odniesieniu do pro-
dukcji ekologicznej, znakowania i kontroli (Dz. Urz. UE L 250 z
18.09.2008, str. 1, z późn. zm.) i rozporządzenia Komisji (WE) nr
1235/2008 z dnia 8 grudnia 2008 r. ustanawiającego szczegółowe zasa-
dy wykonania rozporządzenia Rady (WE) nr 834/2007 w odniesieniu
do ustaleń dotyczących przywozu produktów ekologicznych z krajów
trzecich (Dz. Urz. UE L 334 z 12.12.2008, str. 25), można znakować
dodatkowo zgodnie z wymogami określonymi w tych rozporządze-
niach.”;
31) w dziale II po rozdziale 11 dodaje się rozdział 12 w brzmieniu:
„Rozdział 12
Oświadczenia żywieniowe i zdrowotne
Art. 52a. Środki spożywcze mogą być znakowane oświadczeniami żywie-
niowymi i zdrowotnymi pod warunkiem spełniania wymagań
określonych w rozporządzeniu nr 1924/2006.
Art. 52b. 1. Główny Inspektor Sanitarny jest właściwym organem krajowym
w rozumieniu art. 13 ust. 5, art. 14, art. 15 ust. 2 oraz art. 16–19
rozporządzenia nr 1924/2006 w zakresie odnoszącym się do
przyjmowania i przekazywania do Europejskiego Urzędu ds.
Bezpieczeństwa Żywności (EFSA) wniosków podmiotów działa-
jących na rynku spożywczym w celu udzielenia zezwolenia na
wpisanie oświadczenia o zmniejszeniu ryzyka choroby lub
oświadczenia odnoszącego się do rozwoju i zdrowia dzieci lub
oświadczenia zawierającego wniosek o ochronę zastrzeżonych
danych do wspólnotowego rejestru oświadczeń żywieniowych
i zdrowotnych dotyczących żywności.
2. Właściwy państwowy powiatowy inspektor sanitarny lub pań-
stwowy graniczny inspektor sanitarny są organami właściwymi w
sprawach czasowego zawieszania na terytorium Rzeczypospolitej
Polskiej stosowania oświadczenia żywieniowego lub zdrowotne-
go niezgodnego z przepisami rozporządzenia nr 1924/2006.
3. W przypadku wydania decyzji w zakresie, o którym mowa w ust.
2, właściwy państwowy inspektor sanitarny powiadamia Główne-
go Inspektora Sanitarnego, przesyłając kopię ostatecznej decy-
zji.”;
32) art. 53 otrzymuje brzmienie:
„Art. 53. 1. Podmioty działające na rynku materiałów i wyrobów przeznaczo-
nych do kontaktu z żywnością są obowiązane przestrzegać wy-
©Kancelaria Sejmu
s. 25/25
2010-03-03
magań w zakresie dobrej praktyki produkcyjnej określonych w
rozporządzeniu nr 2023/2006.
2. Podmioty zajmujące się recyklingiem i przetwórcy są obowiązani
przestrzegać wymagań określonych w rozporządzeniu nr
282/2008.”;
33) art. 56 otrzymuje brzmienie:
„Art. 56. Główny Inspektor Sanitarny jest organem właściwym, w rozumie-
niu art. 13 rozporządzenia nr 1935/2004, do:
1) przyjmowania wniosków podmiotów, o których mowa w art.
53, o udzielenie zezwolenia na stosowanie substancji
nieobjętych wykazami, o których mowa w art. 54, oraz na
procesy recyklingu materiałów i wyrobów z tworzyw
sztucznych
zgodnie
z przepisami
rozporządzenia
nr
282/2008;
2) przekazywania tych wniosków do Europejskiego Urzędu ds.
Bezpieczeństwa Żywności.”;
34) w art. 59:
a) ust. 2 otrzymuje brzmienie:
„2. Osoba pracująca w styczności z żywnością powinna uzyskać określone
przepisami o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaź-
nych
u
ludzi
orzeczenie
lekarskie
dla
celów
sanitarno-
epidemiologicznych o braku przeciwwskazań do wykonywania prac,
przy wykonywaniu których istnieje możliwość przeniesienia zakażenia
na inne osoby.”,
b) dodaje się ust. 5 w brzmieniu:
„5. Kopie orzeczenia lekarskiego oraz dokumentacji, o których mowa w
ust. 2 i 3, znajdują się w miejscu wykonywania pracy przez osobę, któ-
rej dotyczy to orzeczenie lub dokumentacja.”;
35) art. 60 otrzymuje brzmienie:
„Art. 60. Główny Inspektor Sanitarny i Główny Lekarz Weterynarii, sto-
sownie do kompetencji określonych w art. 73 ust. 1 pkt 1 i 3, są
organami właściwymi w zakresie zadań, o których mowa w art. 7
i art. 8 rozporządzenia nr 852/2004, dotyczących krajowych po-
radników dobrej praktyki higienicznej oraz wdrażania i stosowa-
nia zasad systemu HACCP.”;
36) art. 61 otrzymuje brzmienie:
„Art. 61. Państwowy powiatowy inspektor sanitarny lub państwowy gra-
niczny inspektor sanitarny są organami właściwymi w sprawach re-
jestracji oraz zatwierdzania, warunkowego zatwierdzania, przedłu-
żania warunkowego zatwierdzenia, zawieszania oraz cofania za-
twierdzenia zakładów, które:
1) produkują lub wprowadzają do obrotu żywność pochodzenia
niezwierzęcego,
2) wprowadzają do obrotu produkty pochodzenia zwierzęcego,
nieobjętych urzędową kontrolą organów Inspekcji Weteryna-
ryjnej,
©Kancelaria Sejmu
s. 26/26
2010-03-03
3) produkują lub wprowadzają do obrotu żywność zawierającą
jednocześnie środki spożywcze pochodzenia niezwierzęcego
i produkty pochodzenia zwierzęcego, o której mowa w art. 1
ust. 2 rozporządzenia nr 853/2004, z zastrzeżeniem art. 73
ust. 6,
4) działają na rynku materiałów i wyrobów przeznaczonych do
kontaktu z żywnością, w tym zakładów prowadzonych przez
podmioty zajmujące się recyklingiem
– w trybie i na zasadach określonych w rozporządzeniu
nr 852/2004 i rozporządzeniu nr 882/2004.”;
37) w art. 62:
a) w ust. 1 wprowadzenie do wyliczenia otrzymuje brzmienie:
„Właściwy ze względu na siedzibę zakładu lub miejsce prowadzenia
przez zakład działalności państwowy powiatowy inspektor sanitarny
lub państwowy graniczny inspektor sanitarny:”,
b) ust. 2 otrzymuje brzmienie:
„2. W odniesieniu do obiektów lub urządzeń ruchomych i tymczasowych
właściwym w sprawach rejestracji oraz zatwierdzania jest państwowy
powiatowy inspektor sanitarny lub państwowy graniczny inspektor sa-
nitarny:
1) dla obiektów lub urządzeń ruchomych – właściwy ze względu na
siedzibę zakładu,
2) dla obiektów lub urządzeń tymczasowych – właściwy ze względu
na miejsce prowadzenia działalności przez zakład
– który produkuje lub wprowadza do obrotu żywność z tych obiektów
lub urządzeń.”,
c) dodaje się ust. 3 w brzmieniu:
„3. W odniesieniu do urządzeń dystrybucyjnych do sprzedaży żywności
właściwym w sprawach rejestracji jest państwowy powiatowy inspektor
sanitarny lub państwowy graniczny inspektor sanitarny właściwy ze
względu na siedzibę zakładu, który produkuje lub wprowadza do obrotu
żywność z tych urządzeń.”;
38) w art. 63:
a) ust. 1 otrzymuje brzmienie:
„1. Zakłady, o których mowa w art. 61, mogą rozpocząć działalność po za-
twierdzeniu lub warunkowym zatwierdzeniu, a w przypadkach określo-
nych w ust. 2, po uzyskaniu wpisu do rejestru zakładów.”,
b) po ust. 1 dodaje się ust. 1a w brzmieniu:
„1a. Zatwierdzanie jest dokonywane na podstawie wniosku podmiotu dzia-
łającego na rynku spożywczym prowadzącego zakład.”,
c) ust. 2 otrzymuje brzmienie:
„2. Zatwierdzenie nie jest wymagane w odniesieniu do:
1) działalności w zakresie dostaw bezpośrednich;
©Kancelaria Sejmu
s. 27/27
2010-03-03
2) urządzeń dystrybucyjnych do sprzedaży żywności;
3) obiektów lub urządzeń ruchomych lub tymczasowych, uprzednio
dopuszczonych do prowadzenia działalności gospodarczej w za-
kresie produkcji lub obrotu żywnością w innym państwie człon-
kowskim Unii Europejskiej;
4) gospodarstw agroturystycznych;
5) podmiotów prowadzących działalność w zakresie produkcji win
gronowych uzyskanych z winogron pochodzących z upraw wła-
snych w ilości mniejszej niż 1000 hl w ciągu roku kalendarzowe-
go zgodnie z zasadami określonymi w przepisach o wyrobie i roz-
lewie wyrobów winiarskich, obrocie tymi wyrobami i organizacji
rynku wina;
6) aptek, punktów aptecznych i hurtowni farmaceutycznych okre-
ślonych przepisami prawa farmaceutycznego;
7) sklepów zielarskich;
8) przedsiębiorców prowadzących sprzedaż detaliczną innych niż
środki spożywcze produktów oraz wprowadzających do obrotu
środki spożywcze opakowane, trwałe mikrobiologicznie;
9) producentów gazów technicznych na potrzeby podmiotów działa-
jących na rynku spożywczym;
10) zakładów prowadzących działalność gospodarczą w zakresie po-
średnictwa w sprzedaży żywności „na odległość” (sprzedaży wy-
syłkowej), w tym sprzedaży przez Internet;
11) zakładów działających na rynku materiałów i wyrobów przezna-
czonych do kontaktu z żywnością, w tym zakładów prowadzo-
nych przez podmioty zajmujące się recyklingiem;
12) podmiotów działających na rynku spożywczym prowadzących
produkcję pierwotną.”,
d) ust. 3 otrzymuje brzmienie:
„3. W przypadkach, o których mowa w ust. 2, podmiot działający na rynku
spożywczym lub na rynku materiałów i wyrobów przeznaczonych do
kontaktu z żywnością jest obowiązany złożyć wniosek o wpis do reje-
stru zakładów.”;
39) w art. 64:
a) ust. 1 otrzymuje brzmienie:
„1. Podmioty działające na rynku spożywczym lub na rynku materiałów i
wyrobów przeznaczonych do kontaktu z żywnością składają wniosek o
wpis do rejestru zakładów albo o zatwierdzenie zakładu i o wpis do re-
jestru zakładów, w terminie co najmniej 14 dni przed dniem rozpoczę-
cia planowanej działalności, w formie pisemnej, według wzorów okre-
ślonych odpowiednio na podstawie art. 67 ust. 3 pkt 2 i 3.”,
b) po ust. 1 dodaje się ust. 1a w brzmieniu:
„1a. W przypadku zmiany danych podmiot działający na rynku spożyw-
czym lub na rynku materiałów i wyrobów przeznaczonych do kontaktu
©Kancelaria Sejmu
s. 28/28
2010-03-03
z żywnością składa wniosek o dokonanie zmian w rejestrze zakładów,
w formie pisemnej, według wzoru określonego na podstawie art. 67 ust.
3 pkt 4, w terminie 30 dni od dnia powstania zmiany.”,
c) w ust. 2 pkt 1 otrzymuje brzmienie:
„1) imię, nazwisko i numer PESEL, miejsce zamieszkania i adres albo na-
zwę, siedzibę i adres wnioskodawcy, numer REGON oraz numer iden-
tyfikacji podatkowej (NIP), jeżeli podmiot takie numery posiada;”,
d) w ust. 3:
– uchyla się pkt 2,
– pkt 3 otrzymuje brzmienie:
„3) zaświadczenie o wpisie do ewidencji gospodarstw rolnych, w ro-
zumieniu przepisów o krajowym systemie ewidencji producen-
tów, ewidencji gospodarstw rolnych oraz ewidencji wniosków o
przyznanie płatności, zawierające numer identyfikacyjny –
w odniesieniu do podmiotów działających na rynku spożywczym
prowadzących działalność w zakresie produkcji pierwotnej lub
dostaw bezpośrednich;”;
40) w art. 65:
a) w ust. 1 pkt 1 otrzymuje brzmienie:
„1) wniosku podmiotu działającego na rynku spożywczym lub na rynku
materiałów i wyrobów przeznaczonych do kontaktu z żywnością w
przypadkach określonych w art. 63 ust. 2;”,
b) w ust. 3:
– pkt 1 otrzymuje brzmienie:
„1) wniosku podmiotu działającego na rynku spożywczym lub na
rynku materiałów i wyrobów przeznaczonych do kontaktu z żyw-
nością;”,
– pkt 3 otrzymuje brzmienie:
„3) decyzji właściwego państwowego powiatowego inspektora sani-
tarnego lub państwowego granicznego inspektora sanitarnego, je-
żeli zakład zaprzestał działalności w zakresie produkcji lub obro-
tu żywnością lub materiałami i wyrobami przeznaczonymi do
kontaktu z żywnością, a podmiot działający na rynku spożyw-
czym lub na rynku materiałów i wyrobów przeznaczonych do
kontaktu z żywnością nie złożył wniosku, o którym mowa w pkt
1;”;
41) w art. 67 w ust. 1 uchyla się pkt 4;
42) w art. 70 pkt 1 otrzymuje brzmienie:
„1) cukru surowego luzem,”;
43) w art. 72 ust. 1–4 otrzymują brzmienie:
„1. Zakład żywienia zbiorowego typu zamkniętego może przechowywać prób-
ki wszystkich potraw o krótkim okresie przydatności do spożycia, wypro-
dukowanych i przeznaczonych do żywienia konsumentów w tym zakładzie.
©Kancelaria Sejmu
s. 29/29
2010-03-03
2. Zakład, o którym mowa w ust. 1, w przypadku wprowadzania do obrotu go-
towych potraw pochodzących z innych zakładów przechowuje próbki po-
szczególnych potraw otrzymanych wraz z dostawą partii każdej potrawy
o krótkim okresie przydatności do spożycia z zakładu, w którym zostały
wyprodukowane.
3. Na podstawie pisemnej umowy zakłady, o których mowa w ust. 2, mogą u-
stalić, że obowiązek pobierania i przechowywania próbek potraw będzie
dotyczył zakładu, w którym potrawy te zostały wyprodukowane.
4. Pobrane próbki potraw są udostępniane organom Państwowej Inspekcji
Sanitarnej na żądanie tych organów.”;
44) art. 73 otrzymuje brzmienie:
„Art. 73. 1. Organami urzędowej kontroli żywności, o których mowa w art. 4
rozporządzenia nr 882/2004, w zakresie bezpieczeństwa żywno-
ści, są:
1) organy Państwowej Inspekcji Sanitarnej, zgodnie z właściwo-
ścią określoną przepisami ustawy z dnia 14 marca 1985 r. o
Państwowej Inspekcji Sanitarnej, w odniesieniu do:
a) żywności pochodzenia niezwierzęcego produkowanej i
wprowadzanej do obrotu, przywożonej z państw trzecich
oraz wywożonej i powrotnie wywożonej do tych państw,
b) produktów pochodzenia zwierzęcego znajdujących się w
handlu detalicznym,
c) żywności zawierającej jednocześnie środki spożywcze
pochodzenia niezwierzęcego i produkty pochodzenia
zwierzęcego, o której mowa w art. 1 ust. 2 rozporządze-
nia nr 853/2004, produkowanej i wprowadzanej do obro-
tu lub wywożonej do państw trzecich, przywożonej z
tych państw w zakresie nieobjętym decyzją Komisji
2007/275/WE z dnia 17 kwietnia 2007 r. dotyczącą wy-
kazu zwierząt i produktów mających podlegać kontroli w
punktach kontroli granicznej na mocy dyrektyw Rady
91/496/EWG i 97/78/WE (Dz. Urz. UE L 116 z
4.05.2007, str. 9) oraz powrotnie wywożonej do tych
państw,
d) prawidłowości stosowania zasad systemu HACCP w za-
kładach objętych nadzorem Państwowej Inspekcji Sani-
tarnej;
2) organy Wojskowej Inspekcji Sanitarnej, zgodnie z właściwo-
ścią określoną w przepisach wydanych na podstawie art. 20a
ustawy z dnia 14 marca 1985 r. o Państwowej Inspekcji Sani-
tarnej;
3) organy Inspekcji Weterynaryjnej, zgodnie z właściwością
określoną przepisami ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. o In-
©Kancelaria Sejmu
s. 30/30
2010-03-03
spekcji Weterynaryjnej (Dz. U. z 2007 r. Nr 121, poz. 842, z
późn. zm.5));
4) organy Wojskowej Inspekcji Weterynaryjnej, zgodnie z wła-
ściwością określoną w przepisach wydanych na podstawie
art. 3 ust. 7 ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. o Inspekcji We-
terynaryjnej;
5) inne organy w zakresie posiadanych kompetencji.
2. W sprawach przeprowadzania urzędowych kontroli żywności w
odniesieniu do żywności produkowanej lub wprowadzonej do ob-
rotu z obiektów lub urządzeń ruchomych lub tymczasowych wła-
ściwość organów jest określana każdorazowo według siedziby
zakładu lub miejsca prowadzenia tej działalności.
3. Organy Państwowej Inspekcji Sanitarnej oraz organy, o których
mowa w ust. 1 pkt 5, są właściwe w sprawach przeprowadzania
urzędowych kontroli materiałów i wyrobów przeznaczonych do
kontaktu z żywnością w zakresie określonym w rozporządzeniu
nr 1935/2004 oraz w rozporządzeniu nr 282/2008.
4. Urzędowe kontrole, o których mowa w ust. 1, obejmują:
1) żywność genetycznie zmodyfikowaną oraz organizmy gene-
tycznie zmodyfikowane przeznaczone do wykorzystania jako
żywność w zakresie uregulowanym w rozporządzeniu nr
1829/2003, rozporządzeniu nr 1830/2003 oraz rozporządze-
niu (WE) nr 1946/2003 Parlamentu Europejskiego i Rady z
dnia 15 lipca 2003 r. w sprawie transgranicznego przemiesz-
czania organizmów genetycznie zmodyfikowanych (Dz. Urz.
UE L 287 z 05.11.2003, str. 1), zwanym dalej „rozporządze-
niem nr 1946/2003”;
2) wszystkie istotne dane i informacje potwierdzające zapew-
nianie zgodności z rozporządzeniem nr 1924/2006 w zakresie
stosowanych przez podmiot działający na rynku spożywczym
oświadczeń żywieniowych i zdrowotnych.
5. Minister właściwy do spraw zdrowia, minister właściwy do spraw
rolnictwa oraz Minister Obrony Narodowej określą, w drodze
rozporządzenia, szczegółowe warunki i sposób współdziałania w
zakresie sprawowania nadzoru organów Państwowej Inspekcji
Sanitarnej z organami Inspekcji Weterynaryjnej, Wojskowej In-
spekcji Sanitarnej oraz Wojskowej Inspekcji Weterynaryjnej, ma-
jąc na względzie potrzebę zapewnienia sprawnego nadzoru nad
przestrzeganiem bezpieczeństwa żywności i żywienia, w tym za-
pewnienie organom Wojskowej Inspekcji Sanitarnej oraz Woj-
skowej Inspekcji Weterynaryjnej możliwości przeprowadzania
audytów w zakładach zaopatrujących w żywność lub ubiegają-
cych się o takie zaopatrywanie Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej
Polskiej oraz wojsk obcych przebywających na terytorium Rze-
czypospolitej Polskiej.
5) Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2008 r. Nr 145, poz.
916, Nr 195, poz. 1201, Nr 227, poz. 1505 i Nr 237, poz. 1655 oraz z 2009 r. Nr 18, poz. 97, Nr
20, poz. 105 i Nr 157, poz. 1241.
©Kancelaria Sejmu
s. 31/31
2010-03-03
6. Jeżeli środki spożywcze pochodzenia zwierzęcego są produkowa-
ne lub przechowywane w zakładzie produkującym lub przecho-
wującym inne środki spożywcze lub właściwe władze państwa
przeznaczenia wywożonej żywności zawierającej jednocześnie
produkty pochodzenia roślinnego i zwierzęcego, o której mowa w
art. 1 ust. 2 rozporządzenia nr 853/2004, wymagają świadectwa
zdrowia wystawionego przez urzędowego lekarza weterynarii,
szczegółowe warunki i sposób współdziałania w zakresie spra-
wowania nadzoru oraz przeprowadzania urzędowych kontroli
żywności, określa porozumienie zawarte między Głównym In-
spektorem Sanitarnym a Głównym Lekarzem Weterynarii.”;
45) uchyla się art. 74;
46) w art. 75 ust. 2 otrzymuje brzmienie:
„2. Opłatami, o których mowa w ust. 1, jest obciążany producent środka spo-
żywczego lub inny podmiot działający na rynku spożywczym odpowie-
dzialny za towar w obrocie.”;
47) w art. 76 w ust. 1 pkt 4 otrzymuje brzmienie:
„4) podejmowania innych czynności niezbędnych do wyjaśnienia sprawy,
zgodnie z zakresem uprawnień w ramach urzędowych kontroli żywno-
ści, w tym nieodpłatnego pobierania próbek środków spożywczych lub
materiałów i wyrobów przeznaczonych do kontaktu z żywnością w celu
wykonania badań laboratoryjnych.”;
48) w art. 78 w ust. 1 pkt 3 otrzymuje brzmienie:
„3) laboratoria organów, o których mowa w art. 73 ust. 1 pkt 5;”;
49) w art. 88 ust. 2 otrzymuje brzmienie:
„2. Nadzór nad przestrzeganiem przepisów prawa żywnościowego oraz nad wy-
konywaniem urzędowych kontroli żywności w odniesieniu do produktów
pochodzenia zwierzęcego w zakresie określonym w art. 73 ust. 1 pkt 3
sprawuje minister właściwy do spraw rolnictwa oraz minister właściwy do
spraw rynków rolnych, działając w porozumieniu z ministrem właściwym
do spraw zdrowia.”;
50) art. 79 i 80 otrzymują brzmienie:
„Art. 79. 1. Graniczne kontrole sanitarne obejmują żywność pochodzenia nie-
zwierzęcego oraz materiały lub wyroby przeznaczone do kontaktu
z żywnością, przywożone z państw trzecich.
2. Graniczne kontrole sanitarne obejmują również żywność pocho-
dzenia niezwierzęcego oraz materiały lub wyroby przeznaczone
do kontaktu z żywnością, wprowadzone na terytorium Unii Euro-
pejskiej przez przejście graniczne leżące na terytorium innego
państwa członkowskiego Unii Europejskiej i niepoddane w tym
państwie granicznej kontroli sanitarnej, obejmowane na teryto-
rium Rzeczypospolitej Polskiej procedurą celną, z którą wiąże się
dopuszczenie do obrotu.
3. Graniczne kontrole sanitarne są przeprowadzane na zasadach o-
kreślonych w art. 15–24 rozporządzenia nr 882/2004.
©Kancelaria Sejmu
s. 32/32
2010-03-03
4. Graniczne kontrole sanitarne obejmują żywność pochodzenia nie-
zwierzęcego oraz materiały lub wyroby przeznaczone do kontaktu
z żywnością, wywożone z terytorium Unii Europejskiej, na pod-
stawie wniosku o dokonanie granicznej kontroli sanitarnej pod-
miotu działającego na rynku spożywczym odpowiedzialnego za te
towary lub na podstawie powiadomienia organu celnego.
5. Graniczne kontrole sanitarne nie obejmują towarów przywożo-
nych lub wywożonych w ilościach wskazujących na ich niehan-
dlowy charakter, w tym w celu wykonania badań lub doświad-
czeń albo w celach reklamy.
Art. 80. 1. Graniczne kontrole sanitarne są przeprowadzane, z uwzględnieniem
wymagań określonych w art. 16 rozporządzenia nr 882/2004:
1) przez państwowych granicznych inspektorów sanitarnych –
na przejściach granicznych określonych na podstawie art. 83
ust. 2 pkt 1;
2) przez państwowych powiatowych inspektorów sanitarnych
lub państwowych granicznych inspektorów sanitarnych wła-
ściwych ze względu na miejsce przeznaczenia towarów, sie-
dzibę importera albo odbiorcy towarów, zgodnie z danymi
wskazanymi we wniosku o dokonanie granicznej kontroli sa-
nitarnej lub określonych w dokumentach przewozowych to-
warzyszących towarom, a także w innych właściwych miej-
scach, o których mowa w art. 15 ust. 2 rozporządzenia
nr 882/2004.
2. W przypadku podejrzenia niezgodności z wymaganiami zdrowot-
nymi, albo gdy istnieją wątpliwości odnośnie identyfikacji towa-
ru, o których mowa w art. 18 rozporządzenia nr 882/2004, są
przeprowadzane kontrole bezpośrednie.”;
51) w art. 83 w ust. 2 pkt 1 otrzymuje brzmienie:
„1) w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw rynków rolnych, mini-
strem właściwym do spraw wewnętrznych, ministrem właściwym do spraw
gospodarki morskiej, ministrem właściwym do spraw transportu oraz mini-
strem właściwym do spraw finansów publicznych – wykaz przejść granicz-
nych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, przez które środki spożywcze
oraz materiały lub wyroby przeznaczone do kontaktu z żywnością mogą być
wprowadzane na terytorium Unii Europejskiej,”;
52) w art. 100 w ust. 1:
a) pkt 8 otrzymuje brzmienie:
„8) nie wdraża w zakładzie procedur opartych na zasadach systemu
HACCP wbrew obowiązkowi określonemu w art. 5 rozporządzenia nr
852/2004 lub nie przestrzega wymagań higienicznych, wbrew obo-
wiązkowi określonemu w art. 59 ust. 1,”,
b) pkt 11 otrzymuje brzmienie:
„11) zatrudnia osoby, co do których stwierdzone zostały przeciwwskaza-
nia do wykonywania prac, przy wykonywaniu których istnieje możli-
wość przeniesienia zakażenia na inne osoby wbrew zakazowi, o którym
©Kancelaria Sejmu
s. 33/33
2010-03-03
mowa w załączniku II rozdziale VIII ust. 2 rozporządzenia nr 852/2004
lub osoby nieposiadające orzeczeń lekarskich do celów sanitarno-
epidemiologicznych o braku przeciwwskazań do wykonywania prac,
przy wykonywaniu których istnieje możliwość przeniesienia zakażenia
na inne osoby, wbrew obowiązkowi określonemu w art. 59 ust. 2,”,
c) uchyla się pkt 12,
d) po pkt 13 dodaje się pkt 14–16 w brzmieniu:
„14) nie przestrzega w zakładzie działającym na rynku materiałów i wyro-
bów przeznaczonych do kontaktu z żywnością zasad dobrej praktyki
produkcyjnej wbrew obowiązkowi określonemu w art. 4 rozporządze-
nia nr 2023/2006,
15) prowadzi proces recyklingu materiałów i wyrobów z tworzyw sztucz-
nych, bez zezwolenia Komisji wydanego na zasadach określonych w
art. 4–8 rozporządzenia nr 282/2008 lub w sposób niezgodny z warun-
kami określonymi w tym zezwoleniu,
16) prowadzi działalność w zakresie produkcji lub obrotu materiałami i
wyrobami przeznaczonymi do kontaktu z żywnością, w tym materiała-
mi i wyrobami z tworzyw sztucznych pochodzącymi z recyklingu, bez
złożenia wniosku o wpis do rejestru zakładów w trybie i na zasadach
określonych w art. 63,”;
53) w art. 103:
a) w ust. 1:
– pkt 1 otrzymuje brzmienie:
„1) nie przestrzega wymagań w zakresie znakowania środków spo-
żywczych, w tym w zakresie prezentacji, reklamy i promocji,
określonych w art. 27 ust. 4, art. 33 ust. 3 i 4 oraz art. 45–49, a
także wymagań w tym zakresie określonych w przepisach wyda-
nych na podstawie art. 14 ust. 2 pkt 3, art. 22 ust. 1 pkt 3, art. 26
ust. 1 pkt 4, art. 27 ust. 6 pkt 2, art. 39 pkt 3, art. 44 pkt 2, art. 50
ust. 1 i art. 51,”,
– po pkt 1 dodaje się pkt 1a i 1b w brzmieniu:
„1a) nie przestrzega wymagań w zakresie znakowania aromatów o-
kreślonych w przepisach wydanych na podstawie art. 13 ust. 2
pkt 2,
1b) nie przestrzega wymagań w zakresie znakowania środków spo-
żywczych, określonych w przepisach:
a) rozporządzenia nr 1333/2008 – w zakresie substancji dodat-
kowych,
b) rozporządzenia nr 1334/2008 – w zakresie aromatów,”,
– pkt 3 i 4 otrzymują brzmienie:
„3) nie wycofuje z obrotu środka spożywczego szkodliwego dla
zdrowia lub życia człowieka, środka spożywczego zepsutego oraz
środka spożywczego zafałszowanego,
©Kancelaria Sejmu
s. 34/34
2010-03-03
4) prowadzi działalność w zakresie produkcji lub obrotu żywnością
bez złożenia wniosku o wpis do rejestru zakładów lub o zatwier-
dzenie zakładu i wpis do rejestru zakładów lub wbrew decyzji o
odmowie zatwierdzenia zakładu w trybie i na zasadach określo-
nych w art. 6 rozporządzenia nr 852/2004 oraz art. 63,”,
– pkt 6 otrzymuje brzmienie:
„6) prowadzi działalność w zakresie produkcji lub obrotu żywnością
wbrew decyzji o cofnięciu lub zawieszeniu zatwierdzenia zakła-
du, o której mowa w art. 66 ust. 1, lub wbrew decyzji o czaso-
wym zawieszeniu działania lub zamknięciu całego lub części da-
nego zakładu na podstawie art. 54 ust. 2 lit. e rozporządzenia nr
882/2004,”,
b) ust. 2 otrzymuje brzmienie:
„2. W przypadkach, o których mowa w ust. 1:
1) pkt 1–3 – wysokość kary pieniężnej może być wymierzona do
pięciokrotnej wartości brutto zakwestionowanej ilości środka
spożywczego lub produktu niebędącego żywnością wprowadzo-
nego do obrotu jako żywność;
2) pkt 4 – wysokość kary pieniężnej może być wymierzona do 5000
zł, nie mniej niż 1000 zł;
3) pkt 5 – wysokość kary nie może być mniejsza niż 500 zł.”;
54) w art. 122 ust. 2 otrzymuje brzmienie:
„2. Wnioski, o których mowa w art. 64 ust. 1, nie są wymagane, jeżeli zakłady
produkujące lub wprowadzające żywność do obrotu są objęte rejestrami
prowadzonymi na podstawie art. 27a ustawy, o której mowa w art. 127 pkt
1, lub na podstawie przepisów wcześniej obowiązujących, i spełniają wy-
magania określone w niniejszej ustawie.”;
55) art. 124 otrzymuje brzmienie:
„Art. 124. W sprawach dotyczących uznawania kwalifikacji zawodowych i
świadczenia usług transgranicznych przez klasyfikatorów grzy-
bów lub grzyboznawców stosuje się przepisy ustawy z dnia 18
marca 2008 r. o zasadach uznawania kwalifikacji zawodowych
nabytych w państwach członkowskich Unii Europejskiej (Dz. U.
Nr 63, poz. 394).”;
56) w art. 126 uchyla się ust. 2.
Art. 2.
W ustawie z dnia 20 maja 1971 r. – Kodeks wykroczeń (Dz. U. z 2007 r. Nr 109,
poz. 756, z 2008 r. Nr 141, poz. 888 oraz z 2009 r. Nr 190, poz. 1474 i Nr 206, poz.
1589) wprowadza się następujące zmiany:
1) art. 110 otrzymuje brzmienie:
„Art. 110. Kto zatrudnia przy pracy, przy wykonywaniu której istnieje moż-
liwość przeniesienia zakażenia na inne osoby, osobę, która ze
względu na stan zdrowia potwierdzony aktualnymi badaniami dla
©Kancelaria Sejmu
s. 35/35
2010-03-03
celów sanitarno-epidemiologicznych, w rozumieniu przepisów
o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u
ludzi, nie może być zatrudniona przy tego rodzaju pracy lub któ-
rej stan zdrowia utrudnia utrzymanie higieny osobistej,
podlega karze grzywny.”;
2) w art. 111:
a) w § 1 pkt 1 otrzymuje brzmienie:
„1) w zakładzie produkującym lub wprowadzającym do obrotu środki spo-
żywcze,”,
b) § 2 otrzymuje brzmienie:
„§ 2. Tej samej karze podlega, kto nie zachowuje należytej czystości w
produkcji lub w obrocie środkami spożywczymi.”;
3) uchyla się art. 112.
Art. 3.
W ustawie z dnia 14 marca 1985 r. o Państwowej Inspekcji Sanitarnej (Dz. U. z 2006
r. Nr 122, poz. 851, z późn. zm.6)) wprowadza się następujące zmiany:
1) w art. 4 w ust. 1 pkt 1 otrzymuje brzmienie:
„1) higieny środowiska, a zwłaszcza wody przeznaczonej do spożycia
przez ludzi, czystości powietrza atmosferycznego, gleby, wód i innych
elementów środowiska w zakresie ustalonym w odrębnych przepi-
sach;”;
2) w art. 9 po ust. 2 dodaje się ust. 2a i 2b w brzmieniu:
„2a. W ramach Rady Sanitarno-Epidemiologicznej tworzy się, działający jako
organ opiniodawczo-doradczy Głównego Inspektora Sanitarnego, Zespół do
spraw Suplementów Diety, zwany dalej „Zespołem”.
2b. Do zadań Zespołu należy:
1) wsparcie merytoryczne i naukowe Głównego Inspektora Sanitarnego
przy wyjaśnianiu okoliczności dotyczących produktów objętych po-
wiadomieniem, o których mowa w art. 30 ust. 1 ustawy z dnia 25 sierp-
nia 2006 r. o bezpieczeństwie żywności i żywienia (Dz. U. Nr 171, poz.
1225, z późn. zm.7)), poprzez opracowywanie pisemnych opinii w for-
mie uchwał podejmowanych większością głosów członków Zespołu;
2) przygotowanie listy składników roślinnych z uwzględnieniem ich mak-
symalnych dawek w suplementach diety;
6) Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2006 r. Nr 143, poz.
1032, Nr 170, poz. 1217, Nr 171, poz. 1225 i Nr 220, poz. 1600, z 2007 r. Nr 176, poz. 1238,
z 2008 r. Nr 227, poz. 1505 i Nr 234, poz. 1570 oraz z 2009 r. Nr 18, poz. 97, Nr 20, poz. 106, Nr
92, poz. 753 i Nr 157, poz. 1241.
7) Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2008 r. Nr 214, poz.
1346, Nr 223, poz. 1463 i Nr 234, poz. 1570 oraz z 2009 r. Nr 98, poz. 817 oraz z 2010 r. Nr 21,
poz. 105.
©Kancelaria Sejmu
s. 36/36
2010-03-03
3) określanie maksymalnych dawek witamin i składników mineralnych w
zalecanej dziennej porcji w suplementach diety, powyżej których wy-
kazują one działanie lecznicze;
4) monitorowanie interakcji i działań niepożądanych suplementów diety.”;
3) w art. 31:
a) ust. 1 otrzymuje brzmienie:
„1. Zalecenia pokontrolne oraz inne dane wynikające z czynności kontrol-
nych są wpisywane przez upoważnionych pracowników właściwego
państwowego inspektora sanitarnego do książki kontroli prowadzonej
na podstawie przepisów o swobodzie działalności gospodarczej.”,
b) uchyla się ust. 2;
4) w art. 36:
a) ust. 3 i 3a otrzymują brzmienie:
„3. Za badania laboratoryjne i inne czynności związane z wydaniem oceny
o kosmetykach przywożonych z zagranicy w celu wprowadzenia do ob-
rotu lub produkcji, wykonywane w ramach bieżącego nadzoru sanitar-
nego, pobiera się od osób oraz jednostek organizacyjnych, na rzecz któ-
rych są one przywożone, opłaty w wysokości określonej w ust. 1, nawet
jeżeli badania związane z wydaniem oceny nie wykazały naruszenia
wymagań higienicznych i zdrowotnych.
3a. Opłaty za badania laboratoryjne i inne czynności, o których mowa w
ust. 1, związane z czynnościami wykonywanymi w ramach urzędowych
kontroli żywności oraz materiałów i wyrobów przeznaczonych do kon-
taktu z żywnością określają przepisy o bezpieczeństwie żywności i ży-
wienia.”,
b) ust. 4 otrzymuje brzmienie:
„4. Minister właściwy do spraw zdrowia określi, w drodze rozporządzenia,
sposób ustalania wysokości opłat za badania laboratoryjne i inne czyn-
ności, o których mowa w ust. 1–3, z uwzględnieniem kosztów ich wy-
konania.”.
Art. 4.
1. Środki spożywcze niespełniające wymagań określonych w przepisach ustawy,
o której mowa w art. 1, w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą, wyprodukowa-
ne i wprowadzone do obrotu lub przeznaczone do wprowadzenia do obrotu
przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy mogą pozostawać w obrocie do
wyczerpania zapasów, nie dłużej jednak niż do upływu daty minimalnej trwało-
ści albo terminu przydatności do spożycia.
2. Opakowania środków spożywczych lub etykiety zawierające oznakowanie nie-
spełniające wymagań określonych w przepisach ustawy, o której mowa w art. 1,
w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą, wyprodukowane i wprowadzone do ob-
rotu lub przeznaczone do wprowadzenia do obrotu przed dniem wejścia w życie
ustawy mogą być stosowane nie dłużej niż przez okres 24 miesięcy od dnia wej-
ścia w życie ustawy, a w przypadku opakowań zwrotnych o trwałym oznakowa-
niu do wyczerpania się zapasów.
©Kancelaria Sejmu
s. 37/37
2010-03-03
Art. 5.
1. Substancje dodatkowe dopuszczone do obrotu i stosowania w żywności przepi-
sami wydanymi na podstawie art. 11 ust. 1 ustawy, o której mowa w art. 1, mogą
pozostawać w obrocie i być stosowane w żywności do dnia wejścia w życie za-
łącznika II do rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr
1333/2008 z dnia 16 grudnia 2008 r. w sprawie dodatków do żywności (Dz. Urz.
UE L 354 z 31.12.2008, str. 16), nie dłużej jednak niż do dnia 2 lutego 2011 r.
2. Środki spożywcze zawierające substancje dodatkowe, o których mowa w ust. 1,
wyprodukowane przed dniem 2 lutego 2011 r., mogą pozostawać w obrocie do
wyczerpania zapasów, nie dłużej jednak niż do upływu daty minimalnej trwało-
ści albo terminu przydatności do spożycia.
Art. 6.
1. Wody źródlane wprowadzone do obrotu lub wyprodukowane i przeznaczone do
wprowadzenia do obrotu przed dniem wejścia w życie ustawy, spełniające wy-
magania określone ustawą, o której mowa w art. 1, mogą pozostawać w obrocie
pod dotychczasową nazwą „naturalne wody źródlane” do wyczerpania zapasów,
nie dłużej jednak niż do upływu daty minimalnej trwałości.
2. Oceny i kwalifikacje wód źródlanych dokonane przed dniem wejścia w życie u-
stawy zachowują ważność.
Art. 7.
1. Podmioty działające na rynku spożywczym lub na rynku materiałów i wyrobów
przeznaczonych do kontaktu z żywnością, o których mowa w art. 63 ust. 2 pkt
4–9, 11 i 12 ustawy, o której mowa w art. 1, w brzmieniu nadanym niniejszą u-
stawą, których zakłady nie są wpisane do rejestru zakładów, są obowiązane, w
okresie 6 miesięcy od dnia wejścia w życie ustawy, złożyć wnioski o wpis do re-
jestru zakładów.
2. Wnioski, o których mowa w ust. 1, nie są wymagane, jeżeli zakłady te zostały
objęte rejestrami zakładów na podstawie dotychczasowych przepisów.
Art. 8.
Do postępowań prowadzonych przez organy urzędowej kontroli żywności w zakresie
uregulowanym ustawą, o której mowa w art. 1, wszczętych i niezakończonych do
dnia wejścia w życie niniejszej ustawy, stosuje się przepisy dotychczasowe.
Art. 9.
Dotychczasowe przepisy wykonawcze wydane na podstawie art. 31 ust. 4, art. 39,
art. 44 i art. 70 ustawy, o której mowa w art. 1, zachowują moc do dnia wejścia w
życie przepisów wydanych na podstawie art. 31 ust. 6, art. 39, art. 44 i art. 70 tej
ustawy, w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą, nie dłużej jednak niż przez 18 mie-
sięcy od dnia wejścia w życie ustawy.
©Kancelaria Sejmu
s. 38/38
2010-03-03
Art. 10.
Dotychczasowe przepisy wykonawcze wydane na podstawie art. 10 ustawy, o której
mowa w art. 1, zachowują moc do dnia wejścia w życie przepisów wydanych na
podstawie art. 10 tej ustawy, w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą, nie dłużej jed-
nak niż przez 18 miesięcy od dnia wejścia w życie ustawy.
Art. 11.
Przepisy wykonawcze wydane na podstawie art. 36 ust. 4 ustawy, o której mowa w
art. 3, zachowują moc do dnia wejścia w życie przepisów wydanych na podstawie
art. 36 ust. 4 tej ustawy, w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą, nie dłużej jednak
niż przez 18 miesięcy od dnia wejścia w życie ustawy.
Art. 12.
Przepis art. 103 ust. 1 pkt 1a ustawy, o której mowa w art. 1, dodany niniejszą usta-
wą, traci moc z dniem 20 stycznia 2011 r.
Art. 13.
Ustawa wchodzi w życie po upływie 30 dni od dnia ogłoszenia, z wyjątkiem:
1) art. 1 pkt 3 lit. s oraz pkt 9, 10 i pkt 53 lit. a tiret drugie w zakresie dotyczą-
cym art. 103 ust. 1 pkt 1b lit. a, oraz art. 10, które wchodzą w życie z dniem
ogłoszenia;
2) art. 1 pkt 3 lit. a, b, l, p, r oraz pkt 13 i pkt 53 lit. a tiret drugie w zakresie
dotyczącym art. 103 ust. 1 pkt 1b lit. b, które wchodzą w życie z dniem 20
stycznia 2011 r.;
3) art. 1 pkt 12, który wchodzi w życie z dniem wejścia w życie przepisów, o
których mowa w art. 30 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady
(WE) nr 1333/2008 z dnia 16 grudnia 2008 r. w sprawie dodatków do żyw-
ności.
|Opracował: |Sprawdził: |Zatwierdził do |
|Dietetyk szpitalny |Kierownik Medyczny |stosowania: |
|mgr Monika Michalak |Dr n med. Włodzimierz |Prezes Zarządu |
| |Budzyński |Leszek Mazurek |
|Nazwisko i imię | | |
|Data Podpis |Nazwisko i imię |Nazwisko i imię |
| |Data Podpis |Data Podpis |
Wykaz diet objętych systemem dietetycznym
w Szpitalu Powiatowym w Jarocinie Sp. z o.o.
1. Ogólna ( podstawowa )
2. Łatwostrawna
3. Bezsolna ( niskosolna )
4. Łatwostrawna z ograniczeniem substancji pobudzających wydzielanie soku
żołądkowego- wrzodowa
5. Niskotłuszczowa
6. Niskowęglowodanowa
7. Niskobiałkowa
8. Bogatobiałkowa
9. Ubogoresztkowa
10. Ubogoenergetyczna
11. Papkowata
12. Płynna
13. Płynna wzmocniona
14. Płynna miksowana ( sonda )
15. Kleikowa
16. Bogatoresztkowa
17. Bezmleczna
18. Bezglutenowa
19. Po resekcji odcinków jelit, z wytworzonym sztucznym odbytem lub
ileostomią
20. Modyfikacje diety lekkostrawnej i wysokobiałkowej w chorobach układu
moczowego
1. DIETA OGÓLNA ( PODSTAWOWA )
Dieta ogólna ma zastosowanie w żywieniu chorych przebywających na
leczeniu w szpitalach oraz innych zakładach leczniczych, którzy nie
wymagają leczenia dietetycznego . Żywienie podstawowe powinno
spełniać wszystkie warunki prawidłowego żywienia ludzi zdrowych . W
żywieniu ludzi przebywających na leczeniu w zakładach leczniczych
wartość energetyczna pożywienia przy zbilansowanej wartości odżywczej
wahać się powinna w różnych granicach tj. 2000 – 3000 kcal,
uzależniona przede wszystkim od masy ciała pacjenta, gdyż w tych
przypadkach nie wchodzi w grę wysiłek fizyczny . Wartość
energetyczną diety w zakładach leczniczych przyjęto dla pacjenta o
należnej masie ciała .
✓ Wartość energetyczna i odżywcza diety
Energia 2400 kcal
Białko 85 g
Tłuszcze 70 g
Węglowodany 350 g
Błonnik 8 g
Wapń 1 g
Żelazo 20 mg
Witamina A 4780 j.m.
Witamina B1 1,5 mg
Witamina B2 2,3 mg
Witamina C 70 mg
✓ Wartość energetyczną pokrywa
Białko 15 %
Tłuszcze 30 %
Węglowodany 55 %
W diecie ogólnej zasadniczo dozwolone są wszystkie produkty .
Jednakże ze względu na to, że sam pobyt chorego w szpitalu
zmienia tryb życia pacjenta, wskazane jest ograniczenie produktów
wzdymających i ciężkostrawnych tj. groch, fasola, kapusta. W
żywieniu podstawowym dozwolone są praktycznie wszystkie metody
sporządzania potraw tj. gotowanie, duszenie, smażenie i pieczenie .
Wskazane jest używanie do smażenia olejów zamiast tłuszczu
zwierzęcego . Do smażenia używamy olejów bogatych w niezbędne
nienasycone kwasy tłuszczowe ( olej rzepakowy, oliwa z oliwek)
Pozostałe stosujemy do potraw na surowo .
2. DIETA ŁATWOSTRAWNA
Dieta łatwo strawna wspomaga leczenie określonych schorzeń, znajduje
zastosowanie w schorzeniach układu trawiennego, wskazane jest
podawanie diety w chorobach płuc, w osłabieniu, niewydolności
krążenia, w wyrównanych schorzeniach nerek, z diety powinny
korzystać osoby w wieku starszym . Dieta łatwo strawna jest
prostą modyfikacją żywienia podstawowego i powinna być najszerzej
stosowana dietą w zakładach leczniczych . Dieta ta charakteryzuje
się doborem takich produktów spożywczych, które łatwo ulegają
trawieniu w przewodzie pokarmowym . Nie drażnią one chorych lub
mniej sprawnych narządów przewodu pokarmowego, dostarczają przy tym
niezbędnych składników odżywczych wpływających na szybszy powrót do
zdrowia lub łagodniejszy przebieg choroby . Z pożywienia wyklucza
się głównie produkty zawierające składniki trudno strawne, jak
błonnik, ścięgna, a także produkty działające wzdymająco, jak
kapusta i suche nasiona roślin strączkowych ( groch, fasola ) oraz
pieczywo żytnie razowe i kasze gruboziarniste . W diecie łatwo
strawnej bardzo istotny jest sposób sporządzania potraw . Aby
nadać potrawie formę jak najbardziej łatwo strawną, produkty
poddaje się różnym technikom kulinarnym, np. gotowaniu, dokładnemu
rozdrabnianiu i przecieraniu . W diecie łatwo strawnej mięso i
ryby piecze się w folii lub pergaminie, natomiast tłuszcz łatwo
przyswajalny - masło, masło roślinne, śmietankę -dodaje się do
potrawy po jej sporządzeniu .
✓ Wartość energetyczna i odżywcza codziennej racji pokarmowej
Energia 2400 kcal
Białko ogółem 93 g
Białko zwierzęce 65 g
Tłuszcze 78 g
Węglowodany ogółem 330 g
Błonnik pokarmowy 24 g
Wapń 1 g
Żelazo 18 mg
Witamina A 5000 j.m.
Witamina B1 1,5 mg
Witamina B2 2,1 mg
Witamina C 73 mg
✓ Produkty i potrawy dozwolone w diecie łatwostrawnej
|Nazwa |Dozwolone |Przeciwwskazane |
|produktu | | |
|lub potrawy | | |
| |Pieczywo jasne i czerstwe |Pieczywo razowe żytnie i |
|Produkty |(czasem pieczywo typu |pszenne, każde pieczywo |
|zbożowe |Graham w ograniczonej |świeże, grube kasze: |
| |ilości), sucharki, drobne |pęczak, gryczana, grube |
| |kasze: manna, krakowska, |makarony |
| |jęczmienna łamana dobrze | |
| |oczyszczona, ryż, drobne | |
| |makarony | |
|Mleko i |Mleko słodkie i zsiadłe, |Przetwory mleczne |
|produkty |biały ser, twaróg zwykły, |przekwaszone, sery żółte |
|mleczne |homogenizowany | |
| |Gotowane na miękko, w |Gotowane na twardo i |
|Jaja |koszulkach, ścięte na parze|smażone w zwykły sposób |
| |w formie jajecznicy, jaj | |
| |sadzonych, omletów | |
| |Mięsa chude, wołowina, |Mięsa tłuste: baranina, |
| |cielęcina, kurczaki, chuda |wieprzowina, gęsi, kaczki. |
| |wieprzowina w ograniczonej |Ryby tłuste: węgorz, |
|Mięso, |ilości. |pałasz, halibut. Wędliny |
|wędliny, ryby|Ryby chude: dorsz, leszcz, |tłuste, produkty mięsne i |
| |sola, płastuga, szczupak, |rybne wędzone, mięsa |
| |sandacz. Wędliny chude: |peklowane |
| |szynka, polędwica, chuda | |
| |kiełbasa, szynkowa wieprzowa| |
| |lub wołowa, parówki w | |
| |ograniczonej ilości | |
| |Masło, słodka śmietanka, |Śmietana, smalec, słonina, |
|Tłuszcze |oleje roślinne: sojowy, |boczek, łój wołowy, |
| |słonecznikowy, rzepakowy, |barani, margaryny twarde |
| |oliwa,(masło roślinne, | |
| |margaryny wysokogatunkowe w | |
| |ograniczonej ilości) | |
|Ziemniaki |Gotowane, gotowane tłuczone,|Frytki, ziemniaki smażone, |
| |w postaci puree |placki ziemniaczane, pyzy |
| |Marchew, kalafior, buraki, |Wszystkie odmiany kapusty, |
| |dynia, szpinak, kabaczki, |papryka, szczypior, cebula,|
| |młody zielony groszek, |ogórki, brukiew, |
|Warzywa |młoda fasolka szparagowa, |rzodkiewki, warzywa z |
| |warzywa z wody oprószone |zasmażkami, konserwowane |
| |mąką z dodatkiem świeżego |octem |
| |masła, bez zasmażek. Na | |
| |surowo: sałata zielona, | |
| |cykoria, pomidor bez | |
| |skórki, utarta marchewka z | |
| |jabłkiem | |
| |Owoce dobrze dojrzałe bez |Wszystkie owoce |
|Owoce |skórki i bez pestek – |niedojrzałe, gruszki, |
| |jabłka, truskawki, morele, |śliwki, czereśnie, agrest, |
| |brzoskwinie, pomarańcze, |owoce suszone, orzechy |
| |banany, maliny i porzeczki | |
| |w formie przecieru lub | |
| |soku | |
|Suche | |Wszystkie są zabronione: |
|strączkowe | |groch, fasola, bób, |
| | |soczewica |
| |Cukier, miód, dżemy bez |Chałwa, czekolada, słodycze|
|Cukier i |pestek, przetwory owocowe z|zawierające tłuszcz, kakao,|
|słodycze |dodatkiem cukru: kompoty, |orzechy |
| |galaretki | |
| |Tylko łagodne w |Ostre przyprawy: ocet, |
|Przyprawy |ograniczonych ilościach, |pieprz, musztarda, papryka |
| |sól, cukier, sok z | |
| |cytryny, koper zielony, | |
| |kminek, wanilia, cynamon | |
| |Kleiki, krupniki z kasz |Kapuśniaki , zupa ogórkowa,|
| |dozwolonych, zupy mleczne, |fasolowa, grochówka, zupy |
| |przetarte zupy owocowe, |zaprawiane zasmażkami |
|Zupy |zupy warzywne | |
| |czyste(barszcz, pomidorowa), | |
| |zupy jarzynowe z | |
| |dozwolonych warzyw, zupa | |
| |ziemniaczana,(zupy na | |
| |odtłuszczonych wywarach | |
| |mięsnych lub z kości | |
| |cielęcych lub wołowych), | |
| |zupy zagęszczane zawiesiną | |
| |mąki w wodzie, mleku lub | |
| |słodkiej śmietance bez | |
| |zasmażek, zupy zaciągnięte | |
| |żółtkiem lub z dodatkiem | |
| |świeżego masła | |
| |Gotowane, duszone bez |Smażone, duszone, pieczone |
|Potrawy |obsmażania, pieczone w |w sposób konwencjonalny |
|mięsne i |folii lub pergaminie, | |
|rybne |potrawki, pulpety, budynie | |
| |Kasze gotowane na sypko |Smażone kotlety z kaszy, |
|Potrawy z |lub rozklejone, budynie z |kluski kładzione, |
|mąki i kasz |kasz z dodatkiem mięsa, |francuskie zacierki |
| |warzyw lub owoców, lane | |
| |kluski, leniwe pierogi z | |
| |małym dodatkiem mąki | |
| |O smaku łagodnym zaprawiane|Ostre na zasmażkach, sosy |
| |słodką śmietanką, masłem |na mocnych i tłustych |
| |lub żółtkiem, zagęszczone |wywarach mięsnych lub z |
| |zawiesiną mąki w wodzie, |kości |
|Sosy |mleku, słodkiej śmietance. | |
| |Sos: koperkowy, cytrynowy, | |
| |potrawkowy, sosy owocowe ze| |
| |słodką śmietanką, majonez | |
| |tylko domowy, świeżo | |
| |przygotowany z dozwolonych | |
| |olejów roślinnych z | |
| |dodatkiem soku z cytryny (| |
| |bez musztardy) | |
| |Kompoty, kisiele, musy, |Torty i ciastka z kremem, |
| |galaretki z owoców |pączki, faworki, tłuste |
|Desery |dozwolonych, galaretki, |ciasta jak francuskie, |
| |kisiele, kremy z mleka, |piaskowe, kruche |
| |owoce w galarecie lub | |
| |kremie, biszkopty, czerstwe | |
| |ciasto drożdżowe | |
| |Herbata, kawa ( o ile nie |Mocne kakao, płynna |
|Napoje |ma przeciwwskazań ), mleko, |czekolada, napoje |
| |napoje owocowe, soki |alkoholowe |
| |warzywne | |
3. DIETA BEZSOLNA ( NISKOSOLNA )
Zastosowanie
✓ Przewlekła niewydolność krążenia - 3 g soli kuchennej na
dobę
✓ Nadciśnienie tętnicze - 1- 3g/dobę
✓ Ostre zapalenie kłębków nerkowych - 1-3g/dobę
✓ Zespół nerczycowy - 2g/dobę
✓ Ostra niewydolność nerek - sól wykluczona
✓ Kamica nerkowa - 2g/dobę
Dieta bezsolna jest modyfikacją diety lekkostrawnej . Wymagany
stopień redukcji soli w diecie może być różny, zależnie od
rodzaju schorzenia i od zaawansowania choroby. W celu zmniejszenia
ilości soli w diecie należy przede wszystkim zredukować (wykluczyć)
dodatek soli do potraw, zastąpić produkty z dodaną do nich solą
w czasie przemysłowego procesu technologicznego ( pieczywo, wędliny
) podobnymi produktami przygotowanymi na miejscu, bez dodatku soli
. Można ewentualnie wyeliminować z diety niektóre produkty (
surowce ) , które ze względu na stosunkowo duże ich spożycie
dostarczają znacznych ilości soli . Dotyczy to np. mleka ( 100g
mleka +45mg sodu ), przy spożyciu 500 ml mleka wprowadzamy do
organizmu 225 mg sodu i zastąpienie tych produktów bogatych w sód,
innymi o podobnym składzie . Np. mleko można zastąpić serem
twarogowym : z 500 ml mleka ( 225 mg sodu ) otrzymuje się 75 g
białego sera ( 25 mg sodu ) i zmniejszamy zawartość sodu prawie
dziesięciokrotnie . Zalecane normy energii, składników pokarmowych i
odżywczych w diecie bezsolnej są różne w zależności od jednostki
chorobowej . Potrawy przygotowuje się gotując w wodzie i na
parze, lub też można je dusić, czy piec w folii . Potraw
smażonych i tłustych należy unikać . Przy zaleceniu większego
ograniczenia soli kuchennej potrawy przygotowuje się bez tego
składnika, a dozwoloną jego ilość podaje się osobno .
✓ Produkty i potrawy dozwolone i przeciwwskazane w diecie
bezsolnej ( niskosolnej )
|Nazwa |Dozwolone |Przeciwwskazane |
|produktu | | |
|lub potrawy | | |
|Produkty |Pieczywo, mąka, makarony, |Pieczywo, mąka makarony, |
|zbożowe |kasze bez dodatku soli |kasze solone |
| |kuchennej w każdej postaci| |
|Mleko i |W ramach dozwolonej ilości|Sery dojrzewające, topione,|
|produkty |płynu, w każdej postaci |solone, pikantne |
|mleczne |sery twarogowe, ser biały | |
| |nie solony | |
|Jaja |Jaja całe, białka, żółtka |- |
|Mięso, drób, |Chude gatunki mięsa: |Tłuste gatunki, podroby, |
|wędliny, ryby|cielęcina, wołowina, |ryby tłuste morskie, |
| |konina, drób : kura, |wszystkie gatunki wędlin, |
| |kurczę |konserwy ze względu na |
| |Ryby : chude gatunki |zawartość soli kuchennej, |
| |słodkowodne |saletry i tłuszczu |
|Tłuszcze |Świeże masło, śmietana, |- |
| |śmietanka | |
|Ziemniaki |Gotowane, pieczone |smażone |
|Warzywa |świeże |Kiszonki, warzywa solone |
|Owoce |Świeże wliczając je w |- |
| |dozwoloną ilość płynu | |
|Cukier i |Cukier, miód, przetwory |Słodycze z używkami |
|słodycze |owocowe na cukrze | |
|Przyprawy |Łagodne: pietruszka, seler,|Pieprz, ocet, musztarda, |
| |majeranek, cebula, |sól, ziele angielskie, |
| |szczypiorek, koperek, |liść laurowy, gałka |
| |cynamon, wanilia, kwasek |muszkatołowa |
| |cytrynowy | |
|Używki |Słaba herbata, słabe kakao|Kawa naturalna, alkohol |
|Zupy |W ograniczonych ilościach |Tłuste, zasmażane |
| |ze względu na ilość | |
| |płynu, owocowe, warzywne, | |
| |krupniki, mleczne | |
|Potrawy |Mięsa gotowane, duszone, |Mięso, ryby, drób smażone |
|mięsne i |pieczone w pergaminie, | |
|rybne |potrawki, budynie, pulpety,| |
| |pieczenie, ryby gotowane, | |
| |duszone, drób gotowany, | |
| |pieczony, duszony | |
|Potrawy |Budynie, zapiekanki z |Potrawy smażone |
|półmięsne |mięsa, warzyw, kasz lub | |
| |makaronu, pierogi, risotta | |
|Potrawy z |Ciasta zarabiane w misce, |Potrawy mączne smażone, |
|mąki i kasz |na stolnicy, gotowane, |potrawy z kasz smażone |
| |pieczone, kasze rozklejane,| |
| |na sypko i budynie z | |
| |kasz, zapiekanki z owocami| |
| |lub warzywami | |
|Potrawy z |Warzywa z wody lub |Potrawy smażone |
|warzyw |podprawiane zawiesiną z | |
| |mąki i wody lub mąki i | |
| |śmietany, soki, surówki | |
|Potrawy z jaj|Jaja gotowane na miękko, |Smażone w zwykły sposób |
| |omlety i jajecznica na | |
| |parze, jaja faszerowane | |
|Sosy |Warzywne, owocowe, mleczne |Zasmażane, tłuste, |
| | |pikantne, zawiesiste |
|Desery |Kompoty, galaretki, musy, |Tłuste desery z dodatkiem |
| |kisiele |używek |
4. DIETA WRZODOWA
✓ Zastosowanie i ogólne zasady diety
Dieta w III okresie jest dietą lekkostrawną z ograniczeniem
substancji pobudzających wydzielanie soku żołądkowego . Dietę tę
stosujemy dla chorych na wrzód żołądka i dwunastnicy, a także w
okresie rekonwalescencji .Dieta wrzodowa ma za zadanie przede
wszystkim :
✓ Dostarczyć organizmowi potrzebną ilość składników odżywczych i
tyle energii aby chory mógł utrzymać należną masę ciała,
✓ Rozcieńczać i neutralizować sok żołądkowy lub też zredukować
wydzielanie soku żołądkowego,
✓ Nie drażnić mechanicznie, chemicznie, termicznie błony
śluzowej żołądka.
W zaostrzonych stanach chorobowych stosuje się dietę oszczędzającą
żołądek i dwunastnicę . W I okresie stosuje się dietę z bardzo
dużymi ograniczeniami, dlatego może być stosowana tylko przez kilka
dni .
✓ Produkty i potrawy dozwolone w I okresie
Produkty zbożowe - czerstwa bułka namoczona w mleku lub słabej
herbacie, kasza jęczmienna łamana, płatki owsiane, ryż, kasza manna
- wszystkie w formie kleiku, mąka pszenna jasna, mąka
ziemniaczana - do kisielu, kremu .
Mleko – słodkie mleko gotowane, mleko w proszku do potraw.
Jaja - gotowane na miękko lub w szklance, żółtko do zaprawiania
kleiku .
Masło – świeże masło, słodka śmietanka.
Cukier – jako dodatek do potraw w ograniczonej ilości.
W diecie tej nie przewiduje się mięsa, ryb, serów, ziemniaków,
warzyw i owoców .
W II okresie dietę stopniowo rozszerza się, mimo to jest jeszcze
niepełnowartościowa .
✓ Produkty i potrawy dozwolone w II okresie
Produkty zbożowe – czerstwa bułka lub biszkopty namoczone w mleku
lub herbacie, kasza manna, jęczmienna, płatki owsiane, ryż w
formie kleików .
Mleko i jego przetwory - słodkie mleko gotowane, mleko w proszku
do potraw, świeży ser biały (twarogowy)
Jaja - gotowane na miękko lub w szklance , żółtko do zaprawiania
kleiku lub zupy .
Masło – świeże masło, słodka śmietanka .
Ziemniaki - w niewielkiej ilości - w formie przecieranej .
Warzywa i owoce - w ograniczonej ilości : warzywa świeże nie
wzdymające do zupy lub kleiku : marchew, pietruszka, seler, jabłka
rozgotowane na kisiel lub napój.
Cukier - jako dodatek do potraw w ograniczonej ilości .
Dieta wrzodowa w III okresie jest już dietą rozszerzoną
dostarczającą wszystkich składników pokarmowych potrzebnych
organizmowi .
Ważnymi składnikami pożywienia w diecie jest białko i witaminy
-głównie witamina C oraz składniki mineralne .
Ogólna ilość białka waha się w granicach 1 – 1,5 g/kg należnej
masy ciała .
Białko powinno pochodzić z takich produktów jak : delikatne twarogi,
jaja, mięso, drób, ryby .
Znaczące zastosowanie w diecie wrzodowej mają łatwo strawne
tłuszcze jak : tłuszcz mleka – śmietanka, masło oraz tłuszcze
roślinne ( nieutwardzone ) .
Składnikiem pożywienia , który w tej diecie podlega ograniczeniu
jest błonnik, dlatego istnieją przeciwwskazania co do stosowania
pieczywa razowego, grubych kasz surowych warzyw i owoców . Dieta
ta jest dietą lekko strawną, dlatego też nie zawiera produktów
trudno strawnych i wzdymających . Pomijane są też ostre przyprawy,
alkohol, mocna kawa, mocna herbata, zupy i sosy na mocnych
wywarach mięsnych .
Surowce używane do przyrządzania potraw w diecie wrzodowej muszą
być świeże i najwyższych gatunków . Istotną rolę odgrywa również
temperatura podawanych pokarmów, nie powinny one być zbyt zimne
ani zbyt gorące .W chorobie wrzodowej istotne jest częste
podawanie posiłków a w zmniejszonej objętości .
Technologia kulinarna w diecie wrzodowej jest zbliżona do
technologii stosowanej w diecie lekko strawnej . Najszersze
zastosowanie ma gotowanie na wodzie i parze, następnie duszenie
bez uprzedniego obsmażania . Unika się potraw smażonych, duszonych
i pieczonych w tradycyjny sposób . Duże zastosowanie w diecie
mają potrawy w postaci rozdrobnionej odciążającej pracę żołądka .
Zupy i sosy zagęszcza się zawiesiną z mąki i wody, mąki i mleka
. W celu zaprawienia tych potraw można dodawać świeże masło lub
żółtko jaja .Nie stosuje się żadnych zasmażek . Warzywa
przygotowuje się tylko z wody, oprószone mąką, z dodatkiem
świeżego masła . Na dużą uwagę zasługują stosowane w tej diecie
tzw. budynie z mięsa i ryżu, z ryby, z mięsa, z sera, z
warzyw . Są to potrawy bardzo delikatne dzięki dokładnemu
rozdrobnieniu surowca, ewentualnie spulchnieniu przez dodanie
namoczonej bułki lub kaszy manny i zawsze ubitej piany z białka
.
Wartość odżywcza i energetyczna dziennej racji pokarmowej
Energia 2400 kcal
Białko 95 g
Tłuszcze 77 g
Węglowodany 333 g
Błonnik 7 g
Wapń 1 g
Żelazo 16 mg
Witamina A 5180 j. m.
Witamina B1 1,3 mg
Witamina B2 2,1 mg
Witamina C 65 mg
✓ Produkty i potrawy dozwolone i przeciwwskazane w diecie
wrzodowej (III okres)
|Nazwa |Dozwolone |Przeciwwskazane |
|produktu | | |
|lub potrawy | | |
|Produkty |Pieczywo pszenne jasne, |Pieczywo świeże, żytnie , |
|zbożowe |czerstwe, mąka pszenna |razowe, mąka żytnia i |
| |jasna, kasza manna, ryż, |razowa, gruba kasza: |
| |sago, płatki owsiane, |pęczak, gryczana, grube |
| |kasza jęczmienna łamana, |makarony, . Z potraw - |
| |drobny makaron |kluski kładzione, potrawy |
| | |mączne smażone jak płatki,|
| | |naleśniki |
|Mleko i |Mleko słodkie, mleko |Mleko zsiadłe przekwaszone,|
|produkty |zsiadłe nie przekwaszone, |kefir, jogurt, sery żółte,|
|mleczne |świeży ser twarogowy, ser |sery topione |
| |śmietankowy | |
|Jaja |Gotowane na miękko, jaja |Gotowane na twardo, w |
| |w koszulkach, żółtko do |majonezie, jaja sadzone, |
| |zaprawiania zup, jaja |jajecznica |
| |sadzone lub jajecznica | |
| |przygotowana ,,na parze” | |
|Mięso, |Chude mięsa i chudy drób |Tłuste gatunki mięs i |
|wędliny, ryby|: cielęcina, wołowina, |drobiu : wieprzowina, |
| |króliki, indyk, kurczaki, |baranina, gęsi, kaczki, |
| |chude ryby : kergulena, |dziczyzna, tłuste wyroby |
| |szczupak, sandacz, chuda |wędlinarskie; tłuste ryby :|
| |szynka, polędwica, wędliny |węgorz, makrela, łosoś, |
| |drobiowe, dorsz, leszcz, |śledź, sardynka, ryby |
| |sola, płastuga |wędzone, konserwy mięsne i|
| | |rybne |
|Tłuszcze |Świeże masło; słodka |Kwaśna śmietana, smalec, |
| |śmietanka, olej sojowy, |łój wołowy i barani, |
| |słonecznikowy, rzepakowy, |słonina, boczek, margaryny |
| |oliwa, margaryny miękkie |utwardzane |
| |wysokogatunkowe | |
|Ziemniaki |Gotowane , gotowane |Frytki, ziemniaki smażone, |
| |tłuczone, w postaci puree |placki ziemniaczane, pyzy |
|Warzywa |Gotowane : marchew, buraki, |Wszystkie odmiany kapusty, |
| |szpinak, kabaczek, dynia, |ogórki, rzodkiewki, rzepa, |
| |kalafior, fasolka |papryka, szczaw, cebula z |
| |szparagowa i groszek |potraw z warzyw |
| |zielony w ograniczonych |zaprawianych zasmażkami, |
| |ilościach - jako dodatek |warzywa smażone, grzyby |
| |do zupy lub innych warzyw| |
| |( najlepiej przetarte ), | |
| |warzywa z wody, oprószone | |
| |mąką z dodatkiem świeżego | |
| |masła, bez zasmażek, na | |
| |surowo : zielona sałata, | |
| |pomidory bez skórki | |
|Owoce |Dojrzałe bez skórki i |Wszystkie owoce surowe, |
| |pestek gotowane ew. |owoce suszone: gruszki, |
| |przetarte : jabłka, |agrest, czereśnie, śliwki, |
| |truskawki, morele, |orzechy |
| |rozcieńczone gotowane soki | |
| |z owoców jagodowych | |
| |(maliny, jeżyny, porzeczki | |
| |czarne i czerwone ) lub | |
| |cytrusowe ( pomarańcze, | |
| |cytryny), sok cytrynowy | |
| |może być użyty do | |
| |przygotowania kremu, | |
| |galaretki, niewielką ilość | |
| |surowych truskawek można | |
| |podać za zgodą lekarza | |
|Suche | |Wszystkie są zabronione : |
|strączkowe | |groch, fasola, bób, |
| | |soczewica |
|Cukier i |Cukier, miód, dżem ( bez |Chałwa, czekolada, słodycze|
|słodycze |pestek ) w ograniczonych |zawierające tłuszcz, kakao,|
| |ilościach |orzechy |
|Przyprawy |Tylko bardzo łagodne: sól,|Ostre przyprawy : ocet, |
| |sok z cytryny, cukier, |pieprz, musztarda, papryka,|
| |koper zielony, wanilia |chrzan, magi, kostki |
| | |bulionowe |
|Zupy |Kleiki, krupniki z |Rosoły , zupy na mocnych |
| |dozwolonych kasz, zupy |wywarach z kości i mięsa,|
| |mleczne, przetarte zupy |zupy rybne, zupy z |
| |warzywne z dozwolonych |niedozwolonych warzyw i |
| |warzyw, zupy zaprawiane |owoców, kapuśniak, |
| |mąką z masłem, słodką |cebulowa, grochowa, |
| |śmietanką lub żółtkiem |fasolowa, grzybowa, |
| |jaja, zupy z dodatkiem |śliwkowa, zupy zaprawiane |
| |świeżego masła |zasmażką lub śmietaną |
|Potrawy |Gotowane, duszone bez |Smażone, duszone, pieczone |
|mięsne i |uprzedniego obsmażania, |w sposób tradycyjny |
|rybne |pieczone w folii lub w | |
| |pergaminie, potrawki, | |
| |pulpety, budynie | |
|Desery |Kompoty z dozwolonych |Z przeciwwskazanych owoców,|
| |owoców, kompoty |z czekoladą, z orzechami, |
| |przecierane, galaretki, |desery z dużą ilością |
| |kisiele z owoców, mus z |cukru. |
| |pieczonego jabłka, budynie |Ciasta : kruche, keksy, |
| |i kisiele mleczne - |pączki, torty, makowiec |
| |wszystkie desery mało | |
| |słodzone | |
|Napoje |Słaba herbata, słaba kawa |Kawa naturalna, mocna |
| |zbożowa, mleko, |herbata, napoje gazowane, |
| |rozcieńczone soki owocowe |alkohol |
| |i warzywne | |
5. DIETA NISKOTŁUSZCZOWA
Dieta niskotłuszczowa ma zastosowanie między innymi :
a. Ostrym i przewlekłym zapaleniu wątroby,
b. Ostrym i przewlekłym zapaleniu trzustki,
c. Przewlekłym zapaleniu pęcherzyka i dróg żółciowych,
d. Kamicy żółciowej /pęcherzykowej, przewodowej/
Dieta powinna dostarczać wszystkich składników odżywczych, a jej
wartość energetyczna powinna zapewnić utrzymanie należnej masy ciała
. Ograniczamy jedynie podaż tłuszczu do 45 - 50 g/dobę, jest to
tłuszcz zawarty w takich produktach jak : mleko, wędliny, mięso
oraz tłuszcz dodany do pieczywa i potraw . Tłuszcze stosowane w
diecie to masło i tłuszcze roślinne / olej sojowy lub
słonecznikowy, oliwa, ewentualnie niewielki dodatek masła roślinnego
. z diety wyklucza się całkowicie tłuszcze zwierzęce, tj. smalec,
słonina, boczek, łój, a z roślinnych – margaryny . Dieta nie
powinna zawierać produktów trudno strawnych i wzdymających .
Ilość błonnika w diecie jest ograniczona - wykluczone jest
pieczywo razowe , a warzywa i owoce są podawane prawie wyłącznie
w postaci gotowanej .
✓ Wartość energetyczna i odżywcza całodziennej racji pokarmowej
Energia 2200 kcal
Białko ogółem 97 g
Białko zwierzęce 70 g
Tłuszcze 45 g
Węglowodany ogółem 356 g
Błonnik / pokarmowy/ 23 g
Wapń 0,8 g
Żelazo 16 mg
Witamina A 3638 j.m.
Witamina B1 1,2 mg
Witamina B2 2,1 mg
Witamina C 70 mg
✓ Produkty i potrawy dozwolone i przeciwwskazane w diecie
niskotłuszczowej
|Nazwa |Dozwolone |Przeciwwskazane |
|produktu | | |
|lub potrawy| | |
|Produkty |Pieczywo pszenne jasne, |Pieczywo razowe żytnie i |
|zbożowe |czerstwe, sucharki, drobne|pszenne, każde pieczywo |
| |kasze : manna, krakowska, |świeże, grube kasze: |
| |jęczmienna, drobne i |pęczak, gryczana, grube |
| |dobrze oczyszczone, ryż, |makarony |
| |drobne makarony | |
|Mleko i |Mleko słodkie, mleko |Mleko tłuste : przetwory |
|produkty |zsiadłe normalizowane/ 2% |mleczne przekwaszone, ser |
|mleczne |tłuszczu / w ograniczonej |twarogowy i homogenizowany|
| |ilości, mleko w proszku |- tłuste, sery żółte, |
| |odtłuszczone, ser |sery topione |
| |twarogowy chudy | |
|Jaja |Białko jaja |Żółtko jaja |
|Mięso, |Mięsa chude : wołowina, |Mięsa tłuste : baranina, |
|wędliny, |cielęcina, chudy schab w |wieprzowina, gęsi, kaczki,|
|ryby |ograniczonej ilości, |ryby : węgorz, pałasz, |
| |kurczaki, ryby : dorsz, |halibut, tłuste wędliny, |
| |leszcz, płastuga, sola, |parówki, produkty mięsne |
| |szczupak, sandacz, wędliny|i rybne, wędzone mięsa |
| |: chuda szynka, |peklowane |
| |polędwica, chuda kiełbasa | |
| |szynkowa, wieprzowa lub | |
| |wołowa | |
|Tłuszcze |Masło, oleje roślinne : |Śmietana, śmietanka, |
| |sojowy, słonecznikowy, |smalec, słonina łój |
| |oliwa, masło roślinne |wołowy i barani, boczek, |
| |,,Vita” w bardzo |margaryny, olej rzepakowy |
| |ograniczonej ilości – do | |
| |smarowania form | |
| |budyniowych, folii, | |
| |pergaminu | |
|Ziemniaki |Gotowane, gotowane |Frytki, ziemniaki smażone,|
| |tłuczone, w postaci puree|placki ziemniaczane, pyzy |
|Warzywa |Marchew, buraki, kalafior,|Wszystkie odmiany kapusty,|
| |szpinak, kabaczek, dynia, |papryka , szczypior, |
| |fasolka szparagowa i |cebula, ogórki, brukiew, |
| |groszek zielony w |rzodkiewki, chrzan. |
| |ograniczonych ilościach - |Warzywa z zasmażkami , |
| |jako dodatek do zupy lub|warzywa konserwowane octem|
| |innych warzyw/ najlepiej | |
| |przetarte/, warzywa z | |
| |wody, oprószone mąką z | |
| |dodatkiem świeżego masła, | |
| |bez zasmażek. Na surowo :| |
| |zielona sałata, pomidory | |
| |bez skórki | |
|Owoce |Dobrze dojrzałe : |Wszystkie owoce |
| |truskawki, pomarańcze, ew.|niedojrzałe, gruszki, |
| |sok z pomarańczy, |śliwki, czereśnie, agrest,|
| |winogrona (bez skórki i |owoce suszone, orzechy |
| |bez pestek ), jabłka – | |
| |gotowane lub pieczone ( | |
| |surowe jabłka jeśli chory| |
| |je toleruje ), | |
| |brzoskwinie, morele | |
| |gotowane, owoce jagodowe | |
| |jak : maliny, porzeczki, | |
| |czarne jagody w formie | |
| |przecierów lub soków | |
|Suche | |Wszystkie są zabronione : |
|strączkowe | |groch, fasola, bób, |
| | |soczewica |
|Cukier i |Cukier (dozwolony, ale |Chałwa, czekolada, słodycze|
|słodycze |nie preferowany), miód, |zawierające tłuszcz, |
| |dżem bez pestek, |kakao, orzechy |
| |przetwory owocowe ( z | |
| |dozwolonych owoców) z | |
| |dodatkiem cukru - kompoty,| |
| |galaretki | |
|Przyprawy |Tylko łagodne w |Ostre przyprawy : ocet, |
| |ograniczonych ilościach : |pieprz, musztarda, papryka|
| |sól, sok z cytryny, | |
| |cukier, koper zielony, | |
| |wanilia | |
|Zupy |Kleiki, krupniki z |Kapuśniaki, zupa ogórkowa,|
| |dozwolonych kasz, zupy |fasolowa, grochowa, rosół,|
| |mleczne, przetarte zupy |zupy na wywarach z mięsa|
| |owocowe z dozwolonych |i kości, zupy zaprawiane |
| |owoców, zupy warzywne |zasmażkami |
| |czyste(barszcz, | |
| |pomidorowa), zupy | |
| |jarzynowe z dozwolonych | |
| |warzyw, zupa ziemniaczana,| |
| |zupy zagęszczone zawiesiną| |
| |mąki w wodzie lub mleku | |
| |- bez zasmażek | |
|Potrawy |Gotowane, duszone bez |Smażone, duszone, pieczone|
|mięsne i |uprzedniego obsmażania, |w sposób konwencjonalny |
|rybne |pieczone w folii lub | |
| |pergaminie, potrawki( bez | |
| |śmietany )pulpety, budynie | |
|Potrawy z |Kasze gotowane na sypko |Smażone kotlety z kaszy |
|mąki i |lub rozklejone, budynie z|lub kluski kładzione, |
|kasz |kasz z dodatkiem mięsa, |francuskie, zacierki |
| |warzyw lub owoców, lane | |
| |kluski ( na białku jaja ),| |
| |leniwe pierogi z małym | |
| |dodatkiem mąki | |
|Sosy |O smaku łagodnym |Wszystkie na zasmażkach, |
| |zaprawiane niewielką |sosy na wywarach z kości|
| |ilością masła, zagęszczone|lub mięsa; ostre- |
| |zawiesiną mąki w wodzie |chrzanowy, grecki, |
| |lub mleku - koperkowy, |śmietanowy, majonezowy |
| |cytrynowy, potrawkowy, | |
| |jarzynowy, pomidorowy, | |
| |waniliowy | |
|Desery |Kompoty, kisiele, musy, |Torty i ciastka z |
| |galaretki ( z dozwolonych |kremem, pączki, faworki, |
| |owoców ), galaretki i |tłuste ciasta jak |
| |kisiele z mleka, owoce w|francuskie, kruche; ciasta|
| |galarecie lub z budyniem;|drożdżowe i biszkopty z |
| |biszkopty na białku jaja,|całymi jajami |
| |czerstwe ciasto drożdżowe | |
| |bez jaj z bardzo małym | |
| |dodatkiem masła lub oleju| |
|Napoje |Mleko w ograniczonej |Kawa naturalna, mocna |
| |ilości, kawa zbożowa z |herbata, kakao, płynna |
| |mlekiem, napoje mleczne z|czekolada, wszystkie |
| |odtłuszczonego mleka w |napoje alkoholowe są |
| |proszku, herbata, herbata |zabronione |
| |z cytryną, herbata z | |
| |mlekiem, sok pomidorowy, | |
| |napój z owoców róży | |
W związku z ograniczeniem tłuszczu w diecie i upośledzonym jego
wchłanianiu, dostarczenie i wykorzystanie witamin rozpuszczalnych w
tłuszczach może być niedostateczne . Przy wyborze warzyw należy
zwracać uwagę na konieczność uwzględnienia w jadłospisach warzyw
bogatych w karoten ( prowitamina A ). Wskazane jest podawanie
posiłków małych objętościowo.
W przypadku wrzodziejącego jelita grubego może zaistnieć
konieczność zmodyfikowania diety . U niektórych chorych obserwuje
się bowiem nietolerancję mleka i serów .Przyczyną tego może być
niedobór laktozy w błonie śluzowej jelita cienkiego . Mleko
powoduje wówczas zwiększoną fermentację w jelicie grubym, powstają
wzdęcia i przyspieszony ruch jelit. W przypadku złej tolerancji
mleka i jego przetworów modyfikacja diety polega na ograniczeniu i
wyeliminowaniu tych produktów z pożywienia . Napoje mleczne należy
zstąpić herbatą, naparem z owoców róży, sokami z owoców i warzyw
. We wrzodziejącym zapaleniu jelita grubego jaja nie są
przeciwwskazane, dlatego w całodziennej racji pokarmowej białko jaja
może być zastąpione taką samą ilością jaja całego .Twaróg dodany
do pieczywa można zastąpić jajem gotowanym na miękko, wędliną
chudą - zamiast potraw z sera można podawać potrawy mięsne
gotowane lub półmięsne, z drobiu, z ryb .
W przypadku toksycznego zapalenia wątroby, przy upośledzonym
wydzielaniu żółci, konieczne jest ograniczenie tłuszczu w diecie
nawet do 20 g dziennie . Należy wtedy ograniczyć lub wyeliminować
z diety tłuszcz dodawany do pieczywa, a często także do potraw .
Jeśli występuje otyłość dieta powinna charakteryzować się
zmniejszoną wartością energetyczną kosztem zmniejszenia tłuszczów i
węglowodanów . W diecie ograniczamy podawanie wędlin ( nawet
chudych ), a zastępujemy je serem białym, mięsem gotowanym (chuda
wołowina , kurczaki, króliki, cielęcina, schab- w ograniczonej
ilości ), dżem bez pestek, miód naturalny . Ze względu na to ,
że żółtka jaj mogą powodować silne skurcze pęcherzyka żółciowego
co jest zjawiskiem niekorzystnym przy kamicy żółciowej oraz
przewlekłym zapaleniu pęcherzyka żółciowego i dróg żółciowych, dieta
pozbawiona jest żółtek jaj . W schorzeniach dróg żółciowych,
ogólna ilość tłuszczu jest ograniczona . W niektórych przypadkach
zaleca się podanie na czczo 1-2 łyżek oliwy z sokiem z cytryny .
W chorobach pęcherzyka żółciowego i dróg żółciowych, dieta
powinna być łatwo strawna, ale ilość błonnika nie jest ograniczona
.
W przypadku przewlekłego zapalenia trzustki ilość tłuszczu
ograniczamy ze względu na upośledzenie jego trawienia, jest w tym
schorzeniu ograniczona do 40-50 g na dobę . Jeśli jednak na
skutek zaburzeń w trawieniu tłuszczów pojawi się biegunka wówczas
tłuszcz należy jeszcze bardziej ograniczyć . W takich przypadkach
trzeba w posiłkach ograniczyć lub całkowicie wykluczyć tłuszcz
dodany do pieczywa . W przewlekłym zapaleniu trzustki, do części
potraw jest stosowane odtłuszczone mleko w proszku ( ilość tłuszczu
w szklance mleka zmniejsza się wówczas z 5 g –mleko świeże do 4 g
- mleko odtłuszczone w proszku ) . W schorzeniu tym mogą być
podawane całe jaja, ale w ograniczonej ilości i tylko do potraw
. Ograniczamy podawanie wędlin w zamian podajemy : ser biały
(chudy), mięsa gotowane: chuda wołowina cielęcina, kurczaki,
króliki, nie podajemy przetworów owocowych . ograniczamy również
ilość tłuszczu dodawanego do potraw .
6. DIETA NISKOWĘGLOWODANOWA
Dieta z ograniczeniem łatwo przyswajalnych węglowodanów przede
wszystkim ma zastosowanie w żywieniu chorych na cukrzycę . Sposób
żywienia chorych na cukrzyce musi dostarczać wszystkie składniki
pokarmowe , a więc : węglowodany, białka, witaminy i składniki
mineralne oraz zapewnić utrzymanie należnej masy ciała lub
spowodować w sytuacji nadwagi lub otyłości doprowadzenie do
normalizacji . Zapotrzebowanie energetyczne powinno być określone
indywidualnie uwzględniając wiek, płeć, aktywność fizyczną oraz
wyjściową masę ciała . Dla osób otyłych zapotrzebowanie
energetyczne powinno być zmniejszone o ok. 500 kcal/dobę w stosunku
do zapotrzebowania fizjologicznego . Białka pokrywają od 10-20 %
ogółu energii, zgodnie z zapotrzebowaniem :0,8 – 1,0/kg masy ciała
należnej . ( Przy makroalbuminurii podaż białka powinna być obniżona
do 0,6 – 0,7/kg masy ciała należnej .Stosunek białka zwierzęcego
do roślinnego powinien być zbliżony do pokrycia ok. 30 % białka
zwierzęcego , a 70 % białka roślinnego .
Tłuszcze powinny pokryć nie więcej niż 30 % energii dziennej racji
pokarmowej . Podstawą składu węglowodanowego powinny być węglowodany
złożone, pochodne skrobi, mąki niskiego przemiału, pieczywo
razowe, kasze, ryż, płatki zbożowe, ziemniaki . Spożywanie szybko
przyswajalnych jedno i dwucukrów nie jest zalecane .
Przyrządzanie potraw :
✓ Gotowanie w wodzie
✓ Gotowanie na parze
✓ Pieczenie w pergaminie lub w folii
✓ Używanie naczyń przystosowanych do sporządzania potraw z
ograniczona ilością tłuszczów
✓ Produkty dozwolone i zabronione w diecie niskowęglowodanowej
|Produkty zalecane |Produkty, których |Produkty, które |
|bez większych |spożycie należy |trzeba eliminować |
|ograniczeń |ograniczyć | |
|Pieczywo : chleb |Pieczywo białe, |Słodkie ciast tłuste |
|najlepiej |słodzone ciasto z |np. torty, ciasta |
|pełnoziarnisty, |owocami, drożdżowe |francuskie, ciasta z |
|razowy, mieszany, | |dużą ilością żółtek |
|bez dodatków | |jaj ( sękacz ), |
|słodowych | |słodycze : czekolada, |
| | |czekoladki, cukierki |
|Ryż, makarony z |Ryż łuskany |Wielojajeczne makarony|
|małą ilością jaj, | | |
|kasze | | |
|Mleko odtłuszczone |Mleko kondensowane, |Pełne mleko, |
|0,5 – 1 %, jogurty |słodzone jogurty, lody,|śmietanka, lody, |
|odtłuszczone 0,5 – 1 |sery żółte o |tłuste jogurty, |
|%, chudy twaróg, |zawartości tłuszczu |tłuste żółte sery, |
|kefir |większej niż 30 %, |napoje słodzone z |
| |jaja |dodatkiem pełnego |
| | |mleka i czekolady |
|Różnego rodzaju |Makrela, łosoś, |Tłuste rodzaje mięsa |
|chude mięsa : |pstrąg, śledź |:tłusta wołowina, |
|cielęcina, konina, | |wieprzowina, tłuste |
|dziczyzna, chude | |wędliny, podroby, |
|gatunki wędlin, | |gęsi, kaczki, węgorz.|
|wędliny drobiowe, | |Mięczaki i owoce |
|drób zawsze bez | |morza( duża zawartość |
|skóry, kurczaki, | |cholesterolu ), |
|indyki, ryby chude | |ostrygi, małże, kraby|
|morskie : dorsz, | | |
|mintaj | | |
|Tłuszcze – margaryny |Margaryny twarde |Masło , słonina, |
|zawierające oleje | |smalec, majonez, łój, |
|roślinne, z obniżoną| |sadło |
|ilością tłuszczu i | | |
|cholesterolu, oleje | | |
|roślinne, oliwa, | | |
|sojowy, | | |
|słonecznikowy, | | |
|rzepakowy , bezerukowy| | |
|Ziemniaki | |Frytki, chipsy, |
| | |ziemniaki w tłuszczu |
|Jarzyny, soki |Konserwy jarzynowe, | |
|jarzynowe |owoce awokado, | |
| |oliwki, kukurydza, | |
| |groszek zielony | |
|Wszystkie owoce |Owoce konserwowe |Kandyzowane owoce, |
|świeże, mrożone – | |owoce w cukrze, |
|obowiązują | |suszone, orzechy, |
|ograniczenia zgodnie | |daktyle, dżemy, |
|z indywidualnym | |konfitury, miód |
|przepisem | | |
|dietetycznym | | |
|Napoje : woda |Soki owocowe |Napoje alkoholowe, |
|mineralna, herbata, | |szczególnie |
|kawa, bawarka ( | |zawierające więcej |
|wszystkie niesłodzone| |niż 8 % alkoholu lub|
|), napoje ,,light” | |słodzone |
UWAGA ! produkty zalecane i ograniczane muszą być zawsze stosowane
zgodnie z indywidualnym przepisem dietetycznym
7. DIETA NISKOBIAŁKOWA
Dieta niskobiałkowa znajduje zastosowanie najczęściej w przypadkach
niewydolności nerek, a także wątroby . Dieta powinna utrzymać
możliwie dobry stan odżywiania chorego, przez dostarczenie
potrzebnej ilości energii, składników mineralnych i witamin, przy
zmiennej ilości białka w stosunku do zapotrzebowania człowieka
chorego . Ilość białka w diecie jest ustalana w zależności od
tolerancji tego składnika przez organizm i może być zmieniona w
czasie trwania choroby . Przy dużych ograniczeniach białka, jego
zawartość w diecie powinna być niższa niż 0,5 g białka/kilogram
należnej masy ciała, co stanowi ok. 20 –30 g białka, a przy
mniejszych ograniczeniach podajemy ok. 40 –50 g dziennie.
✓ Wartość energetyczna i odżywcza całodziennej racji pokarmowej
Energia kcal 2300
2100
Białko ogółem g 50
20
Białko zwierzęce g 40 13
Tłuszcze g 77
72
Węglowodany ogółem g 355 345
Błonnik pokarmowy g 12 9
Wapń g 0,6
0,3
Fosfor g 0,8
0,4
Żelazo mg 10
8
Sód g 0,4
0,2
Potas g 2
14
Witamina A j.m. 5156
4283
Witamina B1 mg 0,5
0,3
Witamina B2 mg 1,1
0,5
Witamina C mg 43
38
W przedstawione racji pokarmowej przy 50 g na dobę udział energii
z białka ogółem wynosi 9 % , z tłuszczu 30 % i z węglowodanów 61
%. Białko pełnowartościowe stanowi ok. 80 % ogólnej ilości białka
. W racji pokarmowej gdzie białko stanowi 20 g na dobę udział
energii z białka ogółem wynosi 4 %, z tłuszczu 31 % i z
węglowodanów 65 % . Białko pełnowartościowe stanowi ok. 66 % ogólnej
ilości białka . Potrawy w diecie niskobiałkowej powinny być łatwo
strawne, przygotowywane techniką gotowania, pieczenia w folii lub
pergaminie . Produkty białkowe zastępujemy produktami węglowodanowymi
z małą zawartością białka .
✓ Produkty i potrawy dozwolone i przeciwwskazane w diecie
niskobiałkowej
|Nazwa |Dozwolone |Przeciwwskazane |
|produktu | | |
|lub potrawy| | |
|Produkty |Czerstwe pieczywo specjalne |Zwykłe pieczywo, wszystkie |
|zbożowe |,,bezbiałkowe”, skrobia |kasze i mąki z wyjątkiem |
| |pszenna, skrobia |mąki ziemniaczanej |
| |ziemniaczana, kasze tylko | |
| |jeśli występują w racji | |
| |pokarmowej | |
|Mleko i |Mleko 2 % słodkie i |Produkty mleczne |
|produkty |zsiadłe / mleko w proszku |przekwaszone, sery żółte i |
|mleczne |odtłuszczone / ser biały – |topione |
| |jako zamiennik wg racji | |
| |pokarmowej | |
|Jaja |Gotowane na miękko, w |Gotowane na twardo, smażone|
| |koszulkach ścięte na parze |w zwykły sposób |
| |w formie jajecznicy, jaja | |
| |sadzone na parze, żółtko do| |
| |zaprawiania zup ilość wg | |
| |racji pokarmowej | |
|Tłuszcze |Masło , olej sojowy, |Smalec, słonina, boczek, |
| |słonecznikowy, rzepakowy, |łój, margaryna, śmietana |
| |oliwa, margaryna | |
| |wysokogatunkowa | |
|Ziemniaki |Gotowane, gotowane tłuczone,|Frytki, wszelkiego rodzaju |
| |w postaci puree |ziemniaki smażone, placki |
| | |ziemniaczane, pyzy |
|Warzywa |Warzywa wymienione w |Warzywa nie wymienione w |
| |racjach pokarmowych – |racjach pokarmowych , |
| |gotowane, w formie puree, |potrawy z warzyw zaprawiane|
| |z dodatkiem świeżego masła;|zasmażkami, warzywa |
| |na surowo : zielona sałata,|konserwowe |
| |pomidory bez skórki, | |
| |cykoria, marchewka tarta | |
|Owoce |Owoce wymienione w racjach |Owoce niedojrzałe, owoce |
| |pokarmowych: maliny, |suszone, owoce pestkowe |
| |porzeczki, truskawki, czarne| |
| |jagody | |
|Suche |Żadne |Wszystkie są zabronione; |
|nasiona | |groch, fasola, bób, |
|roślin | |soczewica |
|strączkowych| | |
|Cukier i |Cukier, miód, dżem bez |Chałwa, czekolada, słodycze |
|słodycze |pestek |zawierające tłuszcz, kakao, |
| | |orzechy |
|Przyprawy |Łagodne : cukier, sok z |Ostre przyprawy : ocet, |
| |cytryny, koper zielony, |pieprz, musztarda, papryka, |
| |kminek, majeranek, wanilia, |chrzan, magi i kostki |
| |sól wg zaleceń lekarza |bulionowe |
|Zupy |Przetarte zupy owocowe z |Kapuśniaki, zupa ogórkowa, |
| |dozwolonych owoców ; zupy |fasolowa, grochowa, |
| |jarzynowe z dozwolonych |grzybowa, zupy zaprawiane |
| |warzyw, zupa pomidorowa, |mąką pszenną, śmietaną, |
| |zupy z dodatkiem świeżego |zasmażkami |
| |masła, żółtka jaja, zupy | |
| |zaprawiane skrobią pszenną | |
| |lub ziemniaczaną | |
|Potrawy |Gotowane , duszone bez |Smażone, duszone, pieczone |
|mięsne i |uprzedniego obsmażania, |w sposób konwencjonalny |
|rybne |potrawki, pulpety / z | |
| |dodatkiem skrobi lub | |
| |specjalnego pieczywa | |
| |,,bezbiałkowego” | |
|Potrawy z |Tylko w ramach produktów |Potrawy z mąki ; kasze - |
|mąki i |podanych w racjach |jeśli nie są wymienione w |
|kasz |pokarmowych; kasze : |racji pokarmowej |
| |jęczmienna – perłowa, | |
| |krakowska, ryż- gotowany na | |
| |sypko lub w zupie; ze | |
| |skrobi ciastka słodkie lub | |
| |słone / jeśli nie ma | |
| |ograniczeń soli / | |
|Sosy |Sosy o smaku łagodnym |Sosy ostre , wszystkie na |
| |zaprawiane masłem lub |zasmażkach, z mąką |
| |żółtkiem, zagęszczone | |
| |skrobią pszenną lub | |
| |ziemniaczana, sos koperkowy,| |
| |cytrynowy, potrawkowy | |
|Desery |Kompoty kisiele z |Desery z przeciwwskazanych |
| |dozwolonych owoców, budyń |owoców, z czekoladą, z |
| |mleczny ze skrobią |orzechami, ciasta wszelkiego|
| |ziemniaczaną lub pszenną; |rodzaju |
| |owoce dozwolone, ciastka ze| |
| |skrobi słodkie | |
|Napoje |Herbata, herbata z cytryną |Kakao, płynna czekolada, |
| |lub mlekiem, mleko, napoje |napoje alkoholowe |
| |z dozwolonych owoców, soki | |
| |z dozwolonych warzyw | |
Należy pamiętać, że w niektórych przypadkach diety niskobiałkowej
całkowicie wyklucza się z diety mąkę, ze względu na zawarte w
niej białko roślinne . Do wszystkich potraw, które wymagają
dodatku mąki do zagęszczania / zupy, sosy, kisiele, budynie / należy
stosować skrobię pszenną lub ziemniaczaną .
Zwykłe pieczywo zastępuje się pieczywem specjalnym pozbawionym
białka . W przypadku ograniczenia w diecie potasu, należy składnik
ten wypłukać szczególnie z ziemniaków i warzyw . Zależnie od
stopnia restrykcji, ziemniaki i warzywa gotuje się w wodzie w
całości lub rozdrobnione, a wywary odrzuca . Z warzyw i owoców
można przygotować napoje, ale należy ściśle przestrzegać ilości
płynów dozwolonych na cały dzień .W przypadku upośledzonego
łaknienia, nudności, wymiotów należy zwrócić uwagę na smak
przygotowanych potraw . Produkty stanowiące źródło białka zwierzęcego
powinny wchodzić w skład każdego posiłku podstawowego, a więc
śniadania, obiadu i kolacji .
Im ograniczenie białka w diecie jest większe / od 20-30g /tym
dokładniej należy kontrolować spożycie produktów dostarczających
tego składnika .
8. DIETA BOGATOBIAŁKOWA
Dieta bogatobiałkowa jest to dieta dostarczająca 1, 5-2 g białka
na kilogram należnej masy ciała / dieta ogólna 0,8 –1 g/kg m.c/d/ .
Jako typowe przykłady schorzeń, w których zwiększona ilość białka
w całodziennej racji pokarmowej jest konieczna można wymienić :
✓ Wyrównana marskość wątroby
✓ Przewlekłe zapalenie wątroby o przebiegu lekkim
✓ Nerczyca
✓ Niedobory pokarmowe, wychudzenie
✓ Złamania, rekonwalescencja
✓ Oparzenia w celu regeneracji
✓ Choroby zakaźne / gruźlica /
✓ Choroby nowotworowe
✓ Niedokrwistość niedobarwliwa
✓ Wrzodziejące zapalenie jelita grubego
Zadaniem diety bogato białkowej jest dostarczenie organizmowi
odpowiedniej ilości białka o wysokiej wartości odżywczej, przede
wszystkim dla celów anabolicznych takich jak : budowa i odbudowa
komórek i tkanek ustroju, tworzenie białka ciał odpornościowych,
enzymów, hormonów .
W praktyce dieta ta jest bogata w produkty obfitujące w białko
pochodzenia zwierzęcego, a więc mleko, sery , jaja, mięso i jego
przetwory, ryby .
Techniki sporządzania potraw są różne dla poszczególnych jednostek
chorobowych . Najczęściej jednak stosowanymi technikami kulinarnymi
jest gotowanie w wodzie lub na parze .
Wartość energetyczna i odżywcza całodziennej racji pokarmowej
Energia kcal 2400
Białko ogółem g 120
Białko zwierzęce g 97
Tłuszcze g 73
Węglowodany g 318
Błonnik g 21
Wapń g 1,7
Żelazo mg 18
Sód g 2
Witamina A j.m. 4740
Witamina B1 mg 1,5
Witamina B2 mg 3,5
Witamina C mg 66
✓ Produkty i potrawy dozwolone i przeciwwskazane w diecie
bogatobiałkowej
|Nazwa |Dozwolone |Przeciwwskazane |
|produktu | | |
|lub potrawy| | |
|Produkty |Pieczywo jasne i |Pieczywo razowe żytnie i |
|zbożowe |czerstwe/Graham w |pszenne, pieczywo świeże, |
| |ograniczonej ilości/, |grube kasze: pęczak, |
| |sucharki, drobne kasze: |gryczana, grube makarony |
| |manna, krakowska, | |
| |jęczmienna łamana – dobrze | |
| |oczyszczone, ryż, drobne | |
| |makarony | |
|Mleko i |Mleko słodkie i zsiadłe –|Mleko pełne tłuste, mleko|
|produkty |2 %tłuszcz, mleko w |w proszku pełne, |
|mleczne |proszku odtłuszczone, sery|przetwory mleczne |
| |białe, twaróg |przekwaszone |
| |homogenizowany, żółte, | |
| |topione w ograniczonych | |
| |ilościach | |
|Jaja |Gotowane na miękko, w |Gotowane na twardo i |
| |koszulkach, ścięte na |smażone w zwykły sposób |
| |parze w formie | |
| |jajecznicy, jaj sadzonych,| |
| |omletów | |
|Mięso, |Mięsa chude : wołowina, |Mięsa tłuste : baranina, |
|drób, |wieprzowina w ograniczonej|wieprzowina, gęsi, kaczki,|
|wędliny, |ilości, cielęcina, |tłuste wędliny: parówki, |
|ryby |kurczaki, wędliny chude : |ryby: węgorz, halibut, |
| |szynka, polędwica, |produkty mięsne i rybne |
| |kiełbasa szynkowa, ryby: |wędzone, mięsa peklowane |
| |dorsz, leszcz, płastuga, | |
| |sola, szczupak, pstrąg, | |
| |sandacz | |
|Tłuszcze |Masło roślinne, margaryna |Śmietana, smalec,słonina, |
| |wysokogatunkowa miękka, |boczek, łój wołowy |
| |słodka śmietanka, oleje | |
| |roślinne : sojowy, | |
| |słonecznikowy, oliwa | |
|Ziemniaki |Gotowane, gotowane tłuczone|Frytki, ziemniaki smażone,|
| |, w postaci puree |placki ziemniaczane |
|Warzywa |Marchew, buraki, kalafior,|Kapusta, papryka, cebula, |
| |dynia, szpinak, kabaczki, |szczypior, brukiew, |
| |młody zielony groszek, |rzodkiewki, warzywa z |
| |fasolka szparagowa, |zasmażkami, konserwowane |
| |warzywa z wody, oprószone|octem |
| |mąką z dodatkiem masła - | |
| |bez zasmażek | |
| |Na surowo: zielona | |
| |sałata, cykoria, pomidory | |
| |bez skórki, utarta | |
| |marchew z jabłkiem | |
|Owoce |Owoce dojrzałe, bez skórki|Wszystkie owoce |
| |i pestek, winogrona, |niedojrzałe, gruszki, |
| |arbuzy, morele, |śliwki, czereśnie, agrest, |
| |brzoskwinie, maliny, |owoce suszone, orzechy |
| |porzeczki w formie | |
| |przecieru lub soku, | |
| |jabłka, pomarańcze | |
|Suche | |Wszystkie zabronione |
|strączkowe | | |
|Cukier i |Cukier, miód, dżemy bez |Chałwa, czekolada, |
|słodycze |pestek, przetwory owocowe |słodycze zawierające |
| |z dodatkiem cukru |tłuszcz, orzechy |
| |:kompoty, galaretki | |
|Przyprawy |Tylko łagodne : sól, |Ostre przyprawy : ocet, |
| |cukier, sok z cytryny, |pieprz, musztarda, papryka|
| |koper zielony, kminek, | |
| |wanilia, cynamon | |
|Zupy |Kleiki, krupniki z |Kapuśniaki, ogórkowa, |
| |dozwolonych kasz, zupy |fasolowa, grochówka, zupy |
| |mleczne, przetarte zupy |ze śmietaną lub |
| |owocowe, zupy warzywne |zasmażkami |
| |czyste, jarzynowe z | |
| |dozwolonych warzyw, | |
| |ziemniaczana, zagęszczane | |
| |zawiesina mąki w wodzie, | |
| |mleku lub słodkiej | |
| |śmietance, bez zasmażek; | |
| |zaciągane żółtkiem lub | |
| |dodatkiem świeżego masła | |
|Potrawy |Gotowane, duszone bez |Smażone, pieczone, duszone|
|mięsne i |uprzedniego obsmażenia, |w sposób tradycyjny |
|rybne |pieczone w folii lub | |
| |pergaminie, potrawki, | |
| |pulpety, budynie | |
|Potrawy z |Kasze gotowane na sypko |Kluski kładzione, |
|mąki i |lub rozklejane; budynie z|francuskie |
|kasz |kasz z dodatkiem mięsa, | |
| |warzyw, owoców, lane | |
| |kluski, pierogi leniwe, | |
| |naleśniki | |
|Sosy |O smaku łagodnym, na |Ostre ,na zasmażkach |
| |wywarach z warzyw lub na| |
| |mleku, z dodatkiem masła | |
| |lub żółtka, zagęszczone | |
| |zawiesiną mąki i wody, | |
| |mleka lub słodkiej | |
| |śmietanki, koperkowy, | |
| |cytrynowy, potrawkowy, | |
| |majonez tylko świeży | |
| |przygotowany z dozwolonych| |
| |olejów roślinnych z | |
| |dodatkiem soku z cytryny | |
|Desery |Kompoty, kisiele, musy, |Torty i ciasta z kremem,|
| |galaretki z owoców |pączki, faworki, tłuste |
| |dozwolonych; galaretki, |ciasta jak francuskie, |
| |kisiele, kremy, budynie – |wszystkie ciasta z |
| |z mleka; owoce w |dodatkiem proszku do |
| |galarecie lub kremie, |pieczenia są zabronione |
| |biszkopty, czerstwe ciasto| |
| |drożdżowe | |
|Napoje |Herbata, kawa o ile nie |Kakao, płynna czekolada, |
| |ma przeciwwskazań, mleko,|napoje alkoholowe |
| |napoje owocowe, soki | |
| |warzywne | |
9. DIETA UBOGORESZTKOWA
Zastosowanie i ogólne zasady diety
Dieta ubogoresztkowa znajduje zastosowanie w chorobach przewodu
pokarmowego głównie
✓ W stanach zapalnych jelit
✓ We wrzodziejącym zapaleniu jelita grubego
Dieta ubogoresztkowa ma na celu oszczędzanie jelita poprzez
wyeliminowanie z pożywienia produktów spożywczych bogatych w
błonnik, który działa drażniąco na błonę śluzową jelit .
Z uwagi na występujące w tych jednostkach chorobowych biegunki ,
chory traci duże ilości białka i płynów, dlatego też dieta
powinna być bogatobiałkowa, wysokoenergetyczna i niskotłuszczowa, nie
drażniąca mechanicznie, chemicznie i termicznie . Często chory nie
toleruje mleka, dlatego ograniczamy podaż mleka i przetworów
mlecznych, które powodują fermentację w jelicie i wzdęcia . W
początkowej fazie choroby podajemy słabą herbatę, słabe rosoły
wołowe, sok z czarnych jagód z żelatyną, puree z marchwi,
czerstwą bułkę, sucharki, ryż .
W miarę ustępowania objawów do diety dołączamy delikatne gatunki
mięsa gotowanego, ryb, drobiu, puree z ziemniaków . Owoce i
warzywa podajemy w postaci gotowanej, gdy stolce nabiorą
odpowiedniej konsystencji / nie zawierają krwi i ropy / . W diecie
ubogoresztkowej zastosowanie mają potrawy gotowane w wodzie i parze,
duszone bez tłuszczu, pieczone w pergaminie . Zabronione są
potrawy smażone, duszone i pieczone w sposób tradycyjny . Unikamy
podawania surowych owoców i warzyw, warzyw zwierających duże ilości
błonnika, produktów wzdymających, ostrych przypraw, napojów
alkoholowych, napojów gazowanych .
Wartość odżywcza i energetyczna dziennej racji pokarmowej
Energia 2400 kcal
Białko 99 g
Tłuszcze 45 g
Węglowodany 395 g
Błonnik pokarmowy 20 g
Wapń 1 g
Żelazo 16 mg
Witamina A 3700 j.m.
Witamina B1 1,3 mg
Witamina B2 2,1mg
Witamina C 65 mg
Wartość energetyczna dziennej racji pokarmowej pokrywa
Białko 18 %
Tłuszcze 18 %
Węglowodany 64 %
✓ Produkty i potrawy dozwolone i przeciwwskazane w diecie
ubogoresztkowej
|Nazwa |Dozwolone |Przeciwwskazane |
|produktu | | |
|lub potrawy| | |
|Produkty |Pieczywo pszenne jasne, |Pieczywo razowe, żytnie, |
|zbożowe |czerstwe, sucharki, mąka |świeże, mąka żytnia i |
| |pszenna jasna, kasza |razowa, grube kasze, |
| |manna, ryż, kasza |makarony |
| |jęczmienna łamana, drobny | |
| |makaron | |
|Mleko i |W ograniczonych ilościach |Mleko zsiadłe |
|produkty |mleko słodkie, świeży ser|przekwaszone, ser żółty, |
|mleczne |twarogowy |topiony |
|Jaja |Gotowane na miękko, jaja |Gotowane na twardo, w |
| |w koszulkach, jaja |majonezie, jaja sadzone, |
| |sadzone lub jajecznica |jajecznica |
| |przygotowana na parze | |
|Mięso, |Mięsa chude: wołowina, |Tłuste gatunki mięs i |
|wędliny, |cielęcina, króliki, chudy |drobiu, wieprzowina, |
|ryby |schab, kurczaki, indyk, |baranina, kaczki, gęsi, |
| |chude ryby : płastuga, |dziczyzna, podroby, tłuste|
| |dorsz, leszcz, szczupak, |gatunki wędlin, |
| |sandacz, sola, chude |Tłuste gatunki ryb: |
| |wędliny : polędwica, chuda|węgorz, makrela, łosoś, |
| |szynka, kiełbasa szynkowa,|śledź, sardynka, ryby |
| |chude wędliny drobiowe, |wędzone, konserwy mięsne i|
| |szynka wołowa |rybne |
|Tłuszcze |Świeże masło, słodka |Margaryny utwardzane, |
| |śmietanka, oleje roślinne:|smalec, słonina, boczek, |
| |słonecznikowy, sojowy, |kwaśna śmietana, łój |
| |oliwa, miękkie margaryny |wołowy i barani |
| |wysokogatunkowe | |
|Ziemniaki |Gotowane, w postaci puree|Ziemniaki smażone, frytki,|
| | |placki ziemniaczane, pyzy |
|Warzywa |Gotowane: marchew, buraki,|Wszystkie warzywa w |
| |dynia, szpinak, kabaczek, |postaci surówek, warzywa |
| |kalafior, fasolka |kapustne, ogórki, |
| |szparagowa, groszek |rzodkiewka, rzepa, cebula, |
| |zielony w ograniczonych |papryka, szczaw, chrzan, |
| |ilościach jako dodatek do|warzywa z zasmażkami, |
| |zup lub innych |grzyby, warzywa |
| |warzyw/najlepiej |konserwowe, kiszone |
| |przetarte/, warzywa | |
| |gotowane oprószone mąką z| |
| |dodatkiem masła, bez | |
| |zasmażek. Na surowo w | |
| |ograniczonych ilościach | |
| |sałata zielona, pomidory | |
| |bez | |
|Owoce |Dojrzałe owoce bez skórki|Wszystkie owoce |
| |i pestek gotowane ew. |niedojrzałe, gruszki, |
| |przetarte, jabłka, |śliwki, czereśnie, agrest,|
| |truskawki, morele, banany,|winogrona, orzechy, owoce |
| |brzoskwinie gotowane lub |suszone, owoce jagodowe |
| |pieczone, rozcieńczone |nieprzetarte / porzeczki, |
| |soki owocowe |maliny, czarne jagody, |
| | |jeżyny / |
|Suche | |Wszystkie są zabronione |
|strączkowe | | |
|Cukier i |Cukier, miód, dżemy/ bez |Cukier i miód w |
|słodycze |pestek/ w ograniczonych |większych ilościach, |
| |ilościach |chałwa, czekolada, kakao, |
| | |słodycze |
|Przyprawy |Tylko łagodne: sól, |Ostre przyprawy; pieprz, |
| |cukier, wanilia, sok z |ocet, musztarda, papryka |
| |cytryny, koper zielony |ostra |
|Zupy |Kleiki, krupniki z |Mocne rosoły, zupy na |
| |dozwolonych kasz, warzywne|mocnych wywarach z kości |
| |z dozwolonych jarzyn, |i mięsa, zupy rybne, |
| |owocowe podprawiane mąką, |kapuśniaki, ogórkowa, |
| |zupy zaciągane żółtkiem, |grochowa, fasolowa, zupy |
| |zupy mleczne w |zasmażane, zaprawiane |
| |ograniczonych ilościach |kwaśną śmietaną |
|Potrawy |Gotowane, duszone bez |Smażone, duszone, pieczone|
|mięsne i |uprzedniego obsmażania, |w sposób tradycyjny |
|rybne |pieczone w folii lub | |
| |pergaminie, potrawki, | |
| |pulpety, budynie | |
|Potrawy z |Makaron nitki, drobne |Smażone kotlety jarzynowe,|
|mąki i |kasze rozklejane lub na |naleśniki, kluski |
|kasz |sypko, lane kluski, |kładzione, ciasto |
| |leniwe pierogi, risotta z|pierogowe, gruby makaron |
| |mięsem | |
|Sosy |Łagodne: owocowe, warzywne|Ostre , na zasmażkach, |
| |zagęszczone mąką, |chrzanowy, musztardowy, |
| |koperkowy, potrawkowy, |majonezowy, grecki |
| |jarzynowy, cytrynowy, | |
| |waniliowy | |
|Desery |Kompoty, soki z |Desery z owoców |
| |dozwolonych owoców |przeciwwskazanych, z |
| |przecierane, galaretki i |czekoladą, z orzechami, |
| |kisiele owocowe, musy, |desery z dużą ilością |
| |budynie i kisiele |cukru, torty i ciastka z|
| |mleczno-owocowe, soki |kremem, pączki, faworki, |
| |owocowe, biszkopty, |ciasta z alkoholem |
| |herbatniki, przeciery z | |
| |owoców dozwolonych , mało | |
| |słodzone | |
|Napoje |Herbata, kawa zbożowa z |Kawa naturalna, mleko, |
| |mlekiem, soki owocowe, |napoje alkoholowe, napoje |
| |soki warzywne, w |gazowane, płynna czekolada|
| |ograniczonych ilościach | |
| |kakao na mleku | |
10. DIETA UBOGOENERGETYCZNA
Zastosowanie i ogólne zasady diety:
Dieta ubogoenergetyczna stosowana jest u osób z nadwagą i
otyłością oraz w początkowych okresach rekonwalescencji po
przebytych chorobach, jeżeli chory musi stopniowo dochodzić do
żywienia o pełnej wartości odżywczej , w drugim przypadku należy
stosować dietę ubogoenergetyczną lekkostrawną .
Zadaniem diety ubogoenergetycznej jest zmniejszenie masy ciała u
osoby z nadwagą lub otyłością do tzw. należnej masy ciała .Aby
ten cel uzyskać, należy zmniejszyć zapotrzebowanie energetyczne
poprzez ograniczenie niektórych składników odżywczych w diecie, co w
efekcie daje ujemny bilans energetyczny .
W procesie odchudzania źródłem energii, obok pożywienia jest własna
tkanka tłuszczowa .
Dieta ubogoenergetyczna jest dietą indywidualna, modyfikowana w
zależnosci od stopnia otyłości pacjenta . Ograniczenie pożywienia
musi być tak realizowane, aby ilość składników odżywczych / poza
tłuszczem i węglowodanami / dostarczonych w tej diecie były
możliwie bliskie zapotrzebowania człowieka zdrowego . Dieta powinna
być bogata w białko, składniki mineralne, witaminy i błonnik .
Zmniejszona wartość energetyczną diety uzyskuje się przez
ograniczenie w całodziennym pożywieniu ilości tłuszczu zawartego w
produktach i dodanego do potraw, oraz ograniczenia produktów
bogatych w węglowodany, głównie cukru . Dieta ubogoenergetyczna nie
wymaga ograniczenia płynów i soli kuchennej, jeżeli otyłości nie
towarzyszy nadciśnienie lub obrzęki .
✓ Produkty i potrawy dozwolone i przeciwwskazane w diecie
ubogoenergetycznej
|Nazwa |Dozwolone |Przeciwwskazane |
|produktu | | |
|lub potrawy| | |
|Produkty |Pieczywo razowe pszenne i|Pieczywo jasne świeże , |
|zbożowe |żytnie, czerstwe, |cukiernicze |
| |grahamki, kasze i | |
| |makarony w ograniczonych | |
| |ilościach | |
|Mleko i |Mleko słodkie i zsiadłe |Przetwory mleczne |
|przetwory |odtłuszczone, mleko w |przekwaszone, mleko |
|mleczne |proszku odtłuszczone, ser |tłuste, sery żółte i |
| |twarogowy chudy |topione, ser biały tłusty|
|Jaja |Gotowane na miękko, w |Gotowane na twardo, |
| |koszulkach, sadzone na |smażone w sposób |
| |parze, omlety |tradycyjny |
|Mięso, |Mięso chude : wołowina, |Mięso tłuste: wieprzowina, |
|drób, ryby |cielęcina, baranina, |tłusta baranina, gęsi, |
| |wieprzowina w |kaczki, ryby tłuste : |
| |ograniczonych ilościach, |węgorz, halibut, łosoś, |
| |kurczaki, indyk, królik, |śledź, makrela, konserwy |
| |ryby chude: dorsz, |mięsne i rybne, ryby |
| |leszcz, płastuga, sola, |wędzone |
| |sandacz, mintaj, szczupak | |
|Wędliny |Wędliny chude : szynka, |Wszystkie tłuste gatunki |
| |polędwica, kiełbasa |wędlin |
| |szynkowa, szynka wołowa, | |
| |wędliny drobiowe, parówki | |
| |w ograniczonych ilościach | |
|Tłuszcze |Masło, wysokogatunkowa |Śmietana, smalec, słonina,|
| |margaryna, oliwa, olej |boczek, łój wołowy i |
| |sojowy, słonecznikowy, |barani, margaryna |
| |rzepakowy |utwardzana |
|Ziemniaki |Gotowane, ziemniaki puree |Frytki, wszelkiego rodzaju|
| | |ziemniaki smażone, placki |
| | |ziemniaczane, pyzy, chipsy|
|Warzywa |Wszystkie warzywa w |Groch, fasola, warzywa z |
| |postaci surówek, gotowane |zasmażkami, konserwowane |
| |bez zasmażek |octem |
|Owoce |Wszystkie dozwolone, | |
| |ograniczyć banany, | |
| |gruszki, winogrona | |
|Suche |Wszystkie w ograniczonej | |
|strączkowe |ilości | |
|Cukier i |Cukier w ograniczonej |Chałwa, czekolada, kakao, |
|słodycze |ilości |słodycze |
|Przyprawy |Łagodne : sól, sok z |Ostre: ocet, pieprz, |
| |cytryny, koper zielony, |musztarda, ostra papryka |
| |kminek, majeranek, |mielona, wszystkiego |
| |wanilia, cynamon |rodzaju pikle, majonez, |
| | |keczup |
|Zupy |Zupy niskoenergetyczne |Zupy zasmażane, zaprawiane|
| |czyste: barszcz, |mąką, ograniczyć grochową,|
| |pomidorowa, zupy |fasolową |
| |jarzynowe, owocowa mało | |
| |słodka, zupy mleczne z | |
| |mleka odtłuszczonego | |
|Potrawy |Gotowane, duszone bez |Smażone, pieczone, duszone|
|mięsne i |uprzedniego obsmażenia, |w tradycyjny sposób |
|rybne |pieczone w folii lub | |
| |pergaminie, pulpety, | |
| |potrawki, budynie | |
|Potrawy | |Wszelkiego rodzaju |
|mączne | |pierogi, kluski, |
| | |naleśniki, kotlety |
| | |jarzynowe, placki |
| | |ziemniaczane |
|Desery |Kisiele mleczne i |Tort, ciastka z kremem, |
| |owocowe, mało słodki |pączki, faworki, ciasta |
| |kompot, musy, galaretki |francuskie, kruche ciasta,|
| |owocowe i z owoców, |bardzo słodkie bezy |
| |desery bez cukru | |
|Napoje |Herbata, kawa, kawa |Mocne kakao, płynna |
| |naturalna, mleko |czekolada, napoje |
| |odtłuszczone, napoje |słodzone, napoje |
| |owocowe bez cukru, napoje|alkoholowe |
| |warzywne | |
Wartość energetyczna i odżywcza diety ubogoenergetycznej
Energia 1500 kcal
Białko 83 g
Tłuszcze 41 g
Węglowodany 202 g
Błonnik pokarmowy 24 g
Wapń 0,8 g
Żelazo 17.mg
Sól 1,7 g
Witamina A 3550 j.m.
Witamina B1 1,1 mg
Witamina B2 1,8 mg
Witamina C 74 mg
Wartość energetyczna dziennej racji pokarmowej pokrywa
Białko 22 %
Węglowodany 54 %
Tłuszcze 24 %
11. DIETA PAPKOWATA
Dieta papkowata może być stosowana w różnych schorzeniach jamy
ustnej lub przełyku, oraz u chorych, którzy nie mogą gryźć lub
połykać rozdrobnionego pożywienia, ma ona również zastosowanie w
okresach rekonwalescencji po niektórych zabiegach operacyjnych .
Dieta papkowata wartością energetyczną i zawartością składników
odżywczych nie różni się od diety łatwo strawnej .
✓ Wartość energetyczna i odżywcza codziennej racji pokarmowej
Energia 2400 kcal
Białko ogółem 93 g
Białko zwierzęce 65 g
Tłuszcze 78 g
Węglowodany ogółem 330 g
Błonnik pokarmowy 24 g
Wapń 1 g
Żelazo 18 mg
Witamina A 5000 j.m.
Witamina B1 1,5 mg
Witamina B2 2,1 mg
Witamina C 73 mg
Dieta papkowata stanowi dość prostą modyfikację diety łatwo
strawnej polegającą jedynie na tym , że produkty i potrawy w
diecie podawane są w formie nie wymagającej gryzienia / przemielone,
przetarte.
Potrawy powinny być gotowane, pieczone w folii lub pergaminie w
formie przemielonej . W związku z tym zaleca się podawać :
✓ Pieczywo miękkie, delikatne i pozbawione skórki, w miarę
potrzeby rozdrobnione ew. namoczone w mleku, herbacie; kasze i
kluski drobne, dobrze ugotowane. , makaron drobny dobrze
ugotowany
✓ Jaja na miękko lub jako jajecznica sporządzona na parze;
drób, mięso, ryby tylko mielone lub zmiksowane; wędliny
zmielone i przygotowane w formie pasty
✓ Warzywa i ziemniaki ugotowane do całkowitej miękkości, mogą
być podawane w formie pasty, jako puree, dokładnie posiekane
lub zmielone w maszynce
✓ Warzywa surowe są na ogół wykluczone, wyjątek może stanowić
młoda marchew starta na drobnej tarce, pomidory obrane ze
skórki i drobno posiekane, delikatna sałata zielona drobno
posiekana
✓ Owoce gotowane w formie kompotu; gotowane przetarte jako
przecier, mus, napój, jabłko pieczone;
✓ Owoce surowe np. jabłko starte na tarce, drobne jagody,
maliny, poziomki, truskawki, przeciery lub soki owocowe z
porzeczek, owoców cytrusowych, winogron
✓ Produkty i potrawy dozwolone w diecie papkowatej
|Nazwa |Dozwolone |Przeciwwskazane |
|produktu | | |
|lub potrawy | | |
| |Pieczywo jasne i czerstwe |Pieczywo razowe żytnie i |
|Produkty |(czasem pieczywo typu |pszenne, każde pieczywo |
|zbożowe |Graham w ograniczonej |świeże, grube kasze: |
| |ilości), sucharki, drobne |pęczak, gryczana, grube |
| |kasze: manna, krakowska, |makarony |
| |jęczmienna łamana dobrze | |
| |oczyszczona, ryż, drobne | |
| |makarony | |
|Mleko i |Mleko słodkie i zsiadłe, |Przetwory mleczne |
|produkty |biały ser, twaróg zwykły, |przekwaszone, sery żółte |
|mleczne |homogenizowany | |
| |Gotowane na miękko, w |Gotowane na twardo i |
|Jaja |koszulkach, ścięte na parze|smażone w zwykły sposób |
| |w formie jajecznicy, jaj | |
| |sadzonych, omletów | |
| |Mięsa chude, wołowina, |Mięsa tłuste: baranina, |
| |cielęcina, kurczaki, chuda |wieprzowina, gęsi, kaczki. |
| |wieprzowina w ograniczonej |Ryby tłuste: węgorz, |
|Mięso, |ilości. |pałasz, halibut. Wędliny |
|wędliny, ryby|Ryby chude: dorsz, leszcz, |tłuste, produkty mięsne i |
| |sola, płastuga, szczupak, |rybne wędzone, mięsa |
| |sandacz. Wędliny chude: |peklowane |
| |szynka, polędwica, chuda | |
| |kiełbasa, szynkowa wieprzowa| |
| |lub wołowa, parówki w | |
| |ograniczonej ilości | |
| |Masło, słodka śmietanka, |Śmietana, smalec, słonina, |
|Tłuszcze |oleje roślinne: sojowy, |boczek, łój wołowy, |
| |słonecznikowy, rzepakowy, |barani, margaryny twarde |
| |oliwa,(masło roślinne, | |
| |margaryny wysokogatunkowe w | |
| |ograniczonej ilości) | |
|Ziemniaki |Gotowane, gotowane tłuczone,|Frytki, ziemniaki smażone, |
| |w postaci puree |placki ziemniaczane, pyzy |
| |Marchew, kalafior, buraki, |Wszystkie odmiany kapusty, |
| |dynia, szpinak, kabaczki, |papryka, szczypior, cebula,|
| |młody zielony groszek, |ogórki, brukiew, |
|Warzywa |młoda fasolka szparagowa, |rzodkiewki, warzywa z |
| |warzywa z wody oprószone |zasmażkami, konserwowane |
| |mąką z dodatkiem świeżego |octem |
| |masła, bez zasmażek. Na | |
| |surowo: sałata zielona, | |
| |cykoria, pomidor bez | |
| |skórki, utarta marchewka z | |
| |jabłkiem | |
| |Owoce dobrze dojrzałe bez |Wszystkie owoce |
|Owoce |skórki i bez pestek – |niedojrzałe, gruszki, |
| |jabłka, truskawki, morele, |śliwki, czereśnie, agrest, |
| |brzoskwinie, pomarańcze, |owoce suszone, orzechy |
| |banany, maliny i porzeczki | |
| |w formie przecieru lub | |
| |soku | |
|Suche | |Wszystkie są zabronione: |
|strączkowe | |groch, fasola, bób, |
| | |soczewica |
| |Cukier, miód, dżemy bez |Chałwa, czekolada, słodycze|
|Cukier i |pestek, przetwory owocowe z|zawierające tłuszcz, kakao,|
|słodycze |dodatkiem cukru: kompoty, |orzechy |
| |galaretki | |
| |Tylko łagodne w |Ostre przyprawy: ocet, |
|Przyprawy |ograniczonych ilościach, |pieprz, musztarda, papryka |
| |sól, cukier, sok z | |
| |cytryny, koper zielony, | |
| |kminek, wanilia, cynamon | |
| |Kleiki, krupniki z kasz |Kapuśniaki , zupa ogórkowa,|
| |dozwolonych, zupy mleczne, |fasolowa, grochówka, zupy |
| |przetarte zupy owocowe, |zaprawiane zasmażkami |
|Zupy |zupy warzywne | |
| |czyste(barszcz, pomidorowa), | |
| |zupy jarzynowe z | |
| |dozwolonych warzyw, zupa | |
| |ziemniaczana,(zupy na | |
| |odtłuszczonych wywarach | |
| |mięsnych lub z kości | |
| |cielęcych lub wołowych), | |
| |zupy zagęszczane zawiesiną | |
| |mąki w wodzie, mleku lub | |
| |słodkiej śmietance bez | |
| |zasmażek, zupy zaciągnięte | |
| |żółtkiem lub z dodatkiem | |
| |świeżego masła | |
| |Gotowane, duszone bez |Smażone, duszone, pieczone |
|Potrawy |obsmażania, pieczone w |w sposób konwencjonalny |
|mięsne i |folii lub pergaminie, | |
|rybne |potrawki, pulpety, budynie | |
| |Kasze gotowane na sypko |Smażone kotlety z kaszy, |
|Potrawy z |lub rozklejone, budynie z |kluski kładzione, |
|mąki i kasz |kasz z dodatkiem mięsa, |francuskie zacierki |
| |warzyw lub owoców, lane | |
| |kluski, leniwe pierogi z | |
| |małym dodatkiem mąki | |
| |O smaku łagodnym zaprawiane|Ostre na zasmażkach, sosy |
| |słodką śmietanką, masłem |na mocnych i tłustych |
| |lub żółtkiem, zagęszczone |wywarach mięsnych lub z |
| |zawiesiną mąki w wodzie, |kości |
|Sosy |mleku, słodkiej śmietance. | |
| |Sos: koperkowy, cytrynowy, | |
| |potrawkowy, sosy owocowe ze| |
| |słodką śmietanką, majonez | |
| |tylko domowy, świeżo | |
| |przygotowany z dozwolonych | |
| |olejów roślinnych z | |
| |dodatkiem soku z cytryny (| |
| |bez musztardy) | |
| |Kompoty, kisiele, musy, |Torty i ciastka z kremem, |
| |galaretki z owoców |pączki, faworki, tłuste |
|Desery |dozwolonych, galaretki, |ciasta jak francuskie, |
| |kisiele, kremy z mleka, |piaskowe, kruche |
| |owoce w galarecie lub | |
| |kremie, biszkopty, czerstwe | |
| |ciasto drożdżowe | |
| |Herbata, kawa ( o ile nie |Mocne kakao, płynna |
|Napoje |ma przeciwwskazań ), mleko, |czekolada, napoje |
| |napoje owocowe, soki |alkoholowe |
| |warzywne | |
12. DIETA PŁYNNA
Zastosowanie :
Dietę płynną stosuje się przede wszystkim w przypadkach, w których
chory nie toleruje pożywienia- nudności, wymioty, brak łaknienia,
biegunka, stany pooperacyjne, na specjalne zlecenie.
Zasady diety
Dieta płynna ma za zadanie chronić cały przewód pokarmowy przed
podrażnieniami mechanicznymi, chemicznymi i termicznymi .
Dieta jest łatwo strawna i uboga w błonnik . Pokarmy stałe po
rozdrobnieniu sa odpowiednio rozcieńczone dla nadania posiłkom
konsystencji płynnej . Dieta pozbawiona jest drażniących przypraw,
potrawy mają łagodny smak .
Pieczywo podaje się rozmoczone w mleku, herbacie, kawie zbożowej,
ew. w rosole . Kasza manna może być ugotowana na mleku lub
czystej zupie, inne kasze muszą być rozgotowane i przetarte .Mąka
służy do lekkiego zagęszczania zup, kisieli. Ziemniaki podaje się
ugotowane i przetarte, w formie zupy ziemniaczanej, z wywarem lub
przecierem z ugotowanych warzyw lub z rosołem .
Warzywa gotowane i przetarte podaje się w formie zupy , z
dodatkiem rosołu .
Temperatura posiłków powinna być równa pokojowej lub temperaturze
ciała / 25 – 35 stopni / Jest to dieta niefizjologiczna i nie może
być stosowana przez dłuższy czas . Kontynuacją diety płynnej jest
dieta płynna wzmocniona .
13. DIETA PŁYNNA WZMOCNIONA
Jest to dieta o konsystencji płynnej, dostarczająca w odróżnieniu
od diety płynnej wystarczającej ilości energii i składników
odżywczych , a także wzbogacona o nabiał, jaja, mięso, owoce .
Ser biały i ser twarogowy homogenizowany należy miksować z mlekiem
ew. z dodatkiem słodkiej śmietanki.
Jaja po ugotowaniu na miękko lub w koszulce powinny być zmiksowane
z mlekiem ew. zupą jarzynową lub rosołem . Surowe jajo może być
utarte z cukrem i połączone z rzadkim budyniem przygotowanym z
mleka i mąki . Mięso gotowane, dokładnie zmielone lub zmiksowane
łączy się z rosołem . Jeżeli rosoły są wykluczone mięso dodaje
się do wywarów z warzyw, do przetartej zupy ziemniaczanej,
jarzynowej, krupniku . warzywa surowe dozwolone są tylko w formie
soku lub rozcieńczonego przecieru jak np. z pomidorów . Owoce
najczęściej podaje się jako sok z malin, porzeczek, jabłek, owoców
cytrusowych . Mogą też być podawane owoce surowe, np. jagodowe w
formie przecieru, inne owoce gotowane i przetarte lub jak np. jabłka
upieczone i przetarte- zawsze rozcieńczone do konsystencji płynnej .
Wartość energetyczna i odżywcza całodziennej racji pokarmowej
Energia kcal 2000
Białko ogółem g 90
Białko zwierzęce g 75
Tłuszcze g 63
Węglowodany g 270
Błonnik g 13
Wapń g 2
Żelazo mg 13
Witamina A j m. 3575
Witamina B1 mg 1,1
Witamina B2 mg 3,0
Witamina C mg 87
✓ Produkty i potrawy dozwolone i przeciwwskazane w diecie
płynnej wzmocnionej
|Nazwa |Dozwolone |Przeciwwskazane |
|produktu | | |
|lub potrawy| | |
|Produkty |Pieczywo jasne i czerstwe,|Każde pieczywo świeże, |
|zbożowe |mąka, kasza manna, inne |pieczywo razowe, kasze, |
| |kasze w formie kleików |makarony |
|Mleko i |Mleko słodkie, mleko |Przetwory mleczne |
|produkty |zsiadłe, ser biały, ser |przekwaszone, sery żółte |
|mleczne |twarogowy homogenizowany |i topione |
|Jaja |Gotowane na miękko, w |Gotowane na twardo, |
| |koszulkach |smażone |
|Mięso , |Mięsa chude : wołowina, |Mięsa tłuste : baranina, |
|wędliny, |cielęcina, kurczaki, |wieprzowina, kaczki , gęsi,|
|ryby |indyki, chude wędliny |wędliny tłuste, tłuste |
| |drobiowe, chude ryby : |ryby :węgorz, pałasz, |
| |dorsz, leszcz, sola, |halibut |
| |płastuga, szczupak, | |
| |sandacz | |
|Tłuszcze |Masło, słodka śmietanka, |Śmietana, smalec, słonina,|
| |oleje roślinne: |boczek, margaryny |
| |słonecznikowy, sojowy | |
|Ziemniaki |Gotowane i przetarte |Gotowane całe, smażone |
|Warzywa |Gotowane i przetarte, |Kapusty, papryka, |
| |soki z warzyw surowych, |szczypior, cebula, ogórki,|
| |przecier z pomidorów |warzywa surowe, gotowane |
| | |nieprzetarte |
|Owoce |Soki owocowe, przeciery z|Gruszki, śliwki, |
| |owoców surowych, |czereśnie, agrest, owoce |
| |gotowanych, pieczonych o |suszone |
| |konsystencji płynnej | |
|Warzywa | |Wszystkie zabronione |
|strączkowe | | |
|Cukier i |Cukier, miód, kompoty |Chałwa, czekolada, |
|słodycze |przetarte z cukrem, |słodycze zawierające |
| |płynne kisiele |kakao, orzechy |
|Przyprawy |Tylko łagodne w |Ostre przyprawy : ocet, |
| |ograniczonych ilościach : |pieprz, musztarda, |
| |sól, cukier, sok z |papryka, wszystkiego |
| |cytryny, koper zielony, |rodzaju pikle |
| |wanilia | |
14. DIETA PŁYNNA MIKSOWANA –SONDA
Zastosowanie :
✓ W niektórych schorzeniach jamy ustnej i urazach twarzoczaszki
✓ W stanach po oparzeniach przełyku i żołądka
✓ W nowotworach przełyku i wpustu żołądka
✓ U chorych nieprzytomnych
✓ W innych stanach chorobowych
Pożywienie do podawania przez zgłębnik musi mieć odpowiednią
wartość energetyczną i zawierać składniki odżywcze . Dieta powinna
być dobrze tolerowana przez chorego, aby nie wywoływała wymiotów,
łatwo trawiona, nie powodująca wzdęć, biegunki, zaparcia . Musi
być o odpowiedniej konsystencji, aby łatwo przechodziła przez
zgłębnik . Najczęściej stosowane są trzy rodzaje pożywienia do
stosowania przez zgłębnik :
✓ Podstawą diety jest mleko z niewielkim dodatkiem innych
produktów / jaja, twaróg /
✓ Pożywienie mieszane i poddawane dokładnemu rozdrobnieniu
przez zmiksowanie
✓ Preparaty gotowe, w postaci płynnej albo sproszkowanej i
wówczas preparat miesza się z odpowiednią ilością wody
Zazwyczaj początkowo pożywienie można podawać w różnych porcjach / 80
– 85 ml / co godzinę przez całą dobę, później jeżeli pożywienie
jest dobrze tolerowane, w 6 równych porcjach po 330 - 350 ml, z
czterogodzinnymi przerwami .Jednakże po okresie adaptacji wskazane
jest podawanie 6 posiłków co 2,5 – 3 godziny tak, aby chory miał
przerwę nocną .Proporcja białek, tłuszczów, węglowodanów powinny być
zbliżone do tej , którą się zaleca w żywieniu człowieka zdrowego
. Największe stężenie składników diety jest takie gdy 1 ml
pożywienia dostarcza ok. 1 kcal, przy czym racja pokarmowa ma
objętość 2 litrów, czyli dostarcza ok. 2000 kcal .
Dieta bogatobiałkowa miksowana do żywienia przez sondę
|Produkty |Ilość |Białko |Tłuszcze |Kalorie |
|Mleko |450 |13,9 |9 |216 |
|Kasza, płatki|40 |3,6 |0,5 |141 |
|Jajko |50 |5,7 |5,1 |70 |
|Masło |15 |0,09 |12,3 |112 |
|Cukier |15 |- |- |60 |
23,3
26,9 559
|Ser biały |100 |17,9 |9,2 |168 |
|Mleko |300 |9,3 |6 |144 |
27,2
15,2 312
zupa jarzynowa z mięsem
|Mięso b/k |300 |65,1 |6,3 |350 |
|Ziemniaki |500 |6,5 |0,5 |330 |
|Marchew |250 |1,8 |0,5 |75 |
|Pietruszka |50 |1,3 |0,3 |39 |
|Kasza |60 |5,3 |1,6 |215 |
|Masło rośl. |30 |0,2 |24,8 |245 |
80,2
34,0 1254
|Bobo-frut |170 |- |- | 71 |
|Jogurt |150 |4,6 |3,1 |141 |
|owocowy | | | | |
2 12
|Biszkopty |60 |4 |7 |227 |
|Mleko |300 |9,3 |6 |144 |
371
15. DIETA KLEIKOWA
Zastosowanie :
Dietę diety kleikową stosuje się w ostrych chorobach przewodu
pokarmowego, wątroby, dróg żółciowych i pęcherzyka żółciowego, w
chorobach nerek, chorobach zakaźnych oraz w stanach pooperacyjnych
.
Zasady diety
Klasyczna dieta kleikowa składa się z kleików sporządzonych z kaszy
jęczmiennej, ryżu i płatków owsianych, obok kleików podaje się
gorzką herbatę, sucharki lub suszoną bułkę pszenną . Jest to dieta
niefizjologiczna, typowo węglowodanowa, niskoenergetyczna . Stosuje
się ją krótko 1 - 3 dni . Dłuższe stosowanie może doprowadzić do
niedoborów pokarmowych .
Dietę kleikową można modyfikować przez dodatek cukru, masła, soli
kuchennej, mleka, twarogu, rozgotowanych przetartych owoców, wywaru
z warzyw, płynów garbnikowych, jak napar z suszonych czarnych
jagód, kakao na wodzie . Działanie kleików na przewód pokarmowy
zależy od rodzaju kaszy . Kleik jęczmienny działa obojętnie, a w
niektórych przypadkach lekko wzdymająco . Kleik ryżowy działa
zapierająco, natomiast kleik z płatków owsianych ma działanie
rozwalniające . Niekiedy stosuje się typowy kleik z kaszy manny,
wpływa on obojętnie na czynność ruchową przewodu pokarmowego .
Klasyczna dieta kleikowa zawiera
Kalorie 1000 kcal
Białka 25 g
Tłuszczu 5 g
Węglowodanów 200 g
Wapnia 100mg
Żelaza 6 mg
Witaminy B1 0,2 mg
Witaminy B2 0,1 mg
16. DIETA BOGATORESZTKOWA
Zastosowanie i ogólne zasady diety:
Dieta bogatoresztkowa jest modyfikacją diety podstawowej . Dieta ta
stosowana jest przede wszystkim w zaparciach i ma na celu
uregulowanie czynności wydalniczej kału bez stosowania środków
farmakologicznych , ma na celu dostarczenie w całodziennej racji
pokarmowej większej ilości błonnika i płynów . Dieta
bogatoresztkowa dostarcza powyżej 10g błonnika i waha się 10 - 15
g . Źródłem błonnika w diecie bogatoresztkowej jest przede
wszystkim razowe pieczywo, mało oczyszczone kasze, warzywa, owoce
głównie podawane na surowo, owoce suszone-śliwki . Poleca się
stosowanie co najmniej 1 kg warzyw i owoców dziennie . Ilość
płynów zwiększa się do 2-2,5 litrów na dobę . Może to być
woda, herbata, napoje mleczne, napoje owocowe, a także płyny
zawarte w zupach . W diecie bogatoresztkowej dozwolone są
wszystkie techniki sporządzania potraw .
Wartość energetyczna i odżywcza diety bogatoresztkowej
Energia 2400 kcal
Białko 85 g
Tłuszcze 80 g
Węglowodany 330 g
Błonnik 10-15 g
Wapń 1 g
Żelazo 24 mg
Witamina A 6300 j,m.
Witamina B1 1,5,mg
Witamina B2 2,5 mg
Witamina C 105 mg
✓ Produkty i potrawy dozwolone i przeciwwskazane w diecie
bogatoresztkowej
| | |ZALECANE W | |
|PRODUKTY I |ZALECANE |UMIARKOWANYCH |PRZECIWWSKAZANE |
|POTRAWY | |ILOŚCIACH | |
| |Mleko 2 % |Kawa naturalna, |Mocna herbata, |
| |tłuszczu, jogurt,|mleko pełne,jogurt |alkohol, zbyt |
| |kefir, mleko |tłusty, napary z |kwaśne mleko, |
| |ukwaszone 1 |ziół pobudzające |napoje |
| |dniowe, maślanka,|pracę przewodu |czekoladowe, napar|
| |serwatka, kawa |pokarmowego, słaba |z czarnych |
|NAPOJE |zbożowa, soki |herbata. |suszonych jagód, |
| |owocowe, | |kawa naturalna. |
| |warzywne, napoje | | |
| |owocowo – | | |
| |mleczne, herbata | | |
| |owocowa, ziołowa,| | |
| |wody mineralne, | | |
| |woda przegotowana| | |
| |z miodem. | | |
| |Pieczywo z |Pieczywo pszenne- |Pieczywo świeże. |
| |pełnego ziarna ( |jasne, chleb żytni,| |
| |ciemne), bułki |półcukiernicze. | |
|PIECZYWO |grahamki, | | |
| |pieczywo | | |
| |chrupkie, | | |
| |pumpernikiel. | | |
| |Twaróg, chude |Sery podpuszczkowe,|Wędliny tłuste, |
| |wędliny drobiowe,|salceson, ryby |tłuste konserwy |
| |chuda szynka, |wędzone tłuste, |mięsne. |
|DODATKI DO |dżemy, marmolady,|śledzie, konserwy | |
|PIECZYWA |miód, serek |rybne. | |
| |sojowy, pasztet, | | |
| |masło, margaryna | | |
| |miękka , ryby | | |
| |wędzone chude | | |
| |Mleczne, owocowe,|Z kaszy manny |Zupy z warzyw |
| |jarzynowe, | |wzdymających, |
| |krupnik, zupy | |strączkowych, |
| |czyste na | |kapustnych, bardzo|
|ZUPY I SOSY |wywarach | |tłuste, |
|GORĄCE |mięsnych, | |zawiesiste, na |
| |grzybowych. | |wywarach kostnych,|
| | | |ryżowa, |
| | | |podprawiane maką |
| | | |ziemniaczaną |
|DODATKI DO |Bułki, grzanki, |soczewica |Krokiety z |
|ZUP |kasze, ziemniaki,| |kapustą, groch, |
| |lane ciasto, | |fasola. |
| |kluski | | |
| |biszkoptowe, | | |
| |makaron, groszek | | |
| |ptysiowy | | |
| |Chude gatunki |Średnio tłuste |Bardzo tłuste |
| |mięs: cielęcina, |gatunki mięs i |gatunki mięs: |
| |konina, |mięsa krwiste: |wieprzowina, |
| |schab,królik, |wieprzowina, |baranina, mięsa |
| |indyk, kurczak, |wołowina, |smażone w dużych |
| |gołąb, perliczka.|dziczyzna, wątroba,|ilościach. |
| |Ryby: sandacz, |ozorki, nerki, | |
|MIĘSO, |szczupak, karp, |serca, mózg, flaki,| |
|PODROBY, |lin, fladra, |gęsi, kaczki, | |
|DRÓB, RYBY |dorsz, pstrąg, |Ryby: śledzie, | |
| |morszczuk, |halibut niebieski, | |
| |mintaj, makrela, |łosoś, potrawy | |
| |sola, karmazyn, |smażone z mięsem, | |
| |tuńczyk, |drobiu i ryb. | |
| |sardynka. | | |
| |Potrawy gotowane | | |
| |– pulpety, | | |
| |potrawki duszone,| | |
| |pieczone | | |
| |Budynie z mięsa i|Racuchy, bliny, |Potrawy z fasoli, |
| |kasz, z warzyw, |kluski kładzione, |grochu, z ryżu, z |
| |makaron z mięsem,|placki ziemniaczane|dodatkiem mąki |
| |makaron z | |ziemniaczanej |
| |owocami, leniwe | | i warzyw |
|POTRAWY |pierogi, pierogi | |kapustnych. |
|PÓŁMIĘSNE I |z mięsem, z | | |
|BEZMIĘSNE |owocami, papryka | | |
| |faszerowana, | | |
| |kluski | | |
| |ziemniaczane, | | |
| |zapiekanki, | | |
| |naleśniki z | | |
| |mięsem, leczo, | | |
| |tarta jarzynowa, | | |
| |lasagne z mięsem | | |
| |i jarzynami. | | |
| |Oleje zawierające| |Łój, smalec, |
| |wielonienasycone | |słonina,boczek, |
| |kwasy tłuszczowe:| |margaryny twarde, |
|TŁUSZCZE |słonecznikowy, | |olej palmowy. |
| |sojowy, | | |
| |kukurydziany, | | |
| |krokoszowy . | | |
| |Oleje zawierające| | |
| |jednonienasycone | | |
| |kwasy tłuszczowe:| | |
| |rzepakowy, oliwa | | |
| |z oliwek. Masło, | | |
| |margaryny | | |
| |miękkie. | | |
| |Warzywa świeże, |Kalafior, kiszona |Suche nasiona |
| |mrożone, buraki, |kapusta, warzywa |roślin |
| |papryka, |cebulowe: cebula, |strączkowych, |
| |pomidory, |czosnek, pory. |pozostałe warzywa |
| |marchew, dynia, |Fasolka szparagowa,|kapustne, ogórki |
|WARZYWA |szpinak, sałata, |groszek zielony, |świeże. |
| |pietruszka, |ogórki kiszone | |
| |seler, rabarbar, | | |
| |warzywa w postaci| | |
| |soków, surówek, | | |
| |gotowane. | | |
| |Gotowane, | |Smażone w dużej |
| |pieczone. | |ilości tłuszczu: |
|ZIEMNIAKI | | |frytki, krążki, |
| | | |placki. |
| |Świeże, suszone, |Gruszki, orzechy |Czereśnie. |
| |konserwowane, |solone, orzechy | |
|OWOCE |orzechy włoskie, |kokosowe, orzechy | |
| |laskowe, owoce w |arachidowe | |
| |postaci surówek, | | |
| |soków, gotowane | | |
| |Kompoty, |Ciasta z dużą |Kisiele, |
| |galaretki |ilością żółtek, z |czekolada, kakao, |
| |owocowe, mleczne,|masami. |batony, ciasta z |
| |musy, przeciery | |dodatkiem kakao. |
| |owocowe, suflety,| | |
|DESERY |sałatki owocowe, | | |
| |ciasta z | | |
| |dodatkiem płatków| | |
| |owsianych , | | |
| |ciasteczka | | |
| |biszkoptowe, | | |
| |keksy i z | | |
| |dodatkiem otrąb | | |
| |Kwasek cytrynowy,|Ostra papryka, |Ocet |
| |mlekowy, koperek,|pieprz chili, | |
| |pietruszka |musztarda | |
|PRZYPRAWY |zielona, | | |
| |jarzynka, kminek,| | |
| |majeranek, gałka | | |
| |muszkatołowa, | | |
| |liść laurowy, | | |
| |ziele angielskie,| | |
| |sól do 5 g / | | |
| |dobę, papryka | | |
| |słodka, pieprz | | |
| |ziołowy, curry. | | |
17. DIETA BEZMLECZNA
Dieta bezmleczna znajduje zastosowanie w schorzeniach alergicznych
ze strony przewodu pokarmowego .
W diecie bezmlecznej wyłącza się mleko i przetwory mleczne oraz
potrawy do których używa się mleka i przetworów mlecznych .
✓ Produkty i potrawy dozwolone i przeciwwskazane w diecie
bezmlecznej
|Nazwa |Dozwolone |Przeciwwskazane |
|produktu | | |
|Produkty |Pieczywo bez dodatku |Pieczywo białe, słodkie z|
|zbożowe |mleka, kasze ,makarony |dodatkiem mleka, ciasta |
| | |drożdżowe |
|Mleko i |- |Wszystkie gatunki |
|przetwory | | |
|Jaja |Pod każdą postacią |- |
|Mięso, |Wszystkie gatunki |- |
|wędliny, | | |
|ryby | | |
|Tłuszcze |Masło, czyste masło |Śmietana, margaryny |
| |roślinne |miękkie z dodatkiem mleka|
|Ziemniaki |Pod każdą postacią |Z dodatkiem mleka |
|Warzywa |Pod każdą postacią |- |
|Owoce |Pod każdą postacią |- |
|Cukier i |Cukier, miód, dżem, |Słodycze zawierające mleko|
|słodycze |galaretka, kompot, | |
| |przeciery owocowe | |
|Napoje |Herbata, kawa, soki |Czekolada płynna, mleko, |
| |owocowe, soki warzywne, |kakao na mleku, kawa |
| |woda mineralna |mleczna |
|Zupy |Zupy czyste, krupniki, |Zupy mleczne, zupy |
| |zupy jarzynowe bez |podprawiane mlekiem, |
| |dodatku mleka, śmietany, |śmietaną |
| |zaciągane żółtkiem | |
|Potrawy |Gotowane, duszone, |Potrawy w sosie |
|mięsne i |pieczone, smażone, |podprawiane mlekiem lub |
|rybne |pulpety, klopsy, potrawki |śmietaną |
| |bez dodatku mleka | |
|Potrawy z |Kasze gotowane na sypko, |Naleśniki, kluski lane na|
|mąki i |rozklejane, budynie z |mleku, kasze na mleku, |
|kasz |kasz z dodatkiem mięsa, |pierogi ruskie z serem |
| |warzyw, pierogi z mięsem,| |
| |kapustą | |
18. BEZGLUTENOWA
Ogólne zalecenia w diecie bezglutenowej:
• Podstawową i jedyną zasadą diety bezglutenowej jest wykluczenie z
jadłospisu glutenu - szczególnego rodzaju białka.
• Źródłem glutenu są pszenica, żyto, pszenżyto, orkisz i jęczmień. Może
nim być także owies, ze względu na wysokie ryzyko zanieczyszczenia
jego upraw zbożami glutenowymi.
• Jest przeznaczona głównie dla osób z alergią na gluten lub celiakią.
Należy zaznaczyć, że są to dwa odrębne schorzenia mieszczące się w
pojęciu nietolerancji pokarmowych i nie należy ich ze sobą mylić.
• Celiakia nie należy, tak jak alergia na gluten, do alergii pokarmowych
- to choroba o podłożu autoimmunologicznym. Co prawda w obu
przypadkach podstawową metodą leczenia jest eliminacja glutenu, jednak
po stwierdzeniu celiakii, dieta eliminacyjna musi być przestrzegana do
końca życia, natomiast alergia pokarmowa może z czasem zmniejszyć
swoje nasilenie, a nawet ustąpić całkowicie.
• Dieta bezglutenowa powinna być bogata w witaminy A, D, E, K oraz
witaminy C, B12 i kwas foliowy, składniki mineralne – zwłaszcza wapń i
żelazo, uboga w cukier i słodycze
• Zaleca się spożywanie 4 do 5 posiłków dziennie, regularnie o tych
samych porach
• Nie przejadanie się – ale spożywanie odpowiednich dla siebie ilości
pokarmów
• Spożywanie 5 porcji owoców i warzyw w ciągu dnia.
• W początkowym okresie stosowania i w przypadku zaostrzeń, czyli wtedy
gdy występuje brak łaknienia, bardzo ważna jest estetyka przyrządzania
i podawania posiłków
Dietę bezglutenową zaleca się:
• chorym na celiakię (trwałą nietolerancję glutenu),
• osobom uczulonym na gluten,
• przejściowo u chorych z zespołem złego wchłaniania w okresach
zaostrzenia nietolerancji na laktozę lub białko mleka krowiego,
• we wtórnym zespole złego wchłaniania (towarzyszącym innej chorobie),
Ponadto stwierdzono, że uczulenie na gluten może być związane z
występowaniem następujących chorób:
• reumatologicznym zapaleniem stawów,
• autyzmem,
• wczesną osteoporozą,
• migreną,
• astmą,
• depresjami
✓ Produkty dozwolone i przeciwwskazane w diecie bezglutenowej
|NAZWA |Dozwolone |Dozwolone – choć |Przeciwwskazane |
|PRODUKTU/POT| |często | |
|RAWY | |zanieczyszczone | |
| | |glutenem | |
| |mąka i kasza |przetwory |maka pszenna, |
| |kukurydziana, mąka i|kukurydziane – |mąka żytnia, |
| |płatki ryżowe, ryż, |płatki kukurydziane,|kasza manna, |
|PRODUKTY |kleiki ryżowe, kasza|chrupki |kasza |
|ZBOŻOWE |i mąka jaglana, mąka|kukurydziane, |jęczmienna, |
| |sojowa, kasza | |płatki żytnie, |
| |gryczana i | |owsiane, |
| |krakowska, szarłat | |pszenne, otręby |
| |(amarantus), | |pszenne, gotowe |
| |makarony | |mieszanki muesli|
| |bezglutenowe, ryż, | |wielozbożowego, |
| |komosa ryżowa, | |orkisz, pszenica|
| |sorgo, mączka chleba| |durum, pieczywo |
| |świętojańskiego, | |tradycyjne, |
| |pieczywo oznakowane | |kus-kus, seitan |
| |jako bezglutenowe, | |– wegetariański |
| |tapioka, sago, karob| |substytut mięsa |
| |(drzewo karobowe), | | |
| |maniok, proso, teff,| | |
| |topinambur | | |
| |(słonecznik | | |
| |bulwiasty) | | |
| |mleko świeże i UHT, |napoje mleczne |przetwory |
|MLEKO I |śmietanki (nie |(maślanki, mleka |mleczne z |
|PRODUKTY |zagęszczone |smakowe, kefiry ze |dodatkami |
|MLECZNE |skrobią), kefiry, |skrobią, z dodatkami|zbożowymi np. z |
| |maślanki i jogurty –|E-...), gotowa bita |muesli, ziarnami|
| |bez dodatków, |śmietana, śmietana w|zbóż, |
| |twarogi, sery żółte,|proszku, jogurty |zagęszczane |
| |pleśniowe, ser biały|smakowe, desery |skrobią |
| | |jogurtowe, puddingi | |
| | |mleczne, sery | |
| | |topione | |
| |mięso, ryby, drób, |bardzo często |przetwory |
| |owoce morza, jaja, |wędliny i produkty |mięsne, rybne, |
| |kawior – świeże, bez|mięsne takie jak |drobiowe |
| |dodatków |mięso mielone, mięso|zawierające w |
| |niedozwolonych, w |paczkowane, |swoim składzie |
| |okresach zaostrzeń |wędzonki, konserwy |gluten – warto |
|MIĘSO, |należy wykluczyć |mięsne i rybne, |wiedzieć, że |
|WĘDLINY I |tłuste gatunki |gotowe potrawy |wędliny drobiowe|
|RYBY | |mięsne np. flaki |bardzo często |
| | | |zawierają w |
| | | |sobie gluten; |
| | | |surimi – w |
| | | |Polsce w trakcie|
| | | |produkcji dodaje|
| | | |się mąkę pszenną|
| |oleje roślinne, |margaryny i mixy z |olej z pszenicy |
|TŁUSZCZE |oliwa z oliwek, |dodatkami | |
| |margaryny – bez | | |
| |dodatków | | |
| |wszystkie owoce i |gotowe przetwory |większość |
| |warzywa świeże – |owocowe i warzywne –|gotowych dań |
| |surówki, gotowane, |soki, przeciery, |warzywnych typu |
| |soki, napoje (bez |pasty, owoce suszone|– zupy instant, |
|WARZYWA |dodatku syropu |i kandyzowane |fasolki w |
|i |glukozowo-fruktozowe| |sosach, sosy do |
|OWOCE |go) | |makaronu; w |
| | | |zaostrzeniu |
| | | |choroby lepiej |
| | | |unikać warzyw |
| | | |kapustnych, |
| | | |cebulowych, |
| | | |strączkowych, |
| | | |ogórków, |
| | | |grzybów, wiśni, |
| | | |gruszek, śliwek,|
| | | |czereśni |
| |w ograniczonej |czekolada, cukierki,|słodycze |
| |ilości (duża ilość |lizaki, gumy do |zawierające |
|CUKIER I |węglowodanów |żucia, lody, |gluten, skrobię,|
|SŁODYCZE |prostych niszczy |sorbety, desery typu|syrop |
| |kosmki jelitowe) – |budyń, kisiel |glukozowo-frukto|
| |cukier, miód, | |zowy |
| |słodycze | | |
| |bezglutenowe | | |
| |naturalne, chrzan |buliony i |gotowe mieszanki|
| |tarty, zioła, ocet, |koncentraty |przypraw – w |
|PRZYPRAWY |sól |przypraw, żelatyna, |większości |
| | |koncentraty sosów, |zanieczyszczone |
| | |sosy sojowe, |glutenem, kawa |
| | |ketchup, musztarda |zbożowa, tanie |
| | | |odmiany kawy |
| | | |rozpuszczalnej, |
| | | |niektóre herbaty|
| | | |aromatyzowane |
|NAPOJE |Herbata, kawa |Niektóre tanie kawy |Kawa zbożowa, |
| |naturalna, soki |rozpuszczalne, |kakao owsiane, |
| |owocowe, wody |zwłaszcza |napoje słodzone |
| |mineralne, kompoty, |aromatyzowane, |słodem |
| |napary z ziół, |czekolada do picia |jęczmiennym, |
| |czyste alkohole |na gorąco, napoje |piwo |
| | |owocowo-warzywne, | |
| | |alkohole z dodatkami| |
| | |smakowymi | |
|ZUPY |Zupy domowe z |Zupy w proszku |Zupy zaprawiane |
| |dozwolonych |(instant), niektóre |mąką, zupy z |
| |produktów |kostki bulionowe |makaronem, z |
| | | |lanym ciastem |
19. PO RESEKCJI ODCINKÓW JELIT, Z WYTWORZONYM SZTUCZNYM ODBYTEM LUB
ILEOSTOMIĄ
Celem diety jest:
1. Dostarczenie odpowiedniej ilości składników pokarmowych, witamin i
minerałów potrzebnych do uzupełnienia niedoborów pokarmowych
spowodowanych długotrwałym procesem chorobowym oraz do budowy i odbudowy
komórek i tkanek ustrojowych po przebytym zabiegu.
2. Zminimalizowanie drażniącego działania treści pokarmowej na jelita
bezpośrednio po zabiegu.
3. Normalizacja ilości i konsystencji stolców poprzez odpowiednią
modyfikację sposobu odżywiania.
Dieta uzależniona jest od długości okresu pooperacyjnego.
1. W pierwszym okresie po zabiegu, zapoczątkowanym jeszcze w czasie
pobytu pacjenta w
szpitalu stosuje się dietę płynną bezresztkową a następnie
niskoresztkową.
2. Przy dobrej tolerancji takiego żywienia przechodzi się na dietę o
normalnej konsystencji.
Powinna to być dieta łatwostrawna, wysokoenergetyczna,
wysokobiałkowa, z
ograniczeniem tłuszczu, cukrów rafinowanych, włókien kolagenowych i
błonnika w
postaci surowej.
3. W miarę poprawy stanu zdrowia i normalizacji liczby stolców, stopniowo
zwiększa się
ilość błonnika w diecie.
Ma to na celu wspomaganie motoryki jelit oraz ochronę przed
nadmiernym wzrostem
bakterii w jelicie.
Błonnik do diety wprowadza się stopniowo.
W początkowym okresie po zabiegu szersze zastosowanie ma błonnik
rozpuszczalny w postaci pektyn (występuje on w produktach takich jak:
gotowana marchew, dynia, ziemniaki, surowe jabłko tarte, banany, płatki
owsiane gotowane na wodzie lub z dodatkiem niewielkiej ilości mleka, jeżeli
pacjent toleruje).
Kiedy ilość i konsystencja stolców się unormuje można zwiększyć ilość
błonnika poprzez spożycie większej ilości warzyw i owoców dozwolonych w
diecie. Początkowo powinny to być jednak warzywa gotowane, rozdrobnione,
owoce zaś należy podawać w postaci soków przecierowych, przecierów
owocowych lub gotowane czy pieczone (bez skórki i pestek).
Przy dobrej tolerancji takiego pożywienia można wprowadzić do diety warzywa
surowe takie jak sałata zielona, pomidory, drobno starte surówki z
marchewki, jabłka, selera.
W przypadku występowania zaparć można wprowadzić do diety pieczywo pszenno
– razowe, makarony razowe, kasze, otręby pszenne, suszone owoce (suszone
śliwki, rodzynki, figi).
Dieta powinna być dostosowana do indywidualnych potrzeb pacjenta oraz
indywidualnej tolerancji niektórych potraw.
Zbyt restrykcyjna dieta może być przyczyną pogłębienia niedoborów
pokarmowych, opóźnienia gojenia się ran pooperacyjnych oraz wolniejszego
powrotu pacjenta do zdrowia i aktywności.
ZALECENIA DIETETYCZNE W POCZĄTKOWYM OKRESIE REKONWALESCENCJI
Zaleca się:
1. Regularne spożywanie większej ilości posiłków małych objętościowo (5 – 6
razy dziennie).
2. Unikanie nadwagi, spożywanie pokarmów w ilościach gwarantujących
utrzymanie prawidłowej masy ciała.
3. Wypijanie dostatecznej ilości płynów (ok. 2 litry dziennie) jako
czynnika zapobiegającego utrudnieniu pasażu treści pokarmowej, a w
przypadku występowania biegunek 3 litry lub więcej, aby nie dopuścić do
odwodnienia organizmu.
4. Unikanie potraw powodujących powstawanie nadmiernej ilości gazów
jelitowych: suche nasiona roślin strączkowych, bób, kapusta,
kalafiory, brokuły, cebula, pory, szparagi, gruszki, czereśnie, piwo,
wody gazowane.
5. Unikanie produktów wywołujących nadmierną fermentację w jelitach,
zawierających:
- laktozę (mleko słodkie, mleko skondensowane, mleko w proszku,
zabielacze do kawy,
w mniejszym stopniu produkty fermentowane z mleka, takie jak kefir,
jogurt, twaróg)
- fruktozę (miód, słodkie soki owocowe bogate w fruktozę i
sorbitol: jabłkowy,
gruszkowy, winogronowy).
6. Ograniczenie produktów zawierających cukry rafinowane (cukier, słodycze,
słodkie i tłuste ciasta, wysokosłodzone dżemy, syropy owocowe).
7. Unikanie potraw o działaniu rozwalniającym: kawa w nadmiarze, wody
gazowane, buraki, papryka, suszone śliwki, zbyt ciepłe lub zbyt zimne
napoje, potrawy pikantne.
8. Wyłączenie z diety lub ograniczenie produktów zawierających duże ilości
błonnika nierozpuszczalnego (otręby pszenne, pieczywo razowe, grube
kasze, ciemny ryż, surowe warzywa i owoce ze skórką i pestkami, owoce
suszone, orzechy, migdały).
9. Zwiększenie w diecie produktów zawierających błonnik rozpuszczalny w
postaci pektyn (marchew gotowana, dynia, banany, surowe jabłka
tarte, płatki owsiane).
10. Stosowanie produktów o działaniu zapierającym takich jak: ryż biały,
mąka ziemniaczana, żelatyna, gorzka czekolada, oraz potraw z ich
zastosowaniem np. ryż na sypko do potraw, risotto z mięsa i warzyw, ryż z
jabłkami, kluski śląskie, kopytka, kisiele owocowe, galaretki mięsne,
rybne, galaretki z fermentowanych przetworów mlecznych (jeżeli pacjent
toleruje), galaretka z soku z czarnych jagód.
11. Stosowanie płynów garbnikowych (napar z suszonych czarnych jagód, kakao
gorzkie na wodzie, woda z czerwonym winem wytrawnym, mocna gorzka
herbata) i osłaniających (rumianek, cedzony napar z siemienia
lnianego).
12. Zwiększenie w diecie produktów zawierających pełnowartościowe białko:
chude gatunki mięsa (drób bez skóry, cielęcina, królik, młoda wołowina),
ryby (najwięcej białka zawiera flądra, karp, dorsz,
tuńczyk), jaja, chude wędliny (bez środków konserwujących), łagodne sery
żółte i topione, sery twarogowe (jeżeli pacjent toleruje).
13. Ograniczenie spożycia tłuszczu.
Z diety wyłącza się ciężkostrawne tłuszcze zwierzęce: smalec, słoninę,
boczek.
W ograniczonej ilości można stosować tłuszcze łatwo strawne takie jak:
masło, śmietanka, margaryny miękkie, oliwa z oliwek, oleje roślinne,
oleje rybie.
Te ostatnie są szczególnie wskazane w chorobach jelit, ze względu na
znaczną zawartość kwasów omega – 3 oraz witamin A, D i E mających
działanie antyoksydacyjne. Najbogatsze w te składniki są tłuste ryby
morskie: makrela, łosoś, tuńczyk, śledź, sardynka, szprot.
14. Ograniczenie spożycia włókien kolagenowych (ścięgna, powięzi, błony),
wzmagają one bowiem skurcze jelit.
Włókna kolagenowe występują szczególnie w mięsach przerośniętych
tkanką łączną.
15. Stosowanie odpowiednich technik kulinarnych przy sporządzaniu posiłków:
- gotowanie w wodzie i na parze
- duszenie bez uprzedniego obsmażania na tłuszczu (stosowanie
patelni teflonowych)
- pieczenie w folii, pergaminie lub rękawie foliowym
- sporządzanie zup i sosów na wywarach warzywnych (z warzyw
wskazanych w
diecie) oraz chudych rosołach (z drobiu, cielęciny, chudej
wołowiny)
- zagęszczanie zup i sosów zawiesiną z mąki i wody lub śmietanki
- stosowanie łagodnych przypraw (sól, vegeta, koperek zielony,
natka pietruszki,
majeranek, bazylia, pieprz ziołowy, wanilia, cynamon, sok z
cytryny)
✓ ZALECENIA DIETETYCZNE W PÓŹNIEJSZYM OKRESIE REKONWALESCENCJI
Dieta powinna być zbliżona do prawidłowej diety osób zdrowych z niewielkimi
modyfikacjami.
Powinna być dobrze przyswajalna, nie powodować wzdęć, zawierać ograniczoną
ilość składników resztkowych (z wyjątkiem okresu występowania zaparć).
W przypadku wycieńczenia i osłabienia organizmu należy zwiększyć w diecie
spożycie produktów wysokobiałkowych i wysokoenergetycznych, które podniosą
wartość odżywczą diety bez jednoczesnego znacznego zwiększania jej
objętości, co jest bardzo istotne u chorych cierpiących jednocześnie na
brak apetytu, czy mających wzdęcia i uczucie pełności po posiłkach.
Można to osiągnąć poprzez:
1. Wzbogacenie diety w produkty wysokobiałkowe takie jak:
sery żółte, sery topione, jaja, ryby (szczególnie tłuste gatunki
takie jak: makrela, łosoś,
tuńczyk, śledź, sardynka), mięso oraz (jeżeli pacjent toleruje) serki
homogenizowane, tłuste twarogi.
2. Zastosowanie produktów wysokoenergetycznych takich jak:
masło, masło orzechowe, majonezy (do sałatek, kanapek), miód, desery z
bitą śmietaną (kisiele, galaretki), bezy, koktajle, słodkie sosy
(np. owoce w sosie waniliowym).
3. Stosowanie w diecie warzyw gotowanych, rozdrobnionych, surowych soków
warzywnych
(sok z buraków, sok wielowarzywny, sok pomidorowy).
4. Spożywanie owoców gotowanych, pieczonych lub w postaci przetartych
kompotów, przecierów owocowych lub przecierowych soków bezcukrowych (np.
Bobo – vita, Bobo – frut).
5. W przypadku występowania zaparć stosowanie owoców suszonych bądź
orzeszków jako przekąskę lub dodatek do sałatek.
6. Spożywanie mlecznych napojów fermentowanych typu „ bio ” zawierających
wyselekcjonowane szczepy bakterii fermentacji mlekowej i bifidobakterie.
Są to bakterie niezwykle korzystne dla naszego zdrowia. Hamują one rozwój
w przewodzie pokarmowym bakterii szkodliwych, wzmacniają system
odpornościowy organizmu, zmniejszają ryzyko powstawania nowotworów i
zaburzeń żołądkowo – jelitowych, wpływają regulująco na pracę jelit.
|NAZWA PRODUKTU/POTRAWY |ZALECANE |PRZECIWWSKAZANE |
| |Pieczywo jasne, |Pieczywo razowe żytnie |
| |pieczywo typu Graham w |i pszenne, rogaliki |
| |ograniczonych |francuskie, grube kasze|
|PRODUKTY ZBOŻOWE |ilościach, sucharki, |(pęczak, gryczana), |
| |drobne kasze (, |grube makarony. |
| |jaglana), ryż, drobne | |
| |makarony. | |
| |Mleko zsiadłe, kefir, |Sery żółte i topione, |
|MLEKO I PRODUKTY |jogurt, białe sery |sery pleśniowe, Feta, |
|MLECZNE |chude i półtłuste, |serek typu „Fromage". |
| |serek homogenizowany | |
| |odtłuszczony (jeśli są | |
| |dobrze tolerowane). | |
| |Gotowane na miękko, w |Gotowane na twardo, |
|JAJA |koszulkach, ścięte na |smażone tradycyjnie. |
| |parze w formie | |
| |jajecznicy, jaja | |
| |sadzone, omlety. | |
| |Mięsa chude: wołowina, |Mięsa tłuste: baranina,|
| |cielęcina, kurczak, |wieprzowina, gęś, |
| |indyk (najlepiej mięso |kaczka, ryby tłuste, |
| |z piersi i bez skóry), |jeśli są źle |
| |chuda wieprzowina w |tolerowane, wędliny |
|MIĘSO, WĘDLINY I RYBY |ograniczonych |tłuste, pasztety, |
| |ilościach, ryby chude |wędliny podrobowe, ryby|
| |(dorsz, leszcz, mintaj,|wędzone, mięso |
| |morszczuk, pstrąg, |peklowane, konserwy |
| |płastuga, sola, |mięsne i rybne. |
| |szczupak, sandacz), | |
| |ryby tłuste, jeśli są | |
| |dobrze tolerowane, | |
| |wędliny chude. | |
| |Masło, słodka |Śmietana, smalec, |
|TŁUSZCZE |śmietanka, oleje |słonina, boczek, łój, |
| |roślinne: rzepakowy, |margaryny twarde. |
| |oliwa z oliwek, olej | |
| |lniany. | |
| |Gotowane, gotowane |Frytki, ziemniaki |
|ZIEMNIAKI |tłuczone i puree |smażone, placki |
| | |ziemniaczane, pyzy, |
| | |chipsy. |
| |Marchew, kalafior |Wszystkie warzywa |
| |(jeśli jest |kapustne (czasem |
| |tolerowany), buraki, |dopuszcza się niewielki|
| |dynia, szpinak, |dodatek kapusty |
| |kabaczki, młody zielony|włoskiej), papryka, |
| |groszek, młoda fasolka |szczypiorek, cebula, |
|WARZYWA |szparagowa (jeśli jest |ogórek, rzodkiewka, |
| |tolerowana), warzywa z |kukurydza, warzywa |
| |wody, z dodatkiem |zasmażane, warzywa |
| |świeżego masła, bez |konserwowane octem. |
| |zasmażek, na surowo: | |
| |zielona sałata, | |
| |cykoria, pomidory bez | |
| |skórki, utarta | |
| |marchewka z jabłkiem. | |
| |Owoce dobrze dojrzałe |Wszystkie owoce |
| |bez pestek i skórki: |niedojrzałe, gruszki, |
| |jabłka, truskawki, |śliwki, czereśnie, |
|OWOCE |morele, brzoskwinie, |agrest, owoce suszone, |
| |pomarańcze, banany, |orzechy. |
| |maliny, porzeczki w | |
| |formie przecieru. | |
| |Żadne. |Wszystkie są |
|SUCHE STRĄCZKOWE | |zabronione: groch, |
| | |fasola, bób, soczewica,|
| | |soja. |
| |Cukier, miód, dżemy bez|Chałwa, czekolada, |
| |pestek, przetwory |słodycze zawierające |
|CUKIER I SŁODYCZE |owocowe pasteryzowane, |tłuszcz, kakao, |
| |kompoty, galaretki. |orzechy. |
| |Tylko łagodne: sól, |Ostre przyprawy: ocet, |
| |cukier, sok z cytryny, |pieprz, musztarda, |
|PRZYPRAWY |koper zielony, kminek, |papryka, kostki |
| |tymianek, majeranek, |rosołowe. |
| |bazylia, lubczyk, | |
| |rozmaryn, wanilia, | |
| |goździki, cynamon. | |
| |Kleiki, krupnik z |Kapuśniak, zupa |
| |dowolnej kaszy, |ogórkowa, fasola, |
| |przetarte zupy owocowe,|grochówka, zupy |
| |zupy warzywne czyste |zaprawione zasmażkami, |
| |(barszcz, pomidorowa), |zupy z proszku. |
| |zupa jarzynowa z | |
| |dowolnych warzyw, zupa | |
|ZUPY |ziemniaczana, zupy | |
| |zagęszczane zawiesiną | |
| |mąki w wodzie, mleku | |
| |lub słodkiej śmietance | |
| |- bez zasmażek, zupy | |
| |zaciągnięte żółtkiem | |
| |lub z dodatkiem | |
| |świeżego masła, zupy na| |
| |odtłuszczonych wywarach| |
| |mięsnych o ile nie ma | |
| |przeciwwskazań. | |
| |Gotowane, duszone, bez |Smażone, duszone, |
| |uprzedniego obsmażania,|pieczone w sposób |
|POTRAWY MIĘSNE I RYBNE |pieczone w folii |tradycyjny. |
| |aluminiowej, w rękawie | |
| |foliowym lub w | |
| |pergaminie, potrawki, | |
| |pulpety, budynie. | |
| |Kasze gotowane na sypko|Smażone, kotlety z |
| |lub rozklejone, budynie|kaszy, kluski |
|POTRAWY Z MĄKI I KASZY |z kaszy z dodatkiem |kładzione, francuskie, |
| |mięsa, warzyw lub |zacierki. |
| |owoców, lane kluski, | |
| |leniwe pierogi z małym | |
| |dodatkiem mąki. | |
| |O smaku łagodnym, |Ostre, na zasmażkach, |
| |zaprawiane słodką |sosy na mocnych i |
| |śmietanką, masłem lub |tłustych wywarach |
| |żółtkiem, zagęszczone |mięsnych lub kostnych. |
|SOSY |zawiesiną z mąki w | |
| |wodzie lub słodkiej | |
| |śmietance: koperkowy, | |
| |cytrynowy, potrawkowy; | |
| |sosy owocowe ze słodką | |
| |śmietanką. | |
| |Kompoty, kisiele, musy,|Torty i ciasta z kremem|
| |galaretki - z owoców |lub z bitą śmietaną, |
|DESERY |dozwolonych; galaretki,|pączki, faworki, tłuste|
| |kisiele, owoce w |ciasta, ciasta |
| |galaretce, biszkopty, |francuskie, piaskowe, |
| |czerstwe ciasto |kruche. |
| |drożdżowe. | |
| |Herbata, kawa (o ile |Mocna kawa, płynna |
|NAPOJE |nie ma przeciwwskazań),|czekolada, napoje |
| |mleko, napoje owocowe, |alkoholowe. |
| |soki warzywne, herbatki| |
| |owocowe i ziołowe. | |
20 . MODYFIKACJE DIETY LEKKOSTRAWNEJ I WYSOKOBIAŁKOWEJ
W CHOROBACH UKŁADU MOCZOWEGO
1. Odmiedniczkowe zapalenie nerek
a) okres wyrównany
- dieta lekkostrawna - bogata w owoce, soki owocowe, warzywne,
surówki oraz płyny
b) okres niewyrównany
- dieta uboga w białko i sód, ilość płynów kontrolowana, aby
nie dopuścić do
obrzęków
2. Zapalenie kłębuszków nerkowych
a) stan ostry
- dieta kleikowa poszerzona – małosolna i węglowodanowo
-tłuszczowa, w razie potrzeby dodatkowo z ogranicza się mięso,
podroby, ryby i inne produkty zawierające białko
3. Zespół nerczycowy
- dieta wysokobiałkowa z ograniczeniem cukru i warzyw bogatych w
szczawiany
oraz zwiększeniem ilości sodu i tłuszczów oraz w razie potrzeby
, ilości płynów
4. Kamica moczowa
- dieta mleczno-jarska, / mięso, drób, ryby w ograniczonych
ilościach, najlepiej jako potrawy gotowane /
5. Kamica szczawianowa
- dieta z ograniczeniem cukru i warzyw bogatych w szczawiany
oraz zwiększeniem ilości mięsa, drobiu, jaj, produktów zbożowych
6. Kamica fosforanowa
- dieta wysokobiałkowa - zakwaszająca mocz : mięso, drób, ryby
, kasze i makarony, w razie współistnienia osadów wapnia z
dodatkowym ograniczeniem mleka i jego przetworów.
21. Tabela zmian
|Nr karty zmian |Symbol zmian |Podpis |Data |
| | | | |
| | | | |
| | | | |
| | | | |
| | | | |
22. Rozdzielnik procedury
|Rodzaj dokumentu |Komórka organizacyjna- osoba |
| |otrzymująca dokument |
|Oryginał |Pełnomocnik ds. Akredytacji |
|Wersja papierowa | |
|Kopia papierowa |Komórki działalności leczniczej-wg rozdzielnika |
| |dostępnego u Pełnomocnika |
23. Oświadczenia pracowników
…..........................................................................
.....................................................................
(komórka organizacyjna szpitala - pieczątka)
Oświadczam, że zapoznałam /em się z treścią dokumentu:
…...........................................................................
........................................................................
( nazwa dokumentu)
i zobowiązuję się do jego przestrzegania i stosowania
|L.p|Nazwisko i imię |Stanowisko |Data |Podpis |
|1 | | | | |
|2 | | | | |
|3 | | | | |
|4 | | | | |
|5 | | | | |
|6 | | | | |
|7 | | | | |
|8 | | | | |
|9 | | | | |
|10 | | | | |
|11 | | | | |
|12 | | | | |
|13 | | | | |
|14 | | | | |
|15 | | | | |
|16 | | | | |
|17 | | | | |
|18 | | | | |